Một số vấn đề về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta

Tại sao nớc ta phải phát triển kinh tế thị trờng định hớng
xã hội chủ nghĩa. Muốn vậy ta phải làm gì ?liên hệ với Hà
Nội
Lời nói đầu
Đất nớc Việt nam chúng ta đã trải qua rất nhiều cuộc chiến tranh khốc liệt
và hậu quả của chúng để lại rất nặng nề, tình hình đất đất nớc gặp phải nhiều khó
khăn.
Chúng ta phải đối mặt với hàng loạt vấn đề nh: diệt giặc đói, giặc dốt...
Chính vì thế mà Đảng và Nhà nớc ta đa ra những chính sách những đờng lối để
phát triển kinh tế, vợt qua khó khăn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của
nhân dân. Công cuộc đổi mớ và phất triển đất nớc đợc coi là chính thứ bắt đầu và
toàn diện từ năm 1986 tại Đại hội VI Đảng đến nay đợc 17 năm. Công cuộc đó
diễn ra là nhờ có sự chuẩn bị sâu xa từ nhiều năm trớc, từng phần, ngay sau cách
mạng tháng Tám cách đây 58 năm ,trong 3 thập kỷ vừa kháng chiến vừa kiến
quốc .Suốt quá trình đó là những cố gắng kiên trì không mệt mỏi để đi tìm con đ-
ờng ,bớc đi,cách làm phù hợp vơi đât nớc ta . Chúng ta không sao chép không dập
khuôn của nơc ngoài,đó là sự kết hợp những sáng kiến phá rào của nhân dân của
cơ sở với những bớc tiến trong chính sách, trong chỉ đạo của các cơ quan có trách
nhiệm của Đảng và Nhà Nớc. Tại đại hội đảng 7 , đảng ta đã quyết định chiến lợc
ổn định và phát triển kinh tế-xã hội đại hội IX đánh giá việc thực hiện chiến lợc và
quyết định Chiến lợc phát kinh tế xã hội 10 năm đầu thế kỷ XXI : chiến lợc
đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá theo định hớng xã hội chủ nghĩa, xây
dựng nền tảng để đến năm 2020 nớc ta trở thành một nớc công nghệp.
1
Công cuộc đổi mới đó đơc coi la thực sự song bài viết này chỉ xin dề cập đến
vấn đề đổi mới kinh tế xã hội,phát triển nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội
chủ nghĩa Việt Nam.
NộI DUNG
I.Kinh tế thị trờng ở việt nam
1.1. Một số vấn đề về kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta .
1.1.1.Đặc tính chung thống nhất của nền kinh tế thị trờng .

Kinh tế hàng hoá là kiểu tổ chức hoạt động kinh tế tồn tại và phát triển trong
nhiều hình thái kinh tế xã hội. Kinh tế hàng hoá là loại hình kinh tế tiến bộ, là nấc
thang cao hơn kinh tế tự nhiên tự cấp tự túc trong sự phát triển cao của kinh tế hàng
hoá, trong đó toàn bộ các yếu tố đầu vào và đầu ra của sản phẩm đều thông qua thị
trờng.
Ngày nay không ai phủ nhận vị trí vai trò đặc biệt quan trọng của kinh tế hàng
hoá và kinh tế thị trờng trong quá trình phát triển nền sản xuất xã hội; không ai phủ
nhận sự tồn tại khách quan của kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trờng trong nhiều chế độ
xã hội khác nhau, không ai còn ngây thơ cho rằng kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trờng là
sản phẩm riêng của chủ nghĩa t bản. Đảng ta khẳng định rằng : sản xuất hàng hoá
không đối lập với chủ nghĩa xã hội, mà là thành tựu phát triển của nền văn minh nhân
loại, tồn tại khách quan, cần thiết cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và cả khi
chủ nghĩa xã hội đã đợc xây dựng .
Trong xã hội nếu có sản xuất và lu thông hàng hoá thì tất yếu có thị trờng. Quy
mô của lu thông hàng hoá và sức mua của xã hội quyết định dung lợng thị trờng. Đến
lợt mình, sử dụng, mở rộng và lành mạnh hoá thị trờng lại có tác dụng thúc đẩy và lu
thông hàng hoá phát triển nhanh chóng về số lợng và chất lợng. Thị trờng gắn liền với
lĩnh vực lu thông hàng hoá, thị trờng hình thành ở đâu có cung - cầu hàng hoá, nói đến
thị trờng là nói đến hàng hoá, giá cả, tiền tệ, ngời bán, ngời mua ...Thị trờng là tổng hoà
những mối quan hệ mua - bán trong xã hội, đợc hình thành và phát triển trong những
điều kiện lịch sử kinh tế -xã hội nhất định. Cơ sở của thị trờng là sự phân công lao động
xã hội, sản xuất và sức mua của xã hội .
2
Nền kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trờng vận động theo cơ chế thị trờng có sự quản
lý của Nhà Nớc. Cơ chế thị trờng ở đây là cơ chế kinh tế nảy sinh một cách tất yếu từ
sự phát triển của sản xuất và lu thông hàng hoá, qua thị trờng để tự điều chỉnh và cân
đối của nền kinh tế theo yêu cầu của các quy luật khách quan nh : giá trị, cung cầu,
cạnh tranh, lu thông tiền tệ. Cơ chế thị trờng đòi hỏi phát triển sản xuất hàng hoá, mọi
sản phẩm là hàng hoá hoặc có tính hàng hoá, mở rộng thị trờng về mọi phơng diện, tự
do sản xuất kinh doanh, tự do thơng mai, đa dạng hoá hình thức sở hữu và hình thức

phân phối. Trong đó nó có các đặc trng: đặc trng cơ bản nhất là cơ chế hình thành giá
cả một cách tự do, ngời bán và ngời mua thông qua thị trờng để xác định giá cả, đặc tr-
ng cơ bản thứ hai là lựa chọn tối u hoá các hoạt động kinh tế để đạt đợc lợi nhuận tối
đa. Cơ chế thị trờng chịu sự tác động mạnh mẽ của các quy luật kinh tế hàng hoá. Sự
can thiệp của Nhà Nớc phải thích hợp với yêu cầu của các quy luật đó nh : Nhà nớc
phải sử dụng chủ yếu các công cụ, biện pháp kinh tế, pháp luật, quy hoạch, kế hoạch,
các chính sách kinh tế xã hội... để tác động tới thị trờng, điều tiết hoạt động của các
doanh nghiệp cho phù hợp.
Kinh tế thị trờng luôn có hai mặt tích cực và tiêu cực. Mặt tích cực là cơ chế tự
điều tiết nền kinh tế rất linh hoạt, mềm dẻo, nó có tác dụng kích thích mạnh và nhanh
sự quan tâm thờng xuyên đến đỏi mới kĩ thuật, công nghệ quản lý, nhu cầu và thị hiếu
của nguời tiêu dùng, nó có tác dụng lớn trong tuyển chọn các doanh nghiệp và các cá
nhân quản lý kinh doanh giỏi. Về mặt tiêu cực, trên thị trờng chứa đựng những tính tự
phát, nhiều yếu tố bất ổn, mất cân đối. Các nhà sản xuất kinh doanh vì chạy theo lợi
nhuận gây ra niều hậu quả xấu nh: môi trờng bị huỷ hoại, tình trạng cạnh tranh không
l nh mạnh, phá sản, thất nghiệp, phân hoá xã hội cao, lợi ích công cộng bị coi nhẹ... để
hạn chế những khuyết tật đó, đòi hỏi nhà nớc phải quản lý nền kinh tế hàng hoá, kinh tế
thị trờng. Nhà nớc quản lý kinh tế bằng pháp luật, quy hoạch, kế hoạch, định hớng, ...
Cơ chế thị trờng chịu sự tác động rất mạnh của các quy luật kinh tế hàng hoá, do đó sự
can thiệp vĩ mô của Nhà nớc phải phù hợp với yêu cầu của các quy luật kinh tế hàng
hoá.
1.1.2 Tính đặc thù của nền kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trờng định hớng xã hội
chủ nghĩa ở nớc ta
Phát triển kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trờng có vai trò rất quan trọng. Đối với n-
ớc ta muốn chuyển từ nền kinh tế còn kém phát triển lên nền sn xuất hàng hoá lớn xã
3
hội chủ nghĩa thì không còn con đờng nào khác là phải phát triển kinh tế hàng hoá .K
inh tế hàng hoá khắc phục đợc kinh tế tự nhiên tự cung tự cấp,đẩy mạnh phan công lao
đông xã hội phát triển các nghành nghề tạo việc làm cho ngời lao động ,khuyến khích
ứng dụng công nghệ-kỹ thuật mới nhằm tạo năng suất lao động xã hội cao tăng số lợng

chất lợng hàng hoá ...Vì vậy phát triển kinh tế hàng hoá coi là chiếc đòn xeo để xây
dựng chủ nghĩa xã hội là phơng tiện khách quan để xã hội hoá xã hội chủ nghĩa nền sản
xuất .Nền kinh tế thị trờng nớc này không thể là bản sao của nền kinh tế hàng hoá của
nớc khác.
1.2. Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị tr ờng ở n ớc ta .
Kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa thực chất là nền kinh tế hàng hoá nhiều
thành phần ,vận động theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc,theo định hớng
xã hội chủ nghĩa. Hiện nay ở nớc ta nền kinh tế hàng hoá la kiểu tổ chức kinh tế-xã hội
mà trong dó sản phẩm sản xuất ra để trao đổi để mua bán trên thị trờng va mục đích
của sản xuất ở đây là thoả mãn nhu cầu trực tiếp của ngời sản xuất ra sản phẩm mà
nhằm để bán tức là để thoả mãn nhu càu của ngời mua đáp ứng nhu cầu của xã hội.Nền
kinh tế thị trờng là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá trong đó toàn bộ các
yếu tố đầu vào va đầu ra của sản xuất đều thông qua thị trờng .Kinh tế hàng hoá và kinh
tế thị trờng không đồng nhất với nhau chúng khác nhau về trình độ phát triển nhng về
cơ bản chúng là có cùng nguồn gốc và bản chất.Sự phân công lao động xã hội với tính
cách là cơ sở chung của sản xuất hàng hoá không bị mất đi mà còn đợc phát triển cả về
chiều rộng và chiều sâu.Phân công lao động trong từng khu vực từng địa phơng cũng
ngày càng phát triển. Trong nền kinh tế nớc ta hiện nay tồn tại nhiều hình thức sở hữu
đó là sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu t nhân ( gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu
chủ, sở hữu t bản t nhân ), sở hữu hỗn hợp. Do đó tồn tại nhiều chủ thể kinh tế độc lập
lợi ích riêng nên quan hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện bằng quan hệ hàng hoá -
tiền tệ. Thành phần kinh tế Nhà Nớc và kinh tế tập thể tuy cùng dựa trên chế độ công
hữu về t liệu sản xuất nhng các đơn vị kinh tế vẫn có sự khác biệt nhất định, có quyền
tự chủ trong sản xuất kinh doanh và có lợi ích riêng. Mặt khác, các đơn vị kinh tế còn
có sự khác nhau về trình độ kĩ thuật công nghệ, về trình độ tổ chức quản lý nên chi
phí sản xuất và hiệu quả sản xuất cũng khác nhau. Chúng ta cần nhận thức rõ ràng mỗi
thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội có bản chất kinh tế xã hội
riêng, chúng chịu sự tác động của các quy luật kinh tế riêng nên bên cạnh sự thống nhất
của các thành phần kinh tế còn có những khác biệt và mâu thuẫn khién cho nền kinh tế
4

thị trờng của nuớc ta có khả năng phát triển theo những phơng hớng khác nhau. Khi các
thành phần kinh tế dựa trên chế độ t hữu tuy có vai trò quan trọng trong việc phát triển
sản xuất, giải quyết việc làm nhng vì dựa trên chế độ t hữu về t liệu sản xuất nên không
tránh khỏi tính tự phát, chạy theo lợi nhuận đơn thuần làm nảy sinh những hiện tợng
tiêu cực, tổn hại đến lợi ích chung của xã hội. Ngoài ra trong nền kinh tế thị trờng ở nớc
ta còn tồn tại các hình thức phân phối thu nhập sau đây: Phân phối theo lao động, phân
phối theo vốn, phân phối theo giá trị sức lao động. phân phối thông qua các quỹ phúc
lợi tập thể xã hội, trong đó phân phối theo giá trị sức lao động đợc thực hiện trong các
doanh nghiệp t bản t nhân và các doanh nghiệp mà vốn đầu t là của nớc ngoài.
Kinh tế hàng hoá là loại hình kinh tế tiến bộ ,là nấc thang cao hơn kinh tế tự nhiên
tự cung tự cấp tự túc trong sự phat triển của xã hội loài ngời .Kinh tế thị trờng là trình
độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá.
1.3. tác dụng của nền kinh tế thị tr ờng ở n ớc ta .
Nền kinh tế nớc ta khi bớc vào thoài kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội còn mang
nặng tính tự cung tự cấp vì vây mà khi sản xuất hàng hoá phát triển sẽ phá vỡ dần kinh
tế tự nhiên và chuyển thành nền kinh tế hàng hoá thúc đẩy sự xã hội hoá san xuất
.Kinh tế hàng hoá tạo ra động lực thúc đẩy lực lợng sản xuất phát triển do canh tranh
giũa những ngời sản xuất hàng hoá buộc mỗi chủ thể sản xuất phải cải tiến kỹ thuật áp
dụng công nghệ mới vào sản xuất để giảm chi phí sản xuất đến mức tối thiểu nhờ đó
có thể cạnh tranh đợc về giá cả đứng vững trong cạnh tranh .Quá trình đó thúc đẩy lực
lợng sản xuất phát triển nâng cao năng xuất lao động xã hội .
Trong nền kinh tế hàng hoá ,ngời sản xuất phải căn cứ vào nhu cầu của ngời tiêu
dùng ,của thị trờng để quyết định sản phẩm gì,với khối lợng bao nhiêu và chất lợng nh
thế nào .do đó kinh tế hàng hoá kích thích tính năng động ,sáng tạo của chủ thể kinh tế
kích thích việc nâng cao chất lợng ,cải tiến mẫu mã ,cũng nh tăng khối lợng hàng hoá
và dịch vụ.Sự phân công lao động xã hội là điều kiện ra đồi và tồn tại của sản xuất
hàng hoá đến lợt nó sự phát triển kinh tế hàng hoá sẽ thúc đẩy sự phân công lao động
xã hội và chuyên môn hoá sản xuất.Vì thế phát huy đợc tiềm năng ,lợi thế của từng
vùng cũng nh lợi thế của đất nớc có tác dụng mở rộng quan hệ kinh tế với nớc ngoài .Sự
phat triển kinh tế thị trờng sẽ thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung sản xuất do đó tạo

điều kiện ra đời của sản xuất lớn có xã hội hoá cao đồng thời chọn lọc đợc những ngời
sản xuất kinh doanh giỏi hình thành đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ lao động lành
5