Yukata trang phục truyền thống mùa hè của người Nhật

YUKATA
TRANG PHỤC TRUYỀN THỐNG MÙA HÈ CỦA NGƯỜI NHẬT
Trương Thị Thiên Trang, Trần Thị Oanh, Trần Thị Gia Huệ, Nguyễn Viết Mạnh,
Nguyễn Mỹ Duyên*
Viện Công nghệ Việt - Nhật, Trường Đại học Công nghệ TP.HCM
GVHD: ThS. Phạm Huỳnh Anh Việt, CN. Mai Thị Ngọc Anh

TĨM TẮT
Mỗi quốc gia đều có những nét văn hóa đặc sắc tạo dấu ấn riêng cho quốc gia đó. Ở Nhật Bản, văn hóa với
bản sắc riêng đậm nét có vai trị quan trọng trong lịch sử phát triển, điều đó được biểu hiện rất rõ qua ẩm
thực, trang phục, kiến trúc,... Trong số đó, yếu tố trang phục truyền thống ln có ý nghĩa quan trọng khi
nó trở thành một niềm tự hào, trở thành một biểu tượng không thể thiếu của đất nước “Mặt trời mọc”. Cùng
với thăng trầm của lịch sử thì trang phục truyền thống mùa hè của người Nhật - Yukata đã đứng vững cùng
thời gian để trở thành quốc phục của Nhật Bản, thể hiện văn hóa của cả một quốc gia.
"YUKATA" có nghĩa là "y phục tắm", tuy nhiên, không chỉ giới hạn là những bộ trang phục được sử dụng
khi tắm mà còn được mặc trong nhiều dịp khác. Đây là trang phục truyền thống thông thường và phổ biến
nhất tại Nhật Bản.
Từ khóa: ẩm thực, kiến trúc, trang phục, văn hóa, Yukata.
I. Khái niệm hình thành Yukata
1. Nguồn gốc phục trang Yakata
Yukata là phục trang xuất phát từ nghệ thuật tắm suối nước nóng hay cịn gọi là Onsen. Yukata không đơn
thuần chỉ là trang phục mà cịn được xem là một nét văn hóa tại xứ sở hoa anh đào. Yukata là một loại trang
phục truyền thống của người Nhật dành cho cả nam và nữ. Ở Nhật, Yukata cịn là một loại áo chồng tắm.
Vào giai đoạn Heian (794-1185), phục trang này được giới quý tộc ưa chuộng và sử dụng thường xuyên
khi ngâm mình trong bồn suối khống nóng. Họ sử dụng Yukata như một quần áo tắm sợi bông sang trọng,
đắt giá. Phục trang này được họ mặc và làm đồ tắm trong bồn nước nóng nhằm hạn chế đổ mồ hơi, che làn
da và tránh bị bỏng.

1357

Hình I.Yukata là phục trang được mặc khi onsen (Nguồn: Internet)

Nhiều năm phát triển đất nước, hiện nay, Yukata đã được sử dụng rộng rãi hơn chứ khơng chỉ có những
người giàu có và quyền quý. Yukata được người Nhật mặc vào dịp hè hoặc các lễ hội quan trọng. Nhiều
khảo sát truyền thông Nhật cho hay: hiện nay hơn 50% phụ nữ ở độ tuổi từ 20 đến 39 ở Nhật có ít nhất một
Yukata trong tủ quần áo. Hơn nữa, Yukata còn được nhiều khách du lịch Nhật Bản yêu thích và chọn lựa.
Đây cũng là trang phục được xuất hiện nhiều trên các bộ phim hoạt hình của Nhật Bản với hình ảnh Yukata
truyền thống và cách tân, đặc biệt là phim hoạt hình và ln gắn liền với hình ảnh các lễ hội vào mùa hè
như lễ hội pháo hoa, Obon... và nhờ vậy mà hình tượng Yukata được biết đến rộng rãi hơn trên thế giới.
2. Thiết kế và chất liệu của Yukata
Yukata là phục trang được làm ra để tạo ra cảm giác thoải mái và sự nhã nhặn cho người mặc vì vậy đối
với Yukata người ta chỉ sử dụng một loại duy nhất là cotton. Loại vải này phù hợp với tiêu chí dành người
mặc Yukata: mỏng nhẹ, thấm hút nhanh, có thể mặc vào mùa hè oi bức ở Nhật Bản và phù hợp cho cả nam
và nữ.
Thiết kế Yukata phù hợp cho tất cả mọi lứa tuổi từ trẻ con đến người lớn tuổi vì vậy các họa tiết trên vải sẽ
có tác dụng phân biệt đâu là kiểu dáng phù hợp cho mỗi người. Với nữ thì màu vải sẽ sáng hơn và sở hữu
các hoa văn rực rỡ, đa dạng cịn với nam thì sắc thái sẽ trầm hơn và họa tiết sẽ được tối giản. Ngoài ra, các
ống tay và chân của
3. Cách mặc Yukata
Khi mặc Yukata cần có những lưu ý về trình tự mặc và màu sắc để có thể hài hịa với những dịp đi ngoài.
Trước khi mặc áo Yukata, người mặc phải mặc đồ lót bên trong (ví dụ: áo phơng và quần ngắn mỏng). Sau
đó, cầm hai vạt áo Yukata kéo thẳng về bên trái sao có vạt áo ở mắt cá chân. Cuối cùng là giữ độ dài áo
Yukata như mong ước và đưa vạt áo bên phải quấn quanh hông từ trái sang phải bằng một sợ dây mảnh và
mỏng.

1358


Hình 2. Cách mặc Yukata
Phần thắt lưng Obi của Yukata đóng vai trị như một điểm nhấn độc đáo cho nó và thưởng sở hữu sắc trơn

hoặc tương đồng với màu trang phục.
Một trong những thú vui khi mặc yukata là lựa chọn obi (dải lưng thêu) để kết hợp cùng. Nếu yukata có
màu lạnh, thì có thể chọn màu obi nổi bật để tạo điểm nhấn cho trang phục. Ngoài những obi truyền thống,
một số phụ nữ ngày nay chọn obi màu sáng, vật liệu trong suốt và cột obi thành hình hoa hay đơi cánh ở
phía sau.
Ngồi ra, khi mặc Yukata người mặc thường đi kèm với guốc gỗ.
Yukata thường đi cùng với geta (guốc gỗ truyền thống của Nhật Bản). Geta trông giống như dép đi biển
với hanao (quai dép) để đi vào. Nhiều phụ nữ và trẻ em gái đính phụ kiện trên hanao làm điểm nhấn, hoặc
mang pokkuri (geta với đế dày) để thể hiện tính cách hay kawaii (dễ thương).
4.Những điều cần biết về Yukata
Yukata truyền thống của Nhật Bản thường được thiết kế và cấu tạo từ chất liệu cotton nhuộm màu xanh
dương đậm và tươi ( hay còn gọi là indigo). Tuy nhiên, khi cơng nghệ ngày càng phát triển thì trang phục
này đã có rất nhiều loại màu sắc cũng như nhiều chất vải khác nhau để phù hợp với tất cả đối tượng muốn
sử dụng.

Hình 3. Màu sắc được sử dụng cho Yukata đã nhiều hơn
1359


Theo văn hóa truyền thống của Nhật Bản khi mặc Yukata, cần phải lưu ý vạt áo bên trái phải nằm ngoài
vạt áo bên phải, bởi nếu mặc ngược lại là điều kiêng kị vì vạt áo bên phải nằm ngoài chỉ dành cho người đã
chết. Ngoài ra, để mặc Yukata đẹp và lịch sự thì cần chú ý căn chỉnh lại vạt áo cho đều, đảm bảo áo giữ
chặt vạt áo trên cố định quanh cổ và ngực không xộc xệch, lỏng lẻo. Đối với nữ, vì khơng có nhiều lớp áo
nên khi mặc Yukata để tránh tình huống khó xử có thể xảy ra nên chú ý giữ phần dưới vạt áo, đặc biệt là
những khi có gió.
Nguyên tắc chung khi mặc Yukata là người trẻ tuổi sẽ mặc những màu tươi sáng và mạnh mẽ cộng thêm
họa tiết đậm nét; người lớn tuổi sẽ mặc những trang phục có màu tối hơn, sắc màu già dặn và trưởng thành
hơn, họa tiết cũng mờ hơn. Ngoài ra, với những đứa trẻ có thể mặc một bộ đầy màu sắc, với những người
phụ nữ trẻ có thể mặc những bộ có họa tiết bơng hoa thì đàn ơng sẽ thường xuyên mặc những bộ có màu
tối và đơn sắc.

Yukata truyền thống có mẫu hoa hoặc cỏ trên nền màu xanh trắng hoặc màu chàm. Yukata màu trắng được
sử dụng để mặc trong nhà vào những ngày mát mẻ, yukata màu xanh từ cây chàm thì mặc khi ra ngồi vào
buổi tối vì hương thơm của chàm có thể xua đuổi được cơn trùng.
Những món đồ thường dùng khi mặc Yukata: Có 3 món vật dụng thường được dùng khi mặc Yukata để
tham dự các lễ hội mùa hè là trang phục Yukata, thắt lưng Obi và guốc Geta.
4. Hình dáng Yukata
Tương tự với Kimono, Yukata rộng ở phần thân trên hoặc ở phía dưới giúp cho người mặc di chuyển
thoải mái. Để lịch sự khi mặc Yukata người mặc phải thẳng lưng, đi từng bước nhỏ và cử chỉ nhẹ nhàng.
Ngoài những họa tiết truyền thống, yukata với những thiết kế đầy màu sắc đã xuất hiện trong những năm
gần đây.
6.Quan niệm văn hóa của người Nhật khi mặc phục trang Yukata
Yukata được người dân Nhật Bản sử dụng ngày một nhiều hơn nhờ sự thoải mái và dễ dàng hơn so Kimono.
Có bài báo Nhật Bản cho biết: Vào khoảng những năm 1800, các nhà sư tin rằng việc ngâm mình trong
nước chính là một nghi thức để thanh tẩy tâm hồn. Sau đó, tầng lớp quý tộc và samurai cũng bắt đầu thực
hiện nghi thức này, nhưng vì vải lụa thường khơng thích hợp để bị ướt nên họ đã sử dụng những y phục
tắm làm từ vải cotton và vải lanh thay thế. Dần dần, nghi thức này cũng được biết đến bởi tầng lớp trung
lưu và hạ lưu, từ đó, hàng loạt các nhà tắm công cộng bắt đầu xuất hiện tại Tokyo. Người ta cũng dần thích
trưng diện những bộ Yukata ấn tượng trên đường đến nhà tắm công cộng nên Yukata dần trở nên phổ biến
hơn trong đời sống của người Nhật và nó đã trở thành nét văn hóa trang phục của Nhật Bản nhiều năm trở
lại đây.

1360


Hình 4. Yukata được sử dụng như áo tắm
II. Sự thay đổi của Yukata truyền thống và Yukata ngày nay
1. Yukata truyền thống
- Quần áo Yukata làm bằng cotton - chất liệu thống khí và thấm mồ hơi, bên trong chỉ mặc một lớp áo lót,
phù hợp nhất cho hoạt động thể chất vào mùa hè hoặc khi hoạt động nhiều.
- Thiết kế của Yukata cũng đặc biệt với kiểu dáng dài, rộng cùng tay áo ngắn gọn gàng, tạo cảm giác thoải

mái và dễ dàng di chuyển cho người mặc. Thắt lưng (Obi) cũng được thiết kế rút ngắn, gọn gàng và đơn
giản hơn so với các loại cổ trang Nhật Bản khác như Kimono.
- Yukata có phần thân trên hoặc dưới rộng hơn giúp người mặc thoải mái vận động. Để trông thanh lịch
trong bộ Yukata, người mặc phải thẳng lưng, bước từng bước nhỏ và cử chỉ nhẹ nhàng. Ngồi những mẫu
truyền thống, những bộ Yukata có màu sắc rực rỡ cũng đã xuất hiện trong những năm gần đây.
- Yukata thường đi kèm với geta (guốc gỗ truyền thống của Nhật Bản). Nhiều phụ nữ và trẻ em gái đeo phụ
kiện đuôi hoa làm điểm nhấn, hoặc pokkuri (guốc đế dày) để thể hiện cá tính riêng của họ.
2.Yukata cách tân
- Ngày nay, để có được sự tương phản về màu sắc, Yukata chủ yếu có màu đen, đỏ hoặc sử dụng tông màu
cơ bản như xanh, hồng. Những họa tiết truyền thống của Yukata là hoa, cỏ. Yukata ln có kết hợp sinh
động về màu sắc để nhấn mạnh sự tương phản giữa màu vải và họa tiết. Thiết kế hình học cũng đang ngày
càng được sử dụng trong họa tiết. Đường viền của áo vẫn được giữ nguyên nhưng về độ dài của chiếc áo
và tay áo đã được giảm đi 46% (hiện tại chỉ còn là 1 chiếc áo ngắn).
III. Sự khác biệt giữa Kimono và Yukata
1. Ý nghĩa từ “Kimono” và “Yukata”

1361


- “Kimono” có nghĩa là “Mặc đồ”, “Ki” mang nghĩa “Mặc”, “Mono” – “Đồ”. Đây là một loại trang phục
trang trọng, truyền thống của Nhật được dùng cho cả nam lẫn nữ. Bạn cũng có thể thường xuyên bắt gặp
những cô bé gái xinh xắn trong bộ trang phục truyền thống này để tham gia các bữa tiệc.
- “Yukata” lại được ghép từ 2 từ “Yu” – “Tắm” và “Katabira” – “Đồ Mặc Lót Trong”. Thơng thường,
Yukata dùng loại trang phục dùng để mặc sau khi tắm.
2.Chất liệu dùng để may Kimono và Yukata
Có một sự khác biệt rất lớn về chất liệu được sử dụng để sản xuất hai loại quần áo này. Theo truyền thống,
Kimono thường được làm bằng lụa, đây là loại vải lý tưởng cho trang phục này. Mặc dù ngày nay, bạn có
thể dễ dàng tìm thấy những bộ quần áo Kimono bằng vải cotton, rayon, satin hoặc polyester giả.
Đồng thời, áo choàng tắm chỉ được làm từ một loại vải là cotton nhìn chung nhẹ hơn và đặc biệt thích hợp
để mặc vào mùa hè do sự thoải mái và thấm hút mồ hôi. Yukata dễ dàng mặc hơn vì nó là trang phục một

lớp.
3. Những dịp đặc biệt
Là trang phục trang trọng, người Nhật thường mặc Kimono trong những dịp đặc biệt hoặc các sự kiện quan
trọng như đám cưới, đám tang, lễ trà, v.v. Không giống như Kimono, Yukata thường được mặc trên các cô
gái trẻ và phụ nữ trung niên trong các lễ hội mùa hè. Nhiều hội chợ yukata được tổ chức trên khắp Nhật
Bản, nhưng hầu hết đều tập trung ở Tokyo và Kyoto. Người tham gia có thể chọn mua áo choàng tắm với
bất kỳ màu sắc và kiểu dáng nào.
4. Tay áo
Cả Kimono và Yukata đều có một phần vô cùng đặc biệt được là “tay áo”. Với Kimono, tay áo có thể rất
dài hoặc trung bình và thường dài qua bắp vế của người mặc. Trong khi đó, Yukata lại có tay áo ngắn.
5. Thiết kế và màu sắc
Yukata thường được thiết kế với màu sắc tươi sáng, trong khi Kimono được thiết kế với màu tối và trung
tính để tạo vẻ trang nghiêm. Các thiết kế áo chồng tắm truyền thống có màu xanh, đen và trắng.
Tuy nhiên, với xu hướng thời trang ngày nay, đã có rất nhiều thay đổi. Trong các lễ hội mùa hè, bạn có thể
dễ dàng bắt gặp những cơ gái Nhật Bản mặc những bộ Yukata với đủ hình dạng và màu sắc, được trang trí
bằng trái cây, hoa lá và các con vật ngộ nghĩnh. Kimono thường có tơng màu tối, nhưng các họa tiết trang
trí ngày nay cũng trở nên đa dạng hơn. Trên thực tế, cả nam và nữ đều mặc Yukata và Kimono. Tuy nhiên,
phụ nữ thích mặc áo chồng tắm hơn nam giới.
IV. Yukata đối với giới trẻ ngày nay
Ngày nay giới trẻ mặc Yukata rất phổ biến. Đặc biệt, dọc theo những con phố ở cố đơ nghìn năm Nhật Bản,
sẽ có thể bắt gặp các cô gái mặc Yukata với phong thái thanh lịch. Việc thuê Yukata và Kimono mặc vào
những ngày thời tiết se lạnh đang trở thành xu hướng của giới trẻ xứ hoa anh đào. Yukata phổ biến nhất là
1362


vào những tháng hè, với chất liệu vải cotton không có đường viền phù hợp để chống lại cái nóng mùa hè.
Đặc biệt, trong các lễ hội xem pháo hoa những người trẻ tuổi sẽ chọn những bộ Yukata thật màu sắc nổi
bật để mặc.

Hình 5. Yukata ngày nay được phổ biến rộng rãi

Ngồi ra, Yukata cịn được mặc mọi lúc khi đi tắm, bữa tối, bữa sáng, kể cả khi đi ngủ và xem đó như là
một bộ quần áo ngủ hàng ngày
V. KẾT LUẬN
Trang phục Yukata đồng hành cùng người Nhật Bản trong mọi hoạt động sống. Tự bản thân chiếc trang
phục Yukata khi khoác lên người đã toát lên vẻ thanh cao, tao nhã. Khi được mặc một chiếc Yukata hoàn
hảo đúng chuẩn sẽ cảm thấy tâm hồn được tươi mới hơn và hầu hết người dân Nhật Bản khi nói về Yukata
thì trong ánh mắt họ đều ánh lên vẻ rạng rỡ vui mừng và tự hào về truyền thống của nước Nhật Bản.
TÀI LIỆU KAM KHẢO
1. Nguồn taka home, ngày 25/11/2020 />2. TN, ngày 22/08/2021 />3. VH, ngày 09/03/2021 />4. Web ‘phụ nữ và gia đình.vn” />5. Báo thời trang, ngày 08/04/2019 />
1363


6. Nhật bản, ngày 22/11/2021 g/tim-hieu-ve-yukata-nhat-ban/

1364