SIÊU ÂM ĐÁNH GIÁ RỤNG TRỨNG docx

"People only see what they are prepared to see."
Ralph Waldo Emerson
Web tham khảo về siêu âm SPK (free):
Hỏi ý kiến chuyên môn hoặc hội chẩn qua email:

,


cell phone: 0983 450 565.
SIÊU ÂM ĐÁNH GIÁ RỤNG TRỨNG
BS. NGUYỄN QUANG TRỌNG
(Update 08/12/2009)
KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
BỆNH VIỆN AN BÌNH - TP.HCM
NỘI DUNG
• Giải phẫu.
• Chu kỳ kinh nguyệt dưới ảnh hưởng của nội
tiết tố.
• Hình ảnh siêu âm ngay trước khi rụng trứng.
• Hình ảnh siêu âm sau khi rụng trứng.
• Rối loạn chức năng buồng trứng.
• Kết luận.
GIẢI PHẪU
Dây chằng treo buồng trứng
Vòi trứng
Tử cung
D/chằng TC-BT
B. trứng
Dây chằng rộng
BUỒNG TRỨNG NHÌN TỪ PHÍA SAU
HỐ BUỒNG TRỨNG Ở THÀNH SAU-BÊN VÙNG CHẬU

ĐM&TM buồng trứng (chạy
trong d. chằng treo b. trứng)
Niệu quản
Tử cung
Buồng trứng
Vòi trứng
TM
chậu ngoài
Dây chằng tròn
MẠCH MÁU BUỒNG TRỨNG
ĐM
buồng trứng
TM
buồng trứng
Niệu quản
Vòi trứng
Buồng trứng
ĐM&TM
chậu
ngoài
MẠCH MÁU BUỒNG TRỨNG
Buồng trứng được tưới máu từ hai nguồn: ĐM buồng trứng và các
nhánh từ ĐM tử cung.
•Hai buồng trứng có hình bầudụcnằm ở hai bên hoặc
sau-bên TC, có giới hạn khá rõ trên siêu âm.
•Bìnhthường ta thấy ở buồng trứng có hồi âm đồng
dạng và có nhiềunangrấtnhỏ, kích thước khoảng 2 -
3mm nằm ở ngoại vi buồng trứng. Nhờ nó mà ta
nhận biết buồng trứng.
• Ở thời kỳ mãn kinh, do buồng trứng teo lại và không

còn những nang nhỏởngoại vi buồng trứng cho nên
rất khó thấy buồng tr
ứng.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
• Ở lát cắt theo trục dọc của buồng trứng, ta đo
chiềudài(L) vàbề dày (T) của buồng trứng.
• Ở lát cắttheotrụcngangcủa buồng trứng ta đo
chiều ngang (W) củabuồng trứng.
• Kích thước mỗi buồng trứng khoảng 1,5 x2,5 x
4cm.
•Thể tích mỗi buồng trứng đượctínhtheocông
thức:
V = ½ L
(cm)
xW
(cm)
xT
(cm)
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rd Edition. 2005. p527-579
SA qua ngã thành bụng SA qua ngã âm đạo
Buồng trứng ở phụ nữ đang tuổi sinh đẻ
Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
LƯU Ý
1. Không phải lúc nào ta cũng thấy được buồng trứng khi siêu âm
qua ngã thành bụng. Buồng trứng được nhận biết và khảo sát
tốt hơn qua ngã âm đạo, tuy nhiên đôi khi ta vẫn không thấy
được buồng trứng vì nó ở ngoài vùng khảo sát của đầu dò.
2. Thể tích buồng trứng ở trẻ chưa dậy thì # 3 ml, ở phụ nữ trong
độ tuổi sinh đẻ # 8 ml và ở phụ nữ mãn kinh < 6 ml.
3. Hai loại nang chức năng của buồ

ng trứng (nang noãn và nang
hoàng thể) thường có kích thước không quá 25 mm.
Faysal A. Saksouk, MD et al. Recognition of the Ovaries and Ovarian Origin of Pelvic
Masses with CT. RadioGraphics 2004;24:S133-S146
CHU KỲ KINH NGUYỆT
DƯỚI ẢNH HƯỞNG CỦA NỘI TIẾT
• FOLLICULAR PHASE: Ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có
khoảng 400-500 nang noãn nguyên thuỷ (primordial follicle).
Leon Speroff et al. Clinical Gynecologic Endocrinology & Infertility, 7th Edition. 2005
•Mỗi chu kỳ thường có một nang noãn phát triển.
•Dưới ảnh hưởng của FSH, primordial follicle tăng kích thước
trở thành preantral follicle rồi antral follicle.
• Trong antral follicle hình thành cumulus oophorus.
Leon Speroff et al. Clinical Gynecologic Endocrinology & Infertility, 7th Edition. 2005
• Antral follicle tiếp tục phát triển để trở thành preovulatory
follicle. Trong cumulus oophorus có chứa trứng (oocyte). Lúc
này kích thước nang noãn khoảng chừng 20mm.
Leon Speroff et al. Clinical Gynecologic Endocrinology & Infertility, 7th Edition. 2005
• OVULATION: Nồng độ Estradiol đạt đỉnh ở thời điểm 14-
24h trước khi trứng rụng, và nồng độ LH đạt đỉnh ở thời điểm
10-12h trước khi trứng rụng.
Leon Speroff et al. Clinical Gynecologic Endocrinology & Infertility, 7th Edition. 2005
•Nhờ những chương trình thụ tinh trong ống nghiệm (đôi khi
yêu cầu nghiêm ngặt về mặt thời gian), người ta đã thu thập
được một số dữ kiện lý thú:
–LH đạt nồng độ đỉnh thường vào khoảng 3h sáng (> 2/3
phụ nữ).
–Sự rụng trứng thường vào buổi sáng trong mùa xuân, buổi
chiều trong mùa thu và mùa đông.
–Từ tháng 7 đến tháng 2 ở Bắc bán cầu, 90% phụ nữ rụng

trứng vào thời đ
iểm 4-7h chiều. Đến mùa xuân, 50% phụ
nữ rụng trứng vào lúc nửa đêm đến 11h sáng.
(Because of the careful timing involved in in vitro fertilization programs, we have
available some interesting data. The LH surge tends to occur at approximately
3 A.M., beginning between midnight and 8:00 A.M. in over two-thirds of
women. Ovulation occurs primarily in the morning during Spring, and
primarily in the evening during Autumn and Winter. From July to February in
the Northern Hemisphere, about 90% of women ovulate between 4 and 7 P.M.;
during Spring, 50% of women ovulate between midnight and 11 A.M. )
Leon Speroff et al. Clinical Gynecologic Endocrinology & Infertility, 7th Edition. 2005
–Sự rụng trứng xảy ra bên (P) nhiều hơn bên (T) (55% so
với 45%).
–Trứng rụng từ buồng trứng (P) có nhiều khả năng thụ thai
hơn từ buồng trứng (T).
–Rụng trứng luân phiên giữa hai buồng trứng thường thấy ở
phụ nữ trẻ, nhưng sau tuổi 30 rụng trứng thường xảy ra ở
một bên, ưu thế bên (P).
(Most of the studies have concluded that ovulation occurs more frequently
(about 55% of the time) in the right ovary compared with the left, and
oocytes from the right ovary have a higher potential for pregnancy. …
Ovulation alternating between the two ovaries predominates in
younger women, but after age 30 ovulations occur more frequently
from the same ovary; however, throughout the reproductive years more
ovulations occur from the right ovary. )
Leon Speroff et al. Clinical Gynecologic Endocrinology & Infertility, 7th Edition. 2005
Nang noãn đang phát triển
(Developing follicles).
Nang noãn trưởng thành
(Mature follicle – Graafian).

Rụng trứng (Discharged ovum).
Hình thành hoàng thể
(Corpus luteum).
• LUTEAL PHASE: sau khi phóng thích trứng, nang noãn trở thành hoàng
thể với vách dày. Có sự tăng tưới máu ở vách, do vậy có thể cho ta dấu
hiệu vòng lửa (ring-of-fire).
- Thông thường kể từ sau ngày thứ 8 của kỳ kinh, khi khảo sát ta sẽ thấy
được nang noãn ưu thế (có kích thước 10mm).
- Nang noãn ưu thế (dominant cyst) tăng đường kính khoảng 2-3 mm / ngày.
Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
HÌNH ẢNH SIÊU ÂM NGAY TRƯỚC KHI TRỨNG RỤNG
- Hiện diện nang noãn trưởng thành ≥ 16 mm (kích thước trung
bình thường là 20 mm) với cumulus oophorus -cấu trúc nang nhỏ
nằm ở 1 cực của nang noãn (36h trước khi trứng rụng).
- Quan sát trên loài ngựa, người ta ghi nhận: nang noãn sẽ không
còn tăng kích thước ở thời điểm 36h trước khi trứng rụng.
- Hình ảnh bờ đôi (double contour) của nang noãn, do sự phù nề
và chia tách của granulosa layer và theca layer (8-24h trước khi
trứng rụ
ng).
- Doppler: tăng tưới máu ở thành nang với RI giảm thấp.
W. W. Sumpaico et al. Obstetric & Gynecologic Ultrasound for the Practicing Clinician.
2
nd
Edition. 2006
Cumulus oophorus (mũi tên)
Arthur C. Fleischer et al. Sonography in Obstetrics & Gynecology: Principles and Practice,
6th Edition. 2001
Cumulus oophorus (mũi tên)
Cumulus oophorus (mũi tên)

Cumulus oophorus Vài phút sau: giảm kích thước nang noãn
Asim Kurjak et al. The Fetus in Three Dimensions. 2007. Informa