Khung lý thuyết phân tích ảnh hưởng của quá trình tự do hóa thương mại

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vấn đề nghiên cứu đề tài này là nhu cầu bức thiết trong bối cảnh tự do hóa
thương mại ngày càng mạnh mẽ như hiện nay.Đặc biệt sau khi Việt Nam gia
nhập tổ chức thương mại thế giới WTO thì vấn đề này càng trở nên cấp thiết.Đề
tài này có thể giúp doanh nghiệp đánh giá được những tác động của quá trình tự
do hóa đến hoạt động của doanh nghiệp,để từ đó có được những bước đi thích
hợp nhằm phát huy những thuận lợi và hạn chế những bất lợi do tự do hóa
thương mại gây ra.Đặc biệt trong ngành vận tải biển,là ngành có nhiều đặc thù
riêng thì vấn đề nghiên cứu này càng quan trọng và hết sức cần thiết.
2. Mục đích nghiên cứu
- Hệ thống một số cơ sở lý thuyết về tự do hóa thương mại và ngành VT
biển.
- Tổng quan về thực trạng tác động của tự do hóa thương mại đến một
doanh nghiệp cụ thể kinh doanh trong ngành vận tải biển.
- Trên cơ sở kết quả phân tích đó đề xuất một số giải pháp đối với doanh
nghiệp và chính phủ trước sự tác động của tự do hóa thương mại trong
ngành vận tải biển.
3. Đối tượng,phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng : Tác động của tự do hóa thương mại đến công ty công ty cổ
phần vận tải biển VINASHIP
- Phạm vi nghiên cứu : Bài viết nghiên cứu thực trạng của công ty trong
giai đoạn năm 2007 đến quý 1 năm 2010.Đề xuất giải pháp đến năm
2012.
4. Kết cấu bài viết
Để làm rõ ảnh hưởng của quá trình tự do hóa thương mại đến công ty cổ
phần vận tải biển VINASHIP em sẽ trình bày 3 phần lớn phần mở đầu,phần nội
dung và phần kết luận.Phần nội dung có 3 chương :
1
- Chương 1 : Khung lý thuyết phân tích ảnh hưởng của quá trình tự do hóa
thương mại đến sự phát triển của ngành vận tải biển.

- Chương 2: Phân tích thực trạng ảnh hưởng của quá trình tự do hóa thương
mại đến công ty cổ phần vận tải biển VINASHIP
- Chương 3: Một số giải pháp
Sau đây là nội dung bài viết :
2
CHƯƠNG 1: KHUNG LÝ THUYẾT PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA
QUÁ TRÌNH TỰ DO HÓA THƯƠNG MẠI ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA
NGÀNH VẬN TẢI BIỂN
Trong phần này em xin phân tích theo hướng tác động thuận lợi và bất lợi đối
với Việt Nam nói chung và đối với ngành vận tải biển nói riêng.
1.1.Lý thuyết về tự do hóa thương mại và một số vấn đề cơ bản về ngành vận
tải biển.
1.1.1 Khái niệm tự do hóa thương mại.
Để bảo hộ nền thương mại trong nước hoặc thực hiện các mục tiêu xác định
trong chính sách thương mại quốc tế của mình, chính phủ các nước đã áp dụng
những biện pháp nhất định. Khi đó các hoạt động thương mại không còn thuần
tuý được điều tiết bởi quan hệ cung cầu trên thị trường quốc tế, mà còn chịu sự
điều chỉnh của các chính sách của các chính phủ. Như vậy tự do hoá thương mại
chính là loại bỏ các biện pháp hạn chế hay bảo hộ thương mại của các chính
phủ.
1.1.2 Đặc điểm của ngành vận tải biển
- Do các tuyến đường hàng hải được hình thành một cách tự nhiên nên trừ
việc đầu tư xây dựng các hải cảng và một số kênh đào quốc tế thì người
ta không phải tốn chi phí để xây dựng và bảo quản các tuyến đường.
- Năng lực chuyên chở của phương thức vận tải biển lớn hơn nhiều so với
các phương thức vận tải khác nhờ vào 2 yếu tố là trọng tải tàu biển rất
lớn và việc tổ chức chuyên chở không bị hạn chế.
- Giá cước vận tải thấp hơn nhiều so với các phương thức vận tải khác.
- Nhưng tốc độ di chuyển chậm và phụ thuộc vào điều kiện khí hậu ,thời
tiết.

Do vậy vận tải biển chỉ áp dụng khi chuyên chở hàng hóa khối lượng lớn,cự
ly vận chuyển trung bình và dài.
3
1.2 Lý thuyết về các ảnh hưởng của quá trình tự do hóa thương mại đến doanh
nghiệp kinh doanh trong ngành vận tải biển.
- Điều kiện tự nhiên:Vị trí địa lý ; địa hình ; khí hậu…
- Môi trường kinh tế : Số lượng nhà cung ứng,số lượng đối thủ cạnh tranh ;
lạm phát ; tỷ giá hối đoái ; giá thành của các nguyên liệu,nhiên liệu đầu
vào.
- Môi trường văn hóa: Phong tục tập quán,thói quen ; văn hóa kinh doanh ;
ngôn ngữ.
- Môi trường chính trị-luật pháp:Mỗi DN khi kinh doanh trong lĩnh vực này
đều chịu tác động của luật pháp nước sở tại,luật pháp quốc tế.
- Tiến bộ khoa học kỹ thuật: các thành tựu từ khoa học kỹ thuật sẽ giúp cho
hoạt động vận tải hàng hóa trở nên dễ dàng hơn.
Từ các nhân tố trên em xin trình bày các tác động theo hướng thuận lợi hay
bất lợi của việc gia nhập WTO và ảnh hưởng quá trình tự do hóa thương mại tới
các nước đang phát triển nói chung và ngành vận tải biển nói riêng.
1.2.1.Ảnh hưởng của quá trình tự do hóa thương mại tới Việt Nam.
- Thuận lợi:
+ Số lượng và tiêu dùng tăng khi các nguồn lực được phân phối lại một
cách hiệu quả trong nền kinh tế .Điều này cho phép mở rộng sản lượng của
ngành có lợi thế cạnh tranh đồng thời giảm chi phí đối với những hàng hóa
nhập khẩu và sản xuất trong nước.
+ Dịch vụ chiếm tới 10-20% chi phí sản xuất và mọi chi phí thương mại.Do
đó giá cả và chất lượng dịch vụ đóng vai trò quan trọng trong quyết định
chi phí của những mặt hàng khác trong nền kinh tế.Việc giảm thuế quan
xuống mức thấp và sự xuất hiện những mạng lưới sản xuất toàn cầu càng
tăng cường vai trò quan trọng của dịch vụ trong việc xây dựng năng lực
cạnh tranh của những nhà sản xuất.

+ Bằng việc mở rộng thị trường dịch vụ trung gian ,giảm giá và cải thiện
chấp lượng dịch vụ,tự do hóa thương mại sẽ tạo điều kiện cho những nước
4
nghèo khai thác tốt hơn những lợi thế cạnh tranh của mình.Những nhà sản
xuất mặt hàng sơ cấp và chế biến ở các nước đang phát triển sẽ có khả năng
cạnh tranh cao hơn và các nước này trở nên hấp dẫn hơn đối với những nhà
đầu tư nước phát triển.
- Bất lợi
+ Những lợi ích của tự do hóa thương mại không được phân phối đều cho
các nhóm dân cư trong xã hội.Những người được hưởng lợi là tất cả những
người sử dụng dịch vụ tự do hóa và những người chủ sở hữu vốn và lao
động trong những ngành dịch vụ có lợi thế cạnh tranh.Còn những người
chịu thiệt hại tiềm năng từ quá trình tự do hóa là những hãng và người lao
động làm việc trong những ngành dịch vụ không có lợi thế so sánh.
+ Các hàng trong những ngành cạnh tranh với hàng nhập khẩu có thể thấy
lợi nhuận của mình giảm do sự có mặt của các hãng nước ngoài.
+ Tự do hóa thương mại hoàn toàn có thể làm giảm bớt lương và dẫn đến
giảm tiền lương thực tế.Ngoài ra số lao động thất nghiệp có thể tăng lên.
1.2.2. Những thuận lợi và bất lợi của việc gia nhập WTO
- Thuận lợi :
+ Thuận lợi đối với Việt Nam nói chung
• Hàng hóa Việt Nam nói chung và những dịch vụ trong ngành vận tải biển
nói riêng sẽ được đối xử bình đẳng như ở các nước thành viên và nước sở
tại.
• Việt Nam có quyền thương lượng và khiếu nại một cách công bằng hơn
khi có tranh chấp.
• Buộc chính phủ hoạt động có hiệu quả hơn và thận trọng hơn khi ra các
quyết định về kinh tế,đảm bảo tính minh bạch,hợp lý,công bằng và đồng
bộ.
• Sẽ thúc đẩy hoạt động thương mại,đầu tư và chuyển giao công nghệ.

• Tạo đà cho các doanh nghiệp vươn lên thích nghi với những tiêu chuẩn và
tập quán mới,tạo điều kiện nâng cao khả năng cạnh tranh và phát triển.
+ Thuận lợi đối với ngành vận tải biển nói riêng
5
• Theo cam kết gia nhập WTO, các nhà cung cấp dịch vụ vận tải đường
biển quốc tế được sử dụng 10 loại dịch vụ tại cảng dựa trên các điều kiện
hợp lý và không phân biệt đối xử.Điều này giúp cho doanh nghiệp Việt
Nam được đối xử bình đẳng hơn trong hoạt động vận tải quốc tế.
• VN cũng cam kết mở cửa hơn đối với các dịch vụ hỗ trợ vận tải biển. Đối
với dịch vụ xếp dỡ containe, Việt Nam cho phép thành lập liên doanh đến
50% vốn nước ngoài; dịch vụ thông quan cho phép liên doanh với 51%
vốn nước ngoài ngay khi gia nhập WTO và sau 5 năm không hạn chế tỷ lệ
vốn trong liên doanh; dịch vụ bãi container cho phép liên doanh với 51%
vốn nước ngoài ngay khi gia nhập và sau 7 năm không hạn chế.
• Đối với dịch vụ vận tải biển, Việt Nam cam kết “không hạn chế” ở
phương thức cung cấp dịch vụ qua biên giới đối với vận tải hàng hóa quốc
tế, nghĩa là các nhà cung cấp dịch vụ vận tải biển nước ngoài thực hiện
việc vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu cho thương nhân Việt Nam mà
không có bất cứ hạn chế gì.
• Cam kết này tuy mở nhưng không ảnh hưởng nhiều đến các doanh nghiệp
vận tải biển của Việt Nam, vì theo thói quen mua bán hàng hóa quốc tế
của các doanh nghiệp từ trước đến nay thì việc vận chuyển hàng hóa xuất
nhập khẩu vẫn do các công ty vận tải biển nước ngoài thực hiện là chủ
yếu.
- Bất lợi
+ Bất lợi chung
• Hệ thống luật pháp VN còn yếu kém nên khó khăn trong việc thực hiện
những tiêu chuẩn quốc tế về sự minh bạch,tính đồng bộ,tính công bằng và
tính hợp lý.
• Phải thực thi hiệp định quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) và xây dựng luật về

quyền sở hữu trí tuệ dẫn đến việc tăng chi phí và giảm khả năng cạnh
tranh của doanh nghiệp.
+ Bất lợi riêng đối với ngành vận tải biển
Các công ty vận tải biển nước ngoài được phép thành lập liên doanh với vốn
góp không quá 51% ngay từ khi VN gia nhập WTO và được phép thành lập
6
công ty 100% vốn nước ngoài sau 5 năm kể từ khi gia nhập để thực hiện các
dịch vụ hỗ trợ cho hoạt động vận tải biển của chính công ty đó.Như vậy, nguy
cơ các doanh nghiệp Việt Nam mất dần thị trường là có khả năng xảy ra, đặc
biệt sau 5 năm kể từ khi gia nhập WTO các hãng tàu khác cũng được quyền
thành lập công ty 100% vốn nước ngoài.
7
CHƯƠNG II : PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÔNG TY VINASHIP GIAI
ĐOẠN 2007-QUÝ I NĂM 2010
Năm 2006 là năm mà công ty chính thức chuyển đổi thành công ty cổ phần
vận tải biển VINASHIP,cũng là năm mà Việt Nam gia nhập WTO,nên em chọn
phạm vi nghiên cứu là từ năm 2007 đến quí I 2010.Ở mỗi giai đoạn em xin
phân tích các nhân tố tác động theo chiều hướng thuận lợi hay bất lợi đối với
công ty.
Trong khoảng thời gian này em xin phân tích 2 nhân tố tác động mạnh mẽ
nhất đến doanh nghiệp là sự kiện Việt Nam gia nhập WTO và khủng hoảng kinh
tế thế giới năm 2008 để làm rõ quá trình tự do hóa thương mại ảnh hưởng đến
công ty như thế nào.
2.1 Giới thiệu về công ty
Ngày 24 tháng 10 năm 2006, Bộ Giao Thông Vận Tải ký quyết định số 2264/
QĐ-BGTVT về việc phê duyệt phương án và chuyển Công ty vận tải biển III,
đơn vị thành viên của Tổng công ty hàng hải Việt nam thành công ty cổ phần
vận tải biển VINASHIP.
Công ty cổ phần vận tải biển VINASHIP đã tiến hành Đại hội đồng cổ đông
thành lập công ty ngày 21 tháng 12 năm 2006, được Sở Kế hoạch đầu tư thành

phố Hải phòng cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số 0203002740 ngày
27/12/2006, với tổng số vốn điều lệ là 200 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước nắm
giữ 51% .
- Tên Công ty viết bằng tiếng nước ngoài: VINASHIP JOINT STOCK
COMPANY
- Tên Công ty viết tắt: VINASHIP
- Địa chỉ trụ sở chính : Số 01 Hoàng Văn Thụ, Phường Minh Khai, Quận
Hồng Bàng,Thành phố Hải Phòng.
- Điện thoại : (031).3842151 3823803, 3842185 + Fax: (031)3842271,
Telex: 311214 VSHIP VT
- E-mail: :
8
- Website:
- Ngành nghề kinh doanh : Kinh doanh vận tải biển ;Khai thác cầu
cảng,kho bãi và dịch vụ giao nhận kho vận ;Dịch vụ đại lý tàu;Dịch vụ đại
lý vận tải nội địa, đại lý ;Dịch vụ cung ứng tàu biển ;Dịch vụ kiểm đếm
hàng hoá;Dịch vụ khai thuế hải quan ;Dịch vụ hợp tác lao động;Cho thuê
văn phòng, kinh doanh khách sạn ; Dịch vụ xuất nhập khẩu;Đại lý mua
bán, ký gửi hàng hoá.
- Hiện nay, VINASHIP đang sở hữu và trực tiếp quản lý khai thác một đội
tàu biển có chất lượng kỹ thuật tốt, gồm 19 chiếc với tổng trọng tải
232.000 DWT, hoạt động kinh doanh trên thị trường vận tải quốc tế. Công
ty tiếp tục đầu tư phát triển trẻ hóa đội tàu nhằm không ngừng nâng cao
chất lượng vận tải, tăng năng lực cạnh tranh của đội tàu.
2.2Phân tích thực trạng ảnh hưởng của quá trình tự do hóa thương mại đến
công ty cổ phần vận tải biển VINASHIP
2.2.1 Giai đoạn năm 2007 đến nửa đầu năm 2008
Giai đoạn này là giai đoạn đầu tiên sau khi công ty cổ phần vận tải biển
VINASHIP chính thức thành lập vào ngày 21 tháng 12 năm 2006,và là năm đầu
tiên sau khi Việt Nam gia nhập WTO ngày 07 tháng 01 năm 2006.

Trong quá trình thúc đẩy tự do hóa thương mại trên phạm vi toàn cầu thì
dịch vụ vận tải đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với thương mại hàng hóa
quốc tế.Chính vì vậy, các nước thành viên WTO rất quan tâm đến việc tự do hóa
thị trường dịch vụ vận tải, đặc biệt là dịch vụ vận tải biển và các dịch vụ hỗ trợ
mọi phương thức vận tải như dịch vụ xếp dỡ hàng hóa, dịch vụ đại lý vận tải
hàng hóa kể cả dịch vụ giao nhận và dịch vụ kho bãi.
Hiện tại, các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực đại lý vận tải
hàng hóa đường biển và đại lý tàu biển sẽ bị tác động nhiều nhất do chúng ta
cam kết cho phép các công ty vận tải biển nước ngoài được thành lập công ty
liên doanh với tỷ lệ vốn góp không quá 51% ngay từ khi gia nhập và được thành
9