Phát hiện Chlamydia Trachomatis bằng kỹ thuật khuếch đại gen trên bệnh nhân viêm khớp phản ứng docx

TCNCYH 34 (2) - 2005

17
Phát hiện Chlamydia Trachomatis bằng kỹ thuật
khuếch đại gen trên bệnh nhân viêm khớp phản ứng
Bạch Khánh Hòa
(1)
, Trần Thị Minh Hoa
(2)
(1)
Trờng Đại học Y Hà Nội
(2)
Bệnh viện Bạch Mai
Viêm khớp phản ứng (VKPƯ) là một bệnh viêm màng hoạt dịch khớp vô khuẩn thờng
xẩy ra sau một nhiễm khuẩn nào đó trong cơ thể. Cơ chế bệnh sinh cha rõ, hiện nay có
nhiều nghiên cứu đề cập đến vai trò của các kháng nguyên vi khuẩn nh yersinia,
Salmonella, Shigella, Chlamydia trachomatis trong khởi phát và duy trì bệnh VKPƯ. Để
tìm hiểu mối liên quan của Chlamydia trachomatis với bệnh VKPƯ, chúng tôi tiến hành xét
nghiệm PCR trong dịch khớp và nớc tiểu của 52 bệnh nhân VKPƯ đợc khám và điều trị
tại khoa khớp bệnh viện Bạch mai từ tháng 8/2001 đến tháng 8/2003. Kết quả nghiên cứu
ADN của CT đã đợc xác định trong 53,8% mẫu bệnh phẩm dịch khớp và 42,2% ở nớc
tiểu của các bệnh nhân nghiên cứu. So sánh với tỷ lệ kháng nguyên lipopolyarcaride (LPS)
dơng tính 38.5 % mẫu nớc tiểu,kháng thể IgG đặc hiệu với Chlamydia trachomatis(CT)
dơng tính 44.2% trong huyết thanh và 34.6% trong dịch khớp. Nh vậy xét nghiệm AND
của CT ở dịch khớp có độ nhạy cao trong chẩn đoán bệnh VKPƯ.
I. Đặt vấn đề
Viêm khớp phản ứng (VKPƯ) là tình
trạng viêm màng hoạt dịch khớp vô
khuẩn thờng xuất hiện sau một nhiễm
khuẩn ở một cơ quan nào đó của cơ thể.
Viêm khớp phản ứng là bệnh hay gặp

nhất trong nhóm bệnh lý cột sống thể
huyết thanh âm tính [1,2,6]. Bệnh sinh
của bệnh VKPƯ cha rõ nhng có nhiều
bằng chứng chứng tỏ một số kháng
nguyên vi khuẩn (Chlamydia trachomatis,
yersinia, Salmonella ) giữ vai trò quan
trọng trong bệnh nguyên và đợc coi là
một trong những tác nhân khởi động và
duy trì phản ứng viêm khớp mạn tính
trong bệnh viêm khớp phản ứng [4,7].
Hiện nay bệnh VKPƯ đợc quan tâm
nghiên cứu ở các nớc Tây Âu và Mỹ do
tỷ lệ các bệnh lý lây truyền qua đờng
tình dục ngày càng tăng [4,9]. ở nớc ta,
viêm khớp phản ứng cũng khá thờng
gặp trong nhóm bệnh lý cột sống và
chiếm tỷ lệ 5.4% bệnh nhân khớp đến
khám và điều trị tại khoa Khớp bệnh viện
Bạch mai. Tỷ lệ nhiễm chlamydia
trachomatis đờng tiết niệu sinh dục ở
bệnh nhân VKPƯ là 38.1%, cao hơn hẳn
nhóm bệnh nhân viêm cột sống dính
khớp là 29%, nhóm các bệnh khớp khác
là 5.4% và ở ngời bình thờng là 3.3%
[2]. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài
này nhằm mục đích bớc đầu tìm hiểu
mối liên quan của CT đối bệnh nhân
VKPƯ và đa ra xét nghiệm chẩn đoán
có độ nhạy cao giúp cho các bác sỹ lâm
sàng có chỉ định sớm và chính xác trong

điều trị bệnh VKPƯ.
II. Ph
ơng pháp nghiên cứu
Trong đề tài này chúng tôi nghiên cứu
52 bệnh nhân VKPƯ đợc khám, chẩn
đoán và điều trị nội trú hoặc ngoại trú tại
khoa Khớp bệnh viện Bạch mai từ tháng
8/2001 đến tháng 8/2003. Các bệnh
nhân đợc chẩn đoán theo tiêu chuẩn
chẩn đoán của Amor (4).
2.1. Lâm sàng: theo tiêu chuẩn chẩn
đoán của Amor
TCNCYH 34 (2) - 2005
2.2. Xét nghiệm:
Bệnh nhân đợc xét nghiệm xác định
kháng nguyên LPS của CT theo phơng
pháp Hexagon [8]
(Immunochromatographic), tìm kháng thể
IgG đặc hiệu CT trong huyết thanh và
dịch khớp của bệnh nhân VKPƯ. Chúng
tôi chọn những bệnh nhân có phản ứng
dơng tính với các xét nghiệm trên để tiến
hành xét nghiệm ADN trong dịch khớp và
nớc tiểu.
*Kỹ thuật PCR xác định ADN của CT
trong bệnh phẩm dịch khớp và nớc tiểu
của bệnh nhân nghiên cứu (10)
- Tách ADN bằng kit Quiagen (Đức)
cho cả dịch khớp và nớc tiểu.
- Phản ứng PCR: Thành phần cho

một mẫu 25àl gồm: dNTP 200àM,
10mM Tris-HCL, 50mM KCL, 1,5mM
MgCl
2
, 2UI Taq ADN polymerase, 1àl mồi
xuôi và 1àl mồi ngợc, 3àl ADN cần xét
nghiệm.
- Trình tự mồi:
5CTGCAGCCTCCGTAGAGTCTGGGCAGTGTC 3
Kháng thể IgG đặc hiệu CT dơng
tính ở 23/52 mẫu bệnh phẩm huyết thanh
bệnh nhân chiếm tỷ lệ 44.2%, và tỷ lệ này
ở bệnh phẩm dịch khớp là 34.6% (15/52
trờng hợp). Trong đó có 17 bệnh nhân
(32.5%) có kháng thể IgG đặc hiệu cho
CT dơng tính trong cả 2 loại bệnh phẩm
là huyết thanh và dịch khớp (biểu đồ 1)
Xét nghiệm PCR cho thấy có 28/52 xác
định đợc sự có mặt của trong mẫu bệnh
phẩm dịch khớp chiếm tỷ lệ 53,2% trong
khi đó chỉ có 22/52 (42,2%) xác định
đợc ADN của CT trong nớc tiểu.
5 AAGCTTTTCTTAACAATGCAAATGAGATAG 3
- Chu kỳ khuyếch đại: 3phút ở 95
o
C, 35
chu kỳ: 95
o
C/ 1phút, 52
o

C/ 1phút, 72
o
C/
1phút, cuối cùng là 72
o
C/ 10 phút và 4
o
C.
- Điện di sản phẩm PCR trên gen agarose
2%, kích thớc của sản phẩm là 96bp.
III. Kết quả
Trong thời gian từ tháng 8/2001 đến
tháng 8/2003, chúng tôi đã tiến hành thu
thập đợc 52 bệnh nhân đợc chẩn đoán
VKPƯ tại khoa khớp, bệnh viện Bạch
mai. Tuổi trung bình của nhóm bệnh
nhân nghiên cứu là 28.8 10.5 tuổi (bệnh
nhân ít tuổi nhất là 12 tuổi và bệnh nhân
nhiều tuổi nhất là 57 tuổi), bệnh nhân
nam giới chiếm tỷ lệ 57,7%.
Hình ảnh điện di sản phẩm PCR của các
mẫu ADN tách từ dịch khớp và nớc tiểu: 1
mẫu gồm a: dịch khớp; b: nớc tiểu

Thời gian bị bệnh trung bình là 17.4
+12.5 tháng (bệnh nhân có thời gian mắc
bệnh ngắn nhất là 1tháng, và bệnh nhân
có thời gian mắc bệnh dài nhất là 4 năm).
IV. Bàn luận
Tỷ lệ kháng nguyên LPS dơng tính

38.5% ở bệnh phẩm nớc tiểu, kết quả
này cũng tơng tự nh các nghiên cứu
của Ferris D. G [8,9], và Dougados [5].
Tỷ lệ này cao hơn hẳn trong các bệnh
khớp khác là 5.4% và ngời bình thờng
là 3.3% (2). Tỷ lệ kháng thể IgG đặc hiệu
với CT trong bệnh phẩm huyết thanh và
trong dịch khớp của bệnh nhân VKPƯ là
44,.2%, và 34.6%. Bệnh nhân VKPƯ ở
nhóm có CT dơng tính chủ yếu xẩy ra ở

18
TCNCYH 34 (2) - 2005

19
bệnh nhân nam giới, có thời gian mắc
bệnh kéo dài hơn, có tiền sử nhiễm khuẩn
đờng tiết niệu sinh dục cũng nh biểu
hiện viêm đờng niệu dục tại thời điểm
nghiên cứu nhiều hơn và bệnh ở giai
đoạn hoạt động so với nhóm bệnh nhân
CT âm tính. Điều này gợi ý CT có vai trò
nhất định nào đó trong quá trình khởi phát
và duy trì bệnh VKPƯ. Đặc biệt có 53,2%
mẫu bệnh phẩm dịch khớp của bệnh
nhân nghiên cứu xác định đợc sự có mặt
ADN của CTđã góp phần vào việc nghiên
cứu vai trò của Chlamdia trachomatis
trong qua trình viêm khớp của bệnh
VKPƯ. Nh vậy xét nghiệm này cũng

giúp cho các nhà lâm sàng học có chẩn
đoán sớm và chính xác khi kết hợp với
các triệu chứng chính của lâm sàng.
V.Kết luận
Kết quả nghiên cứu 52 bệnh nhân cho
thấy 38.5 % mẫu nớc tiểu có kháng
nguyên LPS của CT. Kháng thể IgG đặc
hiệu CT dơng tính ở 44.2% mẫu huyết
thanh và 34.6% mẫu dịch khớp. Đặc biệt
ADN của CT dơng tính 53,2% trong dịch
khớp và 42,2% trong nớc tiểu của các
bệnh nhân nghiên cứu. Nh vậy xét
nghiệm ADN của CT có tỷ lệ dơng tính
cao hơn cả trong những xét nghiệm chẩn
đoán cho bệnh VKPƯ.
Tài liệu tham khảo
1. Trần Ngọc Ân: Bệnh khớp. Nhà
xuất bản Y học, 1991: 96-109.
2. Trần Thị Minh Hoa: Tình trạng
nhiễm Chlamydia trachomatis đờng tiết
niệu sinh dục ở bệnh nhân nhóm bệnh lý
cột sống thể huyết thanh âm tính. Luận
văn Thạc sỹ y học, Trờng đại học Y Hà
nội, 2001.
3. Vũ Thị Nhung: Bớc đầu thăm dò
tình hình nhiễm Chlamydia trachomatis. Y
dơc học thành phố Hồ Chí Minh,1995
(12):44-47.
4. Amor B: Reiters syndrome and
reactive arthritis. Clin Rheumatol, 1983,

2: 315-319.
5. Dougados M: The concept of
reactive arthritis. Presse Medicine, 1997
Feb 22; 26(5): 204-206.
6. Bas S, Cungnigham T, et al.,: The
value of isotype determination of serum
antibodies against Chlamydia for the
diagnosis of Chlamydia reactive arthritis.
British Journal of Rheumatology 1996,
35: 542-547.
7. Espinoza LR, Aguilar JL,
Guitierrez F: Chlamydia-induced reactive
arthritis . Cli Exp Rheumatol 1997 Mar-
Apr, 15 (2): 169-174.
8. Ferris DG, et al.: Hexagon
Chlamydia . Product Manual, Human
GmbH 1997 Feb: 3-20.
9. Ferris DG: Sensitivity of rapid
antigen detection test for Chlamydia
trachomatis screening. JAMA, 1995
Mar 22-29: 273 (12): 917-918.
10. Patrick JB, Herve CG, Alan PH:
Comparison of synovial tissue and
synovial fluid as the source of nucleic
acids for detection of Chlamydia
trachomatis by polymerase chain
reaction. Arthritis & Rheumatism 1996,
35 (10): 1740-1746.
TCNCYH 34 (2) - 2005

20
Summary
Detection of Chlamydia trachomatis by PCR with
reactive arthritis
Chlamydia trachomatis has been shown to be induce reactive arthritis in man
specially after sexually acquired genitourinary infection To determine the connection
between Chlamydia trachomatis with reactive arthritis, in this study we examined
antigen Chlamydia trachomatis lipopolysarcaride, antibody IgG, and DNA chlamydia
trachomatis in samples (urine, sera, and synovial fluid) from 52 patients who were
diagnosed and treated in Rheumatology department, Bachmai hospital from August
2001 to August 2003. As results we found that 38.5% urine samples positve with
antigen LPS, antibody IgG positive in 44.2% sera samples and 34.6% synovial fluid
samples. Specially DNA chlamydia trachomatis was detected in 53.2% synovial fluid
samples and 42,2% urine samples positve. This results will contribute to determine the
role of DNA-Chlamydia trachomatis in reactive arthritis diagnostic