Bệnh tiêu chảy cấp (PED) trên heo

BÊNH HEO

Bệnh Tiêu Chảy Cấp (PED) Trên Heo


NỘI DUNG
1: Nguyên Nhân
2: Cơ chế
3: Đặc điểm dịch tể
4: Phương thức truyền lây
5: Triêu chứng
6: Bệnh Tích
7: Điều trị
8: Phòng Bệnh


NGUN NHÂN GÂY BỆNH

• PED do Coronavirus, một RNA ovirut có vỏ bọc, họ Coronaviridae.

Virut bất hoạt ở nhiệt cao (>60 C), ánh sáng mặt trời, các chất sát
khuẩn, như: Iodine, Chlorine, Formalin (1%), H3PO4 (1%), NaOH
(2%).., nhưng tồn tại lâu trong đơng lạnh.

• Virut tồn tại trong thức ăn khô nhiễm bẩn đến 7 ngày, trong thức
ăn lỏng 28 ngày và bền vững với pH 6,5-7,5.

.


Cơ Chế Gây Bệnh

• Khi heo khỏe mạnh tiếp xúc với các nguồn gây bệnh.Virus sẽ từ các

nguồn đó xâm nhập vào cơ thể heo chủ yếu thông qua đường tiêu hóa.

• Tại đường tiêu hóa của heo, virus nhân lên trong các tế bào nhung mao
ruột non làm cho lông nhung ruột hư hại, teo đi và ngắn hơn, dẫn đến
giảm khả năng hoạt động của các men tiêu hóa trong ruột, từ đó giảm
khả năng hấp thu dinh dưỡng trong thức ăn hay trong sữa.

• Heo con theo mẹ do có hệ thống lơng rung phát triển chưa hoàn thiện

và sức đề kháng yếu nên khi virus gây bệnh tấn cơng thì nó là đối tượng
bị lây nhiễm nhiều nhất và bị tổn thương nặng nhất. Ngoài ra, trong ruột
heo con theo mẹ chủ yếu là sữa nên phân thường có màu vàng,lỏng,
mùi hơi và có cả sữa khơng tiêu hóa hết. Một thời gian ngắn sau khi tiêu
chảy, heo bắt đầu có hiện tượng nơn, dịch nơn chủ yếu là sữa chưa tiêu
hóa hết cịn trong dạ dày và có màu trắng sữa, nhiều nước, vị chua.

• Sau khi ống tiêu hóa bị tổn thương, nó phát ra một kích thích bất

thường tác động lên trung tâm gây nơn trên não. Sau đó, trung tâm này
tác động ngược trở lại cơ hoành, cơ bụng >> hai cơ này co thắt lại làm
tăng áp lực ổ bụng >> co các cơ hô hấp, cơ thực quản giãn ra tống các
chất từ dạ dày ra ngồi

• Tiêu chảy q nhiều kết hợp với nôn làm cho những heo con này mất

nước nặng → heo lạnh, nằm chồng lên nhau và nằm lên bụng heo mẹ.
Chúng sẽ chết trong vòng 3-4 ngày do mất nước. Khi chết, xác heo gầy

kèm theo các triệu chứng như mắt lõm sâu.


Đặc Điểm Dịch Tể

•

Dịch tiêu chảy cấp trên heo (PED) là bệnh do virus thuộc họ Coronaviridae gây ra. Bệnh bắt
đầu xuất hiện ở Việt Nam từ năm 2008 và gây thiệt hại nghiêm trọng trên hầu hết các trại
chăn ni heo.

•

PED xảy ra trên heo mọi lứa tuổi nhưng đặc biệt nặng nề ở heo con theo mẹ dưới 1 tuần
tuổi. Bệnh lây lan và bùng phát một cách nhanh chóng. Virus xâm nhập trực tiếp qua đường
tiêu hóa, nhân lên trong tế bào nhung mao ruột làm cho nhung mao bị hư hại. Từ đó, làm
giảm hấp thu nước và các chất dinh dưỡng, heo bị thiếu năng lượng, mất nước, tiêu chảy và
chết nhanh chóng.

•

Trên heo con theo mẹ: tiêu chảy rất nặng, phân màu vàng, tanh. Heo bú ít hoặc bỏ bú và ói
mửa. Heo sụt cân nhanh, trở nên gầy ốm do mất nước. Da nhăn, lơng dài, thân nhiệt giảm vì
vậy heo con thường nằm chồng lên nhau hoặc nằm lên bụng mẹ.


Phương Thức Truyền Lây

• Phân, nước tiểu, máu và các dịch tiết của lợn bệnh chứa

nhiều virut gây ô nhiễm mơi trường. Bệnh lây qua đường tiêu
hố từ nguồn thức ăn, nước uống, môi trường ô nhiễm.
Người, chuột, bọ, chim, chó, mèo, xe cộ, dụng cụ chăn ni
đều có thể phân tán, lây truyền bệnh.

• Lợn lớn mắc bệnh ở thể ẩn, ít xuất hiện triệu chứng lâm sàng,
nhưng là vật mang trùng, nguồn lây lan virut, dịch bệnh. Lợn
bệnh thải một số lượng virut lớn qua phân. Khỏi bệnh vẫn bài
thải virut đến 2-3 tuần sau.

 


Triệu Chứng
Bệnh xuất hiện và lây lan rất nhanh tất cả lợn trong đàn (~100%,) (h.2.A). Thời gian ủ bệnh 2-3 ngày.
Triệu chứng nặng nhẹ tùy ở lứa tuổi lợn. Nặng nhất là lợn con dưới 10 ngày tuổi tỷ lệ chết tới 100%;
lợn trên 2 tuần tuổi – 10%; lợn vỗ béo và lợn to chỉ <5% và thường qua khỏi sau 5-7 ngày, nhưng vẫn
bài thải virut đến 3-4 tuần.
Lợn con: Nôn nửa liên tục, ỉa chảy dữ dội tồn nước mùi hơi thối, kèm những cục sữa chưa tiêu
(h.2.C). Con bệnh mất nước nghiêm trọng, suy sụp nhanh và chết (h.2.B). Lợn bệnh chết nhanh trong
1-2 ngày sau nhiễm, ủ bệnh. Tỷ lệ chết đến 100% ở lợn dưới 1 tuần tuổi.

•

Lợn choai, lợn đàn: Bệnh xâm nhập và lây lan nhanh khắp đàn. Nôn mửa, ỉa chảy dữ dội. Lợn tự
khỏi sau 3-5 tuần. Tỷ lệ chết thấp (<5%).

•
•

Lợn nái: Tiêu chảy, nơn mửa, bỏ ăn. Nằm bẹp, không tiết sữa. Tự khỏi sau 7 ngày.
Phần lớn, lợn lớn khơng bị phụ nhiễm thì tự khỏi bệnh sau 7-10 ngày.


Triệu Chứng

Heo tiêu chảy phân lỏng ở mọi lứa tuổi


Bệnh Tích

Dạ dày chứa sữa đơng vón

Hạch ruột sưng, mạch màng treo ruột sung huyết


Phịng Bệnh

• Kháng thể qua sữa đầu từ nái miễn dịch có thể bảo vệ lợn con sơ sinh. Vì
vậy, cho lợn sơ sinh bú sữa đầu càng sớm càng tốt ngay sau khi sinh.

• Tiêm Vacxin PED cho nái chửa để sinh kháng thể thụ động truyền qua sữa
đầu bảo vệ đàn con giai đoạn theo mẹ.

• Nhiều trang trại dùng vacxin chuồng (autovacxin) làm từ đoạn ruột non

lợn bệnh, nghiền với nước sinh lý, vô hoạt rồi cho nái uống trước đẻ 2-3
tuần.

• Chăm sóc ni dưỡng đàn nái chửa và chuẩn bị tốt ổ đẻ sạch, khô, ấm.

• Các biện pháp an tồn sinh học: tiêu độc mơi trường ni, người, xe cộ,
thiết bị; kiểm sốt, vệ sinh nguồn nước, thức ăn; diệt chuột, chim trời,
ruồi, muỗi; áp dụng nguyên tắc “All in - All out”.


Điều Trị Bệnh

•  Auto vaccine (gây nhiễm nhân tạo)
• Với mục đích đẩy nhanh thời gian xuất hiện bệnh và kết thúc bệnh nhằm cắt dịch sớm.
• Cách làm như sau: Chọn 1 heo con còn sống (từ 1-3 ngày tuổi) có biểu hiện dấu hiệu bệnh. Cắt lấy phần ruột non cùng với dịch chứa bên trong.

Điều này rất quan trọng vì virus nằm trong tế bào nhung mao và tế bào bong tróc vào lịng ruột. Khơng sử dụng ruột đã bị mỏng và trong suốt vì
khơng có đủ lượng virus gây bệnh tiêu chảy cấp (PED) bên trong. Nghiền nhỏ đoạn ruột vừa cắt ra, cho thêm vào đó 1 lit nước muối sinh lý và 6
gam kháng sinh bột để giảm tạp nhiễm (thường là Amoxicillin kết hợp với Colistin) trộn đều với nhau. Một bộ huyễn dịch chỉ cho 25-30 heo nái
trong các giai đoạn: heo hậu bị, heo nái đã cai sữa, heo nái mang thai < 13 tuần tuổi ăn với liều 20-50 ml/ 1 con, mỗi ngày 2 lần và ăn liên tục trong
5-7 ngày và ngừng cho heo nái ăn auto vaccine nếu có biểu hiện tiêu chảy.

• Chú ý: Khơng cho heo nái > 13 tuần tuổi và nái đang nuôi con ăn vaccine vì miễn dịch khơng kịp sinh ra để bảo vệ heo con mà ngược lại còn truyền
nhiễm bệnh cho heo con. Heo nái mang thai < 2 tháng tuổi có thể bị sẩy thai nếu ăn huyễn dịch này. nên cho heo ăn lần 1 vào lúc 6h chiều và ăn
cùng với cám khơ để sau 12h tiêu hóa → khi heo có biểu hiện bệnh thì ta có thể theo dõi được vào ban ngày. Những heo nái nhiễm  bệnh tiêu chảy
cấp (PED) rồi thì khơng cho ăn auto vaccine nữa. Khi cho heo nái ăn auto vaccine vẫn phải tiêm thêm kháng sinh phịng bội nhiễm.

•

Một thời gian sau khi bị dịch, trại tiếp tục nhập heo hậu bị thay thế đàn, trong q trình ni cách ly, ta nên cho những heo này ngửi phân và
nhau thai của những con nái cũ trong trại để hệ thống miễn dịch của vật làm quen với mầm bệnh và sinh ra miễn dịch thụ động cho chính con nái
đó.

• Sau khi ăn auto vaccine, những con nái đều có hiện tượng tiêu chảy nhẹ. Nếu khơng tiêu chảy thì cho ăn liều tăng lên đến khi có hiện tượng tiêu
chảy thì ngừng.

• Miễn dịch được sinh ra sau khi ăn auto vaccine 2-3 tuần, kháng thể sẽ truyền cho heo con, giúp heo con vượt qua 7 ngày đầu.
• Một số lưu ý: Ruột heo ở trại nào chỉ hiệu quả với trại đó và chỉ hiệu quả với tình hình dịch tại thời điểm đó.Heo thịt chưa nhiễm bệnh thì khơng
nên cho ăn. Cần tính tốn, lấy ruột bảo quản trong ngăn đá đề phòng trường hợp thiếu ruột để làm auto vaccine.Loại thải những heo cai sữa có
khối lượng < 4,5 kg.


Điều Trị Bệnh
• Quản lý tổng thể đẻ kiểm sốt bệnh tiêu chảy cấp (PED
• 1. Ngăn chặn các mầm bệnh bệnh tiêu chảy cấp (PED)  phát bằng các kháng sinh uống và tiêm kết hợp với bổ sung đường glucose 5%, điện giải,
vitamin…

• 2. Tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp cách ly từ dụng cụ phục vụ heo ốm, nước sát trùng cho mỗi ô chuồng cho đến con người (những người
đang chăm sóc heo ốm hạn chế tối đa tiếp xúc với những người đang chăm sóc heo khỏe), đội xe trung gian vận chuyển cám (những xe này sẽ
vận chuyển cám cho từng xe cám của từng khu vực trại).

• 3. Giảm tối đa stress cho heo: Đảm bảo mơi trường sống thơng thống, sạch sẽ, n tĩnh. Hạn chế bắt heo quá nhiều lần. Ví dụ: một lần bắt heo

ta tận dụng làm nhiều thao tác như bơm nước muối sinh lý, tiêm thuốc bổ, tiêm hay uống kháng sinh phịng kế phát…sau đó mới thả heo xuống.
Như vậy ta sẽ giảm được số lần bắt heo từ đó giảm stress cho heo.

• 4. Quản lý nhiệt độ và độ ẩm chuồng nuôi: Đối với heo nhiễm bệnh tiêu chảy cấp (PED), nhiệt độ và ẩm độ đóng vai trị rất quan trọng trong việc
con heo đó có thể vượt qua được và khỏe bệnh hay không. Cụ thể, thường khi heo tiêu chảy và nôn nhiều sẽ cảm thấy rất lạnh, nhất là với heo
con. Nếu ta không đảm bảo đủ nhiệt độ cho chúng, thì khả năng sống sót là rất thấp. Tương tự như thế, môi trường ẩm ướt là điều kiện vô cùng
thuận lợi cho PEDv phát triển, nếu ta không khống chế được ẩm độ trong các ơ chuồng thì cơng tác dập dịch sẽ vơ cùng khó khăn. Thơng thường
để hạn chế ẩm độ trong chuồng nuôi người ta sẽ dùng vôi bột trong quá trình vệ sinh sát trùng chuồng trại thay vì phun nước như bình thường.

• 5. Chế độ dinh dưỡng phù hợp: Cân đối khẩu phần ăn đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng (chủ yếu đối với các trại tự trộn thức ăn). Đối với heo nái

đang nuôi con, cho ăn như bình thường. Đối với heo choai, giảm ½ khẩu phần ăn trong 4-5 ngày đầu tiên để giảm bội nhiễm và tránh lãng phí

cám. Sau đó tăng dần lượng thức ăn để hỗ trợ phục hồi niêm mạc ruột. Ngồi ra có thể bổ sung các sản phẩm kích thích tăng miễn dịch vào
trong khẩu phần ăn để hỗ trợ tăng sức đề kháng cho heo.

• Như vậy, việc kiểm soát bệnh tiêu chảy cấp (PED) cần tiến hành đồng thời nhiều biện pháp tổng thể, trên quy mơ tồn trại và trong cả khu vực
xung quanh trại thì mới mang lại hiểu quả nhất định là lâu bền. Từ đó giảm thiểu tối đa những thiệt hại khơng đáng có do PED gây ra.