Rủi ro tài chính và các công cụ quản trị rủi ro tài chính doc

Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
1
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
Financial Risk Management 2011
QUẢN TRỊ RỦI RO TÀI CHÍNH
Bài 1: Rủi ro tài chính và các công cụ
quản trị rủi ro tài chính
Nội dung trình bày
Tổng quan về rủi ro
Rủi ro tài chính và rủi ro kiệt giá tài chính
Sự xuất hiện và phát triển của các công cụ
QTRR tài chính
Thị trường các sản phẩm phái sinh
(Derivatives market)
Một số thuật ngữ quan trọng
Tổng quan về rủi ro
Rủi ro là sự không chắc chắn về tổn thất
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
2
Tổng quan về rủi ro
Rủirohệ thống Systematic risk Rủi ro liên quan đến toàn bộ thị
trường hay toàn bộ nềnkinhtế.
Rủirokế toán Accounting risk Rủi ro liên quan đếnnhững nghiệp
vụ kế toán không phù hợp đốivớimộtgiaodịch, có thể xảyrakhi
qui trình và qui định về kế toán thay đổi hay chưa đượcxâydựng.

Rủirokiệtgiátàichính Financial risk Rủi ro liên quan đếnnhững
thay đổicủanhững nhân tố như lãi suất, giá cổ
phiếu, giá hàng hóa
và tỷ giá.
Rủi ro kinh doanh Business risk Rủi ro liên quan đếnmộthoạt
động đặctrưng của doanh nghiệp.
Tổng quan về rủi ro
Rủi ro mô hình Model risk Rủi ro liên quan đến việc sử dụng mô
hình không đúng hoặc không phù hợp, hoặc trong một mô hình tồn
tại các sai số hoặc giá trị đầu vào không đúng.
Rủi ro pháp lý Regulatory risk Rủi ro mà các qui định và định
hướng qui định quản lý hiện nay sẽ thay đổi, đem lại tác động bất
lợi đối với công ty. Rủi ro pháp lý có thể xem một số các loại giao
dịch hiện tại hoặc đang d
ự tính là bất hợp pháp và cản trở sự phát
triển của các sản phẩm và giải pháp mới.
Rủi ro qui mô Quantity risk Rủi ro của một chiến lược phòng
ngừa rủi ro trong đó nhà phòng ngừa rủi ro không biết được mình
sẽ sở hữu hoặc bán bao nhiêu đơn vị tài sản giao ngay.
Tổng quan về rủi ro
Rủi ro thanh khoản Liquidity risk Rủi ro liên quan đến một giao
dịch do tình trạng thị trường chợ chiều, được thể hiện qua việc có
ít các dealer và chênh lệch giá mua và giá bán khá lớn.
Rủi ro thanh toán (Rủi ro Herstatt) Settlement risk Rủi ro
thường gặp trong các giao dịch thanh toán quốc tế, trong đó một
công ty có giao dịch hai chiều với một đối tác khác và gặp rủi ro là
khoản thanh toán của mình đã được chuyển đi trong khi chưa
nhận được khoản thanh toán củ
a bên kia, điều này có thể là do
nguyên nhân phá sản, không có khả năng thanh toán hay lừa đảo.

Rủi ro tín dụng Credit risk (Default risk) Rủi ro một bên tham gia
một hợp đồng phái sinh OTC sẽ không chi trả khi được yêu cầu.
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
3
RR tài chính và RR kiệt giá tài chính
Rủirokiệt giá tài chính ám chỉđộnhạycảmtừ các nhân tố
giá cả thị trường như lãi suất, tỷ giá, giá cả hàng hóa và chứng
khoán tác động đến thu nhậpcủa doanh nghiệp.
Rủi ro tài chính vừa hàm ý các trạng thái rủirokiệtgiátài
chính và còn nói lên những rủi ro do doanh nghiệpsử dụng đòn
bẩytàichính–sử dụng nguồnvốn vay – trong kinh doanh.
Khái niệm liên quan đến rủi ro tài chính
chỉ hàm ý đến rủi ro kiệt giá tài chính.
RR tài chính và RR kiệt giá tài chính
Giá giao ngay
của tài sản cở sở
Kết quả
Lãi
Lỗ
Vị thế bán
Vị thế mua
Rủi ro kiệt giá
tài chính
Rủi ro kiệt giá
tài chính
Sự hình thành và phát triển của các công cụ PNRR
Từ nhu cầu phòng ngừa rủi ro đến mục đích đầu cơ trên biến động giá

Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
4
Sự hình thành và phát triển của các công cụ PNRR
Thị trường tiềnmặt (cash market) hoặc thị trường giao
ngay (spot market) là nơiviệc mua và bán đòi hỏi hàng
hóa hoặcchứng khoán phải đượcgiaonhậnhoặc là ngay
lậptứchoặcchỉ ít lâu sau đó (không quá 2 ngày). Việc
thanh toán cũng thường đượcthựchiệntứcthời.
Thị trường các công cụ phái sinh (Derivaties market) là
thị trường dành cho các công cụ mang tính chấthợp
đồng mà giá trị của chúng đượcxácđịnh dựatrênmột
công cụ hoặcmộttàisản khác.
Cấu trúc thị trường tài chính toàn cầu
Theo BIS (Bank of International Settlement)
Các hình thức giao dịch
Thương mại và đầu tư
(trade and investment):
giao dịch vật chất (physical trading)
Phòng ngừa rủi ro và đầu cơ
(hedging and speculation):
giao dịch vị thế (position trading)
15%
85%
Derivaties
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính

TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
5
Đốitượng tham gia trên thị trường
NHTW
Ngânhàng
thươngmại
Quỹ
đầutư
Doanh
nghiệp
Nhà
môigiới
Cácđịnhchế
tàichính
khác
Đối tượng tham gia trên thị trường
Đối tượng tham gia trên thị trường
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
6
Thị trường các sản phẩm phái sinh
Sảmphẩm phái
sinh là mộtsản
phẩmtàichínhmà
kếtquả củanóđược
tạoratừ kếtquả của
mộtsảnphẩm khác
(tài sảncơ sở).

Thị trường các sản phẩm phái sinh
Công cụ phái sinh chuyển hóa giá trị của mình từ
kết quả của một tài sản khác.
“Tài sản khác” này thường được xem là tài sản cơ sở.
Tài sản cơ sở có thể là cổ phiếu, trái phiếu, tiền hoặc
là hàng hóa, tất cả chúng đều là tài sản.
Tài sản cơ sở cũng có thể là một yếu tố ngẫu nhiên
chẳng hạn như thời tiết, đây không phải là một tài sản.
Tài sản cơ sở lại có thể là công cụ phái sinh khác,
chẳng hạn như hợp đồng giao sau hoặc hợp đồng
quyền chọn.
Thị trường các sản phẩm phái sinh
Hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng giao sau
Hợp đồng quyền chọn
Hợp đồng hoán đổi
Các sản phẩm phái sinh khác
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
7
Khẩuvị rủiro
Chấp nhận rủi ro (không quan tâm đến rủi ro):
nhà đầu tư trung lập với rủi ro.
Không thích rủi ro đặc tính của một nhà đầu
tư không ưa thích rủi ro và không chấp nhận
nhiều rủi ro hơn nếu không nhận thêm một tỷ
suất sinh lợi bổ sung (phần bù rủi ro) .
Các thuật ngữ quan trọng

Tỷ suất sinh lợi mà nhà đầu tư kỳ vọng là lãi
suất phi rủi ro cộng với một phần bù rủi ro.
Các thuật ngữ quan trọng
Các thuật ngữ quan trọng
Vị thế mua (Long position): “Bullish”
Những nhà đầutưđang
ở trong trạng thái nắm
giữ (sở hữu) tài sản được
gọilànhững người“đầu
cơ giá lên”, họ có xu
hướng đẩy giá lên cao vì
giá càng tăng thì vị thế
mua củahọ càng lời.
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
8
Các thuật ngữ quan trọng
Vị thế bán (Short position): “Bearish”
Những nhà đầutưđãthực
hiện bán khống (short
selling) hoặc đang ở trong
trạng thái nợ tài sản(phải
mua lạitàisảntrongtương
lai) đượcgọilànhững người
“đầucơ giá xuống”, họ có
xu hướng đẩygiáxuống
thấp vì giá càng giảmthìvị
thế bán củahọ càng lời.

Tính hiệuquả củathị trường và giá trị hợp lý lý thuyết
Tính hiệu quả của thị trường là đặc điểm giá của các
công cụ giao dịch phản ánh giá trị kinh tế thực của
chúng đối với nhà đầu tư.
Trong một thị trường hiệu quả, giá cả biến động một
cách ngẫu nhiên và các nhà đầu tư không thể thu được
tỷ suất sinh lợi trên những gì mà sẽ bù trừ cho rủi ro
của họ.
Giá trị kinh tế thực của tài sản là giá trị hợp lý lý thuyết.
Các thuật ngữ quan trọng
Kinh doanh chênh lệch giá là một dạng giao
dịch trong đó nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận khi
có cùng một loại hàng hóa được bán ở hai mức
giá khác nhau, mua hàng ở mức giá thấp hơn
và ngay lập tức bán lại ở mức giá cao hơn.
Luật một giá là nguyên tắc qui định rằng hai tài
sản hay danh mục đồng nhất không thể được
bán ở các mức giá khác nhau.
Kinh doanh chênh lệch giá và Luậtmộtgiá
Các thuật ngữ quan trọng
Đại học Kinh tế TP.HCM
Khoa Tài Chính Doanh Nghiệp
Bài giảng môn Quản Trị Rủi Ro Tài Chính
TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo
9
Thông tin hiệuquả hình thành giá
Thị trường kỳ hạn và giao sau là nguồn thông tin rất
quan trọng đối với giá cả.
Thị trường giao sau tổng hợp tất cả các thông tin vào
một dạng thống nhất, phản ánh giá giao ngay của một

tài sản riêng biệt. Giá của hợp đồng giao sau đáo hạn
sớm nhất thường được xem là giá giao ngay.
Giá giao sau và kỳ hạn cũng chứa đựng những thông
tin những gì mà người ta mong đợi về giá giao ngay
trong tương lai.
Do đó, thị trường giao sau và kỳ hạn cung cấp những
thông tin hiệu quả để hình thành giá.
Các thuật ngữ quan trọng
Thank you very much!