Báo cáo "Pháp luật Việt Nam về quyền con người " doc

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 5/2007 3




ThS. Chu Mạnh Hùng *
h ngha nhõn o, truyn thng tụn
trng con ngi ca dõn tc Vit Nam
c vun p qua tin trỡnh lch s v c
kt tinh trong t tng ca Ch tch H Chớ
Minh v quyn con ngi. T tng y l s
hi t ca tinh hoa vn hoỏ dõn tc kt hp
vi giỏ tr nhõn vn ca nhõn loi v quyn
con ngi. õy l nn tng t tng cho vic
xỏc lp v ghi nhn quyn con ngi trong
phỏp lut Vit Nam.
Thi im trc i mi (nm 1986)
quyn con ngi cha c quy nh rừ m
ch th hin ch nh quyn cụng dõn trong
ba bn hin phỏp (nm 1946, nm 1959 v
nm 1980). S d nh vy l vỡ giai on
nm 1945 - nm 1975 chỳng ta tp trung cho
nhim v u tranh gii phúng dõn tc v
giai on nm 1975 - nm 1985 c nc bt
tay vo kin thit t nc sau chin tranh
ng thi trong thi gian ny, chỳng ta cha
cú iu kin tham gia vo cỏc din n
quc t v quyn con ngi.

T nm 1986, vi ng li i mi,
Vit Nam th hin quyt tõm xõy dng nh
nc phỏp quyn XHCN, xõy dng nn kinh
t th trng nh hng XHCN v ch ng
hi nhp quc t. Tỡnh hỡnh ú ó cú nh
hng ti vic phỏt trin phỏp lut v quyn
con ngi Vit Nam. iu 50 ca Hin
phỏp nm 1992 khng nh: nc Cng
ho xó hi ch ngha Vit Nam, cỏc quyn
con ngi v chớnh tr, dõn s, kinh t, vn
hoỏ v xó hi c tụn trng th hin cỏc
quyn cụng dõn v c quy nh trong hin
phỏp v lut. õy l ln u tiờn hin phỏp
Vit Nam quy nh rừ rng v quyn con
ngi, xut phỏt t nhng lớ do sau:
Mt l, ng li i mi c a ra
trong i hi ng ton quc ln th VI v
c phỏt trin qua cỏc kỡ i hi sau ú m
t tng trng tõm l xõy dng nh nc
phỏp quyn XHCN ca dõn, do dõn v vỡ dõn
v mt trong nhng tiờu chớ ca mụ hỡnh nh
nc ny l cao v bo m cỏc quyn c
bn ca con ngi. Mt khỏc, trong Chin
lc phỏt trin kinh t - xó hi giai on nm
1991 - nm 2000 v giai on nm 2000 - nm
2010 u xỏc nh con ngi l trung tõm ca
cỏc chớnh sỏch kinh t - xó hi, con ngi va
l mc tiờu va l ng lc ca quỏ trỡnh phỏt
trin. Vi t tng nht quỏn nh vy, hin
phỏp cú nhim v th ch hoỏ quan im ca

ng v quyn con ngi v to c s phỏp lớ
cho h thng phỏp lut Vit Nam trong vic
ghi nhn v bo m quyn con ngi.
Hai l, Vit Nam gia nhp cỏc cụng c
quc t v quyn con ngi v cú ngha v
thc hin cỏc cụng c ú, bo m cỏc
ngha v quc t phỏt sinh t iu c c
tụn trng v thc hin. V phng din lớ
lun, quyn con ngi phi c m bo
C
* Ging viờn Khoa lut quc t

Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
4
tạp chí luật học số 5/2007
trờn ton b khụng gian lónh th ca quc
gia thnh viờn. V phng din thc tin,
quyn c bn ca con ngi phi c quc
gia bo m trờn tinh thn bỡnh ng gia
cỏc cỏ nhõn, cỏc nhúm ngi, cỏc dõn tc
thiu s v k c ngi nc ngoi sinh sng
trờn lónh th quc gia.
Nh vy, xột trờn c phng din quc t
v quc gia, vic ghi nhn quyn con ngi
trong iu 50 Hin phỏp nm 1992, mt mt
va th hin trỏch nhim ca quc gia vi t
cỏch l thnh viờn ca cỏc cụng c quc t,

mt khỏc va th hin s i mi trong t
duy, nhn thc v quan im ca ng v
vn quyn con ngi trong iu kin v
hon cnh mi. Quyn con ngi c ghi
nhn trong hin phỏp, l c s cỏc vn bn
quy phm phỏp lut Vit Nam c th hoỏ cỏc
khớa cnh ca quyn con ngi, quyn cụng
dõn trong mi lnh vc ca i sng xó hi.
1. V quyn dõn s chớnh tr
- Quyn sng
Vi t cỏch l quc gia thnh viờn ca
Cụng c quc t v cỏc quyn dõn s v
chớnh tr, nh nc Vit Nam ó khng nh
ti iu 71 Hin phỏp nm 1992 l cụng dõn
c bo h v tớnh mng. Khụng ch riờng
cụng dõn Vit Nam m c ngi nc ngoi
c trỳ Vit Nam cng c nh nc Vit
Nam bo h tớnh mng (iu 81). Cỏc quy
nh ny ca hin phỏp c c th hoỏ trong
B lut hỡnh s v B lut t tng hỡnh s.
Hnh vi xõm hi n quyn c sng ca
con ngi b coi l mt trong nhng hnh vi
phm ti nghiờm trng nht v b phỏp lut
nghiờm tr. B lut hỡnh s nm 1999 ó dnh
18 iu quy nh cỏc ti trc tip hoc giỏn
tip xõm phm n quyn c sng ca con
ngi. Bờn cnh ú, Nh nc Vit Nam
cng quan tõm n vic bo h tớnh mng cho
nhng ngi tham gia trong quỏ trỡnh t tng
hỡnh s, nht l b can, b cỏo. Hin nay, do

tỡnh hỡnh ti phm cũn din bin phc tp v
yờu cu u tranh phũng chng ti phm m
Vit Nam cha th xoỏ b hỡnh pht t hỡnh.
Tuy nhiờn, Nh nc Vit Nam cng ch trng
thu hp dn s lng v phm vi ỏp dng hỡnh
pht t hỡnh v xoỏ b hỡnh pht ny khi iu
kin cho phộp. ng thi vi vic bo v
quyn c sng ca con ngi, B lut hỡnh
s v B lut t tng hỡnh s cũn cú nhng
quy nh bo m cho vic bt v giam ngi
ỳng phỏp lut, nghiờm cm mi hỡnh thc
truy bc, nhc hỡnh i vi cụng dõn. Cỏc
hnh vi dựng nhc hỡnh v bc cung ca
ngi tin hnh t tng b trng tr nghiờm
khc theo quy nh ca B lut hỡnh s.
Phỏp lut hỡnh s Vit Nam khụng quy
nh mt hỡnh pht no gn kốm vi lao ng
cng bc. V nhng trng hp lao ng
bt buc khụng thuc phm vi ngn cm ca
iu 8 Cụng c v quyn dõn s v chớnh tr
nm 1966, lut phỏp Vit Nam coi nhng lao
ng bt buc m to ỏn v c quan t phỏp
n nh cho mt s ti phm l hỡnh thc v
mụi trng giỏo dc, ci to h. Lao ng vi
mc ớch o to cho phm nhõn nhng ngh
thớch hp vi h h cú th kim sng sau
khi món hn tự. Phm nhõn c hng
thnh qu lao ng ca chớnh h.
- Quyn t do v bt kh xõm phm v
thõn th

Hin phỏp nm 1992 khng nh cụng
dõn cú quyn bt kh xõm phm v thõn th.


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 5/2007 5

Khụng ai b bt nu khụng cú quyt nh ca
to ỏn nhõn dõn, quyt nh hoc phờ chun
ca vin kim sỏt nhõn dõn (tr trng hp
phm ti qu tang); vic bt v giam gi
ngi phi ỳng phỏp lut (iu 71). Quyn
c bn ny c khng nh li trong B lut
t tng hỡnh s bng vic quy nh nguyờn
tc bo m quyn bt kh xõm phm v
thõn th ca cụng dõn. Vic bo v cỏc
quyn ny c xem xột t hai khớa cnh,
mt mt phỏp lut nghiờm tr i vi nhng
hnh vi xõm phm nghiờm trng n quyn
t do, quyn bt kh xõm phm thõn th ca
con ngi, mt khỏc, phỏp lut cng quy
nh cht ch cỏc iu kin, trỡnh t, th tc
v thm quyn ỏp dng cỏc bin phỏp ng
chm n t do cỏ nhõn, n s bt kh xõm
phm v thõn th nh bt, tm gi, tm giam
ngn nga v hn ch s lm dng dn
n vi phm. B lut t tng hỡnh s cng
dnh hng lot cỏc iu khon quy nh v
cn c, iu kin, trỡnh t, th tc cng nh
thm quyn ỏp dng, thay i hoc hu b

cỏc bin phỏp bt, tm gi, tm giam i vi
b can, b cỏo. iu 72 Hin phỏp nm 1992
quy nh: Ngi b bt, b giam gi, truy t,
xột x trỏi phỏp lut cú quyn c bi
thng thit hi v vt cht v phc hi
danh d. Ngi lm trỏi phỏp lut trong vic
bt, giam gi, truy t, xột x gõy thit hi
cho ngi khỏc b x lớ nghiờm minh.
- Quyn c i x nhõn o ca ngi
b giam gi
Ngi ang b tm gi, tm giam hoc
ngi ang chp hnh ỏn pht tự c bo
m quyn c i x nhõn o, c tụn
trng nhõn phm. B lut hỡnh s quy nh
nhng hnh vi vi phm nghiờm trng n
quyn c i x nhõn o, c tụn trng
nhõn phm ca ngi b giam gi trong quỏ
trỡnh iu tra, truy t, xột x v thi hnh ỏn
thỡ b trng pht nghiờm khc (iu 298,
299). ng thi mc ớch ca hỡnh pht núi
chung trong ú cú hỡnh pht tự khụng ch
nhm trng tr ngi phm ti m cũn giỏo
dc h tr thnh ngi cú ớch cho xó hi.
Phm nhõn trong quỏ trỡnh thi hnh hỡnh pht
c lao ng, hc tp, c khỏm sc kho,
c tham gia cỏc hot ng th thao vn
hoỏ B lut t tng hỡnh s khng nh rừ
nhng t tng quan trng ca ch giam
gi nh ch tm gi, tm giam phi khỏc
vi ch i vi ngi ang chp hnh hỡnh

pht tự. Ngi cha thnh niờn phm ti chp
hnh hỡnh pht tự theo ch giam gi riờng
do phỏp lut quy nh. Khụng c giam
chung ngi cha thnh niờn vi ngi ó
thnh niờn. Phm nhõn l n hoc ngi
cha thnh niờn phi c giam gi khu
vc riờng trong tng tri giam.
- Quyn t do i li v c trỳ ca cụng dõn
iu 68 Hin phỏp nm 1992 quy nh:
Cụng dõn cú quyn t do i li v c trỳ
trong nc, cú quyn ra nc ngoi v t
nc ngoi v nc theo quy nh ca phỏp
lut , B lut dõn s quy nh cỏ nhõn quyt
nh vic la chn ni c trỳ phự hp vi
nhu cu, kh nng v hon cnh (iu 53).
Vic hn ch quyn t do i li, c trỳ ch ỏp
dng khi cú quyt nh ca c quan nh
nc cú thm quyn v theo trỡnh t, th tc
do phỏp lut quy nh. ú l nhng trng
hp vỡ lớ do an ninh quc gia, trt t cụng
cng, sc kho, o c xó hi v phi phự
hp vi quy nh trong Cụng c v cỏc
quyn dõn s v chớnh tr.


nghiên cứu - trao đổi
6
tạp chí luật học số 5/2007
- Quyn v ngha v ca ngi nc
ngoi ti Vit Nam

Theo iu 81 Hin phỏp nm 1992 thỡ
ngi nc ngoi c trỳ ti Vit Nam c
Nh nc bo h tớnh mng, ti sn v cỏc
quyn li chớnh ỏng theo phỏp lut Vit
Nam. Tuy nhiờn, ngi nc ngoi c trỳ
hp phỏp trờn lónh th Vit Nam cng cú th
b trc xut theo bn ỏn hỡnh s hoc theo
quyt nh hnh chớnh ca c quan hnh
chớnh nh nc cú thm quyn. Ngi nc
ngoi cng c hng cỏc quyn nh cỏc
quyn m phỏp lut dnh cho cụng dõn Vit
Nam trong t tng hỡnh s nh quyn i
vi b can, b cỏo, quyn bo cha.
- Quyn bt kh xõm phm v ch v
bớ mt th tớn
Quyn bt kh xõm phm v ch v bớ
mt th tớn c Hin phỏp nm 1992 quy
nh ti iu 73. B lut hỡnh s quy nh
trng pht nghiờm khc i vi cỏc hnh vi
xõm phm ch ca cụng dõn. i vi bớ mt
v an ton th tớn, in thoi, in tớn ca cỏ
nhõn B lut hỡnh s ó m rng hn v khỏch
th nh quyn bo m an ton v bớ mt
TELEX, FAX, mỏy tớnh Vic khỏm xột ni
ca ngi phm ti, khỏm xột, thu gi, tm
gi, niờm phong vt, ti liu, th tớn, in
tớn, bu kin, bu phm ch cú th do c quan
nh nc tin hnh theo nhng th tc, trỡnh
t nghiờm ngt m phỏp lut quy nh. Ngi
c giao trỏch nhim qun lớ vt, ti liu,

th tớn, in tớn, bu kin, bu phm b thu
gi, tm gi hoc b niờm phong m phỏ hu
niờm phong, chuyn nhng, ỏnh trỏo, ct
giu hoc hu hoi ti sn thỡ phi chu trỏch
nhim trc phỏp lut v hnh vi ca mỡnh.
Ngoi ra, phỏp lut cũn nghiờm cm chim
ot, hu b, búc m, tit l ni dung bu
phm, bu kin ca ngi khỏc. T chc, cỏ
nhõn lm dch v vn chuyn cú trỏch nhim
bo m an ton trong quỏ trỡnh vn chuyn.
- Quyn t do tớn ngng v tụn giỏo
Hin phỏp nm 1992 quy nh: Cụng
dõn Vit Nam cú quyn t do tớn ngng
theo hoc khụng theo mt tụn giỏo no. Cỏc
tụn giỏo u bỡnh ng trc phỏp lut
(iu 70). Phỏp lnh tụn giỏo ó c th hoỏ
quyn t do tớn ngng v tụn giỏo, ng
thi cng nghiờm cm cỏc hnh vi vi phm
cng nh cỏc hnh ng li dng tụn giỏo
chng li Nh nc, chia r on kt dõn
tc, lm mt n nh xó hi. B lut dõn s
ó a ra nguyờn tc khụng phõn bit i x
vi lớ do tụn giỏo i vi cỏc bờn tham gia
vo quan h dõn s, hụn nhõn gia ỡnh. Lut
xut bn quy nh B vn hoỏ thụng tin tham
kho ý kin ca cỏc t chc tụn giỏo la
chn v quy nh mt s nh xut bn
trung ng v a phng H Ni, thnh
ph H Chớ Minh v Hu cú nhim v xut
bn cỏc kinh bn v cỏc tỏc phm tụn giỏo

ca cỏc t chc tụn giỏo mt cỏch thun tin.
i vi nhng ngi cú hnh vi vi phm
quyn t do tớn ngng v tụn giỏo, gõy chia
r gia ngi theo tụn giỏo v khụng theo tụn
giỏo, chia r gia cỏc tớn tụn giỏo vi
chớnh quyn nhõn dõn v cỏc t chc xó hi
thỡ b x lớ theo quy nh ca B lut hỡnh s.
- Quyn t do ngụn lun
Cụng dõn cú quyn t do ngụn lun, t
do bỏo chớ, cú quyn c thụng tin, cú
quyn hi hp, lp hi, biu tỡnh theo quy
nh ca phỏp lut (iu 69 Hin phỏp nm
1992). Lut xut bn quy nh cụng dõn c
quyn t do cụng b cỏc tỏc phm ca mỡnh


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 5/2007 7

cho cụng chỳng m khụng b kim duyt.
Lut bỏo chớ quy nh bỏo chớ khụng b kim
duyt, cao v trớ, vai trũ v quyn hn ca
nh bỏo. Bờn cnh ú, ngi by t thụng tin,
chớnh kin phi cú ngha v núi ỳng s tht,
cú cn c xỏc ỏng v phi chu trỏch nhim
v nhng thụng tin m mỡnh a ra theo quy
nh ca phỏp lut trờn c s m bo bớ mt
an ninh quc gia, li ớch ca Nh nc, quyn
v li ớch hp phỏp ca t chc, cỏ nhõn. Nu
vi phm thỡ phi cú trỏch nhim ci chớnh, xin

li, bi thng thit hi hoc phi chu trỏch
nhim hỡnh s. B lut dõn s dnh nhiu quy
nh v phỏp nhõn trong ú cú cỏc hi to c
s phỏp lớ cho vic thc hin quyn lp hi
ca cỏ nhõn cng nh cho t chc v hot
ng ca cỏc hi, t chc phi chớnh ph
trong bi cnh dõn ch hoỏ v xó hi hoỏ i
sng xó hi Vit Nam hin nay. Lut mt
trn t quc Vit Nam cng quy nh Mt
trn t quc Vit Nam l t chc liờn minh
chớnh tr ca cỏc t chc chớnh tr, chớnh tr -
xó hi, t chc xó hi v cỏc cỏ nhõn tiờu
biu trong cỏc giai cp, tng lp xó hi, cỏc
dõn tc, cỏc tụn giỏo v ngi Vit Nam
nh c nc ngoi.
- Quyn tham gia qun lớ cụng vic nh
nc v xó hi
Cụng dõn cú quyn tham gia qun lớ nh
nc v xó hi thụng qua hot ng ca cỏc
on th, t chc xó hi (iu 53 Hin phỏp
nm 1992). Cụng dõn cú quyn bu c v ng
c ng thi hin phỏp cng quy nh cụng
dõn cú quyn khiu ni, t cỏo (iu 74 Hin
phỏp nm 1992) v nhng vic lm trỏi phỏp
lut ca c quan nh nc, t chc xó hi v
bt kỡ cỏ nhõn no. Ngoi ra, nhiu hỡnh thc
tham gia qun lớ nh nc v xó hi ca cụng
dõn cũn c c th hoỏ trong Phỏp lnh cỏn
b cụng chc, Lut khiu ni, t cỏo, Lut
phũng chng tham nhng. Theo Lut bỏo chớ,

cụng dõn tham gia qun lớ cụng vic ca Nh
nc, xó hi bng vic tham gia xõy dng
ng li, ch trng, chớnh sỏch ca ng v
phỏp lut ca Nh nc. C th, h cú th phỏt
biu v tỡnh hỡnh t nc v th gii, gúp ý
kin phờ bỡnh, kin ngh trờn bỏo chớ. Theo
Lut ban hnh vn bn quy phm phỏp lut,
ngi dõn cú quyn gúp ý vo cỏc d ỏn lut,
phỏp lnh. Tham gia vo vic xột x ca to
ỏn nhõn dõn vi t cỏch hi thm nhõn dõn.
2. Quyn kinh t, xó hi v vn hoỏ
- Quyn s hu
B lut dõn s nm 1995 c sa i, b
sung nm 2005 l vn bn phỏp lớ quan trng
trong h thng phỏp lut Vit Nam quy nh
v vn s hu, c bit l s hu t nhõn v
khụng coi nú l vt cn trong quỏ trỡnh phỏt
trin m ngc li ú l ng lc thỳc y s
nng ng, sỏng to ca cỏ nhõn con ngi
cho s phỏt trin kinh t. S hu t nhõn bao
gm nhiu hỡnh thc khỏc nhau, ti sn hp
phỏp thuc s hu t nhõn khụng b hn ch
v s lng v giỏ tr. Cỏ nhõn cú quyn
chim hu, s dng v nh ot ti sn thuc
s hu ca mỡnh nhm phc v nhu cu sinh
hot, sn xut, kinh doanh v cỏc mc ớch
khỏc phự hp vi quy nh ca phỏp lut.
Trong nn kinh t th trng, s hu t nhõn
ngy cng phỏt trin v chu s chi phi ca
s hu xó hi, s iu tit ca Nh nc bng

phỏp lut v bng cỏc cụng c nh ti chớnh,
tớn dng, thu nhm nh hng s phỏt
trin ca chỳng theo hng ngy cng ỏp
ng nhng nhu cu ca con ngi v vỡ con
ngi. Nh nc cụng nhn v bo h quyn


nghiên cứu - trao đổi
8
tạp chí luật học số 5/2007
s hu ti sn, vn u t, thu nhp, cỏc quyn
v li ớch hp phỏp khỏc ca cỏc nh u t.
Ti sn v vn u t hp phỏp ca cỏc nh
u t khụng b quc hu hoỏ, khụng b tch
thu bng cỏc bin phỏp hnh chớnh. Trong
trng hp do thay i quy nh ca phỏp lut
m lm thit hi n li ớch ca nh u t thỡ
Nh nc cho phộp nh u t c tip tc
hng cỏc u ói ó quy nh cho thi gian
cũn li hoc Nh nc gii quyt tho ỏng
quyn li cho nh u t. Vic ghi nhn cỏc
hỡnh thc s hu, c bit l s hu t nhõn l
tin phỏp lut ghi nhn quyn t do kinh
doanh ca cỏ nhõn cụng dõn vi ý ngha l
quyn la chn hỡnh thc, lnh vc, ngnh
ngh kinh doanh, lp doanh nghip, t do
giao kt hp ng, thuờ lao ng v cỏc quyn
khỏc phự hp vi quy nh ca phỏp lut.
- Quyn lm vic
Trong nn kinh t th trng, lm vic v

c lm vic l ũi hi ca ngi lao ng
vi mc ớch to ra ca ci vt cht cho xó
hi v ỏp ng nhu cu vt cht v tinh thn
ca con ngi. Hin phỏp nm 1992 quy
nh: Lao ng l quyn v ngha v ca
cụng dõn. Nh nc v xó hi cú k hoch
to ra ngy cng nhiu vic lm cho ngi
lao ng(iu 55). B lut lao ng ó a
ra khỏi nim mi v vic lm: Mi hot
ng lao ng to ra ngun thu nhp, khụng
b phỏp lut cm u c tha nhn l vic
lm. Lao ng to ra ngun thu nhp khụng
ch trong khu vc nh nc m c trong khu
vc t nhõn, cỏ th, ngoi quc doanh, trong
gia ỡnh u c gi l vic lm. Cựng vi
s i mi t duy, nhn thc v vic lm,
vn trỏch nhim gii quyt vic lm cng
c nhỡn nhn trong mi quan h gia trỏch
nhim ca Nh nc, ca doanh nghip, ca
t chc xó hi v bn thõn ngi lao ng.
- Quyn c hng nhng iu kin
lm vic cụng bng v thun li
Xut phỏt t nguyờn tc bỡnh ng, con
ngi núi chung v ngi lao ng núi riờng
luụn ũi hi s cụng bng trong vic th
hng kt qu lao ng. Cựng lm mt cụng
vic trong iu kin nh nhau, ngi lao ng
phi c tr mc thự lao nh nhau. Trong
nn kinh t th trng vi s tha nhn sc
lao ng l hng hoỏ v s tn ti khỏch quan

ca th trng sc lao ng thỡ tin lng l
hỡnh thỏi chun hoỏ ca giỏ tr v giỏ c sc
lao ng. Tin lng chu s tỏc ng ca
quy lut giỏ tr v quy lut cung cu v sc
lao ng, hỡnh thnh trờn c s thng lng,
tho thun gia ngi lao ng vi ngi s
dng lao ng, l mt thnh phn ca chi phớ
sn xut. Tin lng phi bo m bự p
sc lao ng, tớch lu tỏi sn xut sc lao ng
m rng. õy l yờu cu rt c bn c phỏp
lut bo m thc hin v c quy nh cht
ch trong B lut lao ng. ng thi, B lut
lao ng cũn quy nh nhng iu kin lao
ng an ton v v sinh m bo sc kho
cho ngi lao ng cng nh bo v v gỡn
gi mụi trng. Mt khỏc, m bo tỏi sn
xut sc lao ng nờn vn thi gian lm
vic hp lớ, thi gian ngh ngi cho ngi lao
ng, c bit vi ngi lao ng l thanh
thiu niờn hoc lao ng n.
- Quyn thnh lp v gia nhp cụng on
Thnh lp v gia nhp cụng on l mt
trong cỏc quyn quan trng ca ngi lao
ng nhm bo v quyn v li ớch hp phỏp
ca mỡnh. Quyn ny c ghi nhn trong
Lut cụng on, theo ú ngi lao ng Vit


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 5/2007 9

Nam lm vic trong cỏc c quan nh nc, t
chc xó hi v trong cỏc doanh nghip u cú
quyn thnh lp v gia nhp t chc cụng
on. ng thi, cỏc t chc cụng on c
thnh lp liờn hip cụng on quc gia. Cụng
on c t do hot ng, ch b hn ch do
lut nh v cn thit duy trỡ an ninh quc
gia, trt t cụng cng hoc bo v quyn v t
do ca ngi khỏc. Lut cụng on cng
nghiờm cm mi hnh vi cn tr, vi phm
nguyờn tc t nguyn tham gia t chc v
hot ng cụng on, nghiờm cm vic ỏp
dng cỏc bin phỏp kinh t v cỏc th on
khỏc can thip vo t chc v hot ng
cụng on. Khụng nhng vy, ngi lao ng
cũn cú quyn ỡnh cụng nhm bo v quyn
v li ớch chớnh ỏng ca h khi h khụng
ng ý vi kt qu gii quyt tranh chp ca
c quan cú thm quyn. Quyn ỡnh cụng
c chớnh thc tha nhn trong B lut lao
ng v nghiờm cm mi hnh vi trự dp, tr
thự ngi tham gia ỡnh cụng hoc ngi
lónh o ỡnh cụng. Ngi cn tr vic thc
hin quyn ỡnh cụng tu theo mc vi
phm cú th b x pht hnh chớnh hoc truy
cu trỏch nhim hỡnh s.
- Quyn c hng an ton xó hi
Quyn c hng an ton xó hi k c
bo him xó hi c quy nh rừ trong hin

phỏp v cỏc lut cú liờn quan. B lut lao
ng dnh cỏc chng riờng quy nh v
ch tin lng, ch ngh ngi v ch
bo him i vi ngi lao ng. B lut
lao ng quy nh Nh nc cú trỏch nhim
ra chớnh sỏch bo him xó hi nhm tng
bc m rng v nõng cao vic bo m vt
cht, phc hi sc kho, gúp phn n nh
i sng cho ngi lao ng v gia ỡnh h
trong cỏc trng hp ngi lao ng m
au, thai sn, b tai nn lao ng, bnh ngh
nghip, tht nghip. Cụng dõn cú quyn
c hng ch bo v sc kho nh
vic khỏm cha bnh, c min gim theo
quy nh ca Nh nc. Nhng nhúm cụng
dõn d b tn thng c Nh nc chm
súc v mt vt cht cng nh tinh thn, ú l
thng binh, gia ỡnh lit s, ngi cú cụng
vi cỏch mng, ngi gi, ngi tn tt, tr
khuyt tt, m cụi khụng ni nng ta.
Trong lnh vc vn hoỏ, cụng dõn cú
quyn hc tp v bỡnh ng v c hi hc tp,
khụng phõn bit dõn tc, tụn giỏo, tớn ngng,
gii tớnh, ngun gc gia ỡnh, a v xó hi
hoc hon cnh kinh t. Cụng dõn cú quyn
nghiờn cu khoa hc, phỏt minh, sỏng ch,
sỏng kin ci tin k thut, hp lớ hoỏ sn
xut, sỏng tỏc phờ bỡnh vn hc, ngh thut v
tham gia cỏc hot ng vn hoỏ khỏc. Ln
u tiờn quyn s hu cụng nghip c bo

v bng mt quy phm lp hin.
L quc gia thnh viờn ca Cụng c v
xoỏ b mi hỡnh thc phõn bit i x vi
ph n, Vit Nam khụng ch a nguyờn tc
bỡnh ng nam n vo hin phỏp m cũn tin
hnh nhng bin phỏp phỏp lut v cỏc bin
phỏp khỏc nhm ngn cm mi s phõn bit
i x vi ph n. Cựng vi hin phỏp,
Quc hi ó thụng qua Lut bỡnh ng gii
v nhiu vn bn quy phm phỏp lut khỏc
nhm bo m c hi bỡnh ng cho ph n
trong tt c cỏc lnh vc vi nguyờn tc nht
quỏn l bỡnh ng gii.
Bờn cnh vic bo m quyn cng nh
ngn cm mi s phõn bit i x vi ph
n, Vit Nam ó tớch cc trong cụng tỏc lp
phỏp thc hin cỏc cam kt quc t v


nghiên cứu - trao đổi
10 tạp chí luật học số
5/2007
bo v quyn tr em. Theo quy nh ti iu
65 Hin phỏp nm 1992:Tr em c gia
ỡnh, Nh nc v xó hi bo v, chm súc
v giỏo dc. Vi phng chõm dnh cho
tr em nhng gỡ tt p nht, Quc hi ó
ban hnh Lut ph cp giỏo dc tiu hc,
Lut bo v, chm súc v giỏo dc tr em.
Quy ch phỏp lớ c bit ca ngi cha

thnh viờn cũn c quy nh c th, chi tit
trong cỏc vn bn lut nh B lut dõn s,
B lut lao ng, Lut giỏo dc
Cú th nhn xột khỏi quỏt rng quyn con
ngi trong phỏp lut Vit Nam qua 20 nm
i mi, c bit l t khi cú Hin phỏp nm
1992 ó tng bc c hon thin. iu ny
khụng ch th hin ngha v ca Vit Nam
trong vic thc hin cỏc cụng c quc t v
quyn con ngi theo nguyờn tc tn tõm,
thin chớ m cũn phn ỏnh s i mi trong t
duy nhn thc v quyn con ngi Vit
Nam trong iu kin v hon cnh mi.
Th nht, trc i mi, vn quyn
con ngi ch tp trung vo quyn tp th,
quyn dõn tc, cũn quyn ca cỏ nhõn cha
c cao. Sau khi tin hnh cụng cuc i
mi, nn kinh t trờn tng trng, hp tỏc
quc t c m rng thỡ quyn t do cỏ nhõn
ca con ngi cng c chỳ trng hn.
Th hai, ngoi Hin phỏp nm 1992 ln
u tiờn cp vn quyn con ngi, h
thng vn bn quy phm phỏp lut cng ghi
nhn v th hin c th cỏc khớa cnh khỏc
nhau ca quyn con ngi. Phỏp lut Vit
Nam v quyn con ngi ngy cng c
hon thin, th hin khụng ch s lng cỏc
o lut m quan trng hn l cỏc quyn ca
con ngi c ghi nhn trong lut. iu ú
phn ỏnh mnh m hn na cỏc cam kt ca

Vit Nam vi cng ng quc t trong vic
bo m thc hin quyn con ngi.
Th ba, trong s phỏt trin chung ca h
thng phỏp lut Vit Nam thỡ nhúm quyn
kinh t cú nhng thay i c bn v rừ nột
nht qua nhng quy nh v ch kinh t
trong Hin phỏp, B lut dõn s, Lut cụng ti,
Lut chng khoỏn S thay i ny mt mt
phn ỏnh s chỳ trng n quyn kinh t - xó
hi trong mi quan h vi quyn dõn s chớnh
tr, mt khỏc th hin s phỏt trin ca t
nc, bi vỡ c thự ca nhúm quyn kinh t,
xó hi v vn hoỏ l ch cú th c bo m
trờn mt iu kin kinh t, xó hi nht nh.
Th t, bờn cnh vic xõy dng h thng
phỏp lut ng b, cú kh nng iu chnh
cỏc quan h xó hi liờn quan n quyn con
ngi, Nh nc cũn xõy dng hng lot cỏc
chớnh sỏch, c ch gii quyt cỏc vn
mang tớnh xó hi. Trờn c s cỏc chớnh sỏch
xó hi c hoch nh tm chin lc,
Chớnh ph ó trin khai hng lot cỏc
chng trỡnh, d ỏn nhm to iu kin cho
mi cỏ nhõn cú th c hng quyn dõn
s, chớnh tr, kinh t, xó hi, vn hoỏ ca
mỡnh. Trong s ú phi k n cỏc chng
trỡnh phỏt trin kinh t - xó hi, chng trỡnh
quc gia v xoỏ úi, gim nghốo, chng
trỡnh phỏt trin dch v vic lm, chng
trỡnh dõn s, k hoch hoỏ gia ỡnh, cỏc hot

ng nhõn o, t thin
c xõy dng trờn c s k tha t duy
truyn thng, vi nn tng l t tng H
Chớ Minh, quyn con ngi trong phỏp lut
Vit Nam luụn tng bc c phỏt trin v
khụng ngng hon thin theo nh hng
xõy dng nh nc phỏp quyn XHCN ca
dõn, do dõn v vỡ dõn./.