Tiếng hát con tàu Chế Lan Viên pptx

Tiếng hát con tàu
Chế Lan Viên)


A.Hoàn cảnh sáng tác
1 .Hoàn cảnh chung
-Vào những năm 58 – 60 ng dân miền xuôi nô nức lên TB theo cuộc vận động
của Đảng và NN để XD kinh tế
-Nhiều nhà văn cũng đã theo dòng người lên TB (NTuân,NKhải,…) để tìm
nguồn cảm hứng cho sáng tạo nghệ thuật
2.Hoàn cảnh riêng
-Bấy giờ CLV 0 thể lên được vùng đất kháng chiến vì lí do sức khoẻ nên nhà
thơ đã đến với TB = tâm hồn và tình cảm của mình, = khát vọng đươc hoá thân vào
con tàu để :
+về với nhân dân TB
+về với kháng chiến gian khổ mà tình nghĩa
+về với những kỉ niệm 0 thể quên với con người,TNhiên TB
+trở về với tâm hồn trong sáng của chính mình
+ về với ngọn nguồn của cảm hứng sáng tạo
B . ý nghĩa nhan đề bài thơ
1.H/ả TB
1. -Gắn với nghĩa thực thì TB là 1 vùng đất , 1 địa danh ,nơi xa xôi, hẻo
lánh,núi rừng hoang vu ,hiểm trở
+nơi đã từng diễn ra cuộc kháng chiến oanh liệt chống TD Pháp
+nay(1960) đang hồi sinh trở lại(dạt dào đã chín trái đầu xuân)
-Mang ý nghĩa biểu tượng cho mọi miền xa xôi của TQ .T/cảm của CLV là t/y
đối với TB, với mọi miền TQ.Đó là 1 thứ t/c lớn lao,t/c cộng đồng
2.Hình tượng con tàu
Sự thật những năm này chưa có đường tàu và cũng chưa có con tàu nào lên TB
.Vì vậy hình tượng con tàu ở nhan đề cũng như ở xuyên suốt bài thơ là h/ả lãng mạn
mang ý nghĩa biểu tượng.Con tàu biểu tượng cho những cuộc lên đường,cho khát

vọng đi xa vượt ra khỏi những gì chật hẹp,tù túng ,quẩn quanh để đên với cuộc sống
rộng lớn của nhân dân,để đến với nơi khơi nguồn cho cảm hứng nghệ thuât và cũng là
để về với chính tâm hồn mình
Ở phần đầu bài thơ t/g cũng đã nói rõ điều này:
“Đất nước mênh mông đời anh nhỏ hẹp
Tàu gọi anh đi sao chửa ra đi ? ”
“Đời nhỏ hẹp” là tình trạng chung của văn nghệ sĩ trước CMT8 .CLV cũng
từng viết:
“Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp
Giấc mơ con đè nát cuộc đời con ”
(Người đi tìm hình của nước)
Giờ này trở về với nhân dân mượn con tàu vượt lên trên cuộc sống hiện tại nhỏ
hẹp để vươn đến những tầm cao, tầm xa.
Ý nghĩa biểu tượng của “Tiếng hát con tàu”:
Nếu tâm hốn con người thao thức với TB (là TQ, là nhân dân thì cần phải trở
về với nó.Muốn trở về thì “Lòng ta hoá những con tàu ”.CLV đã đặt ra một cái đẳng
thức giữa TB ,TQ ,con tàu ngang = về mặt giá trị : TB=TQ=con tàu .Bởi vậy mà nhan
đề bài thơ vừa có ý nghĩa biểu tượng, vừa có ý nghĩa bộc lộ cảm xúc. Bài thơ là khúc
hát say mê,rạo rực của một tâm hồn thơ đã thoát khỏi cái khung chật hẹp của cái “tôi”
nhỏ bé của bản thân để đến cới cuộc sống cần lao rộng lớn của nhân dân.Thực tế thì
đây cũng là tiếng hát về lòng biết ơn, sự gắn bó với nhân dân, đất nước của một tâm
hồn thơ đã tìm thấy ngọn nguồn nuôi dưỡng và chân trời nghệ thuật mới của mình
Như vậy “THCT” sẽ là lời mời gọi ,giục giã mà cũng chính là khúc hát lên
đường say mê,lôi cuốn ,bay bổng và lãng mạn.Bởi vậy mà cuối bài thơ tác giả viết :
“ Lấy cả những cơn mơ ! Ai bảo con taù không mộng tưởng ?
Mỗi đêm khuya không uống một vầng trăng”
C.PHÂN TÍCH KHỔ THƠ ĐỀ TỪ
“TB ư ? ………………
……… chứ còn đâu?”
1 .Hình thức hỏi và tự trả lời

Bốn câu thơ như 1 cuộc đối thoại ,một lời hỏi đáp mà người hỏi va người đáp
đều chính là nhà thơ.Có lẽ tác giả mượn bốn dòng thơ này để giải toả nỗi băn khoăn
của lòng mình :
“TB ư? còn đâu ?”
Hai tiếng TB vừa như ngỡ ngàng vừa như quen thuộc .TB ở đây 0 chỉ là TB mà
còn biểu tượng cho những miền xa xôi của TQ,nơi đã ghi sâu những kỉ niệm kháng
chiến ,nơi đang vẫy gọi ,nơi tình dân đang chờ những cánh tay và tấm long chung sức
xây dựng . Là những nơi thấm đượm ân nghĩa và thật nhiêf kỉ niệm cao đẹp trong
cuộc sống lao động và chiến đấu .
Khái quát sâu rộng hơn khi nhà thơ viết:
“Lòng ta đã hoá những con tàu”
Hay “ Tâm hồn ta là TB chứ còn đâu?”
Lời thơ còn có nghĩa nói lên nhiều niềm suy tư về đời sống và khái quát thành
chân lí nghệ thuật :
+ Đất nước đã hồi sinh sau kháng chiến nơi nơi cất lên khúc hát XD : “Bốn bề
lên tiếng hát ” .Cuộc sống lớn ấy là ngọn nguồn sang tạo nghệ thuật, thơ ca .
+Nhưng nghệ thuật và thơ ca không bao giờ tự đến:
“Chẳng có thơ đâu giữa long đóng khép ”
Nghệ thuật chỉ có thể nảy sinh khi nghệ sĩ mở rộng long mình để đón nhận và
hoà nhập vào cuộc đời rộng lớn của đât nước, nhân dân.
+ Khi lòng nhà thơ đã hoá những con tàu và tiếng hát hoà chung với khúc hát
bốn bề TQ ấy chỉ cần soi vào long mình ,nhà thơ cũng thấy cả TQ và nhân dân
Tâm hồn ta là “TB chứ còn đâu?”
Đồng nhất lòng mình với TQ , với đất nước phải chăng là cách để CLV bộc lộ
dòng cảm xúc của mình?Trong một bài thơ khác ,ông cũng từng viết :
“Tâm hồn tôi khi TQ soi vào
Thấy ngàn núi trăm sông diễm lệ
Con ngọc trai đêm hè đáy bể
Uống thuỷ triều bỗng sáng hạt châu”
(Chim lượn trăm vòng)

Như vâỵ,cùng với ý nghĩa biểu tượng của “con tàu” ,những lời hỏi đáp về
TB,hỏi và tự đáp, đáp bằng câu hỏi,nhà thơ như muốn tư nhắc nhở,tự giải toả, tự củng
cố niềm tin cho chính bản thân mình.
2. Bốn câu đề từ có hai lần đồng nhất :Lần đầu nhà thơ đồng nhất “lòng ta ” với
những “con tàu” ,lần thứ hai lại đồng nhất “tâm hồn ta ”với “TB”.Điều này có gì mâu
thuẫn chăng?
+Khi đồng nhất tâm hồn với con tàu,sự đồng nhất ấy nhằm nhấn mạnh khát
vọng to lớn,khả năng chiếm lĩnh hiện thực và sự mở rộng hồn thơ .Còn khi đồng nhất
tâm hồn với TB ,là một cách hình tượng hoá kết quả sự trau luyện tâm hồn ,kết quả
của quá trình hoà nhập vào nhân dân .
+Như vậy,con tàu là hiện thân của phương tiện ,của con đường vươn tới chân lí
đời sống ,còn TB là hiện thân cho mục đích đã đạt được,cho tầm cao đã vươn tới.Hai
hình ảnh có tác dụng khơi sâu niềm suy tưởng của nhà thơ ,đẩy niềm suy tưởng ấy đến
tận cùng.
Bởi vậy cái điều tưởng chừng như nghịch lí khi tâm hồn đã hoá những con tàu
lại cũng có thể là TB ấy lại nói lên một quy luật của tâm lí của đời sống tâm hồn con
người,đó là cái sự thật của nội tâm dưới cái vẻ ngoài dường như vô lí kia .