HỆ VI KHUẨN ĐƯỜNG RUỘT CỦA TÔM SÚ (PENAEUS MONODON) VÀ TÔM THẺ CHÂN TRẮNG (LITOPENAEUS VANNAMEI) doc

HỆ VI KHUẨN ĐƯỜNG RUỘT CỦA TÔM SÚ (PENAEUS
MONODON) VÀ TÔM THẺ CHÂN TRẮNG
(LITOPENAEUS VANNAMEI)

Mối quan hệ giữa vi khuẩn và vật nuôi đã được công nhận là yếu tố quyết định đến sức
khỏe của vật nuôi. Vi khuẩn trong hệ đường ruột của động vật thủy sinh đóng vai trò
quan trọng đối với khả năng tiêu hóa của vật nuôi. Vì vậy, hệ vi sinh vật đường ruột sẽ
ảnh hưởng đến vật nuôi về mặt dinh dưỡng, sự đáp ứng miễn dịch và khả năng đề kháng
bệnh của vật nuôi (Austin, 2006; Rawls et al., 2004). Sự hiện diện và vai trò của vi khuẩn
đường ruột ở động vật giáp xác chưa được nghiên cứu và công bố một cách đầy đủ (Tang
et al., 2010). Một số tài liệu cho rằng trong ao, tôm thường xuyên sống trong môi trường
nước có mật độ vi khuẩn cao, dao động khoảng 106 to 107 CFU/mL nên không tránh
khỏi bị tác động bởi môi trường nuôi (Abraham et al., 2004; Maeda 2002). Mối liên hệ
giữa vi khuẩn trong môi trường nuôi và vi khuẩn đường ruột luôn tác động qua lại với
nhau do hoạt động thông thương của vi khuẩn qua các hoạt động tiêu hóa, thức ăn đi vào
ruột, nước di chuyển qua đường miệng, do vi khuẩn cư trú tạm thời và nhiều nhân tố khác
nữa như: cấu tạo hình dạng bên ngoài của vật nuôi, cấu trúc hệ tiêu hóa, chế độ ăn, điều
kiện sống của vật chủ và mùa vụ nuôi (Harris 1993).


Hệ vi khuẩn đường ruột tôm sú (Penaeus monodon)

Trong những năm gần đây ngành công nghiệp nuôi tôm sú (Penaeus monodon) đã đương
đầu với rất nhiều thử thách do giống kém chất lượng và nhất là việc quản lý môi trường
và dịch bệnh. Hệ vi khuẩn trong đường ruột của tôm sú cũng đóng vai trò quyết định đối
với sự phát triển của hệ tiêu hóa, về dinh dưỡng, sự đáp ứng miễn dịch và khả năng
kháng bệnh của tôm. Tuy nhiên, những kiến thức về quần thể vi khuẩn trong đường ruột
tôm sú thương phẩm còn rất ít ỏi. Trong nghiên cứu của Chaiyapechara et al. (2011) sử
dụng kỹ thuật 16S rDNA PCR-DGGE và giải trình tự gencho thấy quần thể vi khuẩn
đường ruột (thử nghiệm trên 70 cá thể từ 8 ao tôm thương phẩm ở Thái Lan) của tôm sú
thuộc lớp γ-Proteobacteria. Giống vi khuẩn chiếm ưu thế trong ruột tôm bao gồm Vibrio,

Photobacterium, Aeromonas, Propionigenium (ngànhFusobacteria). Các giống khác như
Actinomyces, Anaerobaculum, Halospirulina, Pseudomonas, Mycoplasma vàShewanella
cũng xuất hiện trong đường ruột của tôm. Mười hai ngành vi khuẩn có mặt thường xuyên
trong đường ruột tôm như Proteobacteria, Firmicutes, Fusobacteria, Actinobacteria,
Cyanobacteria, Tenericutes, Deinococcus-Thermus, Planctomycetes, Spirochaetes,
Synergistetes, Thermotogae, vàVerrucomicrobia. Thêm vào đó, vi khuẩn kỵ khí bắt buộc
như Propionigenium và Fusibacter cũng đã được tìm thấy. Quần thể vi khuẩn đường ruột
khác nhau có ý nghĩa thống kê theo từng trại nuôi thương phẩm và từng giai đoạn tôm
khác nhau.

Quần thể vi khuẩn chiếm ưu thế trong hệ đường ruột của tôm sú ở giai đoạn giống nuôi
trên bể bao gồm Shewanella, Vibrio, Staphylococcus, Burkholderia, Clavibacter,
Brevibacterium, Aeromonas, Plesiomonas, Photobacterium, Pseudoalteromonas và
Pseudomonas (Shakibazadeh et al., 2009). Ngoài ra, một số tác giả khác như
Shakibazadeh et al. (2009) nghiên cứu quần thể vi khuẩn ở những cơ quan khác nhau
(ruột, gan tụy, da và cơ) của tôm sú giống nuôi trong bể cũng tìm được các giống tương
tự như Vibrio, Shewanella, Burkholderia, Staphylococcus vàCorynebacterium chiếm ưu
thế. Một số loài vi khuẩn kỵ khí bắt buộc Firmicutes, Actinobacteria và δ-
Proteobacteriacũng được tìm thấy. Trong một nghiên cứu quần thể vi khuẩn đường ruột
tôm ở kích thước lớn hơn cho thấy nhiều loài vi khuẩn được tìm thấy trong ruột tôm sú
cũng đã được tìm thấy trong môi trường nước lợ. Những loài vi khuẩn được tìm thấy
nhiều nhất thuộc γ-Proteobacteria là Vibrio sinaloensis. V. sinaloensis, Vibrio brasiliensis
và Vibrio hepatarius (Gomez-Gil et al., 2008; Maeda, 2002). Những loài khác Vibrio
tubiashii, Photobacterium damselae, Aeromonas spp. vàShewanella spp. ít được tìm thấy
hơn. Nhiều loài Vibrio trong nghiên cứu này liên quan đến bệnh ở nhuyễn thể (V.
tubiashii) (Hada et al., 1984), ở người (Vibrio vulnificus) (Jones và Oliver, 2009).Chỉ có
1 loài gây bệnh cơ hội trên tôm sú là Photobacterium damselae. Phần lớn loài thuộc
Aeromonas là Aeromonas bivalvium.

Một nghiên cứu khác của Renpipat et al., (2000) tìm thấy các giống vi khuẩn Bacillus và

Vibrio chiếm ưu thế trong ruột tôm sú bố mẹ đánh bắt ở vịnh Thái Lan. Alavandi et al.
(2004) cũng tìm thấy Pseudomonas và Vibrio chiếm ưu thế trong ruột tôm sú nuôi thương
phẩm. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, kết quả phân lập vi khuẩn đường ruột của tôm sú
thâm canh tại tỉnh Cà Mau cũng tìm thấy vi khuẩn Bacillus và Vibrio chiếm ưu thế
(Phạm Thị Tuyết Ngân, 2010).

Hệ vi khuẩn đường ruột tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei)

Johnson et al. (2008) đãnghiên cứu trên tôm thẻ chân trắng (L. vannamei) sử dụng kỹ
thuật điện di biến tính (Denaturing Gradient Gel Electrophoresis = DGGE) cho biết ruột
trước của tôm nuôi trong bể tuần hoàn bao gồm các nhóm vi khuẩn Mycobacterium,
Propionibacterium, vàDesulfocapsa chiếm ưu thế. Ruột sau có nhóm Vibrio chiếm ưu
thế. Trong khi đó, Li et al. (2007) tìm thấy Roseobacter sp.và vài nhóm vi khuẩn khác
chiếm ưu thế trong ruột tôm chân trắng. Gullian et al. (2004) phân lập vi khuẩn từ gan tụy
của tôm thẻ chân trắng tìm được Bacillus và Vibrio là 2 giống chiếm ưu thế. Gullian và
Rodrigued (2002) tìm thấy vi khuẩn Bacillus sp. (50%) chiếm ưu thế trong hệ tiêu hóa
của tôm thẻ chân trắng.

Tóm lại, hệ vi khuẩn đường ruột tôm sú nuôi thương phẩm chiếm ưu thế thuộc γ-
Proteobacteria gồm các giống Vibrio, Photobacterium, Aeromonas. Đôi khi Fusobacteria,
Firmicutes, và Actinobacteria cũng được tìm thấy trong quần thể này. Cấu trúc hệ vi
khuẩn đường ruột ở tất cả các mẫu thu giống nhau về ngành, nhưng khác nhau có ý nghĩa
về giống và loài ở các trại nuôi. Những nghiên cứu về sự đa dạng hệ vi sinh đường ruột ở
tôm sú cung cấp những kiến thức khác về các lĩnh vực dinh dưỡng, khả năng đáp ứng
miễn dịch, khả năng kháng bệnh và giúp cải thiện môi trường nuôi. Về mặt ứng dụng, bất
kỳ nghiên cứu nào có liên quan đến vi khuẩn đường ruột (ví dụ như ứng dụng probiotics)
cần xem xét vai trò của cả 2 yếu tố đó là vật nuôi và môi trường nuôi. Thêm vào đó,
nhiều loài vi khuẩn khác nhau trong đường ruột có thể có ảnh hưởng tốt đến vật nuôi.
Đầu tư nghiên cứu về vai trò của vi khuẩn đường ruột, về những khía cạnh khác nhau liên
quan đến sức khỏe tôm sẽ thiết lập được mối liên quan giữa các nhóm vi khuẩn và vật

nuôi.