Ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (enterprise resource planning – ERP) của các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN ÁN TIẾN SỸ

ỨNG DỤNG QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC DOANH NGHIỆP
(ENTERPRISE RESOURCE PLANNING – ERP) CỦA CÁC
DOANH NGHIỆP BÁN LẺ TRÊN THẾ GIỚI: BÀI HỌC
KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP CHO DOANH NGHIỆP
VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH CẠNH TRANH VÀ
ĐỔI MỚI MÔ HÌNH TĂNG TRƯỞNG
Ngành: Kinh doanh

NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN

Hà Nội - 2019


LUẬN ÁN TIẾN SỸ

ỨNG DỤNG QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC DOANH NGHIỆP
(ENTERPRISE RESOURCE PLANNING – ERP) CỦA CÁC
DOANH NGHIỆP BÁN LẺ TRÊN THẾ GIỚI: BÀI HỌC
KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP CHO DOANH NGHIỆP
VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH CẠNH TRANH VÀ
ĐỔI MỚI MƠ HÌNH TĂNG TRƯỞNG
Ngành: Kinh doanh
Chun ngành: Quản trị kinh doanh
Mã số: 9340101
NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN
Người hướng dẫn khoa học:

PGS, TS Phạm Thị Hồng Yến
PGS, TS Nguyễn Văn Thoan

Hà Nội - 2019


iii

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được cơng bố
trong bất kỳ một cơng trình khoa học nào khác.
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Hồng Vân


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS, TS Phạm Thị Hồng Yến và PGS, TS
Nguyễn Văn Thoan đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên và tạo mọi điều kiện
cho tơi để tơi có thể hồn thành luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu
trường Đại học Ngoại thương, Ban Chủ nhiệm khoa Quản trị kinh doanh, Khoa Sau
đại học, Bộ môn Thương mại điện tử cùng các thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè đã tạo
điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ để tơi có thể hồn thành chương trình học
tiến sĩ tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn các chuyên gia đến từ Cục thương mại
điện tử và kinh tế số, Hiệp hội Thương mại điện tử, Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt
Nam cùng các doanh nghiệp đã hỗ trợ tơi nhiệt tình trong q trình nghiên cứu, thu
thập dữ liệu, điều tra khảo sát, trả lời phỏng vấn, cung cấp thơng tin và đưa ra
những góp ý, nhận xét rất hữu ích và q báu để tơi hồn thiện luận án của mình.
Cuối cùng, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tới bố mẹ hai bên gia đình, chồng và
các con đã tin tưởng, động viên, khích lệ, tạo động lực để tơi phấn đấu hồn thành

chương trình học.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận án
Nguyễn Thị Hồng Vân


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN..................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii
DANH MỤC THUẬT NGỮ VÀ TỪ VIẾT TẮT............................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... x
DANH MỤC CÁC HÌNH....................................................................................... xi
1. Tính cấp thiết của đề tài...................................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu.......................................................................................... 3
2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngồi................................................................. 3
2.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam................................................................... 7
2.3. Khoảng trống nghiên cứu................................................................................ 9
3. Mục đích và câu hỏi nghiên cứu......................................................................... 9
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................... 10
4.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 10
4.2. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 11
5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 12
5.1. Phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng......................................... 12
5.2. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu........................................................... 12
5.3. Quy trình nghiên cứu của luận án.................................................................. 16
6. Đóng góp mới của luận án................................................................................. 22
7. Kết cấu luận án.................................................................................................. 23
CHƯƠNG 1: QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC DOANH NGHIỆP VÀ SỰ CẦN
THIẾT CỦA VIỆC ỨNG DỤNG QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC DOANH
NGHIỆP CỦA CÁC DOANH NGHIỆP BÁN LẺ TRONG BỐI CẢNH CẠNH

TRANH VÀ ĐỔI MỚI MƠ HÌNH TĂNG TRƯỞNG........................................ 24
1.1. Tổng quan về quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP)............................... 24
1.1.1. Khái niệm quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP).................................... 24
1.1.2. Các mơ hình quản trị nguồn lực doanh nghiệp........................................... 25
1.1.3. Lịch sử phát triển của quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP)..................30
1.1.4. Phân loại phần mềm quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP)....................30
1.1.5. Các phương pháp triển khai dự án ERP...................................................... 32


1.1.6. Quy trình ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong doanh
nghiệp......................................................................................................... 33
1.2. Ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong các doanh nghiệp
bán lẻ................................................................................................................ 35
1.2.1. Khái niệm và phân loại doanh nghiệp bán lẻ.............................................. 35
1.2.2. Đặc điểm của hệ thống quản trị nguồn lực trong doanh nghiệp bán lẻ.......41
1.2.3. Lợi ích và hạn chế của việc ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ 42
1.2.4. Điều kiện để triển khai quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong các
doanh nghiệp bán lẻ.................................................................................... 44
1.1.5. Đánh giá hiệu quả ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong
các doanh nghiệp bán lẻ....................................................................................... 50
1.3. Bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng tại Việt Nam và sự
cần thiết của việc ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ...............52
1.3.1. Bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng tại Việt Nam............52
1.3.2. Sự cần thiết của việc ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại
các doanh nghiệp bán lẻ trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng
trưởng......................................................................................................... 57
1.4. Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng quản trị nguồn lực
doanh nghiệp (ERP) trong các doanh nghiệp bán lẻ.................................... 59
TÓM TẮT CHƯƠNG 1........................................................................................ 60
CHƯƠNG 2: KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC

DOANH NGHIỆP (ERP) TẠI CÁC DOANH NGHIỆP BÁN LẺ TRÊN THẾ
GIỚI........................................................................................................................ 61
2.1. Khái quát thực trạng ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại các
doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới......................................................................... 61
2.1.1. Khái quát sự phát triển của các doanh nghiệp tại các thị trường bán lẻ lớn nhất thế
giới 61
2.1.2. Khái quát sự phát triển của các kênh bán lẻ hiện đại............................................ 64
2.1.3. Thực trạng các phần mềm quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) cho doanh
nghiệp bán lẻ trên thế giới.................................................................................... 66


2.2. Kinh nghiệm ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại một số
doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới......................................................................... 67
2.2.1. Kinh nghiệm của Walmart tại Hoa Kỳ................................................................. 67
2.2.2. Kinh nghiệm của Amazon tại Hoa Kỳ.................................................................. 70
2.2.3. Kinh nghiệm của Nordstrom tại Hoa Kỳ.............................................................. 72
2.2.4. Kinh nghiệm của Wumart tại Trung Quốc............................................................ 76
2.2.5. Kinh nghiệm của MC Group tại Thái Lan............................................................ 78
2.2.6. Kinh nghiệm thất bại của Target tại Canada......................................................... 81
2.3. Bài học kinh nghiệm ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) của
các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới................................................................... 85
2.3.1. Ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong các doanh nghiệp bán lẻ
là rất khó khăn và đắt đỏ nhưng có thể thực hiện được và là xu hướng tất yếu....85
2.3.2. Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược ứng dụng quản trị nguồn lực doanh
nghiệp (ERP) một cách rõ ràng và cụ thể............................................................. 87
2.3.3. Ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) đòi hỏi quyết tâm cao của ban
lãnh đạo doanh nghiệp.......................................................................................... 90
2.3.4. Doanh nghiệp bán lẻ cần đầu tư thích đáng cho ứng dụng quản trị nguồn lực
doanh nghiệp (ERP)............................................................................................. 91
2.3.5. Doanh nghiệp cần đánh giá việc ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP)

và liên tục nâng cấp theo xu hướng của cơng nghệ.............................................. 92
TĨM TẮT CHƯƠNG 2:...................................................................................... 93
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC
DOANH NGHIỆP TẠI CÁC DOANH NGHIỆP BÁN LẺ VIỆT NAM TRONG
BỐI CẢNH CẠNH TRANH VÀ ĐỔI MỚI MƠ HÌNH TĂNG TRƯỞNG......94
3.1. Thực trạng doanh nghiệp và thị trường bán lẻ Việt Nam trong bối cảnh cạnh
tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng................................................................. 94
3.2. Thực trạng ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam....................98
3.2.1. Quy mô ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ..............................98
3.2.2. Các nhà cung cấp giải pháp ERP trong lĩnh vực bán lẻ tại Việt Nam.......100
3.2.3. Thực trạng ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại một số
doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam............................................................. 101


3.2.4. Đánh giá thực trạng ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam107
3.3. Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng tới việc ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp
bán lẻ Việt Nam.................................................................................................... 110
3.3.1. Mơ hình và giả thuyết nghiên cứu............................................................ 110
3.3.2. Kết quả phân tích định lượng................................................................... 113
TÓM TẮT CHƯƠNG 3:..................................................................................... 122
CHƯƠNG 4: CÁC GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM TĂNG CƯỜNG
ỨNG DỤNG QUẢN TRỊ NGUỒN LỰC DOANH NGHIỆP TẠI CÁC DOANH
NGHIỆP BÁN LẺ VIỆT NAM........................................................................... 123
4.1. Xu hướng ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp tại các doanh nghiệp
bán lẻ Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng123
4.1.1. Xu hướng phát triển của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam....................123
4.1.2. Xu hướng phát triển ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP)...125
4.1.3. Cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong bối
cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng..................................... 127
4.2. Các giải pháp nhằm tăng cường ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp

ERP tại các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam....................................................... 131
4.2.1. Xây dựng chiến lược ứng dụng công nghệ thơng tin trong doanh nghiệp và
đầu tư thích đáng cho ứng dụng ERP....................................................... 131
4.2.2. Đào tạo nguồn nhân lực triển khai, vận hành và quản lý hệ thống ERP...134
4.2.3. Thay đổi quy trình kinh doanh theo hướng hiện đại và đáp ứng chuẩn quốc
tế............................................................................................................... 135
4.2.4. Chuẩn hóa quy trình ứng dụng ERP......................................................... 138
4.2.5. Lựa chọn công nghệ phần mềm ERP phù hợp với điều kiện của doanh
nghiệp và liên tục nâng cấp theo các xu hướng mới.................................140
4.3. Một số kiến nghị................................................................................................... 141
4.4.1. Đối với các cơ quan quản lý..................................................................... 141
4.4.2. Đối với các cơ sở đào tạo......................................................................... 146
TÓM TẮT CHƯƠNG 4...................................................................................... 147
KẾT LUẬN.......................................................................................................... 148
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 150


PHỤ LỤC 1: CÁC NHÀ CUNG CẤP ERP NĂM 2018....................................160
PHỤ LỤC 2: ĐÁNH GIÁ MỘT SỐ PHẦN MỀM ERP CHO DOANH
NGHIỆP BÁN LẺ TẠI VIỆT NAM................................................................... 161
PHỤ LỤC 3: NGUỒN GỐC THANG ĐO CỦA MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU .169
PHỤ LỤC 4: PHIẾU PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA........................................172
PHỤ LỤC 5: PHIẾU ĐIỀU TRA DOANH NGHIỆP LẦN 1...........................174
PHỤ LỤC 6: PHIẾU ĐIỀU TRA DOANH NGHIỆP LẦN 2...........................177
PHỤ LỤC 7: DANH SÁCH CÁC DOANH NGHIỆP BÁN LẺ THAM GIA
KHẢO SÁT.......................................................................................................... 180
PHỤ LỤC 8: TỔNG HỢP KẾT QUẢ PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA............182
PHỤ LỤC 9: DANH SÁCH CƠ QUAN, ĐƠN VỊ CỦA CÁC CHUYÊN GIA
THAM GIA PHỎNG VẤN................................................................................. 184

DANH MỤC THUẬT NGỮ VÀ TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt

Thuật ngữ Tiếng Anh

CNTT

Giải thích thuật ngữ
Cơng nghệ thơng tin

DN

Doanh nghiệp

DNBL

Doanh nghiệp bán lẻ

DNKS

Doanh nghiệp khởi sự

HTTT

Hệ thống thông tin

HTX

Hợp tác xã

KD

Kinh doanh

NCS

Nghiên cứu sinh

Các thuật ngữ tiếng Anh
AI

Artificial intelligence

Trí tuệ nhân tạo

AP

Account Payables

Kế toán phải trả

AR

Account Receivalbes

Kế toán phải thu

B2C

Business to consumer

Doanh nghiệp và người tiêu dùng

Back-end

Phần mềm quản lý các hoạt động hỗ trợ

Business Intelligence

Trí tuệ doanh nghiệp

Brick and mortar

Bán lẻ truyền thống

Balance score cards

Thẻ điểm cân bằng

Click and mortar

Bán lẻ truyền thống kết hợp thương mại điện

BI
BSC

tử
Cloud ERP
CRM

Customer

Phần mềm ERP đám mây
relationship Quản trị quan hệ khách hàng

management
CSFs

Critical Success Factors

Các yếu tố quyết định thành công

EBI

Electronic Business Index

Chỉ số thương mại điện tử

EFA

Exploratory Factor Analysis

Phân tích nhân tố

ERP

Enterprise

Resource Kế hoạch hóa nguồn lực doanh nghiệp/ Quản

Planning

trị nguồn lực doanh nghiệp

Front-end

Phần mềm quản lý các hoạt động giao dịch
với khách hàng

INV

Inventory Management

Quản lý kho


JIT

Just-in-Time

Đúng sản phẩm - với đúng số lượng - tại
đúng nơi - vào đúng thời điểm

KPI

Key Performance Indicator

Chỉ số đo lường hiệu quả công việc

PO

Purchasing Order

Quản lý mua hàng

Pure click

Bán lẻ trực tuyến

Order Management

Quản lý đơn đặt hàng

Omni channel retail

Bán lẻ đa kênh tích hợp

On-premise ERP

Phần mềm ERP cài đặt tại doanh nghiệp

OM

RFID

Radio

Frequency Thẻ nhận dạng tần số vô tuyến

Identification
ROA

Return on assets

Tỷ số lợi nhuận ròng rên tài sản

ROE

Return on equity

Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu
ROE

ROI

Return on investment

Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn đầu tư

ROS

Return on sale

Tỷ số lợi nhuận ròng trên doanh thu

SaaS

Software-as-a-service

Phần mềm được cung cấp như một dịch vụ

SAP

SAP

Công ty phần mềm SAP

SCM

Supply chain management

Quản trị chuỗi cung ứng

SFA

Sales Force Automation

Tự động hoá đội ngũ bán hàng

SPSS

Statistical Package for the

Phần mềm thống kê sử dụng trong nghiên cứu

Social Sciences

điều tra xã hội học

TAM

Technology

Acceptance Mơ hình chấp nhận cơng nghệ

Model
TOE

Technology–Organization–

Cơng nghệ-Tổ chức-Mơi trường

Environment
USD

United States Dollar

VSIC

Vietnam Standard Industrial Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam
Classification

Đồng đô la Mỹ


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1: Thông tin điều tra doanh nghiệp lần 1........................................................21
Bảng 2: Thông tin điều tra doanh nghiệp lần 2........................................................21
Bảng 1.1: Mã phân ngành Kinh tế Việt Nam (VSIC)...............................................38

Bảng 1.2: Lợi ích của việc ứng dụng ERP trong doanh nghiệp bán lẻ.....................43
Bảng 1.3: Các giá trị kinh doanh mà hệ thống ERP đem lại....................................43
Bảng 1.4: Khung các nhóm yếu tố thành công chủ chốt CSFs................................47
Bảng 1.5: Đánh giá hiệu quả ứng dụng ERP bằng các chỉ số tài chính....................50
Bảng 1.6: Đánh giá hiệu quả ứng dụng ERP bằng các chỉ số phi tài chính..............51
Bảng 1.7: Các giai đoạn đổi mới mơ hình tăng trưởng tại Việt Nam.......................54
Bảng 1.8. Những nội dung chủ yếu của đổi mới mơ hình tăng trưởng kinh tế tại Việt
Nam.........................................................................................................................56
Bảng 2.1: Top 10 nhà bán lẻ toàn cầu 2016 (đơn vị: triệu USD).............................61
Bảng 2.2: Các phần mềm ERP của các nhà cung cấp hàng đầu thế giới..................67
Bảng 2.3: So sánh việc triển khai hệ thống ERP tại Walmart, Amazon và Nordstrom75
Bảng 2.4: Đánh giá việc ứng dụng ERP tại Walmart, Amazon, Nordstrom,
Wumart, MC Group, và Target................................................................................84
Bảng 3.1. Kết quả phân tích độ tin cậy Cronbach's Alpha trong SPSS..................113
Bảng 3.2: Kết quả phân tích độ tin cậy Cronbach's Alpha trong SPSS đối với từng
nhân tố...................................................................................................................114
Bảng 3.3. Kết quả phân tích EFA lần 1..................................................................115
Bảng 3.4. Kết quả phân tích EFA lần 2..................................................................116
Bảng 3.5. Kết quả hồi quy đa biến.........................................................................118
Bảng 3.6. Kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu..............................................120


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1: Phương pháp phân tích nội dung................................................................13
Hình 2: Quy trình nghiên cứu của luận án...............................................................16
Hình 1.1: Mơ hình quản trị nguồn lực doanh nghiệp...............................................27
Hình 1.2: Mơ hình luồng thơng tin trong quản trị nguồn lực doanh nghiệp.............28
Hình 1.3: Minh hoạ các mơ đun chức năng của phần mềm ERP.............................29
Hình 1.4: Quy trình triển khai dự án ERP................................................................33
Hình 1.5: Mơ hình chấp nhận cơng nghệ TOE........................................................45

Hình 1.6: Mơ hình đánh giá thành cơng của việc ứng dụng ERP của Zhu và cộng sự46
Hình 1.7: Mơ hình nghiên cứu đề xuất....................................................................60
Hình 2.1 Các loại phần mềm ERP...........................................................................66
Hình 2.2: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng ERP tại Walmart.....68
Hình 2.3: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng ERP tại Amazon.com71
Hình 2.4: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng ERP tại Nordstrom .73
Hình 2.5: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng ERP tại Wumart......77
Hình 2.6: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng ERP tại MC Group .80
Hình 2.7: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc ứng dụng ERP của Target tại
Canada..................................................................................................................... 82
Hình 3.1: Các chuỗi cửa hàng tiện lợi tại Việt Nam (tháng 1 năm 2018)................95
Hình 3.2: Thị phần các loại hình bán lẻ ngành hàng tiêu dùng nhanh tại Việt Nam 97
Hình 3.4: Tình hình sử dụng phần mềm hỗ trợ hoạt động doanh nghiệp tại các
doanh nghiệp bán lẻ.................................................................................................99
Hình 3.5: Mơ hình các nhân tố ảnh hưởng tới việc ứng dụng ERP tại các doanh
nghiệp bán lẻ Việt Nam.........................................................................................111
Hình 3.6: Biểu đồ kết quả hồi quy đa biến.............................................................119
Hình 3.7: Kết quả kiểm định mơ hình nghiên cứu.................................................121


14
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đã mở cửa hoàn toàn thị trường bán lẻ kể từ 11/1/2015 khiến thị
trường bán lẻ trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp bán lẻ nước ngồi
với lợi thế về nguồn vốn, cơng nghệ, và phương pháp quản trị hiện đại tạo ra thách
thức lớn đối với doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam. Bên cạnh đó, thị trường bán lẻ cũng
đang có xu hướng phát triển các kênh bán lẻ hiện đại, bán lẻ trực tuyến, bán lẻ đa
kênh tích hợp, cửa hàng tiện ích... tạo nên diện mạo mới của thị trường bán lẻ và gia
tăng áp lực lên các kênh bán lẻ truyền thống. Nhiều nhà bán lẻ nước ngoài, đặc biệt

trong lĩnh vực bán lẻ hiện đại, điển hình như Aeon (Nhật Bản), Lotte (Hàn Quốc),
Central Group (Thái Lan) đã và đang mở rộng hoạt động trên thị trường Việt Nam
thông qua các thương vụ mua bán - sáp nhập. Nếu khơng có những sự thay đổi rõ
rệt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý các nguồn lực, nhiều doanh nghiệp bán lẻ
Việt Nam sẽ sớm bị thất bại ngay trên chính thị trường nội địa.
Để vượt qua những thách thức này doanh nghiệp bán lẻ cần tăng cường áp
dụng những công cụ quản lý hiện đại giúp nâng cao hiệu quả quản lý các nguồn lực.
Trong đó, quản trị nguồn lực doanh nghiệp - ERP là giải pháp công nghệ thông tin
và quản trị cho các doanh nghiệp trong tối ưu hóa hiệu quả sử dụng, khai thác các
nguồn lực của doanh nghiệp. Trên thế giới, ERP đã được các doanh nghiệp trong
lĩnh vực sản xuất, kinh doanh triển khai từ những năm 1990 nhằm quản trị thông tin
tổng thể trong doanh nghiệp bao gồm hệ thống kế toán, hàng tồn kho, nhân lực…
Mặc dù hệ thống ERP được ra đời nhằm tối ưu hóa hoạt động quản lý các nguồn lực
tại các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, tuy nhiên, ngành bán lẻ hiện nay lại
được coi là ngành có tốc độ tăng trưởng ứng dụng ERP lớn nhất. Tại các quốc gia
phát triển như Hoa Kỳ, Anh, Đức, Nhật Bản... việc ứng dụng ERP tại các doanh
nghiệp bán lẻ đã trở nên phổ biến. Các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực bán lẻ
như Walmart, Amazon đều đã triển khai ERP và coi đây là hệ thống thông tin đóng
vai trị quyết định đến thành cơng của việc vận hành và quản lý hoạt động bán lẻ.
Tại Việt Nam, quản trị nguồn lực doanh nghiệp ERP đã được nhắc đến từ
những năm 2000, tuy nhiên, việc ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp Việt Nam,
đặc biệt là các doanh nghiệp bán lẻ còn rất hạn chế. Cụ thể, có khoảng 11% doanh


nghiệp bán lẻ Việt Nam đã ứng dụng ERP. Chỉ có những doanh nghiệp có quy mơ
lớn, vốn lớn, số lượng hàng bán nhiều thì mới triển khai áp dụng hệ thống ERP như
SaigonCoop, Nguyễn Kim, Trần Anh, Thế giới di động. Những doanh nghiệp bán lẻ
có vốn đầu tư nước ngồi có lợi thế triển khai ứng dụng ERP từ hỗ trợ của cơng ty
mẹ ở nước ngồi, điều này cũng gây áp lực lớn cho các doanh nghiệp bán lẻ của
Việt Nam. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường bán lẻ nội

địa, các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam cần có những bước chuyển mình nhanh
chóng để tồn tại trên chính thị trường nội địa trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới
mô hình tăng trưởng. Để có thể trụ vững và phát triển, các doanh nghiệp bán lẻ Việt
Nam một mặt cần phải nghiên cứu xu hướng tiêu dùng trong nước nhằm định
hướng phát triển cho ngành bán lẻ, mặt khác cần tăng cường ứng dụng công nghệ
thông tin và thương mại điện tử, áp dụng các phương pháp quản trị hiện đại để có
thể tối ưu hóa các nguồn lực doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh trên chính
thị trường nội địa. Điều này cũng hoàn toàn phù hợp với các chủ trương và chính
sách để thực hiện đổi mới mơ hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế mà Đại hội
lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra: “Mở rộng thị trường nội địa,
phát triển mạnh thương mại trong nước”, đồng thời “Chủ động tham gia vào mạng
phân phối toàn cầu, phát triển nhanh hệ thống phân phối các sản phẩm có lợi thế
cạnh tranh ở cả trong và ngoài nước, xây dựng thương hiệu hàng hố Việt Nam.”
Để làm được điều đó, các doanh nghiệp bán lẻ cần có cơng cụ mạnh để xây dựng kế
hoạch kinh doanh nhanh chóng và tức thời dựa trên các báo cáo theo thời gian thực,
kiểm soát khối lượng hàng hóa lớn tại các cửa hàng và kho hàng có vị trí phân tán,
quản lý và chăm sóc khách hàng trên nhiều kênh bán lẻ tích hợp.
Việc ứng dụng ERP một mặt đem lại lợi ích to lớn cho các doanh nghiệp bán
lẻ trong việc chủ động kiểm soát và phối kết hợp các nguồn lực, cắt giảm chi phí,
cải tiến quy trình kinh doanh. Mặt khác, trên thực tế cho thấy đây là q trình khơng
dễ dàng với đa số các doanh nghiệp, chỉ một số doanh nghiệp ứng dụng ERP thành
công, nhiều doanh nghiệp thất bại hoặc gặp rất nhiều khó khăn và phải kéo dài thời
gian triển khai ERP. Hơn nữa, ứng dụng ERP đòi hỏi đầu tư lớn và nhiều yếu tố
quan trọng khác như sự quyết tâm của ban lãnh đạo doanh nghiệp, sự sẵn sàng tham
gia và chấp nhận của con người sử dụng hệ thống, yêu cầu cải tiến quy trình doanh,


và sự chấp nhận của đối tác. Chính vì vậy, việc nghiên cứu kinh nghiệm ứng dụng
quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) của các nhà bán lẻ trên thế giới từ đó rút ra
bài học và đề xuất các giải pháp phù hợp cho các nhà bán lẻ Việt Nam là cần thiết

và có giá trị thực tiễn. Do đó, Nghiên cứu sinh đã lựa chọn đề tài “Ứng dụng quản
trị nguồn lực doanh nghiệp (Enterprise resource planning – ERP) của các doanh
nghiệp bán lẻ trên thế giới: bài học kinh nghiệm và giải pháp cho doanh nghiệp
Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng” làm đề tài
tiến sỹ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngồi
Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về các vấn đề liên quan đến hệ thống
quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP), tổng quan nghiên cứu về ERP, quy trình
triển khai dự án ERP trong doanh nghiệp, vai trò và tác động của ERP đến hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp, các yếu tố đảm bảo thành công (critical success
factors - CSFs) của dự án ERP, những xu hướng phát triển ERP. Tiêu biểu trong đó
có:
Nghiên cứu tổng quan về ứng dụng ERP: Esteves và Pastor (2001), AlMashari (2002), Moon (2007), Schlichter (2010) là các nghiên cứu điển hình đưa ra
những báo cáo thống kê về các nghiên cứu, bài viết đăng trên các tạp chí chuyên
ngành về ERP. Các nghiên cứu này đã tổng hợp và thống kê các chủ đề chính được
các nhà nghiên cứu trên tồn thế giới thảo luận và phân tích về ERP như hoạt động
triển khai hệ thống ERP, vận hành hệ thống ERP, vai trị và lợi ích của hệ thống
ERP tác động lên hoạt động kinh doanh, các yếu tố đảm bảo thành cơng (CSFs) của
ERP, vai trị của ERP trong chuỗi cung ứng (SCM), phần mềm ERP, các tình huống
ứng dụng thành cơng hoặc thất bại ERP. Những nghiên cứu mang tính chất tổng
hợp này là tài liệu có nhiều giá trị tham khảo đối với Nghiên cứu sinh trong việc
khái quát hóa tổng quan nghiên cứu, chỉ ra các vấn đề đã được thừa nhận, những xu
hướng trong nghiên cứu về ERP qua các giai đoạn (1970 - 1999, 2000 - 2005, 2005
- 2010, 2010 - 2018), và chỉ ra các điểm trống nghiên cứu về ERP.
Các nghiên cứu về tác động của việc triển khai ERP tới hoạt động kinh
doanh, tới phản ứng của thị trường đối với doanh nghiệp: Nghiên cứu của Hayes và


cộng sự (2001) về phản ứng của thị trường khi các công ty công bố triển khai ERP.

Nghiên cứu chỉ ra rằng các phản hồi tích cực lại đến hầu hết các công ty nhỏ và hoạt
động tốt hơn là các cơng ty lớn. Cịn thị trường thì lại phản hồi tích cực với các nhà
cung cấp ERP lớn, như PeopleSoft và SAP, các cơng ty này có các phản hồi tích
cực hơn hẳn các nhà cung cấp ERP nhỏ khác. Kế thừa nghiên cứu này của Hayes và
cộng sự, nghiên cứu của Hunton và cộng sự (2003) phân tích tác động của hệ thống
ERP tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và so sánh giữa các công ty có
triển khai và khơng triển khai ERP dựa trên các chỉ số tài chính ROA, ROS, ROI.
Kết quả nghiên cứu của Hunton và cộng sự (2003) cũng chỉ ra các tác động tích cực
của việc áp dụng ERP tới kết quả hoạt động kinh doanh, và có kết quả nhất qn
với cơng bố trước đó của Hayes và cộng sự (2001). Các nghiên cứu sau này về tác
động của ERP tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như Nicolaou và cộng sự
(2006), Wieder và cộng sự (2006),... cũng chỉ ra các kết quả tương tự trong các bối
cảnh tại các thị trường khác nhau như tại Hoa Kỳ, Australia, Trung Quốc... Đặc
biệt, nghiên cứu của Wieder và cộng sự (2006) có chỉ ra chỉ có các doanh nghiệp
ứng dụng cả 2 hệ thống ERP và SCM (quản trị chuỗi cung ứng) thì có kết quả hoạt
động cao hơn đáng kể ở cấp độ quy trình kinh doanh (business process level). Một
cách tiếp cận khác để đánh giá tác động của việc ứng dụng ERP tới kết quả hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp được phân tích trong nghiên cứu của Murphy và
cộng sự (2002). Nghiên cứu này đánh giá tầm quan trọng của các lợi ích vơ hình
quan trọng của dự án ERP và giải thích mơ hình để có thể đưa các yếu tố này bổ
sung vào các kỹ thuật đánh giá truyền thống (sử dụng các công cụ tài chính như
ROA, ROI mà Hayes, Hunton và các cộng sự đã làm). Các lợi ích vơ hình (khơng
đo lường được bằng các chỉ tiêu tài chính) được đề cập đến bao gồm: gia tăng sự
hài lòng của khách hàng, tăng cường hợp tác giữa các đơn vị trong tổ chức, xây
dựng mối liên kết chiến lược, xây dựng sự linh hoạt cho những thay đổi của hệ
thống trong hiện tại và tương lai, hỗ trợ thay đổi trong tổ chức, tạo môi trường học
tập, trao quyền cho nhân viên, và xây dựng tầm nhìn chung cho doanh nghiệp. Tóm
lại, các lợi ích vơ hình được tạo nên trên nền tảng hiệu quả ra quyết định, tri thức,
và hợp tác. Nghiên cứu của Murphy và cộng sự (2002) có giá trị to lớn để giúp các
nghiên cứu mở rộng nghiên cứu đánh giá hiệu quả của việc ứng dụng ERP trong

doanh nghiệp mà không dựa trên các chỉ số tài chính. Ngồi ra, các nghiên cứu đánh
giá về tác động tích cực của ERP tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sử
dụng các yếu tố đánh giá phi tài chính có thể kể đến là nghiên cứu của Kang (2008),
Zhu và cộng sự (2010), Ruivo và cộng sự (2014), Beheshti (2010). Trái lại, nghiên
cứu của Hawking và cộng sự (2004), chỉ ra tác động tiêu cực của việc triển khai
SAP ERP tới 12 chỉ số đánh giá hiệu quả doanh nghiệp, kết quả nghiên cứu được
luận giải do bản thân các doanh nghiệp tại Australia được lựa chọn trong nghiên
cứu tại thời điểm đó.
Các nghiên cứu về triển khai ERP (ERP implementation) và quy trình triển
khai dự án ERP: nghiên cứu của Marnewick và cộng sự (2005) đã đưa ra một mơ
hình giải thích sự phức tạp của hệ thống ERP cho các nhà quản lý một cách phi kỹ
thuật và dễ hiểu. Nghiên cứu của này chỉ ra hệ thống ERP khơng chỉ là phần mềm
mà cịn bao gồm cả quy trình kinh doanh và quản lý trong doanh nghiệp. Để triển
khai thành cơng ERP cần có sự hiểu biết rõ ràng về các thành phần khác nhau của
hệ thống và sự tích hợp trong doanh nghiệp. Các tác giả nhấn mạnh mơ hình này có
thể áp dụng cho bất kỳ hệ thống ERP nào và không phụ thuộc vào nhà cung cấp và
giúp xác định phạm vi của dự án ERP. Bên cạnh đó, các cuốn sách của Wallace và
Kremzar (2001), Chorafas (2001), Monk và Wagner (2013), là những cuốn sách
tiêu biểu đề cập đến việc ứng dụng ERP trong doanh nghiệp trên các khía cạnh cơng
nghệ và quản lý.
Các nghiên cứu về các yếu tố quyết định thành cơng (CSFs) của dự án ERP:
có rất nhiều nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá tác động của các yếu tố tới
thành công của dự án ERP, điển hình phải kể đến nghiên cứu của Rockart (1979) đã
đưa ra phương pháp mới để đánh giá yếu tố quyết định cơng (CSFs) vào năm 1979,
sau đó phương pháp đánh giá CSFs được sử dụng rộng rãi để xác định các yếu tố
ảnh hưởng đến sự thành công và thất bại của việc triển khai ERP. Một nghiên cứu
nền tảng cho việc đánh giá thành công của dự án ERP đó là mơ hình TOE
(Technology - Organization - Environment: Công nghệ - Tổ chức - Môi trường)

được phát triển bởi DePietro và cộng sự (1990). Mơ hình TOE là mơ hình đánh giá
việc áp dụng cơng nghệ vào bối cảnh của tổ chức, bao gồm cả công nghệ và quy
trình, quy mơ, đặc điểm và nguồn lực của cơng ty, bao gồm cả cấu trúc ngành và


bối cảnh kinh tế. Các nghiên cứu sau này của các tác giả như Zouaghi và cộng sự
(2012), Ram và cộng sự (2013), Ağaoğlu và cộng sự (2015), Nah và cộng sự (2015)
đã đưa ra các phân tích đánh giá CSFs của dự án ERP trên nhiều góc độ khác nhau
từ phía nhà quản lý đến người dùng, trước và sau khi triển khai dự án ERP. Các
nghiên cứu của Esteves và Pastor (2001) và Villari và cộng sự (2014) đi sâu phân
tích vai trị của người dùng tới sự thành công của dự án ERP. Các nghiên cứu này là
những tài liệu tham khảo hữu ích cho việc đánh giá thực trạng ứng dụng ERP tại
các doanh nghiệp bán lẻ được trình bày trong luận án.
Các nghiên cứu về tình huống ứng dụng ERP trong doanh nghiệp: nghiên
cứu của Gartiker (2002) phân tích tình huống ứng dụng và tác động của hệ thống
ERP trong một doanh nghiệp sản xuất dựa trên nghiên cứu định tính đánh giá các
yếu tố liên quan tới triển khai và dự án ERP tác động lên hoạt động của tổ chức. Kết
quả nghiên cứu của Gartiker (2002) cũng chỉ ra 3 bài học kinh nghiệm từ tình
huống: (1) ERP mang lại lợi ích to lớn cho doanh nghiệp khi tích hợp ứng dụng
CNTT, (2) sự tham gia của người dùng là yếu tố quan trọng cho thành công của dự
án ERP, (3) cần đánh giá tác động của ERP lên từng đơn vị kinh doanh/nhà xưởng
song song với việc đánh giá tác động của ERP tới toàn bộ doanh nghiệp. Nghiên
cứu của Gartiker (2002) có giá trị tham khảo lớn đối với luận án bởi phương thức
tiếp cận vấn đề và giải quyết tình huống bằng phân tích định tính với mơ hình phân
tích phù hợp.
Các nghiên cứu về ứng dụng ERP và hệ thống thông tin trong các doanh
nghiệp bán lẻ: Nghiên cứu của Zhu và cộng sự (2010) - “What leads to post implementation success of ERP? An empirical study of the Chinese retail industry”
(Các yếu tố thành công của ERP - nghiên cứu thực nghiệm tại thị trường bán lẻ của
Trung Quốc), là nghiên cứu liên quan trực tiếp tới đề tài luận án và có giá trị tham
khảo đối với luận án. Nghiên cứu này Zhu và cộng sự đã phát triển một mơ hình

tích hợp để giải thích sự thành công sau khi triển khai ERP, dựa trên lý thuyết Công
nghệ-Tổ chức-Môi trường (TOE). Nghiên cứu chỉ ra chất lượng thực hiện dự án
ERP (khía cạnh cơng nghệ) bao gồm quản lý dự án và cấu hình hệ thống, sẵn sàng
tổ chức (khía cạnh tổ chức) bao gồm sự tham gia lãnh đạo và phù hợp với tổ chức
và hỗ trợ bên ngồi (khía cạnh mơi trường) sẽ ảnh hưởng tích cực đến thành cơng


sau khi triển khai của ERP. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm tại thị trường bán lẻ
Trung Quốc đã chỉ ra cả chất lượng thực thi ERP và sự sẵn sàng của tổ chức tác
động đáng kể đến thành công sau khi triển khai, trong khi hỗ trợ bên ngoài (khía
cạnh mơi trường) thì khơng có tác động. Nghiên cứu này khẳng định ERP đã được
triển khai nhanh chóng trong ngành bán lẻ, khi áp lực về quy mô tăng lên khiến hệ
thống dựa trên các phần mềm đơn lẻ khơng thể đáp ứng những u cầu của doanh
nghiệp, địi hỏi nhiều nhà bán lẻ phải chuyển sang sử dụng hệ thống ERP (Zhu và
cộng sự, 2010).
Trên đây là một số nghiên cứu điển hình có giá trị tham khảo trực tiếp tới
luận án, ngồi ra, luận án cịn sử dụng các báo cáo của các tổ chức lớn nghiên cứu
về ERP, thị trường bán lẻ, và các doanh nghiệp bán lẻ như Panorama Consulting,
Deloitte, KPMG để tham khảo số liệu và những nhận định về xu hướng và thị
trường.
2.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
Ở Việt Nam, các nghiên cứu về hệ thống ERP đã được một số tác giả đề cập
đến trong những năm gần đây, điển hình như sau:
Nghiên cứu tổng quan về ứng dụng ERP: các cuốn sách về hệ thống thông
tin và thương mại điện tử tại Việt Nam đã đề cập đến các vấn đề về quản trị nguồn
lực doanh nghiệp (ERP), điển hình như Giáo trình Hệ thống thơng tin quản lý (Trần
Thị Song Minh, 2012), Giáo trình Thương mại điện tử (Trần Văn Hòe, 2010) đã
đưa ra các khái niệm về ERP, đặc điểm, vai trị, lợi ích và hạn chế của ERP trong
doanh nghiệp nói chung. Giáo trình Thương mại điện tử (Nguyễn Văn Hồng và
cộng sự, 2013) trình bày chi tiết quy trình triển khai và quản lý dự án ERP, đây là

tài liệu có giá trị tham khảo rất hữu ích cho luận án.
Nghiên cứu về các doanh nghiệp có ứng dụng quản trị nguồn lực doanh
nghiệp: Nghiên cứu của Nguyễn Bích Liên (2012) đề cập đến các nhân tố ảnh
hưởng chất lượng thơng tin kế tốn trong môi trường ứng dụng hệ thống ERP tại
các doanh nghiệp Việt Nam. Đây là một nghiên cứu sâu về các doanh nghiệp có
ứng dụng ERP, đã hệ thống được những lý luận về hệ thống ERP, phân tích được
đặc điểm ứng dụng ERP tại Việt Nam trên các khía cạnh phần mềm, nhà tư vấn,
triển khai, quy mô của các doanh nghiệp ứng dụng ERP. Tuy nhiên, nội dung chính


của nghiên cứu đi sâu vào các nhân tố tác động tới chất lượng thơng tin kế tốn của
doanh nghiệp chứ khơng tập trung vào phân tích ứng dụng ERP tại các doanh
nghiệp Việt Nam, đồng thời nghiên cứu không phân tích vào một ngành cụ thể nào.
Nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến việc triển khai hệ thống quản trị
nguồn lực doanh nghiệp: Nghiên cứu của Nguyễn Việt và Vũ Quốc Thông (2016),
Nguyễn Phước Bảo Ấn và cộng sự (2017), Dương Thị Hải Phương (2017a, b) là các
nghiên cứu thực nghiệm, sử dụng phương pháp phân tích định lượng với các kỹ
thuật EFA, PLS-SEM để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng tới sự hữu hiệu của doanh
nghiệp trong môi trường ứng dụng ERP, nhân tố ảnh hưởng tới việc triển khai ERP
tại các doanh nghiệp Việt Nam. Đây là những nghiên cứu nổi bật về ERP trong
những năm gần đây tại Việt Nam, thể hiện sự quan tâm của các nhà khoa học đối
với việc ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp. Các mơ hình được tham khảo trong
các nghiên cứu này là mơ hình hệ thống thơng tin thành cơng của DeLone và
McLean, mơ hình chấp nhận công nghệ (TAM), thuyết thẻ điểm cân bằng. Tuy
nhiên, những nghiên cứu này được triển khai trong các doanh nghiệp nói chung mà
chưa đi sâu phân tích vào 1 ngành cụ thể, đặc biệt là ngành bán lẻ.
Nghiên cứu của Mai Hải An và Lê Việt Hà (2018) với tiêu đề “Giải pháp
triển khai hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp ERP tại các doanh nghiệp
Việt Nam”, đã đề xuất giải pháp triển khai ERP nhằm nâng cao hiệu quả quản trị
kinh doanh. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính với số liệu

thứ cấp của VCCI, tập trung vào các doanh nghiệp trong ngành xây dựng. Kết quả
của nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở việc đưa ra các con số thống kê về việc tin học
hóa doanh nghiệp, xu hướng và nhu cầu triển khai hệ thống ERP chứ chưa đưa ra
được mơ hình đánh giá việc ứng dụng ERP.
Nghiên cứu của Nguyễn Văn Thoan và cộng sự (2013) với nội dung “Ứng
dụng hệ thống phần mềm Quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại một số doanh
nghiệp Việt Nam và bài học kinh nghiệm” đã phân tích một số tình huống ứng dụng
ERP tại các doanh nghiệp Việt Nam và rút ra bài học kinh nghiệm khi ứng dụng
ERP. Đây là nghiên cứu khởi đầu của Nghiên cứu sinh được tham gia, là tiền đề của
hướng nghiên cứu về ERP sau này.


Ngồi các cơng trình nghiên cứu kể trên, cịn có các sách giáo trình thương
mại điện tử, các Báo cáo thương mại điện tử và Báo cáo chỉ số thương mại điện tử
tại Việt Nam (EBI) trong các năm từ 2010 đến 2018 là các tài liệu tham khảo hữu
ích được sử dụng và trích dẫn trong luận án.
2.3. Khoảng trống nghiên cứu
Từ tổng quan tình hình nghiên cứu, có thể thấy phần lớn các nghiên cứu về
ứng dụng ERP trong doanh nghiệp đến từ các nhà khoa học nước ngoài và về những
vấn đề thực tiễn tại các quốc gia như Hoa Kỳ và Trung Quốc. Các nghiên cứu này
chủ yếu phân tích các doanh nghiệp trong ngành sản xuất, các doanh nghiệp vừa và
nhỏ, có rất ít nghiên cứu về doanh nghiệp bán lẻ. Về ứng dụng ERP tại các doanh
nghiệp Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu được triển khai, và chưa có nghiên cứu
nào phân tích cho các doanh nghiệp trong ngành bán lẻ. Vì vậy, trong quá trình
nghiên cứu, nghiên cứu sinh nhận thấy khoảng trống cho nghiên cứu ứng dụng ERP
trong các doanh nghiệp bán lẻ là rất lớn, chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách
toàn diện và cụ thể về ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ. Do đó, nghiên
cứu sinh mong muốn đây là luận án đầu tiên nghiên cứu về kinh nghiệm ứng dụng
ERP của các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới, nghiên cứu thực tiễn ứng dụng ERP
tại các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam, từ đó đề xuất được các giải pháp nhằm

tăng cường ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong bối cảnh
cạnh tranh và đổi mới mô hình tăng trưởng.
3. Mục đích và câu hỏi nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận án là phân tích kinh nghiệm ứng dụng ERP
của các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới để từ đó rút ra bài học và đề xuất được
những giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp
Việt Nam. Để đạt được mục đích nghiên cứu đã đề ra, luận án phải giải quyết các
nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể sau đây:
- Làm rõ những vấn đề lý luận về quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP), ứng dụng
quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong các doanh nghiệp bán lẻ và sự cần
thiết phải ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong các doanh nghiệp
bán lẻ trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng.


- Nghiên cứu kinh nghiệm ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) trong
các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới, với điển hình thành cơng và thất bại tại một
số doanh nghiệp bán lẻ tại Hoa Kỳ, Trung Quốc, Thái Lan, và Canada.
- Đánh giá thực trạng ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) của các
doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng
trưởng.
- Đề xuất các giải pháp cho doanh nghiệp bán lẻ và kiến nghị cho cơ quan quản lý
nhà nước để tăng cường ứng dụng ERP tại các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam
trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới mơ hình tăng trưởng.
Nhằm thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu của luận án, Nghiên cứu sinh trả
lời những câu hỏi nghiên cứu của luận án bao gồm:
-

Hệ thống ERP đem lại lợi ích gì cho doanh nghiệp bán lẻ?

-

Các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới triển khai ERP như thế nào?

-

Có những bài học kinh nghiệm nào mà doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam có thể
học tập?

-

Doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đã ứng dụng ERP như thế nào?

-

Doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam cần phải làm gì để tăng cường ứng dụng
ERP?

-

Các cơ quan quản lý Nhà nước cần có những biện pháp nào để thúc đẩy việc
ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ?
Từ những câu hỏi nghiên cứu, sau khi tiến hành nghiên cứu tổng quan,

Nghiên cứu sinh đưa ra các giả thuyết và mơ hình nghiên cứu, nội dung cụ thể được
trình bày trong chương 3 trong luận án.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là kinh nghiệm ứng dụng quản trị nguồn
lực doanh nghiệp (ERP) của các doanh nghiệp bán lẻ trên thế giới, bài học và giải
pháp cho các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới

mô hình tăng trưởng.


4.2. Phạm vi nghiên cứu
Quản trị nguồn lực doanh nghiệp là lĩnh vực rộng, các doanh nghiệp bán lẻ
trên thế giới là rất nhiều. Trong khuôn khổ của luận án tiến sỹ, phạm vi nghiên cứu
được giới hạn trong các doanh nghiệp bán lẻ kinh doanh theo chuỗi. Cụ thể luận án
phân tích kinh nghiệm ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại một số
doanh nghiệp bán lẻ kinh doanh theo chuỗi điển hình trên thế giới bao gồm:
Walmart, Amazon, Nordstrom, Wumart, MC Group, và Target. Khi lựa chọn những
doanh nghiệp này Nghiên cứu sinh căn cứ vào thực tiễn sau đây: Walmart, Amazon,
Nordstrom là những doanh nghiệp bán lẻ thành công tại thị trường bán lẻ lớn nhất
thế giới Hoa Kỳ, đây là những doanh nghiệp tiên phong trong việc ứng dụng quản
trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP). Wumart và MC Group là những doanh nghiệp
bán lẻ tại thị trường Trung Quốc và Thái Lan, những nước ở khu vực Châu Á (có
điều kiện vị trí địa lý gần giống Việt Nam), có nhiều điểm tương đồng với Việt
Nam trong văn hóa và thị hiếu tiêu dùng, cũng như có các doanh nghiệp bán lẻ đang
mở rộng hoạt động tại thị trường Việt Nam cả trong bán lẻ truyền thống và bán lẻ
trực tuyến. Target là doanh nghiệp bán lẻ lớn tại Hoa Kỳ, tuy nhiên đã gặp thất bại
khi triển khai quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) và đã phải ngừng kinh doanh
tại thị trường Canana.
Khi phân tích kinh nghiệm ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP)
của các doanh nghiệp bán lẻ nêu trên, luận án cũng giới hạn việc nghiên cứu ứng
dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) tại các doanh nghiệp này bao gồm:
năng lực tiếp cận công nghệ của doanh nghiệp bán lẻ, đặc điểm tổ chức của doanh
nghiệp bán lẻ, và tác động của môi trường kinh doanh cạnh tranh lên doanh nghiệp
bán lẻ.
Trong phần phân tích về thực trạng ứng dụng quản trị nguồn lực doanh
nghiệp (ERP) tại các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam, luận án cũng giới hạn việc
nghiên cứu ứng dụng quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP) từ năm 2000 đến

2018, tầm nhìn đến năm 2030. Các bài học kinh nghiệm và giải pháp được đưa ra là
dành cho các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam.


5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng
Luận án sử dụng kết hợp hai phương pháp nghiên cứu phổ biến đó là định
tính và định lượng (Berg, 2001; Salkind, 2009). Cụ thể như sau:
Phương pháp nghiên cứu định tính là cách tiếp cận thăm dị, mơ tả và giải
thích dựa vào các phương tiện khảo sát kinh nghiệm nhằm trả lời hỗ trợ cho các
phân tích, lập luận (Berg, 2001). Luận án sử dụng các phương pháp trong nghiên
cứu định tính bao gồm: quan sát, phân tích nội dung dựa trên dữ liệu thứ cấp và
phỏng vấn sâu nhằm lấy ý kiến chuyên gia về các vấn đề nghiên cứu (Berg, 2001;
Salkind, 2009).
Phương pháp nghiên cứu định lượng là cách thức đo lường trên các đối
tượng nghiên cứu nhằm kiểm định mơ hình nghiên cứu (Berg, 2001). Luận án sử
dụng phương pháp điều tra doanh nghiệp nhằm kiểm định mơ hình các nhân tố ảnh
hưởng đến việc ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ tại Việt Nam. Phương
pháp được Nghiên cứu sinh sử dụng trong nghiên cứu định lượng là kiểm định
thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích khám phá nhân tố EFA và phân
tích tương quan hồi quy nhằm xác định xây dựng mơ hình và kiểm định mơ hình
ứng dụng ERP trong các doanh nghiệp bán lẻ.
5.2. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu
Số liệu được sử dụng trong luận án bao gồm số liệu sơ cấp và thứ cấp. Số liệu
sơ cấp được thu thập từ kết quả phỏng vấn chuyên gia và điều tra doanh nghiệp. Số
liệu thứ cấp được tổng hợp từ các nguồn bài báo được cơng bố trên các tạp chí
chun ngành về thương mại điện tử, công nghệ, kinh doanh, quản lý; các sách giáo
trình, sách chuyên khảo về thương mại điện tử, ERP, và cách mạng công nghiệp 4.0
của các tác giả trong và ngoài nước như Laudon & Traver (2017), Laudon &
Laudon (2018), Turban và cộng sự (2017), Nguyễn Văn Hồng (2013)…; các báo

cáo của tổ chức nghiên cứu thị trường về lĩnh vực thương mại điện tử, kinh doanh
điện tử, ERP như Gartner, Panorama; các báo cáo của các doanh nghiệp bán lẻ
(Walmart, Amazon, Wumart…), các báo cáo và tin tức đăng trên website và in
trong tờ giới thiệu của các nhà cung cấp giải pháp ERP (SAP, Oracle, Microsoft…),
nhà tư vấn và triển khai giải pháp ERP như ITG, FIS, Bravo công bố công khai trên