Market Ban tin Pho bien kien thuc 131_Market Ban tin Pho bien kien thuc 129.qxd

Àïíâ rấc trong nhâ
thïë nâo cho khoa hổc?

SỐ 131
5/6/2015


BẪN TIN
PHƯÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC
Chõu trấch nhiïåm xët bẫn
TS Phan Tng Mêåu
Phố Ch tõch Liïn hiïåp cấc
Hưåi Khoa hổc & K thåt
Viïåt Nam
Ban Biïn têåp

Trong số này

TIN TÛÁ C - SÛÅ KIÏÅ N

Phẩt nùång viïåc sẫn xët,
kinh doanh giưëng cêy
.3
trưìng kếm chêët lûúång

Àùång V Cẫnh Linh:
Trûúãng ban
Nguỵn Sinh Thânh:
Phố Trûúãng ban
kiïm Thû kyá biïn têåp

KHOA HOÅ C THÛÚÂ N G THÛÁ C

Nẩn nhên bõ bỗ qụn
trong biïën àưíi khđ hêåu .5
NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅ P

Nguỵn Hưìng Thanh
Bi Hưìng Ninh
Trêìn Mẩnh Hng
Trịnh bây
Qu Linh

Kinh nghiïåm
dổn ao àêìm
àng cấch .12
SÛÁ C KHOỄ

Duy Anh

Bẫn tin xët bẫn àõnh k 1
sưë/thấng. Mổi thưng tin
phẫn hưìi vïì nưåi dung xin liïn hïå
Ban Thưng tin vâ
Phưí biïën kiïën thûác:
Àõa chó: 53 Nguỵn Du, Hâ Nưåi
Àiïån thoẩi: (04) 3.9432206
Fax: (04) 3.8227593
Email:

2

Thoất chïët
sau khi
rùỉn àưåc cùỉn
.19
GỘ CÛÃ A NHÂ TÛ VÊË N

Giẫi àấp thùỉc mùỉc vïì
.29+30
vêën àïì xậ hưåi


TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

Phẩt nùång viïåc sẫn xët, kinh doanh
giưëng cêy trưìng kếm chêët lûúång
Bưå Nưng nghiïåp vâ Phất triïín nưng
thưn àang Dûå thẫo Nghõ àõnh quy àõnh
xûã phẩt vi phẩm hânh chđnh trong lơnh
vûåc giưëng cêy trưìng, bẫo vïå vâ kiïím
dõch thûåc vêåt.
C thïí, àïì xët phẩt tiïìn tûâ
5 – 10 triïåu àưìng àưëi vúái
hânh vi vi phẩm sẫn xët
giưëng cêy trưìng khưng
theo àng quy trịnh
sẫn xët àậ quy àõnh
àưëi vúái tûâng loâi cêy
trưìng vúái khưëi lûúång
giưëng àûúåc sẫn xët

dûúái 5.000kg; àưëi vúái
giưëng rau, hoa dûúái 50kg
hóåc dûúái 10.000 cêy giưëng.
Hânh vi vi phẩm sẫn xët giưëng
cêy trưìng khưng theo àng quy trịnh sẫn
xët àậ quy àõnh àưëi vúái tûâng loâi cêy trưìng
vúái khưëi lûúång giưëng àûúåc sẫn xuêët tûâ 5000
kg trúã lïn; àöëi vúái giöëng rau, hoa tûâ 50 kg
trúã lïn hóåc tûâ 10.000 cêy giưëng trúã lïn bõ
àïì xët phẩt tiïìn tûâ 10 – 15 triïåu àưìng.
Bïn cẩnh àố, mûác phẩt tûâ 10 – 15 triïåu
àưìng cng àûúåc àïì xët àưëi vúái mưåt trong
cấc hânh vi vi phẩm sau àêy: 1- Sẫn xët
giưëng cêy cưng nghiïåp, cờy ựn quaó lờu
nựm bựỗng phỷỳng phaỏp vử tủnh khửng tûâ
cêy àêìu dông hóåc tûâ vûúân cêy àêìu dông
àậ àûúåc cưng nhêån vúái quy mư dûúái 5000
cêy giưëng; 2- Sẫn xët giưëng cêy lêm
nghiïåp chđnh khưng sûã dng vêåt liïåu nhên
giưëng tûâ cêy mể, vûúân cêy àêìu dông, vûúân
giưëng hóåc rûâng giưëng àậ àûúåc cưng nhêån
vúái quy mư dûúái 10.000 cêy giưëng.
Cấc hânh vi sẫn xët giưëng cêy cưng
nghiïåp, cêy ựn quaó lờu nựm bựỗng phỷỳng

phaỏp vử tủnh khửng tỷõ cêy àêìu dông hóåc
tûâ vûúân cêy àêìu dông àậ àûúåc cöng nhêån
vúái quy mö tûâ 5.000 cêy giöëng trúã lïn; sẫn
xët giưëng cêy lêm nghiïåp chđnh khưng sûã
dng vêåt liïåu nhên giưëng tûâ cêy mể, vûúân

cêy àêìu dông, vûúân giưëng hóåc rûâng
giưëng àậ àûúåc cưng nhêån vúái
quy mư tûâ 10.000 cêy giưëng
trúã lïn sệ bõ phẩt 15 – 25
triïåu àưìng.
Bïn cẩnh àố, Bưå cng
àïì xët phẩt tiïìn àưëi vúái
hânh vi vi phẩm sẫn xët
giưëng cêy trưìng vúái mc
àđch thûúng mẩi: Phẩt tiïìn
tûâ 20 - 30 triïåu àưìng àưëi vúái
hânh vi vi phaồm saón xuờởt
nhựỗm muồc ủch thỷỳng maồi giửởng
cờy trửỡng khưng cố tïn trong Danh mc
giưëng cêy trưìng àûúåc phếp sẫn xët, kinh
doanh tẩi Viïåt Nam hóåc chûa àûúåc Bưå
Nưng nghiïåp vâ Phất triïín nưng thưn cưng
nhêån giưëng cêy trưìng múái hóåc khưng cố
vùn bẫn chêëp thån cho phếp sẫn xët
ca Bưå Nưng nghiïåp vâ Phất triïín nưng
thưn vúái khưëi lûúång giưëng àûúåc sẫn xët
dûúái 5.000kg; àưëi vúái giưëng rau, hoa dûúái
50kg hóåc dûúái 10.000 cêy giưëng, àưëi vúái
giưëng cêy cưng nghiïåp, cêy ùn quẫ dûúái
5.000 cêy giưëng; àưëi vúái giưëng cêy lêm
nghiïåp dûúái 10.000 cêy giưëng.
Hânh vi vi phẩm nhû trïn vúái khưëi lûúång
giưëng àûúåc sẫn xët tûâ 5.00 kg trúã lïn; àưëi
vúái giưëng rau, hoa tûâ 50kg hóåc tûâ 10.000
cêy giöëng trúã lïn; àöëi vúái giöëng cêy cöng

nghiïåp, cêy ùn quẫ tûâ 5.000 cêy giưëng trúã
lïn; àưëi vúái giöëng cêy lêm nghiïåp tûâ 10.000
cêy giöëng trúã lïn bõ àïì xët mûác phẩt tiïìn
cao nhêët tûâ 30 - 50 triïåu àưìng.
TV

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

3


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC

Khoa hổc l th

Àiïån úã cûãa sưng
Thay vị têån dng sûác nûúác, cấc nhâ
nghiïn cûáu Hâ Lan khai thấc triïåt àïí
nhûäng àiïím khấc biïåt vïì àùåc tđnh hốa
hổc giûäa nûúác mùån vâ nûúác ngổt úã cûãa
sưng, núi hai dông nûúác gùåp nhau àïí
tẩo ra lûåc àêíy lâm quay turbine.
Hiïån tẩi, cấc nhâ khoa hổc àang thûã
nghiïåm hiïåu quẫ ca hai hịnh thûác thiïët
kïë. Vúái kiïíu thûá nhêët, mưåt ưëng tûâ mâng
bấn thêëm sệ àûúåc cën quanh chiïìu dâi
mưåt lội àûúâng kđnh khưng quấ 1mm. Nûúác
ngổt àûúåc búm vâo trong ưëng, côn nûúác
mùån chẫy xung quanh. Hâng trùm ưëng
nhû vêåy sệ àûúåc xïëp song song trong mưåt

ưëng dêỵn cố àûúâng kđnh 20cm. Vúái thiïët kïë
thûá hai, mâng bấn thêëm sệ àûúåc lâm
thânh cấc ưëng thùèng àùåt trong mưåt bưìn

nûúác mùån. Nûúác ngổt sệ àûúåc búm dổc
theo cấc ưëng mâng.
Vúái mư hịnh thđ nghiïåm, ngûúâi ta chó cêìn
khoẫng 2.000m2 mâng. Nhûng khi triïín
khai thûåc tïë, mưåt nhâ mấy àiïån sûã dng
cưng nghïå thêím thêëu sệ cêìn àïën hâng triïåu
m2 mâng. Cấc nhâ khoa hổc cng dûå tđnh
sệ xêy nhûäng nhâ mấy kiïíu nây ngêìm dûúái
lông àêët hóåc dûúái àấy sửng ùớ tờồn duồng
troồng lỷồc ờớy nỷỳỏc vaõo ửởng, nhựỗm tiïët kiïåm
nùng lûúång. Nhâ mấy àiïån àêìu tiïn àûúåc
àùåt tẩi cûãa sưng Rhine gêìn cẫng Rotterdam
ca Hâ Lan cố thïí tẩo cưng sët hún mưåt
gigawatt, à cung cêëp cho 650.000 hưå gia
àịnh. Theo dûå tđnh, nïëu ấp dng rưång rậi,
mư hịnh nây cố thïí giẫi quët 7% tưíng nhu
cêìu àiïån nùng toân cêìu.
HÛÚNG TIÏN
(Theo New Scientist)

Nhûäng vng cûãa sưng sệ trúã thânh
ngìn cung cêëp àiïån nùng l tûúãng.

4

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC
SỐNG ÀIÏÅN TÛÂ CỐ THÏÍ LÂM TÙNG
HOẨT ÀƯÅNG HÏÅ THÊÌN KINH
Nghiïn cûáu ca cấc nhâ khoa hổc
thåc Àẩi hổc British Columbia (Canada)
cho thêëy, xung àiïån tûâ lâm tùng khẫ nùng
hoẩt àưång ca nậo. Cấc nhâ khoa hổc àậ
tịm hiïíu tấc àưång ca sống àiïån tûâ àưëi vúái
hoẩt àưång hổc hỗi vâ ghi nhúá ca nậo úã 30
ngûúâi. Hổ u cêìu nhûäng ngûúâi tịnh
nguån theo dội mưåt mc tiùu ỷỳồc aỏnh
dờởu bựỗng chờởm oó trùn maỏy tủnh. Tờởt cẫ
nhûäng ngûúâi tham gia àïìu khưng nùỉm
àûúåc quy låt chuín àưång ca mc tiïu.
Trong lêìn thûã nghiïåm thûá hai, nhốm nghiïn
cûáu gùỉn nam chêm lïn àêìu mưåt sưë ngûúâi
trong khi nhûäng ngûúâi côn lẩi khưng àûúåc
gùỉn gị. Kïët quẫ cho thêëy, nhûäng ngûúâi
àûúåc gùæn nam chêm nhêån ra muåc tiïu di
chuín theo qu àẩo àûúåc lêåp trịnh sùén
trong mưåt giai oaồn. Kùởt quaó naõy chỷỏng
minh rựỗng soỏng iùồn tỷõ coỏ thïí lâm tùng
khẫ nùng hoẩt àưång ca hïå thêìn kinh.
AN KHỤ (Theo Telegraph)
NẨN NHÊN BÕ BỖ QỤN TRONG
BIÏËN ÀƯÍI KHĐ HÊÅU
Theo Jessica Hellmann, nhâ sinh hổc
thåc Àẩi hổc Notre Dame (M), cấc loâi

cưn trng nhû bûúám vâ bổ cấnh cûáng cng
cêìn túái nhiïìu
biïån phấp bẫo
vïå
tûúng
àûúng
vúái
nhûäng
loâi
tiïu
biïíu
thûúâng gùỉn
liïìn vúái cấc
chiïën
dõch
bẫo tưìn, vđ duồ
nhỷ gờởu Bựổc
cỷồc, hửớ vaõ caỏ heo. Hellmann cho rựỗng, cưn
trng mang bïånh têåt, tiïën hânh th phêën
vâ cố ẫnh hûúãng kinh tïë lïn ma mâng vâ
khai thấc gưỵ. Tđnh riïng úã M, gêìn 80%

cêy trưìng trïn thïë giúái cêìn túái sûå th phêën
vâ giấ trõ thu àûúåc tûâ viïåc cưn trng th
phêën ûúác tđnh lïn túái 20 t USD mưỵi nùm.
Chng cng lâ loâi àùåc biïåt nhẩy cẫm
trûúác biïën àưíi khđ hêåu - giưëng nhû àưång vêåt
khưng xûúng sưëng khấc, chng khưng cố
khẫ nùng àiïìu chónh nhiïåt àưå cú thïí bẫn
thên - nïn chng àûúåc vđ nhû nhûäng "chiïëc

nhiïåt kïë tđ hon ca tûå nhiïn".
AN KHỤ (Theo Live Science)
KHƯNG NÏN BẪO QUẪN DÛA HÊËU
BÙÇNG T LẨNH
Cấc nhâ khoa hổc thåc Bưå Nưng
nghiïåp M àậ phên tđch hâm lûúång
carotenoid trong mưåt sưë loẩi dûa hêëu råt
àỗ sau 14 ngây bẫo quẫn úã 3 mûác nhiïåt
àưå: 210C (tûúng àûúng vúái nhiïåt ửồ phoõng
coỏ sỷó duồng maỏy iùỡu hoõa), 13 vaõ 50C
(bựỗng nhiïåt àưå ngùn mất t lẩnh). Kïët quẫ
cho thêëy, so vúái lc vûâa thu hoẩch thị hâm
lûúång lycopene ca nhûäng quẫ dûa bẫo
quẫn vúái nhiïåt àưå
phông tùng 40%,
hâm lûúång beta
carotene
tùng
139%. Trong khi
àố , hâ m lûúå n g
cấc chêët nây gêìn
nhû khưng àưíi úã
nhûäng quẫ dûa
bẫo quẫn úã nhiïåt
àưå thêëp hún. Cấc
nhâ nghiïn cûáu
côn nhêån thêëy, úã
nhiïåt àưå 210C, dûa hêëu cố thïí giûä àûúåc tûâ
14 - 21 ngây. Nhûng úã nhiïåt àưå 50C, dûa
sệ hỗng chó sau khoẫng 1 tìn. Tûâ nhûäng

kïët quẫ nghiïn cûáu nây, cấc chun gia
cho rựỗng, ùớ tờồn duồng tửởi ỷu caỏc lỳồi ủch
cuóa dỷa hêëu, àưìng thúâi kếo dâi thúâi gian
bẫo quẫn ca dûa hêëu, khưng nïn àïí loẩi
quẫ nây trong t lẩnh.
HÛÚNG TIÏN (Theo CBS)

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

5


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC

Àïíâ rấc trong nhâ
thïë nâo cho khoa hổc?
Rấ c thẫ i trong gia
àịnh, tûâ rấc sinh hoẩt
cho àïën nhûäng chêët thẫi
nguy hẩi nhû chêët têíy
rûã a , nïë u khưng àûúå c
phên loẩi, xûã l àng
cấch, àïí àng chưỵ... sệ
dêỵn àïën nhûäng nguy cú
lúán cho sûác khoễ.

Rấc thẫi vâ thối quen
"mang bïånh vâo ngûúâi"
Àïí rấc trong nhâ nhû
thïë nâ o lâ khoa hổ c ?

Nhiïì u gia àịnh cố thố i
quen tđch t rấc trong nhâ
àïí mưỵi tìn ài àưí 1 lêìn cho
tiïån. Cng cố nhiïìu gia
àịnh khưng sûã dng cấc ti
phên loẩi rấc mâ gốp têët
cẫ vâo mưåt ti rấc chung.
Võ trđ àïí thng rấc thưng
thûúâng àùåt cẩnh bïëp. Thối
quen sûã dng quấ nhiïìu
ti nilon cho mưỵi lêìn ài
chúå. Thẫi ra cấc loẩi bịnh
hốa chêët, dûúåc phêím, m
phêí m ... cô n dû rưì i àïí
chung vúái rấc sinh hoẩt...
Theo cấc chun gia cho
thêëy, nhûäng ngun nhên
dêỵn àïën cùn bïånh nan y,
thêåm chđ lâ nhûäng bïånh
cẫm cm thưng thûúâng cố
thïí bùỉt ngìn tûâ nhûäng
thng rấc nây.

Nhiïìu gia àịnh gốp têët cẫ rấc vâo chung mưåt ti
M phêím, hốa chêët =
rấc àưåc
TS Lï Vùn Khoa, Giấm
àưëc Qu Taỏi chùở chờởt thaói
TPHCM cho rựỗng: Ngỷỳõi
tiùu duõng hùởt sỷỏc hẩn chïë

mua cấc sẫn phêím cố thïí
trúã thânh rấc àưåc hẩi; Mua
cấ c loẩ i m phêí m cố
ngìn gưëc sinh hổc thay vị
ngìn gưëc hốa hổc, vđ d
nhû àưëi vúái dêìu gưåi thị
dng nûúác bưì kïët, hoa lấ
cêy cỗ; Sûã dng cấc chïë
phêím trûâ sêu cố ngìn
gưëc vi sinh khưng gêy hẩi
cho mưi trûúâng vâ sûác
khoễ con ngûúâi...
ThS Àưỵ Hoâng Oanh,
mưåt chun gia vïì tấi chïë

rấc thẫi àûa ra nhûäng vđ
d vïì tiïu dng thên thiïån
vúái mưi trûúâng, nhû khưng
nïn mua nhûäng sẫn phêím
cố mi hûúng thúm ngất.
L do lâ cấc sẫn phêím
nây cố têím hûúng liïåu
nhên tẩo, àa phêìn chng
àïìu lâ húåp chêët hûäu cú
bay húi àưåc hẩi cho cú
thïí. Hûúng liïåu đt nhiïìu
àïìu cố hẩi cho sûác khoễ,
àùåc biïåt lâ cú quan nưåi
tẩ n g, mấ u . Nhûä n g c c
gưm thúm thûúâng hêëp dêỵn

trễ em hún nhûä n g c c
gưm lâm tûâ cao su mâu
trùỉng vâ khưng cố mi
thúm nhûng lẩi khưng cố
lúåi cho sûác khoễ ca trễ.

6 CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC
Thay vị dng nûúác hoa xõt
phông hay caỏc saón phờớm
coỏ tờớm hỷỳng liùồu nhờn
taồo, haọy thay bựỗng nhûäng
bịnh hoa tûúi hóåc mưåt
vông hoa nhâi, vûâa rễ lẩi
vûâa khưng àưåc hẩi. Àùåc
biïåt, cấc loẩi hốa chêët
côn dû trong cấc chai lổ
àûå n g thë c xõt mỵ i ,
thëc diïåt cưn trng, vông
cưí trûâ bổ chết cho chố,
mêo, thëc diïåt cỗ... lâm
tùng ri ro ung thû nậo úã
trễ em. Vị thïë, khi nhûäng
chai nây chûa dng hïët
mâ bỗ ài, nhêët thiïët phẫi
thu gom riïng.
Àïí rấc àng cấch
Chõ Trêìn Thõ Lan Anh,

Trung têm Giấo dc mưi
trûúâng, dûå ấn 3R cho biïët:
Ngûúâi dên nïn phên chêët
thẫi rùỉn thânh 2 loẩi, gưìm
chêët thẫi rùỉn thûåc phêím vâ
cấc chêët thẫi rùỉn côn lẩi,
àûång vâo hai thng rấc
khấc nhau. Chêët thẫi rùỉn
thûåc phêím gưìm cố rau c,

quẫ dû thûâa hóåc hû hỗng;
Thûác ùn dû thûâa cêìn bỗ ài;
Xấc vâ phên àưång vêåt, cưn
tr n g. Têë t cẫ rấ c thûå c
phêím kïí trïn nïn àûúåc
cho vâ o mưå t t i hóå c
thng rấc riïng. Cấc chêët
thẫi rùỉn côn lẩi, bao gưìm:
Chai, lổ, ly, chến, vẫi vn,
giễ lau, giây dếp, qìn ấo
c, vùn phông phêím cấc
loẩi, àưì àiïån tûã, àiïån gia
dng, ưëng nûúác hû hỗng,
vỗ hưåp àûång thûác ùn cấc
loẩi, sấch bấo, têåp vúã, vỗ
hưåp sûäa, ti nilon, bao bị
giêëy nhûåa cấc loẩi, pin, ùỉc-

Vûâa qua, mưåt cưng viïn vïì rấc tẩi Hâ Nưåi sệ
àûúåc múã cûãa àốn khấch tham quan. Tẩi àêy, mổi

ngûúâi cố thïí tịm hiïíu, hổc têåp, trẫi nghiïåm cấc hoẩt
àưång vïì phên loẩi rấc thẫi tẩi ngìn qua nhûäng trô
chúi vâ hịnh ẫnh vui nhưån... Cưng viïn vïì phên loẩi
rấc tẩi ngìn nây (cưng viïn 3R, viïët tùỉt cuóa giaóm
thiùớu, taỏi chùở, taỏi sỷó duồng) nựỗm taồi Nhaõ mấy chïë
biïën phïë thẫi Cêìu Diïỵn vâ lâ cưng viïn 3R àêìu tiïn
tẩi Viïåt Nam àûúåc thânh lêåp búãi Cưng ty Mưi trûúâng
àư thõ Hâ Nưåi cố sûå hưỵ trúå k thåt ca JICA thưng
qua dûå ấn 3R-HN.

quy, dêìu múä bưi trún...
cho vâo ti riïng.
Ngoâi cấc loẩi chêët thẫi
trïn, chêët têíy rûãa trong gia
àịnh cng àûúåc coi lâ mưåt
loẩi rấc thẫi. PGS.TS Lï
Vùn Cất, phông Mưi trûúâng,
Viïån Hốa hổc nhêån àõnh:
Nûúác rûãa chến bất, xâ
phông giùåt, cấc loẩi m
phêím... phêìn lúán chûáa chlorine úã dẩng àêåm àùåc, lâ chêët
gêy àưåc nïëu nhiïỵm vâo bïn
trong cú thïí úã liïìu lûúång lúán
vâ cố khẫ nùng gêy ung thû.
Tuy nhiïn, ngay cẫ rấc sinh
hoẩt hâng ngây, nïëu àïí lêu
sệ phất sinh vi khín gêy
hẩi tẩo ra cấc triïåu chûáng
nhû kđch ûáng mùỉt, da vâ
hổng cng nhû gêy triïåu

chûáng nhû cm, nưíi mïì àay
vâ cấc bïånh vïì thêìn kinh.
Giẫi phấp àún giẫn nhêët lâ
hẩn chïë sûã dng àưì cố
nhiïìu hốa chêët, khưng àïí
rấc thẫi quấ 24h trong ngây
vâ thng rấc phẫi àûúåc àùåt úã
núi thưng thoấng.
TƯ HƯÅI

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

7


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC

Cố àng thïë khưng?

Vị sao mấu úã miïång
vïët thûúng nhanh àưng?
Mấu chiïëm t lïå 8%
trổng lûúång cú thïí ca con
ngûúâi. Trong cú thïí ngûúâi
cố mưåt cú chïë lâm ngûâng
chẫy mấu - lâm àưng mấu mưåt cấch tûå nhiïn.
Sûå àưng mấu lâ mưåt
quấ trịnh phûác tẩp qua àố
tẩo ra cấc cc mấu àưng.
Mấu ln chuín trong cấc

mẩch mấu chẩy trong cú
thïí, khi thânh mẩch mấu bõ
tưín thûúng, mấu sệ chẫy ra
ngoâi. Mấu úã miïång vïët
thûúng àûúåc cêìm ngay lêåp
tûác nhúâ chưỵ tưín thûúng
àûúåc che ph búãi cc mấu
àưng cố chûáa tiïíu cêìu vâ
súåi huët. Phẫn ûáng àưng
mấu àûúåc kđch hoẩt ngay
sau chêën thûúng lâm tưín
hẩi àïën nưåi mẩc mẩch
mấu. Tiïíu cêìu lêåp tûác tẩo
nt chùån cêìm mấu tẩi vïët
thûúng. Àưìng thúâi, cấc ëu
tưë àưng mấu trong huët
tûúng àấp ûáng trong mưåt
chỵi phẫn ûáng àïí tẩo cấc
súåi huët cố vai trô cng cưë
nt chùån tiïíu cêìu.
Trong huët tûúng ln
ln cố mùåt hâng chc chêët
tham gia vâo quấ trịnh

àưng mấu. Cho àïën nay,
cấc nhâ khoa hổc àậ biïët
trïn 30 chêët khấc nhau úã
trong mấu vâ cấc tưí chûác
cú thïí cố ẫnh hûúãng àïën
quấ trịnh àưng mấu. Àố lâ

nhûäng chêët gêy àưng mấu
vâ nhûäng chêët chưëng àưng
mấu. Mấu cố àưng hay
khưng, phuồ thuửồc vaõo sỷồ

cờn bựỗng giỷọa hai nhoỏm
chờởt naõy. Caó hai hiïån tûúång
àưng mấu vâ chưëng àưng
phẫi cng xẫy ra, song
song tiùởn triùớn, ùớ nhựỗm
muồc ủch cuửởi cuõng laõ cờỡm
maỏu hóåc trấnh hiïån tûúång
àưng mấu trân lan mưåt khi
àậ hịnh thânh à.
KHỤ ÀÛÁC (Tưíng húåp)

8 CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC

Tri thûác múái

Phêìn mïìm chùm sốc
sûác khoễ trễ em

Tûâ tûúãng ban àêìu
lâ giẫ i quë t vêë n àïì
giẫm t lïå tûã vong úã trễ
em, nhốm bẩn sinh viïn

lúáp K2C6, Àẩi hổc Cưng
nghïå - Thưng tin, Àẩi
hổc Qëc gia TPHCM
àậ cho ra àúâi sẫn phêím
eMom.
Theo àố, eMom lâ mưåt
hïå thưëng thưng tin dng
cưng nghïå nïìn tẫng ca
Microsoft àïí thiïët kïë vúái 5
modules chđnh: eMom
Service, eMom Database,
eMom Web, eMom App vâ
eMom Mobile. Giẫi phấp
nhùỉm àïën mc tiïu duõng
cửng nghùồ thửng tin nhựỗm
giaói quyùởt mửồt phờỡn cửng
viùồc chựm sốc sûác khoễ
trễ em. Cú súã dûä liïåu ca
eMom têåp trung lûu trûä
toân bưå thưng tin ca
ngûúâi dng, cấc lõch trịnh
tiïm chng ca Bưå Y tïë,
cấc thưng sưë tiïu chín vïì
quấ trịnh phất triïín ca
trễ... Nhốm tấc giẫ ca
sẫn phêím nây chia sễ:
"Giẫi phấp sệ gip cấc bêåc
cha mể cố thïm nhûäng
kiïën thûác trong viïåc chùm
sốc vâ ni dẩy cấc bế. Tûâ

àố, sệ giẫm àûúåc t lïå tûã
vong ca trễ sú sinh".
LÊM ANH
CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

9


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC

Bï tưng siïu nhể
Ưng Trêìn Vùn Lûúång (Nhêåt Tûåu, Kim
Bẫng, Hâ Nam) àậ nghiïn cûáu thânh
cưng cưng nghïå sẫn xët bï tưng siïu
nhể theo mưåt quy trịnh riïng.
Theo àố, ngun liïåu lâm bï tưng lâ
hốa chêët (lâm tûâ nhûåa thưng, keo da trêu
àûúåc nêëu vâ cư àùåc tûâ da trêu), xi mùng
PC40, cất hóåc xó than, mn cûa hóåc trêëu
bưíi rúm, rẩ, lội bùỉp ngư... Cấc ngun liïåu
nây trưån vúái dung dõch tẩo bổt vâ nûúác àïí
tẩo thânh vûäa bï tưng nhể. Cấch lâm nây
vûâa têån thu àûúåc nhûäng sẫn phêím phïë thẫi
ca nưng nghiïåp, sẩch mưi trûúâng sưëng

vûâa hẩ giấ thânh sẫn phêím (cố giấ tûâ
900.000 - 950.000à/m3. Trong khi àố, giấ
nhêåp ngoẩi lâ tûâ 1,3 - 1,8 triïåu àưìng/m3).
Qua thûã nghiïåm cho thêëy, loẩi bï tưng siïu
nhể nây cố ûu àiïím cấch nhiïåt, cấch êm

tưët, khưng gêy tẫi trổng ngang, khưng thêëm
nûúác, khưng dêỵn àiïån, khẫ nùng chưëng
chấy cao... Ngoâi ra, loẩi bï tưng nhể nây
gip giẫm khoẫng 25 - 30% chi phđ xêy
dûång so vúái cấc vêåt liïåu khấc, giẫm 20 50% kïët cêëu mống ban àêìu, giẫm 70%
lûúång vûäa xêy so vúái gẩch thưng thûúâng...
Cấc loẩi nây cố thïí dng àïí xêy vấch
ngùn, chưëng nống cho nhâ...
SÚN HÂ

10 CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


KHOA HỔC THÛÚÂNG THÛÁC

Mấy gieo hẩt àa nùng

Mấy gieo hẩt àa nùng thay thïë 50 nhên cưng
KS Trêìn Àûác Cưng, Phông Cú giúái
hốa cêy trưìng thiïët kïë vâ chïë tẩo, Phên
viïån Cú àiïån nưng nghiïåp vâ Cưng
nghïå sau thu hoẩch TPHCM àậ nghiïn
cûáu vâ tiïën hânh thûã nghiïåm mấy gieo
àa nùng. Mấy cố khẫ nùng àẫm nhêån tûâ
khêu lïn lëng, bốn lốt àïën gieo hẩt cho
têët cẫ cấc giưëng àêåu, hẩt.
Mấy gieo àa nùng àûúåc lùỉp treo sau
mấy kếo bấnh húi mậ lûåc 20 - 22HP. Khi kïët
húåp, bấnh mấy kếo ài theo rậnh lëng, bấnh
tûåa àưìng truìn chuín àưång túái cú cêëu

gieo vâ bốn phên vư cú nhúâ cấc bấnh rùng.
Cú cêëu gieo kiïíu trc cën cố cấc rậnh lêëy
hẩt, cố thïí dïỵ dâng thấo lùỉp bấnh cưng tấc

àïí gieo cấc loẩi hẩt cố kđch thûúác khấc nhau
nhû bùỉp, àêåu... cấc loẩi. Ngoâi ra, mấy gieo
côn cố khẫ nùng bốn phên theo ngun l
trc cën, cố têëm àiïìu chónh kiïíu cûãa kếo
àïí àõnh lûúång phên bốn. Bưå phêån rẩch hâng
gưìm 2 àơa lùỉp nghiïng àïí xễ àêët lâm rậnh
chûáa hẩt. Hẩt sau khi gieo àûúåc lêëp àêët nhúâ
2 bấnh dẩng cưn. Hai bưå vun lëng kïët húåp
vúái chẫo sệ tẩo rậnh tûúái, thoất nûúác vâ àõnh
hịnh cho lëng...
Mấy cố vêån tưëc àẩt trung bịnh tûâ 0,7 1,24m/giêy, nùng sët gieo thuêìn tuáy tûâ
0,3 - 0,6ha/giúâ, nùng suêët thûåc tïë 0,29 0,33ha/giúâ, thay thïë hún 50 cöng lao àöång
thuã cöng. Giấ thânh khoẫng 30 triïåu àưìng.
T.T

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

11


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Phất triïín nghïì ni bô úã Bịnh Àõnh
Tûâ Dûå ấn Sinh kïë nưng thưn bïìn vûäng
do Cú quan Phất triïín qëc tïë New
Zealand (NZAID) tâi trúå, ngûúâi ni bô úã

Bịnh Àõnh àûúåc hưỵ trúå phất triïín chùn
ni theo hûúáng bïìn vûäng, gùỉn vúái thõ
trûúâng, tùng cao thu nhêåp.
Tûâ nùm 2010, Ban Quẫn l dûå ấn
(BQLDA) tónh Bịnh Àõnh àậ thânh lêåp 3
nhốm nưng dên cng súã thđch chùn ni bô
tẩi cấc xậ: Nhún Lưåc (thõ xậ An Nhún), Cất
Hanh (Ph Cất) vâ Ên Tûúâng Àưng (Hoâi
Ên) vúái 76 hưå nưng dên tham gia ni 324
con boõ, trong oỏ boõ caỏi sinh saón chiùởm ùởn
43,5%.
Nhựỗm giuỏp hưå ni bô chùn ni àẩt
hiïåu quẫ, BQLDA àậ phưëi húåp vúái ngânh
chûác nùng úã Bịnh Àõnh tưí chûác nhiïìu lúáp têåp
hën, hûúáng dêỵn nưng dên quy trịnh k
thåt chùn ni bô, trưìng cỗ, chïë biïën thûác
ùn chùn ni, vïå sinh th y, phông chưëng
dõch bïånh cho vêåt ni vâ àùåc biïåt nùỉm bùỉt
cấc kïnh tiïu th. Àưìng thúâi hưỵ trúå kinh phđ
àïí cấc nhốm xêy dûång thđ àiïím nhûäng hưë
thûác ùn (3 hưë/nhốm); cêëp cho mưỵi nhốm 1
mấy bùm cỗ vâ 1 cên àiïån tûã àïí theo dội
tùng trổng ca bô.
Ngûúâi nưng dên àûúåc dûå ấn hưỵ trúå giưëng
cỗ vâ tinh bô chêët lûúång cao; àûúåc cho ài
tham quan hổc têåp cấc mư hịnh chùn ni
àẩt hiïåu quẫ tẩi Thấi Lan vâ mưåt sưë àõa
phûúng trong nûúác. Nhûäng nùm gêìn àêy, dûå
ấn tiïëp tc hưỵ trúå cấc hưå tham gia tiïíu húåp
phêìn phất triïín chùn ni thưng qua cấc

hoẩt àưång: Thânh lêåp thïm nhiïìu nhốm
nưng dên cng súã thđch; thụ àún võ tû vêën
hưỵ trúå nưng dên xêy dûång kïë hoẩch kinh
doanh vïì chùn ni bô thõt; hưỵ trúå kinh phđ
cho nưng dên mua bô giưëng sinh sẫn, bô
ưëm àïí vưỵ bếo; hưỵ trúå giưëng cỗ múái…

Nghïì ni bô àang phất triïín úã Bịnh Àõnh
Ngoâi ra, dûå ấn côn tâi trúå 25.000USD
cho Trung têm Giưëng vêåt ni tónh Bịnh
Àõnh àïí xêy dûång vûúân ûúm cỗ giưëng Long
M vúái quy mử 0,5ha, nhựỗm cung cờởp hom
coó giửởng chờởt lỷỳồng cao phc v chùn
ni. “Thûåc tïë cho thêëy, nhûäng hoẩt àưång
ca dûå ấn àậ gip nưng dên trong tónh phất
triïín chùn ni bô theo hûúáng bïìn vûäng,
gốp phêìn tẩo viïåc lâm, nêng cao thu nhêåp
cho mưåt bưå phêån ngûúâi dên úã khu vûåc
nưng thưn. BQLDA sệ tiïëp tc hûúáng dêỵn
cấc àõa phûúng phất huy hiïåu quẫ ca tiïíu
húåp phêìn chùn nuửi boõ, nhờn ra diùồn rửồng,
nhựỗm giuỏp baõ con tựng thïm thu nhêåp,
phất triïín kinh tïë hưå”, ưng Ngư Tng Thu
cho biïët.
Àûúåc sûå hưỵ trúå cêëp thiïët, cấc hưå chùn
ni thåc àưëi tûúång nghêo tẩi cấc àõa
phûúng tham gia dûå ấn àậ tiïëp cêån vâ ấp
dng tưët cấc tiïën bưå KHKT vâo chùn ni,
tđch ly àûúåc vưën ban àêìu àïí vâ ngây câng
phất triïín tùng àân, hiïåu quẫ kinh tïë ngây

câng àẩt cao hún.
S THÙỈNG

12 CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Kinh nghiïåm dổn ao àêìm àng quy cấch
Ao cố thïí lúán nhỗ ty
àiïìu kiïån tûâng gia àịnh
nhûng kđch thûúác tưëi thiïíu
200m2. Ao hịnh chûä nhêåt,
chiïìu daõi bựỗng 2 - 3 lờỡn
chiùỡu rửồng seọ tiùồn cho viïåc
bùỉt cấ vâ àâo àùỉp.
Ao ni cấ phẫi gêìn
ngìn nûúác sẩch, ch àưång
khi cêìn, mûåc nûúác trong ao
ln giûä àûúåc mûác nûúác sêu
1,5 - 2,0m, nïìn àấy ao lâ àêët
thõt pha cất cố àưå bn àấy ao
15 - 20cm. Xung quanh ao
thoấng, khưng trưìng cấc loẩi
cêy lúán tấn cêy sệ che bống
mùåt nûúác vâ lấ cêy rng
xëng lâm thưëi nûúác.
Trûúác khi thẫ cấ 10 ngây
phẫi tiïën hânh dổn têíy ao,
cấch lâm nhû sau:

Tất cẩn ao, bùỉt hïët cấ tẩp,
cấ dûä, vết búát bn àấy ao (giûä
lẩi lúáp bn 15 - 20cm), san
phùèng nïìn àấy, tu bưí búâ, lêëp
hïët hang hưëc vâ dổn cỗ
quanh ao. Dng vưi bưåt rùỉc
àïìu khùỉp àấy ao nhựỗm khỷó
truõng aỏy ao, lỷỳồng duõng tỷõ 7
- 10kg/100m2 àấy ao. ÚÃ
nhûäng ao àêët chua khi dng
vưi lûu trong ao phẫi cố mûác
nûúác 5 - 7cm, àưìng thúâi lûúång
vưi dng gêëp 1,5 - 2,5 lêìn ty
theo àưå chua ca chêët àêët.
Cố thïí dng cấc phûúng
phấp sau àïí thûã àưå chua
trûúác khi lêëy nûúác thẫ cấ:
Nïëm thûã nûúác nïëu khưng
cố võ chua lâ tưët.
Nhỗ nûúác ùn trêìu vâo

nûúác ao, nïëu mâu àỗ vêỵn côn
lâ nûúác ni cấ tưët, nïëu mâu
àỗ ca nûúác trêìu trúã thânh
mâu àen lâ nûúác bõ chua (cêìn
phẫi cẫi tẩo lẩi).
Dng giêëy qu nhng vâo
nûúác, nïëu giêëy chuín thânh
mâu àỗ lâ nûúác chua, nïëu cố
mâu xanh (xanh khưng àêåm)

lâ nûúác ni àûúåc cấ.
Àưëi vúái nhûäng ao hưì c
khưng diïåt àûúåc hïët cấ dûä, cấ
tẩp (cấ quẫ, cấ rư) sau khi
dng vưi bưåt cố thïí dng
thïm rïỵ dêy rëc cấ cố chûáa
rotenol lâ mưåt loẩi chêët àưåc
cho cấ (úã miïìn ni thûúâng cố
loẩi cêy nây). Cấch sûã dng
nhû sau:
Àem nûúác rïỵ cêy rëc cấ
tế àïìu khùỉp mùåt nûúác ao.
Lûúång dêy rëc cấ sûã dng lâ
0,5kg/100m2 cố mûác nûúác
sêu 5cm. Nïn dng vâo lc
trûa nùỉng hiïåu quẫ diïåt cấ tẩp
sệ cao hún.
Lêëy nûúác vâo ao: Sau khi

têíy ao, phúi ao 2 - 3 ngây
dng phên chìng bốn lốt (25
- 30kg/100m2, cố àiïìu kiïån
nïn bûâa àấy ao 1 - 2 lûúåt).
Lêëy nûúác vaâo ao sêu 40 50cm ngêm ao 2 - 3 ngây rưìi
lêëy tiïëp cho à 1,20m trûúác
khi thẫ cấ. Vúái nhûäng ao dng
rïỵ cêy rëc cấ sau khi lêëy
nûúác àuã vaâo ao, chúâ 4 - 5
ngaây cho hïët àưåc ca rïỵ dêy
rëc cấ múái thẫ cấ vâo ao.

Tưët nhêët trûúác khi thẫ cấ, mc
mưåt chêåu nûúác ao vâ thẫ vâo
àố 1 sưë con cấ rưìi quan sất
nhiïìu giúâ xem cấ cố sưëng
àûúåc khưng, nïëu thêëy cấ
khưng bịnh thûúâng thị thay
búát mưåt lûúång nûúác trong ao,
lêëy thïm nûúác múái rưìi thẫ cấ.
Cấch nây àûúåc gổi lâ “thûã cấ
thûã nûúác”.
Lûu : Khi lêëy nûúác miïång
cưëng nïn cố lûúái hay àùng,
mânh chùån àïí loẩi trûâ cấ tẩp,
cấ dûä vâo ao.
VÙN CHÛÚNG

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM K 2015 – 2020

13


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Vơnh Phc vûåc dêåy cêy ngư
Mưåt thúâi, Vơnh Phc tûâng lâ àiïím
sấng trong phất triïín sẫn xët ngư v
àưng ca cẫ nûúác. Thïë nhûng, vị nhûäng
l do khấc nhau, diïån tđch ngư àưng cố
xu hûúáng ngây câng giẫm. Àïí vûåc dêåy
cêy ngư, Vơnh Phc àậ xêy dûång mư

hịnh “thêm canh ngư trïn àêët hai la”.
Àêy lâ dûå ấn do Trung têm Chuín
giao Cưng nghïå vâ Khuën nưng (Viïån
Khoa hổc Nưng nghiïåp Viïåt Nam) phưëi húåp
vúái Trung têm Khuën nưng tónh Vơnh Phc
thûåc hiïån tẩi xậ Vơnh Sún vúái quy mư 20ha
(thåc dûå ấn khuën nưng Trung ûúng giai
àoẩn 2014 - 2016.
Àún võ triïín khai mư hịnh quët àõnh sûã
dng giưëng ngư lai P4199 vâ ấp dng àưìng
bưå gối k thåt thêm canh tûâ khêu lâm àêët,
ûúm giưëng ngư trong bêìu, bốn phên, chùm
sốc vâ phông trûâ sêu bïånh. Giưëng ngư
P4199 cố nhûäng àùåc tđnh vûúåt trưåi nhû bẫn
lấ hểp, gốc lấ àûáng, trưí cúâ mẩnh, phun
nhiïìu rêu nïn cố thïí trưìng vúái mêåt àưå dây
àùåc lïn túái 6 - 7 vẩn cêy/ha mâ vêỵn àẫm
bẫo khoẫng trưëng àïí cêy hêëp thu à ấnh
sấng quang húåp, th phêën.
Khấc vúái cấch àấnh lëng hểp, lậng phđ
diïån tđch rậnh, mư hịnh sûã dng k thåt
àấnh lëng rưång, rậnh nhỗ, sêu 20 - 25cm
vâ trưìng theo cưng thûác: Hâng cấch hâng
tûâ 60 - 70cm; cêy cấch cêy 25cm tûúng
àûúng vúái mêåt àưå tûâ 5,8 - 6,5 vẩn cêy/ha.
Vúái mêåt àưå trïn thị bùỉt båc phẫi lâm bêìu
cho ngư àïí cố thïí ch àưång xoay hûúáng lấ
àïí têån dng ấnh sấng tưëi àa.
Àưìng thúâi, phûúng phấp nây sệ têån
dng àûúåc thúâi vuå, ruát ngùæn àûúåc thúâi gian

sinh trûúãng cuãa cêy ngư trïn àưìng (7 - 10
ngây), dïỵ chùm sốc, trưìng dưìn hâng tùng

14

Giưëng ngư lai P4199 cho nùng sët cao
mêåt àưå tûâ àố tùng nùng sët. Viïåc thay thïë
giưëng ngư cuọng bựỗng giửởng ngử lai P4199
chừu thờm canh vỳỏi mờồt àưå cao àậ tẩo ra sûå
bûát phấ vïì nùng sët. Àưìng thúâi, nhûäng k
thåt tiïn tiïën nhû ấp dng mấy àấnh
lëng; gieo ngư bêìu cẫi tiïën vâ ấp dng
àưìng bưå quy trịnh canh tấc, bốn phên,
phông bïånh… àậ khiïën cêy lúán nhanh, ra
bùỉp to vâ rt ngùỉn thúâi gian sinh trûúãng
ca cêy ngư tûâ 5 - 7 ngây.
Sau khi àấnh giấ cấc chó tiïu, hoẩch
toấn kinh tïë, rång mư hịnh tuy cố chi phđ
vïì giưëng vâ phên bốn cao hún, nhûng lẩi
cố cấc ëu tưë cêëu thânh nùng sët cao hún
so vúái têåp quấn canh tấc c ca cấc hưå
nưng dên ngoâi mư hịnh, do àố lậi thìn
thu àûúåc cao hún 8.600.000à/ha.
Ưng Hẩ Vùn Trûúâng Phố Ch tõch
UBND xậ Vơnh Sún chia sễ: “Lc àêìu triïín
khai mư hịnh vêån àưång nhên dên khố khùn
à àûúâng. Bêy giúâ thị ai cng thêëy lúåi hiïín
hiïån trûúác mùỉt, mịnh khưng vêån àưång dên
cng tûå trưìng thưi mâ”.
QUANG V

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Kiïím soất bïånh chưíi rưìng trïn cêy nhận
Àïën cëi thấng 8/2014, diïån tđch
nhận ca 7 túnh, thaõnh vuõng ửỡng bựỗng
sửng Cỷóu Long (BSCL) laõ gờỡn 33.000
ha, trong àố diïån tđch nhiïỵm bïånh chưíi
rưìng àậ trïn 15.390 ha (chiïëm 46,7%)
vúái 5.342 ha bõ nhiïỵm nùång. Nùång nhêët
lâ Àưìng Thấp vâ Vơnh Long vúái t lïå
bïånh chưíi rưìng chiïëm trïn 75%.
Hiïån tẩi, mùåc d nhiïìu cåc khẫo
nghiïåm àậ àûúåc thûåc hiïån, nhûng vêỵn
chûa àûa ra àûúåc chđnh xấc ngun nhên
gêy bïånh. Trûúác mùỉt, biïån phấp quẫn l
bïånh chưíi rưìng hiïåu quẫ lâ kïët húåp giûäa
biïån phấp canh tấc vâ biïån phấp hốa hổc
àïí kiïím soất nhïån lưng nhung.
Nhïån lưng nhung thûúâng têën cưng vâo
àổt, bưng non nhûng sưëng ch ëu trïn
cấc lấ giâ ca cêy nhận vâ cấc loẩi cêy
mêm xưi… Do àố, cấc cêy nây lâ cêy trung
gian àïí nhïån lưng nhung cû tr vâ tưìn tẩi.
Vị vêåy cêìn phẫi lûu vâ kiïím soất nhïån
lưng nhung trïn cấc loẩi cêy nây.
Bïånh chưíi rưìng thûúâng xët hiïån vâ

gêy hẩi nùång tẩi thúâi àiïím ra àổt vâ ra
bưng. Bïånh têën cưng trïn àổt non lâm cho
lấ khưng múã ra àûúåc, co cm lẩi,
nhấnh bïn phất triïín mẩnh, xïëp
sđt nhau. Bïånh gêy hẩi trïn
bưng, lâm cho n hoa to
hún bịnh thûúâng, hoa xïëp
sđt nhau, nhy hoa biïën
dẩng, dêỵn àïën khưng
àêåu quẫ hóåc àêåu rêët đt,
vị thïë àậ ẫnh hûúãng rêët
lúán àïën nùng sët cêy
nhận.
Àưëi vúái vûúân trưìng múái,
tuåt àưëi khưng sûã dng
giưëng úã nhûäng vûúân nhiïỵm bïånh

chưíi rưìng, nïn sûã dng giưëng chûáng nhêån
sẩch bïånh búãi nhûäng Trung têm giưëng à
tiïu chín. Chổn àêët ph húåp vâ bốn
phên, tûúái nûúác theo quy trịnh khuën cấo.
Phun thëc trûâ nhïån àõnh k vâo cấc àúåt
lưåc ca cêy. Thúâi àiïím phun phông trûâ
nhïån hiïåu quẫ nhêët lâ lc cêy nhận nh àổt
vâ giai àoẩn lấ la.
Ch phun thëc lïn toân bưå ph àïìu
cêy vâ tấn cêy. Àưëi vúái nhûäng vûúân àậ
nhiïỵm bïånh, cêìn loẩi bỗ cấc cêy khưng
cho thu hoẩch. Cùỉt bỗ vâ tiïu hy toân bưå
cấc bưå phêån bõ bïånh, cùỉt vâo cúi 1 ca

nùm trûúác àïí lẩi 3 - 4 têåp lấ sao cho cấc
cânh phên bưë àïìu trïn bïì mùåt tấn. Khi cêy
hoân chónh cúi 1, tóa búát àổt àïí lẩi mưỵi
cânh 1 - 2 àổt.
Nïn sûã dng nhûäng loẩi thëc àùåc trõ
nhïån lưng nhung, thëc đt àưåc, thëc cố
ngìn gưëc sinh hổc… Àưìng thúâi, cố thïí kïët
húåp mưåt sưë loẩi thëc trûâ bïånh àïí giẫm chi
phđ phun xõt nhû thëc trûâ khín Bonnyl 4SL
vâ thëc trûâ nêëm Carbenda Supper 50SC
ca Cưng ty Cưí phêìn Nưng dûúåc HAI.
Takare 2EC lâ loẩi thëc trûâ sêu thẫo
mưåc vúái hoẩt chêët lâ Karanjin, chiïët xët tûâ
cêy àêåu dêìu. Àêy lâ thëc trûâ sêu sinh
hổc àùåc trõ nhïån lưng nhung trïn
nhận. Thëc cố thïí àûúåc sûã
dng àún àưåc, phưëi húåp
hóåc ln phiïn vúái
thëc trûâ nhïån cố hoẩt
chêët sufur nhû Lipman
80WG àïí tùng hiïåu lûåc
phông trûâ nhïån lưng
nhung. Bâ con cêìn tû
vêën c thïí cố thïí gổi
àïën sưë àiïån thoẩi miïỵn
phđ: 1800.577.768.
V ÀẤN

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM K 2015 – 2020

15


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Quẫn l bïånh àưëm sổc trïn cêy la
Bïånh àưëm sổc hay côn gổi bïånh sổc
trong do vi khín, thûúâng xët hiïån vâo
giai àoẩn cëi àễ nhaánh àïën àûáng caái.
Khi múái bõ bïånh trïn phiïën laá thûúâng
xët hiïån cấc vïët àưëm nêu chẩy dổc
theo gên lấ, bïånh nùång cẫ rång la
thûúâng cố mâu vâng rûåc.
Bïånh àưëm sổc do vi khín
Pseudomonas Oryzae gêy nïn. Hai loẩi vi
khín nây thûúâng cố sùén trong tûå nhiïn,
khi gùåp àiïìu kiïån thån lúåi nhû trïn lấ la
cố vïët thûúng do cưn trng, giêåp do giố bậo
hóåc ngêåp nûúác chng sệ têën cưng.
Bïånh thûúâng phất sinh gêy hẩi nùång
trong àiïìu kiïån thúâi tiïët nống êím, rång la
bốn phên khưng cên àưëi, àùåc biïåt lâ thûâa
àẩm. Khi bõ bïånh, lấ la bõ giẫm quang húåp
vâ vi khín gêy tùỉc cấc bố mẩch dêỵn àïën
giẫm nùng sët la trêìm trổng.
Biïån phấp quẫn l bïånh: Àïí hẩn chïë
bïånh phất triïín vâ gêy hẩi khưng nïn sẩ dây
(nïëu rång cêëy phẫi cêëy thûa 30 - 35
khốm/m2). Bốn phên cên àưëi àẩm, lên, kali,
khưng bốn thûâa àẩm, bốn têåp trung vâo giai

àoẩn àêìu v (bốn lốt vâ thc àễ nhấnh)
khưng bốn quấ mån, tẩo àiïìu kiïån cho dẫnh
la to, cêy cûáng, bẫn lấ la dây hẩn chïë trêìy
xûúác khi giố va àêåp vâ cố khẫ nùng lânh vïët
thûúng nhanh khưng cho vi khín xêm nhêåp.
Phun thëc phông trỷõ bùồnh vi khuờớn
trùn ruửồng luỏa bựỗng saón phờớm Bonny 4SL.
Nïëu cng giai àoẩn cố xët hiïån bïånh àẩo
ưn hay ấp lûåc bïånh nùång cố thïí kïët húåp
Bonny 4SL vúái Beam75WP àïí phông trõ
bïånh àẩo ưn vâ vi khín cng lc, tiïët kiïåm
àûúåc chi phđ phun xõt.
Hiïån nay, tẩi khu vỷồc ửỡng bựỗng sửng
Cỷóu Long, Cửng ty Cửớ phờỡn Nửng dûúåc
HAI àậ phên phưëi bưå sẫn phêím HAI-BB

16

Bïånh àưëm sổc rêët nguy haåi cho cêy luáa
(Bonny 4SL + Beam 75WP) tiïån lúåi cho
viïåc phông trõ hai àưëi tûúång gêy bïånh trïn.
Bonny 4SL lâ thëc trûâ bïånh sinh hổc
vúái hoẩt chêët Ningnanmycin (40g/l). Bonny
4SL cố cưng nghïå phưëi chïë tiïn tiïën hiïån
nay, cố tđnh lûu dêỵn mẩnh, khưng ẫnh
hûúãng trïn cêy trưìng àùåc biïåt khưng gêy àỗ
lấ khi phun trïn la nhû cấc dông thëc trõ
khín khấc. Thëc cố phưí tấc dng rưång,
phông trõ hiïåu quẫ cao nhiïìu loẩi bïånh do vi
khín vâ nêëm bïånh gêy ra.

Tẩi Viïåt Nam, thëc àùng k phông trûâ
bïånh bẩc lấ trïn cêy la, bïånh chïët nhanh
- chïët chêåm trïn cêy hưì tiïu, bïånh chïët cêy
con úã cêy lẩc (àêåu phưång), bïånh chẩy dêy
cêy dûa hêëu, bïånh thưëi nhn cêy cẫi bùỉp,
bïånh hếo r cêy câ chua, bïånh sûúng mai
cêy dûa chåt.
Sẫn phêím àûúåc phên phưëi khùỉp khu
vûåc trong cẫ nûúác thưng qua cấc hïå thưëng
àẩi l vâ chi nhấnh ca Cưng ty Cưí phêìn
Nưng dûúåc HAI, sưë 28 Mẩc Àơnh Chi, qån
1, TPHCM. Bâ con cêìn tû vêën chi tiïët cố thïí
àiïån thoẩi àïën sưë tû vêën miïỵn phđ:
1800.577.768;
Website:
www.congtyhai.com.
HẪI NGỔC

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Quẫn l dõch hẩi cêy lẩc
Vûâa qua, UBND huån Diïỵn Chêu
(Nghïå An) phưëi húåp cng Cưng ty
Syngenta Viïåt Nam vâ Cưng ty Cưí
phêìn Bẫo vïå thûåc vêåt (BVTV) An Giang
(AGPPS) tưí chûác Hưåi nghõ Tưíng kïët
àấnh giấ mư hịnh chuín giao “Biïån

phấp quẫn l dõch hẩi vâ nêng cao
nùng sët lẩc” tẩi xậ Diïỵn Thõnh.
V lẩc thu àưng nùm nay Syngenta vâ
AGPPS triïín khai mư hịnh tẩi cấc xậ Diïỵn
Thõnh, Diïỵn Hng, Diïỵn Hoâng. Trong quấ
trịnh triïín khai cấc àún võ liïn quan àậ tưí
chûác 3 àúåt àấnh giấ theo tûâng giai àoẩn
sinh trûúãng vâ phất triïín ca cêy lẩc. Theo
àố, àúåt 1 àïí àấnh giấ vïì hiïåu quẫ quẫn l
dõch hẩi ngay tûâ àêìu v, àúåt 2 àấnh giấ
hiïåu quẫ quẫn l dõch hẩi giai àoẩn cëi v
vâ àúåt 3 àấnh giấ hiïåu quẫ cuóa mử hũnh
bựỗng nựng suờởt thỷồc tùở thu hoaồch.
ệng Lù Thïë Hiïëu, Trẩm trûúãng Trẩm
BVTV Diïỵn Chêu cho biïët, qua 3 lêìn hưåi
thẫo àêìu búâ tûâ àêìu v àïën nay, cho thêëy
mư hịnh quẫn l dõch hẩi vâ nêng cao nùng
sët lẩc tẩi Diïỵn Chêu lâ rêët tưët vâ rêët thiïët
thûåc cho ngûúâi trưìng lẩc tẩi àõa phûúng.
Ưng Hiïëu àấnh giấ giẫi phấp ca
Syngenta trïn cêy lẩc lâ rêët hiïåu quaó.
Bựỗng chỷỏng maõ ai cuọng thờởy laõ
caỏc bùồnh lỳó cửớ rïỵ, bïånh
thưëi gưëc, àưëm lấ, gó sùỉt…
àïìu khưng xët hiïån
nhû nhûäng nùm
trûúác. Giẫm àûúåc
àấng kïí cấc loẩi
thëc BVTV mâ
trûúác àố bâ con àậ

phẫi sûã dng. Giẫi
phấp nây khiïën nùng
sët tùng thïm 29,4%
so vúái cấch trưìng truìn

thưëng. Àêy lâ cú súã àïí khuën cấo, chó àẩo
nưng dên múã rưång mư hịnh trong thúâi gian
túái.
Hoẩt àưång chuín giao giẫi phấp
Syngenta trïn cêy lẩc àûúåc àấnh giấ lâ rêët
khoa hổc, àún giẫn, dïỵ ấp dng vâo thûåc
tïë sẫn xët. Nố dûåa trïn cấc àùåc tđnh nưng
hổc ca cêy lẩc, cấc dõch hẩi vâ àiïìu kiïån
canh tấc lẩc úã tûâng vng àõa l, thưí nhûúäng
khấc nhau.
Theo àố, Syngenta chia thúâi gian sinh
trûúãng ca cêy lẩc ra lâm 3 giai àoẩn. Giai
àoẩn 1 tûâ trûúác khi gieo hẩt àïën phên cânh
têåp trung: Hẩt giưëng àûúåc xỷó lyỏ bựỗng
Cruiser plus 312.5FS, nhựỗm ngựn chựồn
triùồt ùớ caỏc loẩi cưn trng gêy hẩi trong
phẩm võ 2 tìn àêìu sau gieo. Giai àoẩn 2
tûâ sau phên cânh têåp trung àïën khi cêy lẩc
tân hoa vâ àêm tia c: Syngenta khuën
cấo bâ con sûã dng 2 lêìn Amistar Top
cấch nhau 15 ngây àïí gip bẫo vïå cêy lẩc
trûúác cấc àưëi tûúång dõch hẩi nhû àưëm àen,
àưëm nêu, thưëi gưëc mưëc trùỉng, thưëi gưëc mưëc
àen, bïånh bậ trêìu, bïånh thấn thû, bïånh
thưëi xấm… Giai àoẩn 3 tûâ khi cêy lẩc cố tia

c àïën thu hoẩch: Syngenta khuën cấo
ngûúâi trưìng lẩc sûã dng Tilt Super 300EC
àïí kiïím soất hiïåu quẫ cấc dõch hẩi àưìng
thúâi tùng tíi thổ bưå lấ, gip cêy
lẩc quang hỳồp tửởt nhựỗm tửởi ỷu
hoỏa tiùỡm nựng nựng suờởt
cờy laồc.
Duõng cấc giẫi phấp
nây ngoâi viïåc ngùn
chùån dõch bïånh, tùng
nùng sët vâ chêët lûúång
lẩc côn cố tấc dng
ngùn chùån cấc ngìn
gêy bïånh truìn qua hẩt
giưëng àïí sẫn xët v sau...
MINH NGỔC

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM K 2015 – 2020

17


NƯNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Trưìng tiïu dûúái tấn cêy trâm
Mư hịnh trưìng tiïu dûúái tấn trâm kïët
húåp ni thy sẫn ca ưng Dûúng
Thanh Bịnh úã êëp 1, xậ Vơnh Viïỵn, huån
Long M (Hêåu Giang) lâ àiïín hịnh sấng
tẩo trong viïåc chuín àưíi cú cêëu cêy

trưìng trïn vng àêët phên...
Tûâ nùm 2009, nhêån thêëy tiïu lâ cêy
trưìng cố nhiïìu triïín vổng nïn ưng Bịnh àậ
bùỉt àêìu trưìng thûã nghiïåm 100 gưëc tiïu trïn
thên cêy trâm. Do chûa cố kinh nghiïåm nïn
qua 3 nùm trưìng, 100 nổc tiïu ca ưng chó
cố 63 gưëc phất triïín tưët vâ cho thu hoẩch.
Vûâa rưìi, mưỵi nổc tiïu cho thu hoẩch 2kg hẩt
khư, bấn vúái giấ 160.000 - 200.000à/kg, thu
lúåi nhån trïn 15 triïåu àưìng.
Trưìng tiïu khưng quấ khố vị tiïu chõu
àûúåc àêët phên vâ đt sêu bïånh. Ngûúâi trưìng
chó lûu àïën viïåc khai thưng hïå thưëng nûúác
tûúái tiïu, àâo rậnh thoất nûúác trấnh ngêåp
ng, khoẫng cấch giûäa cấc nổc tiïu khoẫng
1,5 - 2m àïí dêy tiïu mổc nhấnh nhiïìu. Mưỵi
nùm bốn cho dêy tiïu khoẫng 3 lêìn phên
NPK. Ngoâi ra, àïí tiïu ngon, thúm nưìng, thị
sûã dng thïm phên chìng àïí bốn gưëc.
Thêëy àûúåc hiïåu quẫ kinh tïë ưng Bịnh àậ
nhên rưång mư hịnh lïn vúái 1.000 nổc tiïu
(diïån tđch 3.000m2). Côn trâm lâ loẩi cêy lêu
nùm, cố nhiïìu lúáp vỗ, giûä nûúác tưët, vị thïë lâm
nổc tiïu sệ khưng bõ ẫnh hûúãng. Trưìng dûúái
tấn trâm gip dêy tiïu trấnh àûúåc sûå biïën àưíi
bêët thûúâng ca thúâi tiïët.
Ưng Hunh Thïë Anh, Hẩt trûúãng Hẩt
Kiïím lêm liïn huån Long M - Võ Thanh
cho hay: “Trưìng tiïu dûúái tấn rûâng trâm lâ
mư hịnh hay gip àõa phûúng giûä àûúåc vâ

phất triïín diïån tđch rûâng trâm. Hiïån diïån
tđch trưìng tiïu dûúái tấn trâm ca Long M
lâ 2,8ha. Bịnh qn cho thu nhêåp 40 - 50
triïåu àưìng/ha àưëi vúái tiïu 2 - 3 nùm tíi,

18

trïn 100 triïåu àưìng/ha àưëi vúái cêy 4 - 5
nùm tíi”.
Do àêët phên nïn trûúác khi trưìng cêìn sûã
dng 50kg vưi bưåt rẫi trïn 1.000m2, sau 7
ngây trưìng thị sûã dng phên chìng àïí àïí
bốn vúái liïìu lûúång 5 - 7kg/gưëc tiïu. Liïìu
lûúång bốn sệ tùng dêìn cng vúái sûå phất
triïín ca cêy nhựỗm taồo ửồ tỳi xửởp, maõu mỳọ
cho ờởt. Traõm trửỡng tûâ 1,5 - 2 nùm tíi sệ
tiïën hânh trưìng tiïu. Chi phđ àïí àêìu tû
phên chìng, thëc BVTV, giưëng chó 2
triïåu àưìng/cưng.
Ưng Bịnh cho biïët: “Trưìng tiïu cho thu
nhêåp cao gêëp chc lêìn trưìng mđa mâ
khưng tưën nhiïìu cưng chùm sốc, chi phđ
àêìu tû, sẫn phêím khưng phẫi cẩnh tranh
vúái nhiïìu mùåt hâng khấc. Chó vúái 2 cưng
trưìng 700 nổc tiïu sau 5 - 7 nùm cho thu
nhêåp vaâi trùm triïåu àưìng”.
Khưng chó vêåy, nhúâ tịm tôi ưng Bịnh àậ
nùỉm àûúåc k thåt ûúm tiïu giưëng. Ngoâi
viïåc chín bõ giưëng àïí múã rưång thïm 3 ha,
mưỵi nùm ưng cung cêëp cho thõ trûúâng trïn

dûúái 6.000 nổc vúái giấ 6.000à/nổc, thu trïn
30 triïåu àưìng. Vúái viïåc trưìng tiïu, kïët húåp
vúái ni cấ, ưëc... mưỵi nùm àem lẩi ngìn
thu nhêåp vâi trùm triïåu àưìng cho gia àịnh
ưng Bịnh...
NT

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


SÛÁC KHOỄ

Cng rt kinh nghiïåm

Thoất chïët sau khi rùỉn àưåc cùỉn

Múái àêy, bïånh nhên
Mang Thõ Xễm (42 tíi, dên
tưåc Raglai, Khấnh Hôa) nhêåp
viïån trong tịnh trẩng lú mú,
suy hư hêëp nùång, cùèng chên
bïn phẫi sûng vâ bêìm tđm, tẩi
chưỵ rùỉn cùỉn bõ hoẩi tûã vâ vïët
thêm àen dâi 1cm. Ngay sau
khi nhêåp viïån, bïånh nhên
Mang Thõ Xễm àậ àûúåc cấc bấc sơ cêëp cûáu
kõp thúâi, àùåt ưëng nưåi khđ quẫn cho thúã mấy;
chó àõnh dng 20 lổ huët thanh khấng nổc
rùỉn hưí mang. Sau khi dng huët thanh,
bïånh nhên bùỉt àêìu cố dêëu hiïåu hưìi tónh, àúä

khố thúã hún vâ thửi thỳó maỏy. Sau hai ngaõy
nựỗm viùồn, bùồnh nhờn Mang Thõ Xễm àậ tónh

tấo, cùèng chên bïn phẫi
giẫm sûng, vïët rùỉn cùỉn
khưng bõ hoẩi tûã thïm, tiïn
lûúång sûác khoễ bïånh nhên
khấ tưët. Cấc bấc sơ khùèng
àõnh, bïånh nhên Mang Thõ
Xễm àậ àûúåc cûáu sưëng.
Lúâi bân: Khi bõ rùỉn àưåc
cùỉn, trûúác hïët cêìn nùån
mấu chưỵ rùỉn cùỉn ra, sau àố rûãa vùởt thỷỳng
bựỗng nỷỳỏc saồch hoựồc dung dừch saỏt truõng;
bựng eỏp trïn vïët rùỉn cùỉn vâ nhanh chống
àïën cú súã y tïë gêìn nhêët àïí chûäa trõ. Nïëu
àêåp chïët àûúåc con rùỉn thị mang cẫ xấc rùỉn
àïën àïí bấc sơ dïỵ chêín àoấn vâ àiïìu trõ.
BS NGUỴN V

Hưn mï vị àiïån giêåt
Anh Nguỵn Mẩnh Cûúâng (n Bấi) trong
khi gip mưåt gia àịnh úã tưí dên phưë vêån chuín
vêåt liïåu xêy dûång thị bõ àiïån giêåt. Khi nhûäng
ngûúâi cng lâm phất hiïån thị anh Cûúâng àậ bõ
hưn mï. Mổi ngûúâi àậ ngùỉt cêìu dao àiïån, sú
cûáu cho anh Cûúâng tẩi hiïån trûúâng trong
khoẫng 10 pht nhûng khưng thêëy tónh lẩi nïn
àậ àûa nẩn nhên àïën y tïë cú súã cêëp cûáu, sau
àố chuín àïën bïånh viïån tónh. Tẩi Khoa Cêëp

cûáu, bïånh nhên bõ hưn mï sêu, khưng cố
huët ấp, tđm tấi, lưìng ngûåc bïn trấi kếm di
àưång co giêåt xóỉn vùån tûâng cún, mêët hïët cấc
phẫn xẩ bẫo vïå (tưín thûúng nậo do
thiïëu ưxy quấ lêu). Cấc thêìy thëc
àậ nhanh chống hưåi chêín cêëp cûáu
vúái chêín àoấn ngûâng tìn hoân
ngoẩi viïån do àiïån giêåt, trân khđ
mâng phưíi trấi... Àïën ngây thûá 3,
bïånh nhên xët hiïån mưåt sưë phẫn
xẩ nïn cấc bấc sơ àấnh giấ côn hy
vổng bïånh nhên chûa bõ mêët nậo hoân

toân. Cấc bấc s quët àõnh câi mấy thúã, rt
nưåi quẫn... Sau àố, bïånh nhên àậ tûå thúã àûúåc
cố hưỵ trúå oxy. Lc nây, huët ấp àậ ưín àõnh,
bïånh nhên àậ ùn àûúåc chấo vâ giao tiïëp àûúåc
nhûng côn chêåm.
Lúâi bân: Ngûúâi bõ àiïån giêåt phẫi àûúåc cêëp
cûáu kõp thúâi vâ àng phûúng phấp. Trûúác tiïn
cêìn lêåp tûác ngùỉt ngìn àiïån, tấch nẩn nhên ra
khỗi dông àiïån. Nẩn nhên àang úã núi cố nhiïìu
nûúác thị cêìn àûa ra khỗi vng nûúác. Cêìn êëm,
trấnh àïí cho nẩn nhên bõ lẩnh. Viïåc giûä thên
nhiïåt cho nẩn nhên lâ rêët quan trổng, nhêët lâ
vúái thúâi tiïët lẩnh. Tuåt àưëi khưng vị
hoẫng loẩn mâ súâ vâo ngûúâi bõ
àiïån giêåt khi chûa ngùỉt àiïån. Vúái
bïånh nhên ngûng tim, ngûng
thúã, cêìn tiïën hânh hưìi sûác cờởp

cỷỏu bựỗng caỏch nhờởn tim liùn tuồc
khoaóng 100 lờỡn mửồt pht, kïët
húåp hâ húi thưíi ngẩt khoẫng 7 - 8
lêìn mưåt pht.
BS NGUỴN V

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

19


SÛÁC KHOỄ

Bïånh ghễ lc giao ma
Ghễ lâ mưåt bïånh do k sinh trng
gêy nïn hay gùåp vâo ma xn hê.
Trong àiïìu kiïån dinh dûúäng vâ vïå sinh
kếm, bïånh cố thïí lêy thânh dõch àõa
phûúng. ÚÃ nûúác ta bïånh vêỵn côn lûu
hânh khùỉp cấc vng trong cẫ nûúác.
Cùn ngun gêy bïånh lâ mưåt loẩi k
sinh trng cố tïn lâ Sarcoptes Scabiei, cố
núi côn gổi lâ con mẩt ngûáa (itch mite).
Con cấi cố kđch thûúác tûâ 0,3 - 0,5mm. Cấi
ghễ xêm nhêåp vâo àûúâng biïíu bị da àâo
hêìm vâ àễ trûáng. Chng àễ tûâ 2 - 3
trûáng/ngây vâ àễ liïn tc trong 4 - 6 tìn
liïìn. Trûáng núã thânh êëu trng vâ phất
triïín thânh con trûúãng thânh chó trong
vông 3 - 4 ngây.

Ngûúâi bõ nhiïỵm k sinh trng ghễ lêìn
àêìu tiïn trong vông 2 tìn àêìu hoân toân
chûa cố biïíu hiïån ngûáa. Nhûäng ngûúâi bõ
tấi nhiïỵm ghễ thị xët hiïån ngûáa dûä dưåi
ngay tûâ khi cấi ghễ xêm nhêåp vâo da.
Lêy bïånh ghễ lâ do tiïëp xc trûåc tiïëp
vúái ngûúâi bõ ghễ, nựỗm chung giỷỳõng, mựồc
chung quờỡn aỏo, duõng chung khựn tựổm.
Chủnh vị vêåy mâ bïånh ghễ àûúåc xïëp vâo
nhốm bïånh lêy truìn qua àûúâng tịnh
dc. Cấi ghễ cố thïí sưëng ngoâi cú thïí
àûúåc 2 - 3 ngây.
Triïåu chûáng bïånh ngûáa nhiïìu vïì ban
àïm, ngûáa tùng khi trúâi nống, lao àưång,
chúi thïí thao. Mn nûúác úã võ trđ àùåc hiïåu,
kệ ngốn tay, lựỗn chú cửớ tay, nùởp gờởp baõn
tay, vuõng thựổt lỷng, cẩp qìn, bển, ài,
sinh dc, nấch, nm v úã ph nûä. Àiïìu
àùåc biïåt lâ ghễ khưng thêëy úã mùåt, àêìu vâ
1/3 trïn lûng. Àưëi vúái trễ em dûúái 2 tíi cố
thïí bõ ghễ toân thên. Cố thïí dng kđnh lp
soi bựổt ỷỳồc caỏi gheó nựỗm ỳó cuửởi ỷỳõng
hờỡm trong da.

20

Triùồu chûáng àùåc hiïåu ca bïånh ghễ
Àïí chûäa ghễ, Àưng y thûúâng dng lấ
cêy ba gẩc, lấ àâo àun nûúác tùỉm, nhûåa
cêy mấu chố bưi tẩi chưỵ, tùỉm nûúác mëi,

tùỉm biïín.. Têy y cố thïí dng mưåt trong
nhûäng loẩi thëc sau nhûng tưët nhêët lâ
nïn cố chó àõnh ca bấc sơ:
- D.E.P (dietyl phtalat) lâ thëc chưëng
mỵi, vùỉt àưët nhûng cố tấc dng diïåt cấi
ghễ nhanh vâ rễ tiïìn, đt àưåc tđnh. Bưi ngây
2 - 3 lêìn. Thëc khưng nïn dng cho trễ sú
sinh vâ khưng bưi vâo bưå phêån sinh dc.
- Benzyl benzoat (ascabiol, scabitox,
zylate) lâ thëc rêët tưët, àưå an toân cao.
Bưi, xõt ngây 2 lêìn cấch nhau 15 pht. 24
giúâ sau tùỉm gưåi vâ giùåt qìn ấo.
- Eurax (crotamintan) 10%, thëc bưi
cố tấc dng chưëng ngûáa vâ diïåt cấi ghễ.
Cûá 6 - 10 giúâ bưi 1 lêìn thëc, an toân, cố
thïí bưi àûúåc úã bưå phêån sinh dc vâ dng
àûúåc cho trễ sú sinh.
- Permethrin cream 5% (elimite) lâ
thëc chûäa ghễ đt àưåc tđnh nhêët, cố thïí
dng cho trễ em vâ ph nûä cố thai.
Khi àiïìu trõ ghễ phẫi àiïìu trõ cho cẫ
nhûäng ngûúâi sưëng chung trong gia àịnh
hóåc trong cng àún võ, k tc xấ sinh
viïn, têíy ụë qìn ấo, chùn mân, chiïëu
giûúâng...
NGUỴN LIÏN

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

SÛÁC KHOỄ

Cêín trổng khi nẩo phấ thai
ÚÃ nhiïìu vng, chõ em đt cố thối quen
sûã dng biïån phấp phông ngûâa thai nïn
rêët dïỵ cố thai. Trong àiïìu kiïån khố khùn,
nhiïìu chõ em båc phẫi nẩo phấ thai
ngoâi mën. Tuy nhiïn, theo BSCK II
Nguỵn Àịnh Túâi, ngun Trûúãng khoa
Ph II, Bïånh viïån Ph sẫn T.Û cho biïët,
ph nûä võ thânh niïn, chõ em nẩo phấ
thai nhiïìu lêìn, ph nûä àễ nhiïìu lêìn cêìn
cêín trổng khi nẩo phấ thai.

Ẫnh minh hổa.

Theo BS Nguỵn Àịnh Túâi, viïåc nẩo phấ
thai tuy lâ th thåt trong sẫn khoa nhûng
cố nhûäng biïën chûáng rêët nguy hiïím nhû
bùng huët, rấch cưí tûã cung, thng cưí tûã
cung, sốt rau, nhiïỵm khín, choấng, dđnh
bìng tûã cung... dêỵn àïën hêåu quẫ chûãa
ngoâi dẩ côn, vư sinh, thêåm chđ lâ tûã vong.
Búãi vêåy, khưng thïí coi viïåc nẩo phấ thai mưåt
cấch àún giẫn.
Khi mang thai ngoâi mën, cố àõnh
bỗ thai, chõ em nïn bân bẩc vúái ngûúâi thên
trong gia àịnh, àùåc biïåt lâ ngûúâi chưìng hiïíu
vâ thưng cẫm àïí thưëng nhêët biïån phấp nẩo
phấ thai. Gêìn àêy, liïn tuåc xaãy ra nhûäng

trûúâng húåp biïën chûáng saãn khoa do nẩo phấ
thai tẩi nhûäng cú súã y tïë tû nhên, vị thïë, àïí
àẫm bẫo an toân, nhêët thiïët nïn àïën cấc cú
súã y tïë àẫm bẫo àiïìu kiïån nhû: bïånh viïån
sẫn khoa, khoa sẫn ca bïånh viïån àa khoa
tónh, nhâ hưå sinh, trung têm bẫo vïå bâ mể
trễ em vâ kïë hoẩch hốa gia àịnh àïí àûúåc tû
vêën vâ nẩo phấ thai an toân búãi nhûäng cấn
bưå y tïë cố chun mưn. Riïng vúái thai to
trïn 3 thấng (trïn 12 tìn tíi), chó cố khoa
sẫn bïånh viïån tuën tónh trúã lùn mỳỏi ỷỳồc
giaói quyùởt vaõ cuọng phaói nựỗm trong tiùu
chuờớn k thåt cho phếp.
Cấc thai ph mën “bỗ” cấi thai ca
mịnh an toân thị trûúác khi nẩo phấ thai cêìn
phẫi àûúåc kiïím tra vâ lâm cấc xết nghiïåm

cêìn thiïët, àưìng thúâi àûúåc sûå tû vêën ca cấn
bưå y tïë vïì mùåt têm l. BS Nguỵn Àịnh Túâi
cho biïët, nïëu trong quấ trịnh nẩo, phấ thai úã
cấc tuën dûúái cố bêët thûúâng phẫi àûúåc xûã
l cêëp cûáu tẩi chưỵ hóåc àûúåc chuín lïn
viïån úã tuën cao hún, hóåc àûúåc tuën trïn
vïì hưỵ trúå k thåt an toân cho thai ph.
Sau khi aọ tiùởn haõnh, thai phuồ cờỡn nựỗm
bờởt ửồng, nghú ngỳi tẩi chưỵ tûâ 1 - 6 giúâ, nïëu
thêëy bịnh thûúâng múái trúã vïì nhâ. Tẩi nhâ,
thai ph cêìn theo dội sất tịnh trẩng ra mấu,
nïëu thêëy mưåt trong nhûäng dêëu hiïåu khưng
bịnh thûúâng nhû àau nhiïìu úã bng dûúái, sưët

hóåc cẫm giấc úán lẩnh, chẫy mấu nhiïìu hún
ra mấu kinh bịnh thûúâng, ra mấu kếo dâi
trïn 10 ngây, cú thïí ëu, mïåt, côn cấc dêëu
hiïåu nghến (nưn, bìn nưn, súå mi thûác
ùn…), chûa thêëy kinh trúã lẩi sau 6 tìn, êm
àẩo ra nhiïìu khđ hû cố mi hưi… thị cêìn àïën
ngay cú súã y tïë khấm lẩi vâ àiïìu trõ kõp thúâi.
Tn th àún thëc ca bấc sơ, kiïng cûä ùn
ëng bưìi dûúäng nhû ph nûä sau sinh. Vïå
sinh bưå phêån sinh dc sẩch sệ, nhể nhâng.
Tuy nhiïn, theo lúâi khun ca cấc
chun gia y tïë thị tưët nhêët, chõ em nïn thûåc
hiïån tưët cấc biïån phấp trấnh thai an toân khi
quan hïå tịnh dc, hẩn chïë nhûäng trûúâng húåp
cố thai ngoâi mën àïí giẫm t lïå nẩo phấ
thai.
KIÏÌU ANH

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM K 2015 – 2020

21


SÛÁC KHOỄ

Cêín trổng bïånh tiïu chẫy ma hê
Tiïu chẫy dïỵ mùỉc úã trễ em, t lïå tûã
vong cao. Ma hê àûúåc cấc chun gia
y tïë khuën cấo lâ thúâi àiïím dïỵ phất
bïånh tiïu chẫy nhêët úã trễ.

Theo GS.TS Nguỵn Thu Nhẩn,
ngun Giấm àưëc Bïånh viïån Nhi T.Û, ma
nâo trễ cng cố thïí bõ àe doẩ búãi bïånh tiïu
chẫy cêëp. Nhûng t lïå phất sinh bïånh cao
nhêët lâ ma hê - thu. Trễ nhỗ bõ tiïu chẫy
rêët nguy hiïím àïën tđnh mẩng nïëu khưng
àûúåc sú cûáu kõp thúâi. Tiïu chẫy cêëp cng
lâ mưåt trong sưë loẩi bïånh cố t lïå mùỉc cao
nhêët, tûã vong cao nhêët úã trễ nhỗ.
Khi bõ tiïu chẫy, nïëu trễ cố nhûäng biïíu
hiïån gưìm: Mêët nûúác, mùỉt hộm sêu, miïång
cûåc k khư, khất nûúác, khốc khưng thêëy
nûúác mùỉt, tiïíu tiïån đt, khưng mën ùn vâ
ëng nûúác, nưn mûãa nhiïìu lêìn, trong 1 - 2
giúâ àưìng hưì àẩi tiïån ra nûúác nhiïìu lêìn,
trong phên cố mấu thị ngay lêåp tûác phẫi
àûa àïën viïån cêëp cûáu vị trễ àang bõ àe doẩ
tđnh mẩng.
PGS.TS Nguỵn Thõ Lêm, Phố Viïån
trûúã n g Viïå n Dinh dûúä n g Quöë c gia
khuyïën cấo: Khi trễ tiïu chẫy cêëp (tiïu
chẫy phên lỗng trïn 3 lêìn/ngây vâ kếo
dâi dûúái 14 ngây), àiïìu quan trổng nhờởt
phaói vờợn phaói cho treó ựn, buỏ nhựỗm traỏnh
tũnh traồng haồ ỷỳõng huyùởt. Phaói buõ nỷỳỏc
cho treó bựỗng ỷỳõng uửởng ngay tûâ nhûäng
ngây bõ tiïu chẫy àêìu tiïn. Tưët nhêët lâ
ëng nûúác oresol.
Tuy nhiïn, nïëu úã nưng thưn khưng tiïån
mua loaồi nỷỳỏc iùồn giaói naõy thũ coỏ thùớ thay

thùở bựỗng nûúác chấo mëi hay nûúác gẩo
rang mëi theo t lïå 50g gẩo vúái 3,5g
mëi, nêëu nhûâ vâ lổc lêëy nûúác. Cûá sau mưỵi
lêìn trễ àẩi tiïån, cha mể nïn b nûúác cho
con vúái lûúång uöëng tûâ 50 - 100ml àöëi vúái trễ
dûúái 2 tíi vâ tûâ 100 - 200ml àưëi vúái trễ trïn
2 tíi. Riïng vúái nûúác oresol, khưng nïn

22

Ẫnh minh hổa
pha quấ àùåc. T lïå tưët nhêët lâ 1 gối pha vúái
1 lđt nûúác sưi àïí ngåi.
Vúái trễ côn àang b mể, nïn tùng thïm
sưë lêìn cho con b. Nïëu trễ vị mïåt khưng
mën b mể thị tưët nhêët lâ vùỉt sûäa vâo mưåt
cưëc sẩch (àậ khûã trng) rưìi cho con ëng
sûäa àố. Tuy nhiïn, ngûúâi mể khưng àûúåc
kiïng khem dêìu, múä vị l do súå truìn
sang con vị thûác ùn ca ngûúâi mể cố múä
sệ lâm tùng hêëp thu vitamin A, D, E, K.
Trong sûäa meå nùng lûúång do múä tẩo ra
chiïëm khoẫng 50%. Vị vêåy, nïëu ngûúâi mể
kiïng múä sệ thiïëu nùng lûúång, dïỵ bõ thiïëu
ht dinh dỷỳọng.
Vỳỏi nhỷọng treó nuửi bửồ bựỗng sỷọa boõ
hoựồc sỷọa bửồt, khi cho trễ ëng sûäa cêìn
tùng thïm lûúång nûúác sẩch gêëp 2 lêìn so
vúái lc bịnh thûúâng àïí bưí sung thânh phêìn
nûúác àậ bõ mêët.

Vúái trễ àậ ùn dùåm hóåc ùn cúm, vị tiïu
chẫy mêët nûúác, cú thïí mïåt mỗi nïn ngoâi
b mể (nïëu chûa cai sûäa) cố thïí chia nhỗ
bûäa ùn cho trễ vâ ùn lâm nhiïìu bûäa trong
ngây. Cha meồ nùn khuyùởn khủch treó ựn
bựỗng nhỷọng loaồi thỷỏc ùn hâng ngây chng
thûúâng ùn hóåc thđch ùn.
THU PHÛÚNG

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


SÛÁC KHOỄ

Nguy cú bng phất bïånh dẩi
Ma hê nùỉng nống lâ
thúâi àiïím bïånh dẩi bng
phất. ÚÃ mưåt sưë tónh nhû
Thấi Ngun, n Bấi…
àậ liïn tc ghi nhêån cấc
trûúâng húåp bïånh dẩi do
chố mêo cùỉn. Nïëu khưng
cố biïån phấp bao vêy,
diïåt trûâ mêìm dõch nguy
cú bng phất bïånh dõch
lâ rêët lúán.
Bïånh dẩi lâ bïånh truìn
nhiïỵm chung ca ngûúâi vâ
gia sc (chố, mêo, khó...) do
siïu vi trng gêy ra nïn

mûác àưå nguy hiïím àïën tđnh
mẩng rêët lúán. Khi ngûúâi vâ
gia sc àậ xët hiïån triïåu
chûáng lïn cún dẩi thị khố
trấnh khỗi tûã vong, vị thïë
biïån phấp hûäu hiïåu àïí
phông bïånh dẩi lâ tiïm
phông cho gia sc.
Triïåu chûáng ca bïånh
dẩi cố 2 dẩng: Thïí àiïn
cìng: Thúâi gian bïånh tûâ
20 - 60 ngây, con vêåt bõ dẩi
sệ cố nhûäng biïíu hiïån bêët
thûúâng nhû: ngûáa ngấy,
hay liïëm, bỗ ùn, ùn gẩch,
àấ, cêy, sùỉt... àûáng nựỗm
khửng yùn, chaồy rửng vaõ
cựổn bờởt cỷỏ thỷỏ gũ gựồp phẫi.
Sau giai àoẩn kđch thđch sệ
xët hiïån giai àoẩn bẩi liïåt:
tiïëng sa khân, tru tûâng
cún dâi, thúã khô khê, chẫy
nhiïìu nûúác bổt, lûúäi thê ra
khưng cûã àưång àûúåc. Dẩng

thûá 2 lâ bẩi liïåt: côn gổi lâ
thïí “dẩi cêm” vị chố khưng
sa, cố biïíu hiïån bẩi liïåt
súám, àêìu tiïn 2 chên sau,
kïë àïën 2 chên trûúác, sau àố

àïën liïåt phêìn gấy, àêìu,
hâm dûúái, lûúäi thê ra chẫy
nhiïìu nûúác bổt vâ chố sệ
chïët sau 3 - 4 ngây do liïåt
hïå thưëng hư hêëp.
Khi bõ chố mêo nghi cố
bïånh dẩi cùỉn, quâo hóåc
liïëm thũ phaói rỷóa saồch vùởt
thỷỳng bựỗng xaõ phoõng, sau
oỏ bửi cưìn hóåc iưët vâo vïët
cùỉn. Phẫi nhanh chống àïën
ngay cấc cú quan y tïë gêìn
nhêët àïí khấm vâ tiïm
phông, tuåt ửởi khửng i
"lờởy noồc" hoựồc chỷọa bựỗng
thuửởc nam. ửởi vỳỏi sc vêåt
cùỉn ngûúâi thị phẫi nhưët riïng,
khưng cho tiïëp xc vúái ngûúâi
vâ sc vêåt khấc; sau àố phẫi
àûa àïën trẩm th y àïí theo
dội triïåu chûáng lêm sâng

trong vông 15 ngây. Nïëu
chố mêo... àậ chïët thị gûãi
nậo hóåc ûúáp nûúác àấ
ngun con àïën trẩm àïí xết
nghiïåm bïånh dẩi.
Ban Chó àẩo phông,
chưëng dõch bïånh àưång vêåt
cấc tónh cêìn phưëi húåp vúái

Trung têm Y tïë dûå phông
tónh, chđnh quìn cú súã tưí
chûác cấc biïån phấp phông,
chưëng dõch nây nhû: tưí
chûác tun truìn vïì tđnh
chêët nguy hiïím ca bïånh
dẩi trïn cấc phûúng tiïån
thưng tin àẩi chng, giấm
sất dõch bïånh dẩi trïn àân
chố, thưëng kï cấc hưå ni
chố nhûng chûa àûúåc tiïm
phông, tưí chûác tiïm phông
vùỉc xin bao vêy àưëi vúái cấc
xậ nghi cố dõch, tiïu hy
àân chố mêo nghi mùỉc
bïånh, tun truìn àïí bâ
con khưng mua bấn chố
mêo mùỉc bïånh…
PP

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

23


GỘ CÛÃA NHÂ TÛ VÊËN

Chûäa trõ bêët dung nẩp lactose úã ngûúâi lúán tíi
Hỗi: Bưë mể tưi than
phiïìn lâ ëng sûäa vâo hay

bõ àau bng, ài ngoâi. Tưi
àậ mua sẫn phêím
Lacclean gûãi vïì cho hai c
àïí ëng kêm. Hiïån bưë mể
tưi ëng sûäa thị bng chó
húi khố chõu nhûng khưng
côn ài ngoâi nûäa. Vêåy cố
phẫi lâ thëc àậ cố hiïåu
quẫ?
THANH VÊN
()
TS.BS Nguỵn Anh
Tën trẫ lúâi: Trûúâng húåp
ca ưng bâ cố thïí lâ do
khưng dng sûäa lêu nùm,
cú thïí khưng cố nhu cêìu
tẩo ra lactase tiïu hốa sûäa
nïn mêët khẫ nùng dung
nẩp lactose (thiïëu lactase
ngun phất). Khoa hổc àậ
chûáng minh viïåc tấi lêåp lẩi
sûå sẫn sinh lactase àïí tiïu
hốa lactose cố trong sûäa,
cố thïí dng cấc vi sinh vêåt
cố lúåi (thûúâng àûúåc gổi lâ
probiotic). Thûåc tïë viïåc sûã
dng probiotic àôi hỗi u
cêìu rêët cao, khưng phẫi sẫn
phêím nâo trïn thõ trûúâng
cng cố thïí gip hưìi phc

khẫ nùng dung nẩp lactose. Vị vêåy, chng tưi àïì
nghõ sûã dng sẫn phêím
Lacclean Gold. Àêy lâ ëu
tưë quët àõnh cho thânh
cưng ca viïåc chûäa trõ.
Cấch dng: Vâi ngây àêìu 4
gối chia 2 lêìn, nhûäng ngây
tiïëp theo, mưỵi lêìn 1 gối,

24

Ẫnh minh hổa

ëng 2 lêìn. Sau khi dng 1
tìn, cho ưng bâ sûã dng
lẩi mưåt đt sûäa, sau àố tùng
dêìn. Nïëu tịnh hịnh cẫi thiïån
thị tiïëp tuồc liùồu trũnh nhỷ
trùn (saón phờớm naõy coỏ thùớ
duõng hựỗng ngây tưët cho
àûúâng råt).
Trong quấ trịnh àiïìu trõ
cho ưng bâ, cêìn lûu trấnh
nhûäng ngun nhên gêy
nïn rưëi loẩn tiïu hốa; Ch
vïå sinh, an toân thûåc phêím,
lưëi sưëng vâ chïë àưå ùn ëng
ph húåp.
Lêu nay, cố thïí chng
ta nghơ bïånh nây khưng thïí

chûäa àûúåc. Nhûng hiïån
nay, sûã dng sẫn phêím
Lacclean Gold cố thïí gip
cẫi thiïån tịnh trẩng trïn. Chõ
cûá n têm, ngoẩi trûâ
trûúâng húåp ưng bâ bõ thiïëu
lactase do cú àõa bêím sinh
thị cố thïí khố hưìi phc lẩi
àûúåc. Àưìng thúâi, chõ nhúá
chùm sốc ưng bâ vúái chïë
àưå dinh dûúäng thêåt chu
àấo. Nïn kiïn trị luån têåp
ëng sûäa vâ dng àưìng
thúâi vúái Lacclean Gold cho
àïën khi ưng bâ cố thïí ëng
sûäa lẩi àûúåc nhû bịnh
thûúâng.
PV (ghi)

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020


GỘ CÛÃA NHÂ TÛ VÊËN

Dng thëc àiïìu trõ cao huët ấp
Hỗi: Tưi 74 tíi, cố
bïånh tùng huët ấp. Sưë ào
thûúâng lâ 160 - 170/90 100mmHg. Tưi dng thëc
"Hẩ ấp đch nhên" àûúåc

khưng? Nïëu khưng dng
àûúåc, tưi cố thïí dng thëc
gị àïí chûäa bïånh tùng huët
ấp? Xin qu bấo cho lúâi
khun.
NGUỴN CƯNG BẪN
(n Trẩch, Ph Lûúng,
Thấi Ngun)
BS Lï Quang Hưìng trẫ
lúâi: Bïånh cao huët ấp àûúåc
mïånh danh lâ kễ giïët ngûúâi
thêìm lùång, gêy nhiïìu biïën
chûáng diïỵn biïën tiïìm tâng
àe dổa cûúáp ài sinh mẩng,
hóåc àêíy ngûúâi bïånh vâo
tịnh trẩng tân phïë. Cao
huët ấp cng lâ loẩi bïånh
hiïån nay chûa cố biïån phấp
àiïìu trõ dûát àiïím. Tuy nhiïn,
hoân toân cố thïí kiïím soất,
kiïìm chïë tưëc àưå phất triïín,
ngùn ngûâa cấc biïën chûáng
xẫy ra cho cấc ph tẩng nhû
nậo, tim, thêån... vúái àiïìu
kiïån ngûúâi bïånh cố nhûäng
hiïíu biïët nhêët àõnh, quẫn l
theo dội, kiïím soất bïånh vâ
kiïn trị thûåc hiïån cấc khuën
cấo ca bấc sơ.
Vúái trõ sưë huët ấp

thûúâng thêëy úã c cho thêëy,
bïånh cao huët ấp úã c
chûa àûúåc kiïím soất. Huët
ấp àưång mẩch úã c àậ úã àưå
2 trïn 3 àưå xïëp loẩi ca tùng
huët ấp. Nhûng bïånh nùång

Ẫnh minh hổa

nhể, tiïn lûúång xêëu tưët, nguy
cú xẫy ra tai biïën ra sao thị
khưng àún thìn dûåa trïn
cấc sưë ào huët ấp, mâ côn
phẫi xem ngoâi ëu tưë nguy
cú tim mẩch lâ huët ấp cao
àang cố, côn cố kïët húåp cấc
ëu tưë nguy cú tim mẩch nâo
khấc nûäa khưng (tiïíu àûúâng,
rưëi loẩn múä mấu, dû thûâa
trổng lûúång, nïëp sưëng tơnh
tẩi, nghiïån thëc lấ...), àưìng
thúâi bïånh àậ cố biïën chûáng
chûa, 1 hay 2 - 3 biïën
chûáng? Viïåc àiïìu trõ phẫi
bao quất àêìy à nhûäng ëu

tưë trïn. Do tđnh chêët nguy
hiïím vâ phûác tẩp ca bïånh,
àïí àẫm bẫo an toân, c nïn
thùm khấm kiïím tra bïånh úã

cấc phông khấm chun
khoa tim mẩch. Cấc bấc sơ
sệ xấc dõnh tịnh trẩng vâ
mûác àưå c thïí vâ àïì ra
phûúng phấp àiïìu trõ thđch
húåp. Cấc thëc men sûã
dng phẫi thưng qua sûå chó
àõnh ca bấc sơ trûåc tiïëp theo
dội vâ àiïìu trõ cho mịnh,
khưng nïn dûåa vâo nhûäng
thưng tin quẫng cấo àïí mua
vïì sûã dng.
PV (ghi)

CHÂO MÛÂNG ÀẨI HƯÅI ÀẨI BIÏÍU TOÂN QËC LIÏN HIÏÅP CẤC HƯÅI KH&KT VIÏÅT NAM LÊÌN THÛÁ VII NHIÏÅM KYÂ 2015 – 2020

25