Sự tích hồ gươm tác giả tác phẩm (2022) ngữ văn lớp 6 chân trời sáng tạo

Sự tích Hồ Gươm
I. Tác phẩm
1. Thể loại: Truyền thuyết
2. Phương thức biểu đạt: Tự sự
3. Tóm tắt:
Vào thời giặc Minh đơ hộ, ở vùng Lam Sơn, có một nghĩa quân nổi dậy chống
lại chúng, nhưng trong buổi đầu thế lực còn yếu nên nhiều lần bị thua. Đức Long
Quân thấy vậy quyết định cho mượn gươm thần để họ giết giặc. Hồi ấy, ở Thanh
Hóa có một người tên là Lê Thận làm nghề đánh cá. Một đêm nọ, Lê Thận đi thả
lưới và vớt được một thanh sắt tới ba lần. Chàng bèn đưa lại cạnh mồi lửa thì phát
hiện ra đó là một lưỡi gươm. Về sau, chàng tham gia nghĩa quân Lam Sơn. Một hôm,
chủ tướng Lê Lợi đến nhà Lê Thận thấy ánh sáng phát ra thì lại gần xem. Thấy trên
thanh gươm có khắc hai chữ Thuận Thiên. Trong một lần nọ, bị giặc đuổi, Lê Lợi đi
qua một khu rừng, nhặt được một cái chuôi. Lê Lợi nhớ đến lưỡi gươm ở nhà Lê
Thận, khi đem tra gươm vào chi thì vừa như in. Có thanh gươm quý trong tay,
nghĩa quân đánh đến đâu thắng đến đó. Một năm sau khi đuổi giặc Minh, Lê Lợi
cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng. Rùa Vàng nổi lên đòi lại gươm thần, vua
bèn trả lại cho Rùa Vàng. Từ đó, hồ Tả Vọng cũng có tên là Hồ Gươm hay hồ Hồn
Kiếm.

4. Bố cục: Có thể chia thành 2 phần như sau:
- Phần 1: Từ đầu đến "khơng cịn bóng một tên giặc nào trên đất nước": Đức Long
Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần để đánh giặc.
- Phần 2: Còn lại: Long Quân đòi gươm sau khi đánh bại giặc Minh.
5. Giá trị nội dung:
- Ca ngợi tính chất tồn dân, chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Đề cao,
suy tôn Lê Lợi và nhà Lê.
- Giải thích nguồn gốc tên gọi Hồ Hoàn Kiếm.
6. Giá trị nghệ thuật:

- Xây dựng tình tiết thể hiện tinh thần đồn kết đánh giặc của nhân dân ta.
- Sử dụng một số chi tiết kì ảo mang ý nghĩa tượng trưng cho hồn thiêng sơng núi,
cho sức mạnh chính nghĩa của cuộc kháng chiến.
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Sự việc nghĩa quân được Đức Long Quân cho mượn gươm thần đánh giặc:
- Hoàn cảnh: Giặc Minh xâm lược nước ta, chúng coi nhân dân như cỏ rác, làm
nhiều điều trái ngược, nhân dân hết sức oán giận chúng. Bấy giờ ở vùng Lam Sơn,
có nghĩa quân nổi dậy chống lại nhưng trong buổi đầu thế lực còn non yếu nên
nhiều lần nghĩa quân bị thua.
=> Lạc Long Quân quyết định cho mượn gươm thần để đánh giặc. Đó là sự giúp
sức cần thiết trong hồn cảnh khó khăn lúc này..
- Q trình mượn gươm: khơng hề đơn giản.
+ Lê Thận là người dân bình thường, làm nghề đánh cá: Trong một lần thả lưới,
vớt được một thanh sắt liền vứt xuống nước, liên tiếp vớt được tới lần thứ ba thì
lấy làm lạ. Chàng bèn đưa thanh sắt lại cạnh mồi lửa nhìn xem thì phát hiện ra đó
là một lưỡi gươm.
=> Người nhặt được lưỡi gươm quý nhưng không phát hiện ra.
+ Lê Lợi là chủ tướng lãnh đạo nghĩa quân: Một lần bị giặc truy đuổi, lúc rút lui đi
qua một khu rừng. Lê Lợi thấy ánh sáng lạ trên ngọn đa. Ơng trèo lên mới biết đó
là chi gươm nạm ngọc. Lúc này mới nhớ đến lưỡi gươm ở nhà Lê Thận và hiểu
ra đó là một vật báu.
=> Lê Lợi là người hợp nhất thanh gươm thần cũng chính vì ơng chính là vị chủ
tướng được nghĩa quân và nhân dân tin tưởng, mới được thần giao phó trách nhiệm
nhận thanh gươm quý.
+ Trên lưỡi gươm có hai chữ “Thuận Thiên” có nghĩa là thuận theo ý trời.
=> Cuộc khởi nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn là một cuộc khởi nghĩa đúng với ý
trời, lòng dân. Cuộc khởi nghĩa tất yếu của nhân dân ta trước sự hung bạo của quân
xâm lược.
- Kết quả:
+ Việc nhặt được gươm quý khiến cho lòng quân ngày một tăng.

+ Lê Lợi có thanh gươm trong tay tung hồnh khắp các trần địa, làm cho quân
Minh kinh hồn bạt vía.
+ Gươm thần giúp nghĩa quân đánh bại quân xâm lược, cho đến khi khơng cịn
bóng một tên giặc nào trên đất nước.
=> Sức mạnh đoàn kết dân tộc
2. Lê Lợi trả lại gươm thần sau khi đánh tan quân Minh
- Thời gian: Một năm sau khi đuổi giặc Minh.
- Địa điểm: hồ Tả Vọng, Thăng Long.
- Nhân vật đòi lại gươm: Rùa Vàng, là sứ giả của đức Long Quân.


- Hoàn cảnh: đất nước đã đánh tan giặc Minh, Lê Lợi lên ngôi vua cai trị đất nước,
nhân dân sống trong thái bình.
=> Hồn cảnh thích hợp để địi lại gươm thần. Việc đòi lại gươm thần là việc tất
yếu có mượn có trả.
- Q trình trả gươm:
+ Lê Lợi cưỡi thuyền rồng dạo quanh hồ Tả Vọng.
+ Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi gươm thần.
+ Khi thuyền rồng tiến ra phía giữa hồ, Rùa Vàng ngoi lên khỏi nước. Vua thấy
lưỡi gươm thần động đậy.
+ Rùa Vàng khơng sợ người, đứng nổi trên mặt nước và nói: "Xin bệ hạ hoàn
gươm lại cho Long Quân".
+ Vua nâng gươm về phía Rùa Vàng, Rùa há miệng đớp lấy thanh gươm và lặn
xuống nước.
=> Lí giải tên gọi Hồ Hoàn Kiếm