Lý thuyết về hành vi của ngƣời tiêu dùng pot

1
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu
dùng
1
CHƯƠNG 3
LÝTHUYẾT VỀHÀNH VI CỦA
NGƯỜI TIÊU DÙNG
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 2
Giảithíchcânbằngtiêudùngbằng
thuyếthữudụng
Cácgiảthiết
n Mứcthỏamãnkhitiêudùngsảnphẩmcóthể
đònhlượng và đolườngđược.
n Sởthíchvềcácsảnphẩmcóthể chianhỏ được.
n Ngườitiêudùngluôncósự lựachọnhợplý
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 3
4
7
9
10
10
9
7
4
4
3
2
1
0
-1
-2

-3
1
2
3
4
5
6
7
8
TUxMUxQx
Giảithíchcânbằngtiêudùngbằng
thuyếthữudụng
2
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 4
Giảithíchcânbằngtiêudùngbằng
thuyếthữudụng
Hữudụng(Utility –U)
n Hữudụnglàsựthỏamãnmàmộtngườicảmnhậnđượckhi
tiêudùngmộtloạisảnphẩmhay dòchvụnàó. Hữudụng
mangtínhchủquan.
Tổnghữudụng(Total Utility –TU)
n Tổnghữudụnglàtổngmứcthỏamãnđạtđượckhitiêudùng
mộtlượnghànghóahay dòchvụnàótrongmộtthờigian
nhấtđònh.
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 5
Hữudụngbiên(MargianalUtility–MU)
“Hữudụngbiênlàsựtăngthêmhữudụngkhitiêudùng
thêmmộtđơnvòsảnphẩmtrongmộtđơnvòthờigian”.
n MUx: hữudụngbiên.
n ∆ TUx: sựthaổitrongtổnghữudụng.

n ∆ Qx: sựthaổitrongsốlượnghànghóaX
X
XxXX1
XX
TU
dTU
MU hay MUTUTU
QdQ
-
D
===-
D
Giảithíchcânbằngtiêudùngbằng
thuyếthữudụng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
6
4
7
9
10
10
9
7
4
4
3
2
1
0

-1
-2
-3
1
2
3
4
5
6
7
8
TUxMUxQx
10
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6
4
7
9
1
2
3
4
TUx
MUx
0
0
Qx
Qx
-1
MUx

TUx
MUx>0 à TU tăng
MUx= 0è TU max
MUx< 0 èTU giảm
3
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 7
Nhậnxét:
n Khisửdụngcàngnhiềumộtloạisảnphẩmthì
hữudụngbiên củasảnphẩmđósẽgiảmdần.
n MốiquanhệgiữaMU vàTU.
§ MU > 0: TU tăng
§ MU < 0: TU giảm
§ MU = 0: TU lớnnhất(TUmax)
Giảithíchcânbằngtiêudùng
bằngthuyếthữudụng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 8
Cânbằngtiêudùng
n Phươngpháp1:
MộtngườicóthunhậpI = 7 đồngmua2 sp X vàY với
giáPx= 1 đ/1 sp, Py= 1 đ/1 sp. Sởthíchcủangườiđó
đượcthểhiệnqua bảngsau
30
29
28
27
25
1
2
3
4

5
40
36
32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 9
7
7
7
7
7
7
7
7
7
6
5
4
3
2
1
0
0

1
2
3
4
5
6
7
A
B
C
D
E
F
G
H
Số
tiền
YX
Cáchkết
hợp
nVídụ:
nMộtngườicó
thunhập I = 7
đồngmua2 sp
X vàY vớigiá
Px= 1 đ/1 sp,
Py= 1 đ/1 sp
Người đócó
thể chi tiêu
theomộttrong

8 cáchnày
4
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 10
Câuhỏi
Ngườitiêudùngđócầnphảimua
baonhiêồngchosảnphẩmX
vàbaonhiêồngchosảnphẩm
Y đểmứchữudụngđạtđượclà
tốiđa?
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 11
n Đồngthứnhất: MUX
1
= 40 đvhd–MUY
1
= 30
đvhd=> ChọnmuaX
1
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40
36
32

28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
So sánhchi tiêutừngđồng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 12
n Đồngthứhai: MUX
2
= 36 đvhd–MUY
1
= 30
đvhd=> ChọnmuaX
2
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40
36
32

28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
So sánhchi tiêutừngđồng
5
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 13
So sánhchi tiêutừngđồng
n Đồngthứba: MUX
3
= 32 đvhd–MUY
1
= 30
đvhd=> ChọnmuaX
3
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40

36
32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 14
n Đồngthứtư: MUX
4
= 28đvhd –MUY
1
= 30
đvhd=> ChọnmuaY
1
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40
36

32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
So sánhchi tiêutừngđồng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 15
n Đồngthứnăm: MUX
4
= 28 đvhd–MUY
2
= 29
đvhd=> ChọnmuaY
2
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40
36

32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
So sánhchi tiêutừngđồng
6
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 16
n Đồngthứsáu: MUX
4
= 28 đvhd–MUY
3
= 28
đvhd=> ChọnmuaX
4
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40

36
32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
So sánhchi tiêutừngđồng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 17
n Đồngthứbảy: MUX
5
= 24 đvhd–MUY
3
= 28
đvhd=> ChọnmuaY
3
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40

36
32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
So sánhchi tiêutừngđồng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 18
Tómlại
4 X& 3Y
Tổngcộng
X
X
X
Y
Y
X
Y
1
2
3
4
5
6
7
SảnphẩmLầnmua

7
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 19
Nhậnxét:
n Hữudụngbiêncủa4
sảnphẩmX và3 sản
phẩmY bằngnhau
èTạimứcsảnlượng
màngườitiêudùng
lựachọn: Hữudụng
biêncủơnvòtiền
tệcuốicùngcủasản
phẩmđượcmua
bằngnhau
30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40
36
32
28
24
1
2

3
4
5
MUY YMUX X
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 20
Phươngpháp2
nĐểtốiđahóahữudụngngườitiêudùngsẽmua
sốlượngsảnphẩmsaochoMU củơnvòtiềntệ
cuốicùngcủasảnphẩmđượcmuaphảibằng
nhau
(1)
n Vàtổngsốtiềnchi chocácsảnphẩmphảinằm
tronggiớihạncủathunhập:
(2)
N
XY
XYN
MU
MUMU

PPP
===
XYN
XPYP NPI
+++=
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 21
Vídụ
MộtngườicóthunhậpI = 7 đồngmua2 sp X vàY với
giáPx= 1 đ/1 sp, Py= 1 đ/1 sp. Sởthíchcủangườiđó
đượcthểhiệnqua bảngsau

30
29
28
27
25
1
2
3
4
5
40
36
32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
8
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 22
Câuhỏi
Ngườitiêudùngđócầnphảimua
baonhiêồngchosảnphẩmX
vàbaonhiêồngchosảnphẩm
Y đểmứchữudụngđạtđượclà
tốiđa?
Chương 3: Lý thuyết hành vi của

người tiêu dùng
23
GọiX vàY làsốlượngsảnphẩmX vàY. Đểtối
đahóathỏamãnngườitiêudùngphảichọnphối
hợpcácsảnphẩmsaochothỏamãn2 điềukiện:

(1)
và
(2)
Ta chọncặpX= 4 vàY= 3 vìthỏamãnđiềukiện
(1)
Xétđiềukiện(2) tathấy:
4Px + 3Py = 4.1 +3.1 =7 = I => thỏiềukiện(2).
Vậyngườitiêudùngsẽchọnmua4 sảnphẩmX
và3 sảnphẩmY.
N
XY
XYN
MU
MUMU

PPP
===
XYN
XPYP NPI
+++=
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 24
30
29
28

27
25
1
2
3
4
5
40
36
32
28
24
1
2
3
4
5
MUY YMUX X
9
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 25
Vídụ
MộtngườicóthunhậpI = 14 đồngmua2 sp
X vàY vớigiáPx= 2 đ/1 sp, Py= 1 đ/1 sp.
12
11
10
9
8
7
4

1
1
2
3
4
5
6
7
8
20
18
16
14
12
8
3
0
1
2
3
4
5
6
7
8
MUY YMUX X
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 26
GọiX vàY làsốlượngsảnphẩmX vàY.
Đểtốiđahóathỏamãnngườitiêudùng
phảichọnphốihợpcácsảnphẩmsaocho

thỏamãn2 điềukiện:
(1)
và
(2)
N
XY
XYN
MU
MUMU

PPP
===
XYN
XPYP NPI
+++=
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 27
Xétđiềukiện(1) tathấy:
12
11
10
9
8
7
4
1
1
2
3
4
5

6
7
8
20
18
16
14
12
8
3
0
1
2
3
4
5
6
7
8
MUY YMUX X
MU
X1
MU
Y3
P
X
P
Y
MU
X2

MU
Y4
P
X
P
Y
MU
X6
MU
Y7
P
X
P
Y
MU
X4
MU
Y6
P
X
P
Y
MU
X3
MU
Y5
P
X
P
Y

10
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 28
Xétđiềukiện(2) tathấy:
n X1 –Y3 = 1.2 +3.1 = 5=> Khôngthỏiềukiện(2)
n X2 –Y4 = 2.2 + 4.1 =8=> Khôngthỏiềukiện(2)
n X3 –Y5 = 3.2 + 5.1 =11 =>Khôngthỏiềukiện(2)
n X4 –Y6 = 4.2 + 6.1 = 14=> Thỏiềukiện(2)
n X6 –Y7 = 6.2 + 7.1 =19=> Khôngthỏiềukiện(2)
4 X & 6 Y
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 29
GIẢI THÍCH SỰHÌNH
THÀNH ĐƯỜNG CẦU
BẰNG THUYẾT HỮU DỤNG
VÀCÂN BẰNG TIÊU DÙNG
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 30
Vídụ
MộtngườicóthunhậpI = 350đồng mua2 sp
X vàY vớigiáPx= 20 đ/1 sp , Py= 10 đ/1 sp.
…
24
.
.
.
.
22
.
20
…
5
.

.
.
.
11
.
15
…
.
.
66
.
40
.
.
…
.
.
8
.
10
.
.
MUY YMUX X
11
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 31
n Ngườitiêudùngsẽmua10
sảnphẩmX và15 sảnphẩm
Y vìthỏa2 điềukiện:
n (1)
n (2) 10Px + 15Py

= 10.20 +15.10
= 350 đồng= I
…
24
.
.
.
.
22
.
20
…
5
.
.
.
.
11
.
15
…
.
.
66
.
40
.
.
…
.

.
8
.
10
.
.
MUY YMUX X
MU
X10
MU
Y15
P
X
P
Y
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 32
Vấnđề
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 33
Vấnđề
n GiảsửgiábánsảnphẩmX lúcnàytăng
lên30 đồng/1 sảnphẩm, giábánsảnphẩm
Y, thunhậpngườitiêudùng, sởthích, …
khôngđổi
12
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 34
nKhigiásảnphẩmX tăng,
ngườitiêudùngmuốnmua
lượngX nhưcũ (10 sp X) thì
buộcphảigiảmlượngmuaY
xuốngcò5 sảnphẩmthìmới

đủtiền(thỏiềukiện(2):
(2): 10Px + 5Py
= 10.30 + 5.10 = 350 đ= I
…
24
.
.
.
.
22
.
20
…
5
.
.
.
.
11
.
15
…
.
.
66
.
40
.
.
…

.
.
8
.
10
.
.
MUY YMUX X
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 35
nXétđiềukiện(1):
è khôngthỏk(1)
èkhôngđạtđộhữudụngtối
đa
…
24
.
.
.
.
22
.
20
…
5
.
.
.
.
11
.

15
…
.
.
66
.
40
.
.
…
.
.
8
.
10
.
.
MUY YMUX X
MU
X10
MU
Y5
P
X
P
Y
40 24
30 10
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 36
nĐểđạtđộhữudụngtốiđabắtbuộc

ngườiđóphảigiảmmualượngX:
nXétđiềukiện(2):
8 P
X
+ 11P
Y
= 8.30 + 11.10
= 350 = I (thỏa(2))
nSo vớiđiềukiện(1):
(thỏa(1))
…
24
.
.
.
.
22
.
20
…
5
.
.
.
.
11
.
15
…
.

.
66
.
40
.
.
…
.
.
8
.
10
.
.
MUY YMUX X
8 X & 11 Y
MU
X8
MU
Y11
P
X
P
Y
66 22
30 10
13
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 37
Kếtluận
KhigiáX tăng:

n Nếukhônggiảmlượngmua
=> khôngđạtđộhữudụngtốiđa
n NếugiảmlượngmuaX:
=> đạtđộhữudụngtốiđa
=> phùhợpquyluậtcầu
Thuyếthữudụngkhôngmâuthuẫnquyluậtcầu
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 38
Giảithíchcânbằngtiêudùngbằng
đồthò
Cácgiảthiết:
n Sởthíchcótínhhoànchỉnh
n Ngườitiêudùngluônthíchcónhiềuhàng
hóahơníthànghóa
n Sởthíchcótínhbắccầu
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
39
0
Y
X
B
C
D
A
E F
10
20
30
40
40 50 60

70
Đường đẳngích
100
100
100
100
90
110
70
40
20
10
40
40
30
40
50
60
30
50
A
B
C
D
E
F
TUYX
Cách
kết
hợp

U
1
U
0
U
2
TU
A
=100
TU
B
= 100
TU
C
= 100
TU
D
= 100
TU
E
= 90
TU
F
= 110
TU = 100
TU = 90
TU = 110
14
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng

40
0
Y
X
B
C
D
A
E F
10
20
30
40
40 50 60
70
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
41
0
Y
X
Đường đẳngích
U

1
U
0
U
2
Đườngđẳng
íchlàđường
tậphợpcác
phốihợpkhác
nhaugiữahai
hay nhiềusản
phẩmcùng
manglạimột
mứcthỏamãn
chongườitiêu
dùng
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
42
0
Y
X
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
Sởthíchcủa

ngườitiêudùng
đượcmôtả
bằngtậphợp
cácđườngđẳng
íchứngvớimức
thỏamãnkhác
nhau
15
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
43
0
Y
X
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
Đườngđẳng
íchcàngxa
gốctọộ0
thìđộthỏa
mãncàngcao
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
44
0

Y
X
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
Tậphợpcác
đườngđẳng
íchtrêncùng
mộtđồthòta
gọilàsơđồ
đẳngích
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
45
0
Y
X
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
1-Đường
đẳngích

dốcxuống
vềphíabên
phải
16
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
46
0
Y
X
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
2-Cácđường
đẳngích
khôngcắt
nhau
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
47
0
Y
X
Đường đẳngích
U
1

U
0
U
2
3-Cácđường
đẳngíchlồi
vềphíagốc
O
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
48
0
Y
X
Đường đẳngích
U
1
U
0
U
2
Đườngđẳngíchlà
đườngtậphợpcác
phốihợpkhác
nhaugiữahaihay
nhiềusảnphẩm
cùngmanglạimột
mứcthỏamãncho
ngườitiêudùng
17

Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
49
Đườngngânsách
7
7
7
7
7
7
7
7
7
6
5
4
3
2
1
0
0
1
2
3
4
5
6
7
A
B

C
D
E
F
G
H
Số
tiền
YX
Cáchkết
hợp
Vídụ:
Mộtngườicó
thunhập I = 7
đồngmua2
sp X vàY với
giá Px= 1 đ/1
sp, Py= 1 đ/1
sp
Người đócó
thể chi tiêu
theomộttrong
8 cáchnày
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
50
Đườngngânsách
7
6
5

4
3
2
1
0
0
1
2
3
4
5
6
7
A
B
C
D
E
F
G
H
YX
Cách
kết
hợp
0
Y
X
B
C

D
A
E
1
1
2
2
3
3
4
4 5
5
6
6
7
7
F
G
H
Đườngngânsách
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
51
Đườngngânsách
0
Y
X
B
C
D

A
E
1
1
2
2
3
3
4
4 5
5
6
6
7
7
F
G
H
Đườngngânsách
18
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
52
Sự dịchchuyểncủa
đườngngânsách
•Thu nhập
thay đổilàm
đườngngân
sáchdịch
chuyểnsong

songsang
phảihoặc
sang trái
0
Y
X
I
1
/Px
I
1
/Py
Đườngngânsáchdịch
chuyểnsang phảikhi
thunhậptăng
I
2
/Px
I
2
/Py
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
53
Sự dịchchuyểncủa
đườngngânsách
0
Y
X
•Thu nhập

thay đổilàm
đườngngân
sáchdịch
chuyểnsong
songsang
phảihoặc
sang trái
I
1
/Px
I
1
/Py
Đườngngânsáchdịch
chuyểnsang tráikhi
thunhậpgiảm
I
2
/Px
I
2
/Py
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
54
Sự dịchchuyểncủa
đườngngânsách
0
Y
X

Giá1 sản
phẩmthaổi
làmđường
ngânsách
dòchchuyển
quay vềhoặc
tiếnxaragốc
tọộtrên
mộttrụcvà
ngượclại
I
1
/PxI
2
/Px
I
1
/Py
Đườngngânsáchdịch
chuyểnsang tráikhi
giásảnphẩmX tăng
19
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
55
Sự dịchchuyểncủa
đườngngânsách
0
Y
X

Giá1 sản
phẩmthaổi
làmđường
ngânsách
dòchchuyển
quay vềhoặc
tiếnxaragốc
tọộtrên
mộttrụcvà
ngượclại
I
2
/PxI
1
/Px
I
1
/Py
Đườngngânsáchdịch
chuyểnsang phảikhi
giásảnphẩmX giảm
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
56
Sự lựachọncủa
ngườitiêudùng
0
Y
X
Ngườitiêudùng

lnthíchnhiều
hànghốhơnít
hànghóa
N
M
B
A
K
X
Y
U
1
U
0
U
2
I/Px
I/Py
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
57
E
0
X
1
X
2
X
2
X

1
U
0
F
F
E
P
X1
(D)
U
1
Y
1
Y
1
P
X2
I
1
/P
X1
I
1
/P
X2
N
M
Giải
thích
sự hình

thành
đường
cầu
bằng
đồ thị
Y
Px
Qx
X
0
Khigiásản
phẩmX tăngtừ
P
X1
lênP
X2
E
F
20
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
58
Đườngtiêudùngtheogiá
0
Y
X
“Tậphợp
cácphối
hợptốiưu
giữahai

sảnphẩm
khigiácác
sảnphẩm
thaổi,
thunhập
khôngđổi”
Đườngtiêudùng
theogiá
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
59
Đườngtiêudùngtheothunhập
0
Y
X
“Tậphợp
cácphối
hợptốiưu
giữahai
sảnphẩm
khithu
nhậpthay
đổi, cácyếu
tốkhác
khôngđổi”
Đườngtiêudùng
theothunhập
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
60

21
Chương 3: Lý thuyết hành vi của
người tiêu dùng
61
nháp
0
Y
X
B
C
D
A
E F
10
10
20
20
30
30
40
40 50
50
60
60
70
70
Chương 3: Lý thuyết hành vi của người tiêu dùng 62
nháp
0
Y

X
B
C
D
A
E F
10
10
20
20
30
30
40
40 50
50
60
60
70
70