Báo cáo " Điều kiện đảm bảo hiệu quả hoạt động thi hành án hình sự " pdf

nghiên cứu - trao đổi


tạp
chí luật học số 6/2007






13




TS. Bùi Kiên Điện *
1. Thi hnh ỏn hỡnh s l vic cỏc ch
th cú thm quyn t chc a cỏc bn ỏn
hoc quyt nh ó cú hiu lc phỏp lut
ca to ỏn ra thi hnh trong thc t theo
trỡnh t, th tc do lut nh. Dự coi õy l
giai on cui cựng ca t tng hỡnh s hay
l hot ng hnh chớnh - t phỏp thỡ cng
khụng th ph nhn tớnh h trng v tớnh
phc tp ca hot ng ny. Do ú, hot
ng ny t hiu qu cao, gúp phn tớch
cc trong cụng tỏc u tranh phũng, chng
ti phm cng nh cụng tỏc i ni, i

ngoi ca t nc ũi hi phi hi hng
lot nhng iu kin thc t, cú kh nng
ỏp ng cỏc yờu cu khỏch quan mt cỏch
y , kp thi nht.
2. hot ng thi hnh ỏn hỡnh s t
hiu qu mong mun cn cú mt s iu
kin c th sau:
- Th nht, phi cú h thng phỏp lut
hon chnh, iu chnh mt cỏch tt nht
nhng quan h xó hi phỏt sinh trong hot
ng thi hnh ỏn hỡnh s.
Tớnh hiu qu ca hot ng thi hnh ỏn
hỡnh s, mc khỏ ln, nm trong mi
quan h ph thuc vi tớnh hon thin ca
h thng phỏp lut v hot ng ú. Do
hot ng thi hnh ỏn hỡnh s cú tớnh h
trng v phc tp rt cao nờn ch cn mt
l hng lut phỏp trong mt khõu, thm
chớ mt cụng on ca mt khõu no ú hp
thnh tin trỡnh ca hot ng ny u cú
th lm gim hiu qu ca c tin trỡnh ang
vn hnh. Trong nhng nm qua, nht l
trong giai on i mi, do nhn thc c
ý ngha quan trng nhiu mt ca hot ng
thi hnh ỏn hỡnh s nờn Nh nc v cỏc c
quan chc nng ó ban hnh hng lot cỏc
vn bn phỏp lut nhm chn chnh v nõng
cao hiu qu ca hot ng ny, trong ú
thi hnh ỏn pht tự l hot ng c quan
tõm hng u.

BLTTHS nm 1988 ó dnh Phn th
nm vi 8 chng, 15 iu lut quy nh
v trỡnh t, th tc thi hnh bn ỏn, quyt
nh ca to ỏn v vn xoỏ ỏn. Ngy
08/3/1993, U ban thng v Quc hi ban
hnh Phỏp lnh thi hnh ỏn pht tự.
thc thi Phỏp lnh trờn, Chớnh ph v cỏc
b, ngnh liờn quan ó ban hnh nhiu vn
bn hng dn thc hin mt s quy nh
ca Phỏp lnh thi hnh ỏn pht tự hoc quy
nh c th cỏc ch nh n, , mc, hc
tp, lao ng, dy ngh i vi phm
nhõn. Sau khi BLHS nm 1999 v
BLTTHS nm 2003 cú hiu lc phỏp lut,
cỏc quy nh v thi hnh ỏn hỡnh s ngy
cng c hon thin. Cú th núi, h thng
phỏp lut v hot ng thi hnh ỏn hỡnh s
ó quy nh khỏ c th chc nng, nhim
v, t chc b mỏy, trỡnh t, th tc thi
* Ging viờn chớnh Khoa lut hỡnh s
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
14




tạp chí luật học số 6/2007

hnh ỏn hỡnh s to c s phỏp lớ tng i
hon chnh cho hot ng ny m ch yu
l lnh vc thi hnh ỏn pht tự.
Tuy nhiờn, nu xem xột di gúc kh
nng ỏp ng ũi hi ca thc tin thỡ h
thng phỏp lut v hot ng thi hnh ỏn
hỡnh s cũn bc l khỏ nhiu khim khuyt
hoc bt hp lớ. Cỏc vn bn v hot ng
ny cũn tn mỏt, thiu tớnh ng b v u
l cỏc vn bn di lut nờn hiu lc khụng
cao. Vic phỏp in hoỏ cỏc quy nh phỏp
lut ri rc ú l ũi hi cú tớnh thi s vo
giai on hin nay. Gn õy, nhm gúp
phn hin thc hoỏ t tng ch o ca
Ngh quyt s 08-NQ/TW, Ngh quyt s
48-NQ/TW v Ngh quyt s 49-NQ/TW
ca B chớnh tr, B lut thi hnh ỏn ang
giai on hon thin v s c thụng qua
trong thi gian khụng xa. Cỏc lnh vc thi
hnh ỏn hỡnh s, dõn s v hnh chớnh cn
c iu chnh bng vn bn cú tớnh hiu
lc phỏp lut cao nh b lut l cp thit m
tớnh hp lớ ca nú khụng cn bn cói nhng
nu gp li thnh mt b lut chung nh D
tho B lut thi hnh ỏn hin nay thỡ cũn
nhiu ý kin khụng thng nht. Theo chỳng
tụi, i tng iu chnh, phng phỏp iu
chnh cỏc quan h phỏp lut thi hnh ỏn hỡnh
s v thi hnh ỏn dõn s, hnh chớnh rt khỏc

nhau, nhng im chung khụng ỏng k. Do
ú, vic xõy dng mt b lut thi hnh ỏn
iu chnh tt c cỏc lnh vc nờu trờn nh
D tho l bt hp lớ nu xột di gúc k
thut lp phỏp cng nh truyn thng lp
phỏp Vit Nam. Trờn th gii, t trc ti
nay cha cú tin l tng t nờn rt cn c
xem xột li mt cỏch khoa hc.
Trc õy, vic b trớ phm nhõn thi
hnh ỏn pht tự vo cỏc tri giam loi I, II,
III theo quy nh ca Phỏp lnh thi hnh ỏn
pht tự ch yu cn c vo tớnh cht ca
hnh vi phm ti v thi hn pht tự ca
phm nhõn. So vi BLHS nm 1985, BLHS
nm 1999 ó cú thay i v cỏch phõn loi
ti phm, v mc cao nht ca hỡnh pht tự
trong trng hp tng hp hỡnh pht, v
cỏc loi ti danh. ng thi, cỏc quy nh
ca BLTTHS nm 2003 v thi hn ti
thiu phi chp hnh ỏn, th tc, thm
quyn xột gim ỏn, hoón, tm ỡnh ch thi
hnh ỏn pht tự cng ó cú nhiu thay i.
Nhng thay i ú hin cha c iu
chnh kp thi trong phỏp lut thi hnh ỏn
nờn gõy khú khn cho hot ng ỏp dng
phỏp lut trong thc t.
Trong BLTTHS nm 2003, nhng quy
nh v vic thi hnh cỏc hỡnh pht khỏc
ngoi hỡnh pht tự ó c hon thin hn
trc nh thi hnh hỡnh pht tc mt s

quyn cụng dõn, cm m nhim chc v,
cm hnh ngh hoc lm cụng vic nht
nh cng nh thi hnh cỏc bin phỏp t
phỏp. Mc dự th tc thi hnh cỏc hỡnh pht
ngoi hỡnh pht tự v cỏc bin phỏp t phỏp
ó c ghi nhn trong D tho B lut thi
hnh ỏn khỏ c th nhng theo chỳng tụi, s
hp lớ hn khi vn x lớ cỏc ch th cú
trỏch nhim thi hnh nhng hỡnh pht ngoi
hỡnh pht tự hoc cỏc bin phỏp t phỏp
khụng thc hin ỳng ngha v lut nh
c b sung trong D tho.
Hin nay, khi Vit Nam m rng giao
lu, hp tỏc vi tt c cỏc quc gia trờn th
gii thỡ tỡnh hỡnh ngi nc ngoi phm


nghiên cứu - trao đổi


tạp
chí luật học số 6/2007






15

ti trờn lónh th Vit Nam cng gia tng
(chim khong 2% tng s cỏc v ỏn hỡnh
s xy ra hng nm). cỏc tri giam ca
B cụng an hin cú 197 phm nhõn l ngi
nc ngoi thuc 15 quc gia ang thi hnh
ỏn pht tự. Nhng phm nhõn ny cú ngụn
ng, li sng, phong tc tp quỏn khụng
ging ngi Vit Nam, cỏc c quan i din
nc ngoi cng nh thõn nhõn ca h
thng xuyờn n thm. Theo quy nh ca
Phỏp lnh thi hnh ỏn pht tự v Quy ch
tri giam, phm nhõn l ngi nc ngoi
c giam khu vc riờng trong tri giam,
cũn cỏc tiờu chun v ch khỏc u
tng t nh phm nhõn Vit Nam, tr
trng hp iu c quc t m Vit Nam
kớ kt v tham gia cú quy nh khỏc. Nhng
cho n nay, ngay c trong D tho B lut
thi hnh ỏn vn cha cú quy nh c th v
t chc giam gi, giỏo dc, lao ng, sinh
hot, ch thm gp, nhn qu i vi
cỏc phm nhõn nờu trờn. ú l khim
khuyt cn sm c khc phc bi iu
ny cú th nh hng tiờu cc n cụng tỏc
i ngoi ca t nc.
- Th hai, phi xõy dng b mỏy qun lớ v
t chc thi hnh ỏn hỡnh s hp lớ, khoa hc.
Xõy dng c b mỏy qun lớ v t
chc thi hnh ỏn hỡnh s thng nht v u
mi; gn, nh v t chc; rch rũi, c th v

chc nng, nhim v, quyn hn l ũi hi
chớnh ỏng ca hot ng thi hnh ỏn hỡnh
s cn c kp thi ỏp ng giai on
hin nay. T trc ti nay, qun lớ nh nc
v thi hnh ỏn hỡnh s do B cụng an m
trỏch, B quc phũng c giao trỏch
nhim qun lớ nh nc trong vic thi hnh
cỏc bn ỏn, quyt nh hỡnh s ca to ỏn
quõn s. Theo tinh thn ca Ngh quyt s
48/NQ-TW ngy 24/5/2005 ca B chớnh
tr, hot ng thi hnh ỏn (gm c thi hnh
ỏn hỡnh s, dõn s v hnh chớnh) c giao
cho B t phỏp thng nht qun lớ. Vn
ny, m ch yu l vic chuyn tri giam t
B cụng an sang B t phỏp qun lớ, gõy ra
s tranh lun sụi ni, thm chớ khỏ gay gt
gia cỏc nh qun lớ cng nh trong gii
khoa hc. Theo chỳng tụi, t tng ch o
trờn ca B chớnh tr l hon ton hp lớ,
khoa hc v mang tớnh chin lc sõu xa.
Khi chỳng ta ang c gng xõy dng nh
nc phỏp quyn thỡ vic v trang hoỏ mt
hot ng vn cú bn cht l hnh chớnh - t
phỏp dng nh l s vn ng khụng hp
qu o. Ch tri giam khi thc hin
trong thc t khụng ũi hi phi cú s can
thip v trang trc tip. Sc mnh v trang,
núi cỏch khỏc, khụng c s dng nh l
mt phng phỏp hay phng tin qun
lớ, giỏo dc, ci to phm nhõn. Tri giam,

cng nh nhiu ni khỏc, cn cú lc lng
v trang bo v nhng khụng th vỡ du
hiu cú tớnh hỡnh thc ú m khng nh
hot ng thi hnh ỏn pht tự ca tri giam
mang tớnh cht v trang hoc bỏn v
trang nh mt s ngi quan nim. Cũn
vn nhõn s - õy khụng phi l cn tr
khụng th vt qua nu chỳng ta cú c ch
hp lớ v ch i vi cỏn b tri giam v
hn na B cụng an v B t phỏp u l
nhng c quan thuc Chớnh ph. Khi nhng
vng mc trờn c gii quyt thỡ ng
thi vn chuyn giao kinh nghim qun
lớ v t chc giam gi, ci to phm nhõn


nghiên cứu - trao đổi
16




tạp chí luật học số 6/2007

cng tr nờn n gin hn nhiu. Vic gii
quyt vn cú tớnh hp lớ cao chc chn s
thun li, hiu qu hn khi cỏc bờn liờn
quan nhn thc ỳng, y v trỏch
nhim ca mỡnh v cựng cú thin chớ.
Mc dự Ngh quyt s 48/NQ-TW ca

B chớnh tr ó xỏc nh B t phỏp l c
quan giỳp Chớnh ph qun lớ nh nc
thng nht v cụng tỏc thi hnh ỏn nhng
trong D tho B lut thi hnh ỏn phng
ỏn hai vn xỏc nh B quc phũng cú chc
nng qun lớ nh nc v thi hnh bn ỏn,
quyt nh ca to ỏn quõn s v thnh lp
c quan thi hnh ỏn hỡnh s trong quõn i
(iu 16, 18, 20). Nh vy, t tng ch o
ca B chớnh tr v thi hnh ỏn mi c
th ch hoỏ mt phn. iu ú khụng th
coi l hp lớ dự xột di gúc phỏp lut,
khoa hc hay thc t.
Thi hnh ỏn pht tự luụn c coi l
lnh vc quan trng v phc tp nht trong
ton b cụng tỏc thi hnh ỏn hỡnh s nhng
nhng nm qua qun lớ nh nc v lnh
vc ny cũn nhiu bt cp. B cụng an cú
nhiu n v cựng tham gia qun lớ thi hnh
ỏn pht tự: Cc V26 chu trỏch nhim qun
lớ nh nc cụng tỏc thi hnh ỏn pht tự
trong lc lng cụng an nhõn dõn v trc
tip qun lớ cỏc tri giam; Cc C16 ch o
cỏc phõn tri qun lớ phm nhõn trong cỏc
tri tm giam, bung qun lớ phm nhõn
cỏc nh tm gi. Vic qun lớ ngi b kt
ỏn pht tự ang c hoón, tm ỡnh ch thi
hnh ỏn do cụng an c s qun lớ nhng
B cụng an vn cha cú c quan chu trỏch
nhim hng dn, ch o, kim tra.

Cho n nay, B cụng an vn cha
thnh lp hoc phõn cụng cho n v c th
no m nhn cụng tỏc qun lớ nh nc v
thi hnh cỏc hỡnh pht khỏc ngoi hỡnh pht
tự. Riờng cụng tỏc thi hnh cỏc bin phỏp t
phỏp cha giao cho lc lng no qun lớ,
thi hnh v thm chớ trỡnh t, th tc thi
hnh cỏc bin phỏp ny cng cha c quy
nh ti B lut t tng hỡnh s nm 2003
(tr bin phỏp bt buc cha bnh). Nh
vy, cụng tỏc qun lớ cng nh t chc thi
hnh phn ln cỏc loi hỡnh pht cha c
giao cho cỏc c quan c th. Cú l, ch cú
hot ng thi hnh ỏn pht tự l quy c, nn
np hn c nhng ngay c trong lnh vc
ú, vic qun lớ nh nc cng cũn mang
tớnh phõn tỏn, khụng thng nht.
D tho B lut thi hnh ỏn hin hnh
phng ỏn 1 ó quy nh khỏ c th, hp lớ
cỏc c quan phi chu trỏch nhim trc
Chớnh ph v qun lớ nh nc cụng tỏc thi
hnh ỏn hỡnh s, h thng c quan thi hnh
ỏn hỡnh s cng nh nhim v, quyn hn
ca tng c quan ú. Theo chỳng tụi, phng
ỏn ú ca Ban d tho B lut thi hnh ỏn v
vn ny cú tớnh hp lớ v kh thi cao.
- Th ba, mi quan h phi kt hp gia
cỏc c quan thi hnh ỏn v cỏc ch th khỏc
liờn quan phi m bo tớnh thng xuyờn,
cht ch.

Mc ớch ca hỡnh pht l trng tr v
giỏo dc ngi phm ti khú cú th t
c khi hot ng thi hnh ỏn ch trụng
cy vo s n lc ca c quan thi hnh ỏn.
Bi vỡ, l hot ng phc tp nờn hiu qu
ca nú, mc khỏ ln, ph thuc vo s


nghiªn cøu - trao ®æi


t¹p
chÝ luËt häc sè 6/2007






17

phối hợp chặt chẽ của các chủ thể khác như
toà án, viện kiểm sát, ủy ban nhân dân các
cấp, các đơn vị kinh tế, tổ chức xã hội và
công dân. Thực tiễn thi hành án hình sự
những năm qua cho thấy mối quan hệ này
mặc dù đã được xác lập, vận hành nhưng
còn khá lỏng lẻo, chưa đi vào chiều sâu và
chủ yếu được xây dựng trên cơ sở quy định
của pháp luật (thực hiện trách nhiệm pháp lí

do luật định) chứ chưa mang tính chất tự
nguyện như là sự sẵn sàng chia sẻ gánh
nặng trách nhiệm với cơ quan thi hành án,
sẵn sàng giúp đỡ những người lầm lỗi
nhanh chóng tái hoà nhập cộng đồng. Trong
không ít trường hợp, nguyên nhân khiến
cho mối quan hệ phối kết hợp đó chưa được
như mong muốn thì trách nhiệm lại thuộc
về chính cơ quan thi hành án. Khi đề cập
những vấn đề đặt ra trong công tác thi hành
án phạt tù thời gian qua, trong báo cáo tại
Hội thảo khoa học về công tác thi hành án
phạt tù do Học viện cảnh sát nhân dân tổ
chức vào tháng 11/2005, ông phó tổng cục
trưởng Tổng cục cảnh sát cho rằng: “Sự
phối hợp giữa trại giam với cơ quan công
an, chính quyền, các tổ chức xã hội của địa
phương trong việc quản lí, giúp đỡ phạm
nhân tái hoà nhập cộng đồng sau khi ra trại
thiếu đồng bộ, nhiều khi mới chỉ dừng lại ở
mức độ trao đổi, thông báo trên giấy tờ dẫn
đến tình trạng tái phạm còn nhiều”.
Sự không chặt chẽ của mối quan hệ phối
kết hợp trong hoạt động thi hành án hình sự
ở một số trường hợp xuất phát từ sự thiếu
quan tâm của các cơ quan khác. Chẳng hạn,
theo thống kê của Bộ công an, hiện có gần
1/3 số người bị giam giữ trong các trại tạm
giam, nhà tạm giữ của công an các địa
phương là những người chờ xét xử phúc

thẩm hoặc giám đốc thẩm hay chờ đủ thủ
tục để đi chấp hành án. Thông thường, thời
gian chờ đủ thủ tục để đi chấp hành án là từ
3 đến 6 tháng, thậm chí có trường hợp kéo
dài đến 1 năm. Nguyên nhân của tình trạng
này không chỉ bởi sự bất cập của thời hạn
xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm mà còn
bởi sự chậm trễ của toà án. Để khắc phục
tình trạng đó, theo chúng tôi, nên chuyển
thẩm quyền ra quyết định thi hành án của
toà án sang cơ quan thi hành án .
Sự không sẵn sàng tự nguyện hợp tác
với cơ quan thi hành án của các đơn vị kinh
tế, tổ chức xã hội, công dân lại xuất phát từ
nguyên nhân khác: Đó là việc thiếu cơ chế
hợp lí, đủ sức khuyến khích họ tích cực
tham gia giúp người bị kết án tái hoà nhập
cộng đồng sau khi chấp hành xong hình
phạt. Tình trạng này chỉ được khắc phục khi
Nhà nước có chính sách phù hợp để động
viên tinh thần và nhất là khuyến khích về
mặt vật chất cho các tổ chức, cá nhân tích
cực tham gia vào hoạt động giúp đỡ những
người mãn hạn tù tái hoà nhập cộng đồng
(chính sách ưu đãi về thuế, vay vốn…).
- Thứ tư, kinh phí, cơ sở vật chất - kĩ
thuật phục vụ hoạt động thi hành án hình sự
phải được đáp ứng ở mức độ tốt nhất.
Kinh phí và các bảo đảm vật chất - kĩ
thuật được coi như nguồn năng lượng

không thể thiếu giúp việc vận hành của một
bộ máy diễn ra bình thường. Hơn nữa, hiệu
suất hoạt động của bộ máy, trong phần lớn


nghiªn cøu - trao ®æi
18




t¹p chÝ luËt häc sè 6/2007

các trường hợp, lại phụ thuộc vào chính
chất lượng nguồn năng lượng. Trong Dự
thảo Bộ luật thi hành án, vấn đề kinh phí và
cơ sở vật chất - kĩ thuật cho hoạt động của
cơ quan thi hành án, chế độ chính sách đối
với cán bộ trại giam được quy định mang
tính nguyên tắc tại các điều 325, 326 và 328
là khá hợp lí.
Ở giai đoạn hiện nay, theo chúng tôi,
Nhà nước cần quan tâm đầu tư nâng cấp các
trại giam đã có, xây mới các trại giam mà
chủ yếu ưu tiên cho khu vực miền núi phía
Bắc, nơi mà sau chiến tranh biên giới phía
Bắc năm 1979, các trại giam ở khu vực này
đã được di chuyển vào miền Trung nhằm
tránh tình trạng quá tải như hiện nay và tạo
thuận lợi cho việc dẫn giải phạm nhân cũng

như việc thăm gặp của thân nhân phạm
nhân. Theo thống kê, từ năm 1993 đến nay,
Bộ công an đã xây dựng được trên 200 ngàn
m
2
, Bộ quốc phòng đã xây được 7.379m
2

giam giữ nhưng so với yêu cầu thì còn quá
thấp. Theo quy định của Pháp lệnh thi hành
án phạt tù, mỗi phạm nhân được sử dụng
2m
2
sàn nằm nhưng trong thực tế bình quân
mỗi phạm nhân chỉ có 1,54m
2
, cá biệt có
trại chưa được 1m
2
. Trong thời gian tới,
theo dự báo, mỗi năm số phạm nhân sẽ tăng
khoảng 12%. Thực tế đó đòi hỏi Nhà nước
phải đầu tư lượng kinh phí không nhỏ để cải
tạo, xây mới các trại giam nhằm đảm bảo
cho phạm nhân có diện tích sàn nằm theo
quy định của pháp luật và phấn đấu đến
năm 2010 sẽ tăng diện tích đó lên 2 lần.
Đặc biệt, thiết kế của các nhà giam cũng
cần thay đổi theo hướng chia thành các
phòng nhỏ, mỗi phòng chỉ giam từ hai đến

bốn phạm nhân, không nên để các phòng
lớn giam chung hàng chục phạm nhân như
hiện nay. Điều đó không chỉ tạo thuận lợi
cho việc quản lí giam giữ, giáo dục, cải tạo
phạm nhân cũng như đảm bảo quyền lợi của
phạm nhân mà còn tránh được hậu quả xấu
cho công tác đối nội, đối ngoại của đất nước.
- Thứ năm, đội ngũ cán bộ thi hành án
phải đảm bảo về số lượng và chất lượng.
Sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật;
sự sẵn sàng hợp tác chặt chẽ của các chủ thể
liên quan khác; sự đầy đủ về kinh phí, cơ sở
vật chất - kĩ thuật… cũng không thể giúp
hoạt động thi hành án đạt hiệu quả mong
muốn khi đức hoặc tài hay cả hai điều đó
của lực lượng thi hành án còn có những
mảng tối, không đáp ứng yêu cầu của hoạt
động được giao. Hàng năm, ở Việt Nam xảy
ra khoảng hơn 100 ngàn vụ phạm tội, số
phạm nhân mỗi năm tăng khoảng hơn 10
ngàn người, trong khi đó lực lượng thi hành
án hình sự mà chủ yếu là thi hành án phạt tù
còn khá mỏng. Theo thống kê, ở Bộ công an
lực lượng cảnh sát trại giam hiện có gần 20
ngàn người; ở Bộ quốc phòng lực lượng
phụ trách công tác thi hành án phạt tù chỉ có
263 người, phụ trách 8 trại giam. Theo Báo
cáo của Cục quản lí trại giam Bộ công an
(V26), hiện lực lượng cảnh sát trại giam còn
thiếu khoảng 5 ngàn người. Dự báo đến

năm 2010, lực lượng trên phải cần tới 30
ngàn người mới có thể đáp ứng yêu cầu của
công tác cải tạo, giam giữ phạm nhân. Điều
đó sẽ khiến cho nhu cầu bổ sung lực lượng
cán bộ cảnh sát trại giam ngày càng bị gia


nghiªn cøu - trao ®æi


t¹p
chÝ luËt häc sè 6/2007






19

tăng sức ép.
Tính đến tháng 10/2004, số phạm nhân
trong các trại giam ở nước ta là gần 120
ngàn người. Trong số này, đã phát hiện
được gần 26 ngàn phạm nhân nghiện ma
tuý, gần 7 ngàn phạm nhân mắc bệnh viêm
gan B, C, D; gần 12 ngàn phạm nhân nhiễm
HIV/AIDS, hơn 7 ngàn phạm nhân lao phổi.
Có trại giam, tỉ lệ nhiễm HIV/AIDS chiếm
gần 40% tổng số phạm nhân. Mỗi năm, trại

giam trả lại cho xã hội 30 - 50 ngàn phạm
nhân đã được giáo dục, cải tạo và phần lớn
những người này đã hoàn lương. Tỉ lệ tái
phạm không cao (dưới 20%). Những số liệu
nêu trên không chỉ nói lên sự vất vả, thậm
chí nguy hiểm trong công việc hàng ngày
của lực lượng cảnh sát trại giam mà còn
chứng tỏ thành tích mà lực lượng này đạt
được trong thực tế là rất lớn, đáng ghi nhận.
Nhưng nếu đối chiếu với đòi hỏi của hoạt
động thi hành án phạt tù trong thời gian tới
thì có thể nhận thấy thực tế là trình độ, năng
lực của cán bộ, chiến sĩ lực lượng cảnh sát
trại giam đang là vấn đề đáng quan tâm.
Trong gần 20 ngàn cán bộ, chiến sĩ lực
lượng cảnh sát trại giam thuộc Cục V26 Bộ
công an, số có trình độ nghiệp vụ cao đẳng
và đại học chiếm tỉ lệ 10,17%, sau đại học
chiếm 0,91% (10 người), trung học chiếm
42,3%, sơ học chiếm 26,37%, chưa qua đào
tạo chiếm 32,48%. Và do đó, trong thực tế
việc giáo dục để tái hoà nhập hàng vạn
phạm nhân trong điều kiện nền kinh tế thị
trường hiện nay là hết sức khó khăn. Để
khắc phục tình trạng cán bộ thi hành án
hình sự mà chủ yếu là cán bộ phụ trách
công tác trại giam vừa thiếu, vừa yếu như
hiện nay, Nhà nước cần có chiến lược đào
tạo đội ngũ cán bộ thi hành án thực sự khoa
học mới có thể đáp ứng kịp thời yêu cầu của

công tác thi hành án hình sự trong tình hình
mới. Vấn đề thành lập trường đào tạo
chuyên ngành về cảnh sát làm nhiệm vụ thi
hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp như ý
kiến của nhiều nhà khoa học thời gian gần
đây theo chúng tôi là có cơ sở và cần được
xem xét một cách nghiêm túc.
3. Trong số các điều kiện đảm bảo hiệu
quả hoạt động thi hành án hình sự đã phân
tích, bốn điều kiện đầu được coi là những
điều kiện cần và điều kiện thứ năm là điều
kiện đủ. Các chủ thể liên quan cần quan tâm
đến sự hoàn thiện của tất cả các điều kiện
đã được xác lập ở mức độ tối đa như chúng
đòi hỏi và khả năng thực tế của chúng ta ở
từng thời điểm cụ thể. Một điều không thể
phủ nhận là thi hành án hình sự chỉ có thể
vận hành một cách thuận lợi, hiệu quả khi
hoạt động trên được đảm bảo bởi tất cả
những điều kiện cần và đủ đã nêu. Để
những điều kiện đó có thể phát triển một
cách nhanh chóng và bền vững như chúng
cần có, đòi hỏi sự quan tâm và quyết tâm
cao của Đảng, Nhà nước, các chủ thể có
liên quan và toàn xã hội. Nhiệm vụ trước
mắt ở thời điểm hiện nay là phải sớm thông
qua Bộ luật thi hành án hình sự nhằm tạo cơ
sở pháp lí tin cậy, vững chắc cho công tác
quản lí và tổ chức thi hành án hình sự trong
thực tế. Và khi điều đó trở thành hiện thực,

các điều kiện khác sẽ có cơ hội lớn để hoàn
thiện thêm một bước đáng kể./.