Thu hoach qpan an ninh phi truyền thống và những vấn đề an ninh phi truyền thống ở việt nam hiện nay

1

I- MỞ ĐẦU
An ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia là vấn đề tối hệ trọng. Các
nước trên thế giới đều có chiến lược, chủ trương, quyết sách tổ chức và bố trí lực
lượng, xây dựng hệ thống biện pháp bảo đảm vững chắc an ninh quốc gia. An ninh
phi truyền thống là một bộ phận của an ninh quốc gia.
An ninh phi truyền thống là một loại hình an ninh xuyên quốc gia do
những yếu tố phi chính trị và phi quân sự gây ra, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn
định, phát triển và an ninh của mỗi nước, cả khu vực và cả toàn cầu. Quá trình tồn
cầu hóa quốc tế càng phát triển thì theo đó, an ninh phi truyền thống càng lan rộng
hơn và đậm nét hơn. Phịng ngừa và ứng phó với thách thức an ninh phi truyền
thống là nhiệm vụ an ninh quan trọng của mỗi quốc gia, song có sự gắn kết sâu
rộng với an ninh khu vực và thế giới.
Ở Việt Nam, “An ninh quốc gia” là “sự ổn định, phát triển bền vững của
chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, sự bất
khả xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”.
Trong những năm qua, cả hệ thống chính trị và tồn dân Việt Nam đã,
đang tích cực chủ động phịng ngừa, đấu tranh để giảm thiểu tối đa những tác hại
do thách thức “an ninh phi truyền thống” gây ra với nhiều biện pháp. Đại hội XII
của Đảng yêu cầu phải “sẵn sàng ứng phó với các mối đe dọa an ninh truyền thống
và phi truyền thống”. Qua nghiên cứu các bài giảng của giáo trình Giáo dục quốc
phịng và an ninh, chương trình hồn chỉnh kiến thức Cao cấp lý luận chính trị
của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, em chọn đề tài “An ninh phi truyền
thống và những vấn đề an ninh phi truyền thống ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài
bài thu hoạch của mình.


2

II- NỘI DUNG

1. Nhận thức chung về an ninh phi truyền thống
1.1. Quá trình hình thành nhận thức về an ninh phi truyền thống
Quá trình hình thành nhận thức về an ninh phi truyền thống chịu ảnh
hưởng của những yếu tố:
1.1.1. Sự biến đổi của cục diện quốc tế sau chiến tranh lạnh
Sự kiện Liên Xô và nước xã hội chủ nghĩa Đơng Âu sụp đổ, khơng cịn đối
kháng Xơ - Mỹ, nguy cơ đại chiến thế giới và chiến tranh hạt nhân. Tuy nhiên vẫn
còn nhiều bạo loạn và xung đột khu vực do mâu thuẫn dân tộc, tôn giáo gây ra đã
đem đến hàng loạt hậu quả như xung đột quốc gia và sự bất ổn về cục diện chính
trị, kinh tế khu vực suy thối, mơi trường, bạo loạn và xung đột, chênh lệch giàu
nghèo, xung đột tơn giáo,… Đó là những biểu hiện của an ninh phi truyền thống.
1.1.2. Sự tăng tốc và mở rộng của tiến trình tồn cầu hóa
Tồn cầu hóa vừa đem đến sự phát triển mới và cơ hội giành được lợi ích
cho bản thân mỗi nước, lại vừa mang đến sự mạo hiểm và tổn thất mới. Điều này
cũng khiến cho khủng hoảng và tai họa trong nội bộ một số nước vượt qua khỏi
biên giới quốc gia, thậm chí trở thành khủng hoảng mang tính khu vực, tồn cầu.
1.1.3. Sự thay đổi tư duy nhận thức về lợi ích và an ninh quốc gia
Một là, mơ hình an ninh truyền thống cho rằng, mục tiêu hàng đầu của an
ninh là bảo đảm sự tồn tại và phát triển của quốc gia, dân tộc.
Hai là, mơ hình xác định lại phạm vi an ninh. Trọng tâm an ninh nhằm bảo
vệ sinh mệnh, sức khoẻ, hạnh phúc của con người và quan tâm đến vận mệnh của
tồn thế giới.
Mơ hình an ninh truyền thống có vị trí quan trọng trong hoạch định chiến
lược và chính sách an ninh quốc gia, và địa vị của loại mơ hình an ninh thứ hai
đang được mở rộng và nâng lên.
1.2. Khái niệm an ninh và an ninh phi truyền thống
An ninh là trạng thái ổn định, an tồn, khơng có dấu hiệu nguy hiểm đe
doạ sự tồn tại và phát triển bình thường của cá nhân, của từng tổ chức, của từng
lĩnh vực hoạt động xã hội hoặc của toàn xã hội. Nội hàm của khái niệm an ninh

3

còn bao gồm cả những biện pháp để mang lại tình trạng đó (hành động thực hiện
an ninh).
“An ninh” là nhu cầu đầu tiên và thiết yếu của mỗi con người, mỗi quốc
gia và toàn nhân loại; đồng thời là điều kiện cơ bản và quan trọng số một đảm bảo
cho sự phát triển của mỗi quốc gia.
“An ninh truyền thống” lấy nhà nước (quốc gia) làm đơn vị và chủ yếu đề
cập những quan hệ chính trị, tương quan sức mạnh quân sự giữa các quốc gia. Các
lợi ích đều phải đặt dưới lợi ích quốc gia. An ninh truyền thống là để bảo vệ toàn
vẹn lãnh thổ, chủ quyền, thể chế và giá trị của đất nước, trong đó cốt lõi là bảo vệ
đất nước trước các mối đe doạ từ bên ngồi bằng tấn cơng qn sự.
An ninh phi truyền thống là việc bảo đảm an toàn, không có hiểm nguy
cho cá nhân con người, quốc gia dân tộc và toàn nhân loại trước các mối đe dọa có
nguồn gốc phi quân sự. Các mối đe dọa an ninh phi truyền thống thường lan tỏa
nhanh, ảnh hưởng rộng mang tính khu vực hoặc toàn cầu, do tác động bởi mặt trái
của kinh tế thị trường, của toàn cầu hóa, của sử dụng thành tựu khoa học - công
nghệ.
1.3. Đặc điểm của an ninh phi truyền thống
Thứ nhất, vấn đề an ninh phi truyền thống có thể chia làm 2 phương diện:
phương diện tính có tính chất bạo lực và phương diện có tính chất phi bạo lực.
Thứ hai, vấn đề an ninh phi truyền thống đều có đặc trưng lan rộng mang
“tính xuyên quốc gia”.
Thứ ba, tất cả những vấn đề thuộc an ninh phi truyền thống đều trực tiếp
đe dọa đến sinh mệnh và đời sống xã hội của công dân các nước và an ninh toàn
nhân loại, an ninh quốc gia, an ninh khu vực với phương thức, mức độ, thời gian
và hậu quả là khác nhau.
Thứ tư, các vấn đề của an ninh phi truyền thống đều có ảnh hưởng tác
động lẫn nhau và khiến cho ảnh hưởng và nguy hại mà nó tạo ra lớn hơn nhiều do

hiệu ứng lẫn nhau.
Thứ năm, có những vấn đề an ninh phi truyền thống được hình thành trong
q trình tích lũy các yếu tố tiềm tàng, như vấn đề môi trường sinh thái, tôn giáo,
dân tộc; có những vấn đề bùng phát và lan rộng tạo thành, như bệnh dịch, khủng
hoảng tài chính tiền tệ, chủ nghĩa khủng bố, buôn lậu, ma túy.


4

2. Những ảnh hưởng của an ninh phi truyền thống ở Việt Nam
2.1. Vị trí an ninh phi truyền thống trong chiến lược an ninh quốc gia.
Ở nước ta, sau hơn 30 năm đổi mới, thế và lực đã được nâng lên. Tuy
nhiên, chúng ta phải đối mặt với nhiều nguy cơ, thách thức trên con đường phát
triển. Bên cạnh bốn nguy cơ lớn mà Đảng ta đã xác định, trong những năm gần đây
lại xuất hiện những thách thức mới: nguy cơ khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn
cầu, khu vực, dẫn đến khủng hoảng kinh tế - tài chính; nguy cơ ơ nhiễm, hủy hoại
mơi trường sống; nguy cơ xung đột xã hội ở cả nông thôn và thành thị; nguy cơ gia
tăng các loại tội phạm, đáng chú ý là tội phạm trên lĩnh vực truyền thông, tội phạm
sử dụng công nghệ cao và các loại tệ nạn xã hội (ma túy, mại dâm) và sự tàn phá
của thiên tai ngày càng gia tăng.
Quan điểm của Đảng ta về an ninh trong tình hình mới hiện nay đã được
thể hiện rõ nét và sâu sắc, đó là: Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa khơng
chỉ là giữ vững chủ quyền, thống nhất, tồn vẹn lãnh thổ, mà còn là bảo vệ Đảng,
bảo vệ Nhà nước, bảo vệ chế độ, bảo vệ an ninh chính trị và trật tự, an tồn xã hội,
bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc... Các nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia bao gồm cả
nguy cơ quân sự và phi quân sự, cả từ bên trong và bên ngoài.
Văn kiện Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt nam chỉ rõ: “Tăng cường
tiềm lực quốc phòng và an ninh; xây dựng thế trận quốc phịng tồn dân, thế trận
an ninh nhân dân vững chắc. Chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, hoạt
động chống phá của các thế lực thù địch; ngăn chặn, phản bác những thông tin và

luận điệu sai trái, đẩy lùi các loại tội phạm và tệ nạn xã hội; sẵn sàng ứng phó với
các mơi đe dọa an ninh truyền thống và phi truyền thống, bảo đảm an ninh, an tồn
thơng tin, an ninh mạng…”.
2.2. Yếu tố phi truyền thống tác động đến an ninh quốc gia Việt Nam
2.2.1. Mạng lưới tội phạm có tổ chức, xun quốc gia
Tồn cầu hóa kinh tế và nhất thể hóa khu vực đã làm thay đổi căn bản bối
cảnh quốc tế, phá bỏ các rào chắn của chiến tranh lạnh đối với các hoạt động kinh
doanh, đồng thời cũng bỏ rào ngăn đối với các hoạt động tội phạm, tạo điều kiện
cho tội phạm ma túy, rửa tiền, tội phạm cơng nghệ cao có tổ chức mở rộng tầm
hoạt động, nhiều quốc gia trên thế giới có lực lượng tác chiến cơng nghệ cao để thu
thập thông tin kinh tế, quân sự, tấn công mạng,... Đó là yếu tố an ninh mới cần để
tập trung nghiên cứu và đối phó.


5

2.2.2. An ninh năng lượng, môi trường, lương thực và dịch bệnh
An ninh năng lượng chiếm địa vị quan trọng trong hệ thống an ninh quốc
gia. Đó là sự thống nhất hữu cơ của an ninh cung ứng năng lượng và an ninh sử
dụng năng lượng.
An ninh môi trường là trạng thái mà một hệ thống mơi trường có khả năng
đảm bảo điều kiện sống an toàn cho con người trong hệ thống đó.
An ninh lương thực được hiểu là sự đảm bảo của mỗi quốc gia về nguồn
cung cấp lương thực cho người dân để hạn chế và đẩy lùi tình trạng thiếu lương
thực, nạn đói và tình trạng phụ thuộc và nguồn lương thực nhập khẩu.
Trong lịch sử, dịch bệnh luôn là mối lo của nhân loại. Trước mắt bệnh
truyền nhiễm uy hiếp lớn nhất đến toàn thể nhân loại và xã hội quốc tế là bệnh
AIDS. Ngoài ra cịn có các dịch bệnh khác như: dịch cúm, sốt rét, lao, SARS
(2003), Ebola (2014), sốt xuất huyết (2019), ung thư,…
2.2.3. An ninh tơn giáo, dân tộc

Tình hình, xu hướng hoạt động của các tơn giáo thế giới có tác động, ảnh
hưởng không nhỏ đến sinh hoạt tôn giáo ở Việt Nam. Các thế lực thù địch lợi dụng
sự mở rộng giao lưu đó để tun truyền, kích động đồng bào tơn giáo trong và
ngồi nước chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
2.2.4. An ninh kinh tế, tài chính, tiền tệ
An ninh kinh tế là cơ sở của an ninh quốc gia, có tác dụng chủ đạo và
quyết định trong an ninh quốc gia. Với đặc điểm hệ thống tài chính Việt Nam phụ
thuộc lớn vào lĩnh vực ngân hàng, trong khi cơng nghệ tài chính chủ yếu được phát
triển tại các ngân hàng hàng đầu, sự phát triển ổn định, an tồn và lành mạnh của
các tổ chức tín dụng sẽ tác động mạnh mẽ đến sự ổn định của cả hệ thống tài chính.
Tình hình tội phạm kinh tế, tham nhũng, lãng phí, nhất là trên lĩnh vực tài chính,
tiền tệ xảy ra rất phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt.
2.2.5. Chủ nghĩa khủng bố
Tội phạm khủng bố trong vài thập niên gần đây đã trở thành vấn đề quốc
tế, đe dọa nghiêm trọng hịa bình, ổn định và phát triển của cả thế giới. Chủ nghĩa
khủng bố đang lan rộng về quy mô, biến tướng thành nhiều hình thức, phức tạp và
ngày càng khó kiểm sốt. Ngun nhân của khủng bố đến từ xung đột cực đoan tôn
giáo, cực đoan về dân tộc, sắc tộc đến đói nghèo, bệnh tật, bất bình đẳng,…


6

2.2.6. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Thế giới đang bước vào thời kỳ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư
(4.0), với hy vọng nhân loại sẽ đạt được những thành tựu mới, đem đến cho con
người cuộc sống tốt đẹp hơn. Tuy vậy, cuộc cách mạng này cũng đặt ra những
thách thức an ninh phi truyền thống đối với mỗi quốc gia, nhất là với Việt Nam một nước đang phát triển, cịn nhiều khó khăn về kinh tế - xã hội, khoa học - công
nghệ. Hiện tại, mặc dù còn nhận thức khác nhau về thách thức an ninh phi truyền
thống, nhưng về cơ bản, các quốc gia trên thế giới đều thống nhất với quan niệm
của Liên hợp quốc; đó là, thách thức an ninh phi truyền thống bao gồm 4 vấn đề cơ

bản: mơi trường suy thối, biến đổi khí hậu, dịch bệnh và khủng bố quốc tế. An
ninh phi truyền thống không phải là an ninh quân sự, mà là an ninh tổng hợp, bao
gồm các mối đe dọa đến an ninh con người và xã hội một cách tồn diện cả về
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phịng - an ninh và mơi trường sinh thái.
Nói cách khác, an ninh phi truyền thống là những vấn đề phi quân sự có ảnh hưởng
lớn, không chỉ đe dọa sự tồn tại, phát triển của con người và xã hội trong phạm vi
một hoặc một số quốc gia, mà còn đe dọa sự tồn tại, phát triển chung của tồn thể
nhân loại.
Cịn cuộc cách mạng cơng nghiệp 4.0 được hiểu là sự hội tụ thành tựu khoa
học và công nghệ, gồm: mới, tiên tiến, sạch và cao, thuộc các lĩnh vực quan trọng,
như: trí tuệ nhân tạo, in-tơ-nét và các công nghệ: in 3D, nanô, sinh học, vật liệu
mới, vi tính lượng tử,... Có thể nói, đây là cuộc cách mạng dựa trên nền tảng công
nghệ kỹ thuật số, tích hợp tất cả cơng nghệ thơng minh nhất, hiện đại nhất, tạo ra
những khả năng mới nhất, tác động sâu sắc đến đời sống kinh tế, chính trị, xã hội,
v.v. Nó đang, sẽ khơng chỉ làm đảo lộn mọi mơ thức truyền thống văn hóa, tinh
thần vốn đã tồn tại trong đời sống xã hội mỗi quốc gia, mà còn làm thay đổi bản đồ
kinh tế thế giới; suy giảm quyền lực của một số quốc gia dựa chủ yếu vào khai thác
tài nguyên; gia tăng sức mạnh của các quốc gia dựa chủ yếu vào công nghệ, đổi
mới và sáng tạo.
Việt Nam đã ra khỏi tình trạng kém phát triển, trở thành nước đang phát
triển có thu nhập trung bình. Do đó, cách mạng cơng nghiệp 4.0 là cơ hội thuận lợi
để chúng ta thực hiện đi tắt, đón đầu, tiến thẳng vào lĩnh vực cơng nghệ mới, tranh
thủ thành tựu khoa học và công nghệ, đẩy nhanh tiến trình cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và thu hẹp khoảng cách phát triển. Tuy nhiên,
chúng ta đang và sẽ phải đối mặt với những hiểm họa từ thiên tai, sự cố, biến đổi


7

khí hậu, nước biển dâng, dịch bệnh cùng với những vấn đề tồn cầu, như: bn lậu,

bn bán người, vận chuyển trái phép vũ khí, ma túy, cướp biển, khủng bố quốc tế,
ô nhiễm môi trường, tội phạm kinh tế quốc tế, nhất là tội phạm công nghệ cao,…
Những thách thức này đã tác động, đe dọa nghiêm trọng, trực tiếp đến quốc phòng,
an ninh của đất nước, nhất là vấn đề an tồn thơng tin, an ninh mạng, kinh tế, chính
trị, văn hóa,... với tính chất ngày càng gay gắt, phức tạp, lâu dài; quy mô, phạm vi
ngày càng toàn diện, rộng lớn, xuyên quốc gia, khu vực và tồn cầu, địi hỏi mọi cá
nhân, tổ chức trong nước và các quốc gia, tổ chức quốc tế phải hợp tác, chung tay
để ngăn chặn, ứng phó.
2.3. Những ảnh hưởng của an ninh phi truyền thống ở Việt Nam.
2.3.1. Ảnh hưởng đến an ninh quốc gia
Hiện nay, các nước phát triển có ưu thế về vốn, khoa học, cơng nghệ, thị
trường nên trong quan hệ quốc tế đã lợi dụng q trình tồn cầu hóa để áp đặt các
“giá trị văn hóa”, các luật chơi đối với tất cả các quốc gia.
2.3.2. Ảnh hưởng đến thể chế chính trị
Do tính chất xuyên quốc gia của mối đe dọa an ninh phi truyền thống, nên
để ứng phó, các quốc gia, dân tộc cần phải chấp nhận “luật chơi” chung, hoặc là
phải có sự “điều chỉnh” về thể chế chính trị, điều chỉnh hệ thống pháp luật theo
hướng mang tính “quốc tế” hơn. Đối với nước ta, những tác động trên càng trở nên
quyết liệt, bởi các thế lực thù địch sử dụng chiến lược “diễn biến hịa bình” để
chống phá.
2.3.3. Ảnh hưởng đến môi trường
Vấn đề môi trường, cạn kiệt nguồn tài nguyên, khan hiếm nguồn nước
sạch, vấn đề biến đổi khí hậu, nước biển dâng… ảnh hưởng của các vấn trên đối
với an ninh quốc gia biểu hiện ở chỗ, nó có thể gặm nhấm “quốc thổ lành mạnh”,
làm suy yếu năng lực phát triển bền vững đất nước; gây ra “xung đột quốc tế”.
2.3.4. Ảnh hưởng đến kinh tế
An ninh quốc gia và thực lực kinh tế là hai vấn đề khơng thể tách rời nhau.
Tính độc lập tự chủ của nền kinh tế đất nước bị uy hiếp bởi tác động của các yếu tố
đe dọa an ninh phi truyền thống, trực tiếp trên các vấn đề: lợi ích kinh tế; định
hướng phát triển kinh tế; thể chế kinh tế; sự ổn định kinh tế, đặc biệt là về tài

chính, tiền tệ và quan hệ hợp tác kinh tế thương mại quốc tế của quốc gia.


8

2.3.5. Ảnh hưởng đến văn hóa
Trong bối cảnh tồn cầu hóa, các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống
làm cho bản sắc văn hóa của mỗi dân tộc trở nên mong manh hơn bao giờ hết. Vấn
đề giữ gìn những giá trị truyền thống, phong tục, tập quán tốt đẹp của dân tộc,
thuần phong mỹ tục, những giá trị đạo đức, lối sống đang là thách thức đối với mỗi
quốc gia dân tộc.
2.3.6. Ảnh hưởng từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Thứ nhất, làm suy giảm sức mạnh quốc phịng, an ninh. Cuộc cách mạng
cơng nghiệp 4.0 tác động theo hai chiều hướng tích cực và tiêu cực đến các lĩnh
vực của đời sống xã hội nói chung, quốc phịng, an ninh nói riêng. Cuộc cách mạng
này đang, sẽ mang lại cho Việt Nam nhiều cơ hội để phát triển kinh tế - xã hội,
tăng cường quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, sự phát triển khoa học và công nghệ
quá nhanh, trong khi cơ sở hạ tầng bảo đảm của chúng ta chưa đáp ứng kịp yêu
cầu, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong thời kỳ mới. Hệ thống pháp luật, cơ chế,
chính sách quản lý vấn đề này thiếu đồng bộ, nhất là việc kiểm soát, xử lý các
thông tin trên mạng in-tơ-nét chưa chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả, nên còn để các thế
lực thù địch lợi dụng tun truyền, kích động, nói xấu Đảng, chế độ, hạ thấp vai trò
của lực lượng vũ trang, chia rẽ mối đoàn kết giữa Quân đội với Đảng và nhân dân,
v.v. Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến mục tiêu, nhiệm vụ chính trị, quốc phịng, an
ninh của quốc gia, dân tộc. Nguy hiểm hơn, gần đây, lợi dụng những thành tựu mới
của cách mạng công nghiệp 4.0, chúng gieo rắc tư tưởng tuyệt đối hóa yếu tố vũ
khí, trang bị, nhất là vũ khí cơng nghệ cao; thậm chí cho rằng với trí tuệ nhân tạo,
rơ-bốt thơng minh sẽ thay thế con người trong thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng,
an ninh, v.v. Đồng thời, phê phán các quan điểm của Đảng, Nhà nước về kết hợp
phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với tăng cường quốc phịng, an ninh và đối

ngoại; ngăn cản việc huy động cơ sở vật chất từ nền kinh tế, khả năng đầu tư cho
nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, nhất là việc hiện đại hóa lực lượng vũ trang,… dẫn
đến làm suy giảm khả năng dự trữ, tiềm lực kinh tế, quốc phòng, an ninh của đất
nước.
Thứ hai, gây mất trật tự, an toàn xã hội. Trật tự, an toàn xã hội là trạng thái
xã hội phát triển ổn định, có kỷ cương; trong đó, mọi cơng dân được sống an tồn,
quyền lợi cá nhân được bảo vệ, trên cơ sở pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội
đã xác định. Nội dung bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, gồm: phòng, chống tội phạm
và các tệ nạn xã hội; giữ gìn trật tự cơng cộng, trật tự, an tồn giao thông; bảo vệ


9

môi trường,... Hiện nay, trên cơ sở ứng dụng các thành tựu của cách mạng công
nghiệp 4.0 đã, đang xuất hiện nhiều loại tội phạm sử dụng công nghệ cao, nhất là
các loại tội phạm rửa tiền, đánh bạc xuyên quốc gia,… gây mất trật tự, an tồn xã
hội. Khơng những thế, nó cịn kìm hãm sự phát triển kinh tế; gia tăng đói nghèo;
khủng hoảng xã hội, tạo kẽ hở cho các thế lực thù địch xuyên tạc, chia rẽ đoàn kết
nội bộ, làm giảm sút tiến tới mất lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và
chế độ xã hội chủ nghĩa.
Thứ ba, quá trình đấu tranh bảo vệ an tồn thơng tin mạng trong lĩnh vực
quốc phịng, an ninh có thể hình thành nguy cơ xung đột vũ trang. Hiện nay, một
trong những tác động rõ nét nhất của an ninh phi truyền thống bắt nguồn từ cuộc
cách mạng công nghiệp 4.0 là sự tấn công mạnh mẽ vào hệ thống thơng tin mạng
quốc gia nói chung, mạng quốc phịng, an ninh nói riêng bằng mã độc. Vì thế, Việt
Nam phải thiết lập phương án, kế hoạch bảo vệ an ninh, an tồn thơng tin mạng,
nhất là mạng quốc phòng, an ninh, tổ chức diễn tập và ứng dụng trong thực tiễn.
Trong khi đó, các thế lực thù địch (cả trong nước và nước ngồi) ln tìm cách tấn
cơng phá hoại hệ thống mạng trung tâm dữ liệu quốc gia, nhằm đánh cắp thông tin,
tài liệu bí mật qn sự, quốc phịng, an ninh của đất nước và việc phịng, chống nó

địi hỏi phải sử dụng nhiều phương thức; trong đó, bao hàm cả biện pháp quân sự.
Điều đó cho thấy, nguy cơ xung đột vũ trang hình thành từ thách thức an ninh phi
truyền thống trong cách mạng công nghiệp 4.0 là không thể xem thường.
3. Một số giải pháp đối phó với thách thức an ninh phi truyền thống
Để giải quyết và ứng phó hiệu quả với tác động của an ninh phi truyền
thống, bảo vệ an ninh quốc gia, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế bền
vững chúng ta cần có các giải pháp đồng bộ cả ngắn hạn và dài hạn; trong đó, cần
tập trung vào một số giải pháp cụ thể như sau:
3.1. Nâng cao nhận thức về các mối đe dọa an ninh phi truyền thống
- Định dạng các mối đe dọa an ninh phi truyền thống bao gồm: anh ninh
con người, an ninh tài chính, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến đổi khí
hậu, thiên tai, dịch bệnh,... Phạm vi các mối đe dọa an ninh phi truyền thống sẽ còn
mở rộng và diễn biến rất phức tạp.
- Một số mối đe dọa an ninh phi truyền thống có khả năng chuyển thành an
ninh truyền thống, như xung đột dân tộc,.. khủng bố, bạo loạn chính trị.


10

Trên bình diện an ninh con người, các mối đe dọa an ninh phi truyền thống
tác động đến sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần của con người, như dịch bệnh
lây lan nhanh, buôn bán và sử dụng ma túy, bn bán người…
Trên bình diện an ninh cộng đồng và an ninh quốc gia, an ninh phi truyền
thống xuất hiện từ các mối đe dọa của tình trạng khan hiếm lương thực, thiếu hụt
và tranh chấp tài nguyên nước, năng lượng, tội phạm công nghệ cao và an ninh
mạng, đầu cơ và an ninh tài chính.
Trên bình diện chủ quyền quốc gia, nhiều vấn đề an ninh phi truyền thống
tạo mối uy hiếp trực tiếp, có khả năng chuyển hóa thành an ninh truyền thống.
Trên bình diện an ninh tồn cầu, các vấn đề an ninh hàng hải và hàng
không, an ninh năng lượng, an ninh tài chính, di cư xuyên biên giới, dịch bệnh

nguy hiểm lây lan tác động mang tính xun quốc gia mà khơng một nước riêng lẻ
có thể tự mình giải quyết được.
3.2. Chủ động, tích cực phịng ngừa, ứng phó với các mối đe dọa an
ninh phi truyền thống
Thứ nhất, chủ động và tích cực đầu tư phát triển bền vững, không ngừng
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, bảo vệ môi trường sinh thái. 
Thứ hai, phân loại từng lĩnh vực an ninh phi truyền thống với đặc điểm
khác nhau để xác định những cơ chế, phương thức quản trị phù hợp. 
Thứ ba, chủ động, tích cực hồn thiện hệ thống thể chế quản trị an ninh phi
truyền thống, nâng cao tính tương thích của pháp luật Việt Nam với pháp luật quốc
tế về phịng ngừa và ứng phó với thách thức an ninh phi truyền thống.
Thứ tư, chủ động xây dựng lực lượng, đầu tư nguồn lực cho quản trị an
ninh phi truyền thống ở từng lĩnh vực, từng địa bàn, từng nội dung cụ thể; thường
xuyên diễn tập để tránh rơi vào thế bị động khi xảy ra tình huống bất thường.
Thứ năm, giữ vững an ninh chính trị, xử lý các vấn đề dân tộc và tôn giáo
một cách khéo léo, giải tỏa các xung đột xã hội phù hợp, phịng ngừa và ngăn chặn
khả năng chuyển hóa của xung đột.
Thứ sáu, chủ động và tích cực thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phịng ngừa
và ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. 
3.3. Phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và toàn xã hội


11

Thứ nhất, tăng cường vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng các cấp đối với
hoạt động quản trị an ninh phi truyền thống. 
Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về an ninh phi truyền thống,
từ xây dựng hệ thống thể chế đến tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ, công chức và
chế độ công vụ chuyên nghiệp. 
Thứ ba, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đồn thể chính trị - xã

hội, các tổ chức xã hội trong phịng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh
phi truyền thống. 
Thứ tư, cộng đồng doanh nghiệp có vai trị rất quan trọng trong phịng
ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. 
Thứ năm, thu hút sự tham gia của người dân trong phịng ngừa và ứng phó
với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. 
Thứ sáu, đối phó với an ninh phi truyền thống là nhiệm vụ và trách nhiệm
của bộ máy của Đảng và Nhà nước.
3.4. Mở rộng và tăng cường hợp tác quốc tế
Trước hết, quán triệt quan điểm của Đảng: chủ động, tích cực hợp tác cùng
các nước, tổ chức khu vực, quốc tế ứng phó với những thách thức an ninh phi
truyền thống.
Thứ hai, thống nhất nhận thức, xây dựng cơ chế lòng tin và hoàn thiện
khung khổ thể chế giữa các nước về an ninh phi truyền thống - cơ sở cho hợp tác
quốc tế có hiệu quả.
Thứ ba, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, hợp tác về phịng ngừa,
ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống.
Thứ tư, tăng cường chia sẻ thông tin giữa Việt Nam với các nước về các
mối đe dọa an ninh phi truyền thống.
Thứ năm, hợp tác quốc tế về chia sẻ thành tựu khoa học - công nghệ, đào
tạo nhân lực, huy động nguồn lực cho phòng ngừa và ứng phó với đe dọa an ninh
phi truyền thống. 
3.5. Huy động nguồn lực tài chính bằng nhiều kênh khác nhau
Một là, nguồn tài chính ngân sách; tài chính doanh nghiệp; xây dựng quan
hệ đối tác công - tư trong các hoạt động phịng ngừa và ứng phó với các mối đe


12

dọa an ninh phi truyền thống; nguồn tài chính xã hội hóa với sự đóng góp rộng rãi

của nhân dân, các nhà tài trợ; nguồn tài chính quốc tế. 
Hai là, nguồn tài chính doanh nghiệp. Đây là nguồn tài chính rất quan
trọng, đóng góp vào phịng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền
thống. Có khơng ít tác nhân gây ra mối đe dọa an ninh phi truyền thống từ các
doanh nghiệp, do đó, sự tham gia của doanh nghiệp vào hoạt động phòng ngừa và
ứng phó có ý nghĩa rất quan trọng. Đối với vấn đề an ninh môi trường, cơ cấu đầu
tư vào công nghệ bảo đảm môi trường; đối với an ninh năng lượng, có chính sách
khuyến khích đối với các doanh nghiệp đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ sạch,
công nghệ sử dụng ít nhiên liệu, kiểm sốt chặt chẽ và sử dụng công nghệ của
doanh nghiệp để loại bỏ dần tình trạng nhập cơng nghệ lạc hậu, sử dụng nhiều
nhiên liệu, gây ôi nhiễm môi trường.
Ba là, xây dựng quan hệ đối tác công tư trong các hoạt động phịng ngừa
và ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống. Đây là phương thức khá
phổ biến nhằm kết nối khu vực công và khu vực tư trong một mục tiêu chung là
đảm bảo an ninh và phát triển bền vững.
Bốn là, nguồn tài chính xã hội hóa với sự đóng góp rộng rãi của nhan dân
các nhà tài trợ. Đối với cộng đồng tự quản, trước các nguy cơ an ninh phi truyền
thống ngày càng khó lường, cần thiết phải thiết lập các quỹ phòng ngừa, ứng phó
tại chỗ với sự đóng góp của nhân dân theo hình thức tự quản: như bão lụt, dịch
bệnh, phịng ngừa ma túy, di cư tự do,…
Năm là, nguồn tài chính quốc tế. Xuất phát từ đặc điểm các mối đe dọa an
ninh phi truyền thống mang tính tồn cầu, xuyên quốc gia có những vấn đề mà một
quốc gia khơng thể tự mình giải quyết được như: biến đổi khí hậu, nước biển dân,
an ninh năng lượng, an ninh hàng hải, an ninh hàng không, an ninh mạng, an ninh
lương thực, di cư xuyên biên giới,…
3.6. Nhận thức sâu sắc về những tác động của cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0
Một là, quán triệt và hiện thực hoá quan điểm của Đảng “Chủ động xây
dựng, triển khai, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chương trình, kế hoạch ứng
phó với biến đổi khí hậu, phịng, chống thiên tai cho từng giai đoạn”. Khắc phục

triệt để sơ hở, thiếu sót trong việc kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh, văn hóa
tại các địa bàn, nhất là địa bàn chiến lược, bảo đảm sự phát triển hài hòa cả hai lĩnh


13

vực. Tăng cường bảo đảm an sinh, thực hiện công bằng xã hội, xóa đói giảm
nghèo, phát triển kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học và cơng nghệ; chăm lo đời
sống vật chất, tinh thần, sức khỏe của nhân dân và tăng cường quốc phòng, an
ninh,… là những vấn đề cơ bản, tạo nền tảng vững chắc cho việc đối phó với các
mối đe dọa an ninh phi truyền thống trước tác động của cách mạng công nghiệp
4.0.
Hai là, nâng cao ý thức, trách nhiệm cho mọi tầng lớp nhân dân về bảo vệ
Tổ quốc, đáp ứng yêu cầu phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0. Quán triệt,
giáo dục sâu rộng mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc theo Nghị quyết Đại hội XII
của Đảng cho toàn xã hội, tập trung vào địa bàn trọng điểm, chiến lược về quốc
phòng, an ninh, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải
đảo. Tổ chức nghiên cứu, đề xuất, triển khai các giải pháp ứng phó với mối đe dọa
an ninh phi truyền thống từ tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 để làm cơ sở
giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cả hệ thống chính trị.
Ba là, tạo nền tảng vững chắc để phòng, chống hiệu quả với thách thức an
ninh phi truyền thống. Trên cơ sở nâng cao chất lượng công tác dự báo tình hình,
nhất là việc cảnh báo thiên tai, giám sát biến đổi khí hậu; kiên quyết giữ vững ổn
định chính trị, kinh tế - xã hội trong mọi tình huống; đẩy mạnh quan hệ với các
nước láng giềng, xây dựng đường biên giới trên bộ hịa bình, hữu nghị, hợp tác
cùng phát triển. Đề cao trách nhiệm của cá nhân, tổ chức các ngành, các cấp, lực
lượng vũ trang trong phịng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu và tìm
kiếm cứu nạn, cứu hộ. Chủ động xây dựng kế hoạch, phương án phòng, chống,
khắc phục hậu quả; tổ chức luyện tập, diễn tập theo các phương án đã được phê
duyệt. Chú trọng đầu tư, chuẩn bị cả về con người (lực lượng chuyên trách, kiêm

nhiệm và rộng rãi) và phương tiện, sẵn sàng xử lý kịp thời các tình huống xảy ra.
Bốn là, đẩy mạnh xã hội hóa việc đối phó với thách thức an ninh phi
truyền thống theo hướng huy động mọi tầng lớp nhân dân, các doanh nghiệp, nhà
đầu tư,… tham gia. Phân cấp, phân nhiệm rõ ràng cho các cấp, ngành, địa phương
trong tổ chức lực lượng toàn dân và huy động cơ sở vật chất tại chỗ, kết hợp với cơ
động lực lượng, phương tiện từ nơi khác đến, nhằm đối phó kịp thời, hiệu quả.
Phối hợp chặt chẽ các lực lượng ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền
thống từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 trên từng địa bàn, khu vực, chú trọng
vùng biên giới, hải đảo, dân tộc thiểu số. Quá trình thực hiện, phải tập trung cao độ


14

sự lãnh đạo, chỉ huy, điều hành, bảo đảm thống nhất, liên tục, coi đây là yếu tố tiên
quyết thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quan trọng này.
Năm là, mở rộng quan hệ đối ngoại, tăng cường khả năng ứng phó với
thách thức an ninh phi truyền thống. Tập trung đầu tư thích đáng, sử dụng hiệu quả
sự giúp đỡ quốc tế cho các cơng trình trọng điểm quốc gia, các chương trình ứng
phó với biến đổi khí hậu; đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức quốc tế, cơ quan an
ninh, cảnh sát của các nước trong vấn đề an ninh phi truyền thống, đấu tranh
phòng, chống khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, thiết lập hành lang pháp lý, xây
dựng các cơ chế hợp tác. Chú trọng hợp tác với các nước ASEAN trong đào tạo,
huấn luyện, diễn tập, khắc phục hậu quả thảm họa, thiên tai, hỗ trợ nhân đạo; đối
phó với biến đổi khí hậu, thảm họa thiên nhiên bằng các chương trình, kế hoạch cụ
thể, phù hợp,… góp phần giảm thiểu tác động của các thách thức an ninh phi
truyền thống từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Thách thức từ an ninh phi truyền thống đang trở thành một trong những
mối quan tâm hàng đầu của thế giới. Việc nghiên cứu, dự báo để chủ động có biện
pháp phịng chống là vấn đề cấp thiết đối với mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam.

15

III- KẾT LUẬN
Có thể nói, an ninh phi truyền thống khơng cịn là nguy cơ, mà nó đang đe
dọa trực tiếp, hằng ngày đối với cuộc sống của mỗi con người và an ninh quốc gia.
Ứng phó với an ninh phi truyền thống là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và
tồn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của Nhà nước. Từ thực tiễn của đất
nước, hơn lúc nào hết đòi hỏi sự chung sức, đồng lịng của tồn dân tộc cùng với
các biện pháp đồng bộ, chắc chắn chúng ta sẽ ứng phó có hiệu quả với an ninh phi
truyền thống, góp phần bảo vệ an ninh của Tổ quốc.
Đối với bản thân em, hiện đang công tác Ban Tổ chức Quận ủy Ngô Quyền,
thành phố Hải Phòng, từ nhận thức sâu sắc những vấn đề cơ bản về an ninh phi
truyền thống ở Việt Nam hiện nay, để góp phần của mình tham gia gìn giữ an ninh
ở địa phương, đơn vị, tích cực tham gia thực hiện các hoạt động nhăm ngăn chặn,
đẩy lùi các thách thức của “an ninh phi truyền thống”, bản thân em cần: làm tốt
công tác phát triển đảng viên, thẩm định rõ tiêu chuẩn chính trị của người xin vào
Đảng, bảo đảm lịch sử chính trị và chính trị hiện nay, từ đó góp phần bảo vệ chính
trị nội bộ của Đảng bộ quận; tham mưu, đề xuất góp phần thẩm định tiêu chuẩn
chính trị của cán bộ chuẩn bị bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử. Tuân thủ nghiêm ngặt
quy định của cơ quan, về bảo vệ bí mật cơng tác, khơng để lộ lọt thơng tin bí mật
về công tác tổ chức, cán bộ, đảng viên.
Tham mưu đề xuất với Thường trực Quận ủy, Ban Thường vụ Quận ủy,
Ban Chấp hành Đảng bộ quận xây dựng chương trình, kế hoạch cơng tác tun
truyền, giáo dục chính trị tư tưởng, quốc phòng, an ninh nhằm nâng cao kiến thức
và tinh thần cảnh giác của cán bộ đảng viên và nhân dân triển khai đối phó với
những âm mưu thủ đoạn, những thách thức an ninh phi truyền thống. Trước hết là
không tin theo những luận điệu của các thế lực thù địch tuyên truyền kích động
chống phá Đảng, Nhà nước và sự nghiệp đổi mới mà nhân dân ta xây dựng. Kiên
quyên đấu tranh, lên án, phê phán các tệ nạn xã hội. Tích cực tham gia xây dựng

16

bảo vệ mơi trường giữ gìn sạch đẹp phố xá, bảo vệ nguồn nước, dòng nước, bảo vệ
rừng, phòng chống dịch bệnh,…

IV- TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: Giáo trình Cao cấp lý luận
chính trị: Giáo dục quốc phịng và an ninh, Nxb.Lý luận chính trị, H.2018.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ
X, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2006.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ
Xii, Nxb.Chính trị quốc gia, H.2016.
4. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Luật An ninh
quốc gia, năm 2004, Điều 3.
5. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Luật Quốc phòng,
năm 2005, Điều 3.
6. Trung tâm Từ điển Bách khoa quân sự, Bộ Quốc phòng: Từ điển Bách
khoa Quân sự Việt Nam, Nxb.Quân đội nhân dân, H.2004.
7. Tạp chí Cộng sản.
8. Tạp chí Quốc phịng tồn dân.