Ngân sách nhà nước và thực trạng Thâm hụt Ngân sách nhà nước ở Việt Nam

Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
LI NểI U
Trong iu kin nn kinh t th trng hin i, vai trũ qun lý v iu
tit v mụ nn kinh t xó hi ca nh nc c cao hn bao gi ht.
m trỏch vai trũ ny, nh nc phi nm bt cỏc cụng c ti chớnh tin t,
trong ú cõn i NSNN c xem l mt trong nhng cụng c sc bộn
nh nc can thip ton din vo nn kinh t.
Núi n NSNN thỡ khng th khng ni n tỡnh trng thm ht NS cn
bn kinh niờn ca mi nh nc
Núi n NSNN thỡ khụng th khụng núi n tỡnh trng thõm ht NS
cn bn kinh niờn ca mi nh nc
. Ngay c Hoa K - mt trong nhng cng quc cú nn kinh t ng
hng u th gii hin nay cng phi i mt vi vn ny, Vit Nam cng
khụng ngoi l.
Mc thõm ht ngõn sỏch nc ta ang cú xu hng gia tng v
ngy cng tỏc ng tiờu cc n i sng nhõn dõn cng nh ton b nn
kinh t. Núi cỏch khỏc, õy chớnh l mt trong nhng nguy c lm khng
hong nn kinh t, gõy khú khn cho chớnh ph trong vic thc hin cỏc
chớnh sỏch ti khúa v tin t.
Vy ngõn sỏch nh nc l gỡ ? thõm ht ngõn sỏch l gỡ? Thc trng
vn thõm ht ngõn sỏch Vit Nam th no? Gii phỏp hn ch v
khc phc tỡnh trng thõm ht ngõn sỏch nh nc ra sao?
Trong bi tiu lun ny, chỳng tụi s ln lt tỡm hiu v lm rừ nhng
vn
trờn vn NSNN v thc trng Thõm ht ngõn sỏch nh
nc Vit Nam.
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
1
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
Mục lục
Mục lục................................................................................................................................2

Tài liệu tham khảo 24.........................................................................................................2
Chơng 1:..............................................................................................................................3
Ngân sách nhà nớc và thâm hụt ngân sách nhà nớc......................................................3
1. Ngõn sỏch nh nc......................................................................................................3
2. Khỏi nim v cỏch tớnh bi chi ngõn sỏch nh nc..................................................10
CHƯƠNG 2:.....................................................................................................................14
THựC TRạNG THÂM HụT NGÂN SáCH ở VIệT NAM......................................................................14
CHƯƠNG 3:......................................................................................................................20
GIảI PHáP CHO VấN Đề THÂM HụT NGÂN SáCH ở VIệT NAM...................................................20
3.1. Bin phỏp "tng thu, gim chi"...............................................................................20
3.2. Vay n trong nc (Vay dõn) :...............................................................................22
3.3. Vay n nc ngoi:.................................................................................................23
3.4. S dng d tr ngoi t:..........................................................................................24
3.5. Vay ngõn hng (in tin)...........................................................................................24
Tài liệu tham khảo............................................................................................................................24
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
2
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
Chơng 1:
Ngân sách nhà nớc và thâm hụt ngân sách nhà nớc
1. Ngõn sỏch nh nc
1.1. Bn cht ca ngõn sỏch nh nc:
Trong tin trỡnh lch s, ngõn sỏch nh nc (NSNN) vi t cỏch l mt phm
trự kinh t ó ra i v tn ti t lõu. L mt cụng c Ti chớnh quan trng ca Nh
nc, NSNN xut hin da trờn c s hai tin khỏch quan l tin Nh nc v
tin kinh t hng hoỏ- tin t.
Trong lch s loi ngi, Nh nc xut hin l kt qu ca cuc u tranh
giai cp trong xó hi. Nh nc ra i tt yu kộo theo nhu cu tp trung ngun lc
ti chớnh vo trong tay Nh nc lm phng tin vt cht trang tri cho cỏc chi
phớ nuụi sng b mỏy Nh nc v thc hin cỏc chc nng kinh t, xó hi ca Nh

nc. Bng quyn lc ca mỡnh, Nh nc tham gia vo quỏ trỡnh phõn phi tng
sn phm xó hi. Trong iu kin kinh t hng hoỏ- tin t, cỏc hỡnh thc tin t
trong phõn phi nh: thu bng tin, vay nc Nh nc s dng to lp
qu tn t riờng cú: NSNN. Nh vy, NSNN l ngõn sỏch ca Nh nc, hay Nh
nc l ch th ca ngõn sỏch ú.
NSNN l khỏi nim quen thuc theo ngha rng m bt k ngi dõn no cng
bit c, song li cú rt nhiu nh ngha khỏc nhau v NSNN:
Theo quan im ca Nga: NSNN l bng thng kờ cỏc khon thu v chi bng
tin ca Nh nc trong mt giai on nht nh.
Mt cỏch hiu tng t, ngi Phỏp cho rng: NSNN l ton b ti liu k
toỏn mụ t v trỡnh by cỏc khon thu v kinh phớ ca Nh nc trong mt nm.
Cú th thy rng cỏc quan im trờn u cho thy biu hin bờn ngoi ca
NSNN v mi quan h mt thit gia Nh nc v NSNN.
Trong h thng ti chớnh, NSNN l khõu ch o, úng vai trũ ht sc quan
trng trong vic duy trỡ s tn ti ca b mỏy quyn lc Nh nc. Ti Vit nam,
nh ngha v NSNN c nờu rừ trong lut NSNN (20/3/1996): NSNN l ton b
cỏc khon thu v chi ca Nh nc trong d toỏn ó c c quan Nh nc cú
thm quyn quyt nh v c thc hin trong mt nm m bo thc hin cỏc
chc nng, nhim v ca Nh nc.(iu1- lut NSNN).
Trong thc tin, hot ng NSNN l hot ng thu (to lp) v chi tiờu (s
dng) qu tin t ca Nh nc, lm cho ngun ti chớnh vn ng gia mt bờn l
cỏc ch th kinh t, xó hi trong quỏ trỡnh phõn phi tng sn phm quc dõn di
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
3
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
hỡnh thc giỏ tr v mt bờn l Nh nc. ú chớnh l bn cht kinh t ca NSNN.
ng sau cỏc hot ng thu, chi l mi quan h kinh t gia Nh nc v cỏc ch
th kinh t, xó hi. Núi cỏch khỏc, NSNN phn ỏnh mi quan h kinh t gia Nh
nc vi cỏc ch th trong phõn phi tng sn phm xó hi, thụng qua vic to lp,
s dng qu tin t tp trung ca Nh nc, chuyn dch mt b phn thu nhp bng

tin ca cỏc ch th ú thnh thu nhp ca Nh nc v Nh nc chuyn dch thu
nhp ú n cỏc ch th c thc hin thc hin cỏc chc nng, nhim v ca
Nh nc.
1.2. c im ca ngõn sỏch Nh nc:
hiu th no l ngõn sỏch Nh nc thỡ cú rt nhiu quan nim khỏc nhau,
hin nay cú hai quan nim ph bin v ngõn sỏch Nh nc. Quan nim th nht
cho rng: ngõn sỏch Nh nc l bn d toỏn thu chi ti chớnh ca Nh nc trong
mt khong thi gian nht nh, thng l mt nm. Quan nim th hai cho rng:
ngõn sỏch Nh nc l qu tin t ca Nh nc. Cỏc quan nim trờn v ngõn sỏch
Nh nc ó kootj t c mt c th, mt vt cht ca ngõn sỏch Nh nc, nhng
li cha th hin c ni dung kinh t xó hi ca ngõn sỏch Nh nc. Trũn thc
t, nhỡn b ngoi hot ng ngõn sỏch Nh nc l hot ng thu chi ti chớnh ca
Nh nc. Hot ng ú c biu hin mt cỏch a dng v phong phỳ, c tin
hnh hu ht trờn cỏc lnh vc vn húa, chớnh tr xó hụi, kinh t. nú tỏc ng n
mi ch th kinh t xó hi. Tuy vy, nhng chỳng cú nhng c im chung sau:
Th nht, vic to lp v s dng qu ngõn sỏch Nh nc luụn gn lin vi
quyn lc ca Nh nc v phuc v cho vic thc hin cỏc chc nng ca Nh
nc, c Nh nc tin hnh trờn c s lut nh. õy cng chớnh l im khỏc
bit ga ngõn sỏch Nh nc vi cỏc khon tỡa chớnh khỏc. Cỏc khon thu NSNN
u mang tớnh cht phỏp lý, cũn chi ngõn sỏch Nh nc mang tớnh cht cp phỏt
khụng hon tr trc tip. Do nhu cu chi tiờu ca mỡnh thc hin nhim v kinh
t - xó hi Nh nc ó s dng quy nh h thng phỏp lut ti chớnh, buc mi
phỏp nhõn v th nhõn phi np mt phn thu nhp ca mỡnh cho Nh nc vi t
cỏch l mt ch th. Cỏc hot ng thu chi NSNN u tin hnh theo c s nht
nh ú l cỏc lut thu, c thu chido Nh nc ban hnh, ng thi cỏc hot
ng luụn chu s kim tra ca cỏc c quan Nh nc.
Ngõn sỏch Nh nc nú luụn luụn cha ng nhng li ớch v mt kinh t,
chớnh tr, ngoi giao, xó hi Nhng li ớch quc gia, li ớch tng th bao gi cng
phi c t lờn hng u v chi phi cỏc li ớch khỏc.
Th hai, ngõn sỏch Nh nc luụn gn cht vi Nh nc cha ng nhng

li ớch chung v cụng, hot ng thu chi ca ngõn sỏch Nh nc l th hin qua cỏc
mt kinh t - xó hi ca Nh ncNgõn sỏch Nh nc l qu tin t tp trung ca
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
4
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
Nh nc c chia ra lm nhiu qu nh, mi mt qu nh cú nhng tỏc dng
riờng ri sau ú mi c chia dung cho nhng mc ớch.
Th ba, cng nh cỏc qu tin t khỏc ngõn sỏch Nh nc cng cú c im
riờng ca mt qu tin t, nú l qu tin t tp chung ca Nh nc c chia ra
thnh nhiu qu nh. Mi qu cú tỏc dng riờng ri sau ú mi c chia dung cho
nhng mc ớch.
Th t, hot ng thu cho ngõn sỏch Nh nc c th hin theo nguyờn tc
khụng hon tr li trc tiờp i vi ngi cú thu nhp cao nhm mc ớch rỳtruts
ngn khon thi gian gia ngi giu v ngi nghốo nhm cụng bng cho xó hi.
vớ d: xõy dng ng xỏ, an ninh quc phũng ngi chu thu s c hng
li t hng húa ny nhng hon tr mt cỏch trc tip. Bờn cnh ú ngõn sỏch cũn
chi cho cỏc qu chớnh sỏch, tr cp thiờn tai
1.3. Vai trũ ngõn sỏch nh nc:
Kinh t th trng l kinh t hng húa tin t phỏt trin giai on cao; tc
l khi tt c cỏc quan h kinh t trong quỏ trỡnh tỏi sn xut xó hi u c tin t
hoỏ, cỏc yu t ca sn xut nh: t ai v ti nguyờn, vn bng tin v vn vt
cht, sc lao ng, cụng ngh v qun lý, cỏc sn phm dch v to ra, cht xỏm u
l i tng mua - bỏn v hng hoỏ. S vn hnh ca nn kinh t chu s tỏc ng
ca cỏc quy lut kinh t khỏch quan nh: quy lut giỏ tr, quy lut cung cu, quy lut
lu thụng tin t, .ó bc l nhng u th cng nh khuyt tt ca nn kinh t th
trng, ú l:
Kinh t th trng chỳ trng n nhng nhu cu cú kh nng thanh toỏn, khụng
chỳ ý n nhng nhu cu c bn ca xó hi.
Kinh t th trng, t li nhun lờn hng u , cỏi gỡ cú lói thỡ lm, khụng cú
lói thỡ thụi nờn nú khụng gii quyt c cỏi gi l hng hoỏ cụng cng (ng

xỏ, cỏc cụng trỡnh vn hoỏ, y t v giỏo dc .v.v.)
Trong nn kinh t th trng cú s phõn bit giu nghốo rừ rt: giu ớt, nghốo
nhiu, bt cụng xó hi.
Do tớnh t phỏt vn cú, kinh t th trng cú th mang li khụng ch cú tin b
m cũn c suy thoỏi, khng hong v xung t xó hi nờn cn phi cú s can thip
ca Nh nc.
hn ch v khc phc nhng khuyt tt ú ca nn kinh t th trng, Nh
nc can thip vo quỏ trỡnh vn hnh ca nn kinh t. S can thip ca Nh nc
s m bo hiu qu cho s vn ng ca th trng c n nh, nhm ti a hoỏ
hiu qu kinh t, bo m nh hng chớnh tr ca s phỏt trin kinh t, sa cha
khc phc nhng khuyt tt vn cú ca kinh t th trng, to ra nhng cụng c
quan trng iu tit th trng tm v mụ. Bng cỏch ú Nh nc mi cú th
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
5
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
kim ch tớnh t phỏt ca kinh t th trng, ng thi kớnh thớch i vi sn xut
thụng qua trao i hng hoỏ di hỡnh thc thng mi S can thip ú ca Nh
nc vo nn kinh t th trng l s can thip giỏn tip thụng qua cỏc cụng c ch
yu nh: phỏp lut, k hoch, t chc ti chớnh tin t, trong ú ngõn sỏch Nh
nc c coi l l cụng c quan trng nht ca Nh nc. Vi trũ quan trng ú
ca ngõn sỏch Nh nc c th hin trờn cỏc mt sau õy:
a. Ngõn sỏch Nh nc l cụng c huy ng ngun ti chớnh m bo cỏc
nhu cu chi tiờu ca Nh nc.
õy l vai trũ truyn thng ca ngõn sỏch Nh nc trong mi mụ hỡnh kinh
t, nú gn cht vi cỏc chi phớ ca Nh nc trong quỏ trỡnh tn ti v thc hin
nhim v ca mỡnh. Ngõn sỏch Nh nc cung cp ngun kinh phớ Nh nc u
t cho c s kt cu h tng, sn kinh doanh, to t liu sn xut
Nh nc huy ng ngun ti thụng qua cụng c nh thu, l phớ, li tc ca
Nh nc, cỏc khon vay trong nc hoc nc ngoi, viờn tr t cỏc nc t chc
trờn th gii,

b. Ngõn sỏch Nh nc l cụng c iu tit v mụ nn kinh t.
Vai trũ ny xut phỏt t yờu cu khc phc nhng khuyt tt vn cú ca nn
kinh t th trng. Vai trũ ny c th hin trờn cỏc mt sau:
+ Th nht, ngõn sỏch Nh nc l cụng c nh hng hỡnh thnh c cu kinh
t mi, kớch thớch phỏt trin sn xut kinh doanh v chng c quyn.
khc phc nhng khuyt tt ca nn kinh t th trng, Nh nc phi
hng nhng hot ng ca cỏc ch th trong nn kinh t i vo qu o m Nh
nc ó hoch nh, hỡnh thnh nờn c cu kinh t t u, to iu kin cho nn
kinh t phỏt trin n nh v bn vng. Thụng qua cụng c l ngõn sỏch Nh nc
m bo cung cp kinh phớ Nh nc u t cho c s kt cu h tng, hỡnh
thnh cỏc doanh nghip thuc cỏc nghnh then cht, trờn c s ú to iu kin
thun li cho s ra i v phỏt trin cỏc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t.
Mt khỏc, trong nhng iu kin c th, ngun kinh phớ ngõn sỏch cng cú th c
s dng h tr cho s phỏt trin ca cỏc doanh nghip, m bo cho tớnh n nh
v c cu hoc chun b cho vic chuyn sang c cu kinh t mi hp
lý hn.
Bng vic huy ng ngun ti chớnh thụng thụng qua cỏc khon thu v chớnh
sỏch thu s m bo vai trũ nh hng u t, kớch thớch hoc hn ch sn xut
kinh doanh. Vic t ra cỏc loi thu vi thu sut u ói, cỏc quy nh min thu,
gim thu... cú tỏc dng kớch thớch mnh m i vi cỏc doanh nghip. Mt chớnh
sỏch thu cú li s thu hỳt c doanh nghip b vn u t vo ni cn thit;
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
6
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
ngc li, mt chớnh sỏch thu kht khe s gim bt lung di chuyn vn vo ni
cn hn ch sn xut kinh doanh
c quyn, trong kinh t hc, c quyn l trng thỏi th trng ch cú duy
nht mt ngi bỏn v sn xut ra sn phm khụng cú sn phm thay th gn gi.
õy l mt trong nhng dng ca tht bi th trng, l trng hp cc oan ca th
trng thiu tớnh cnh tranh. Mc dự trờn thc t hu nh khụng th tỡm c

trng hp ỏp ng hon ho hai tiờu chun ca c quyn v do ú c quyn
thun tỳy cú th coi l khụng tn ti nhng nhng dng c quyn khụng thun tỳy
u dn n s phi hiu qu ca li ớch xó hi. c quyn c phõn loi theo
nhiu tiờu thc: mc c quyn, nguyờn nhõn ca c quyn, cu trỳc ca c
quyn... c quyn gõy ra rt nhiu tn tht phỳc li cho xó hi vỡ vy, vic cp vn
hỡnh thnh cỏc doanh nghip l mt trong nhng bin phỏp cn bn chng c
quyn v gi cho th trng khi ri vo tỡnh trng cnh tranh khụng hon ho, mt
trong nhng nguyờn nhõn kỡm hóm phỏt trin nn kinh t
+ Th hai, ngõn sỏch Nh nc cú vai trũ quan trng trong vic iu tit th
trng, bỡnh n giỏ c v chng lm phỏt.
Trong nn kinh t th trng, s bin ng khụng ngng ca giỏ c cú nguyờn
nhõn t s mt cõn i gia cung v cu. Bng cụng c thu, phớ, l phớ, vay v
chớnh sỏch chi tiờu ca ngõn sỏch Nh nc, Nh nc cú tỏc ng vo khớa cnh
cung hoc cu bỡnh n giỏ c. c bit s hỡnh thnh qu d phũng trong ngõn
sỏch Nh nc i phú vi vi s bin ng ca th trng úng vai trũ quan
trng bỡnh n giỏ c:
i vi th trng hng hoỏ: hot ng iu tit ca Chớnh ph c thc hin
thụng qua vic s dng cỏc qu d tr nh nc ( bng tin, bng ngoi t, cỏc loi
hng hoỏ, vt t chin lc,...) c hỡnh thnh t ngun thu ngõn sỏch.
i vi th trng tin t, th trng vn, th trng sc lao ng... hot ng
iu tit ca Chớnh ph thụng qua vic thc hin mt cỏch ng b gia cỏc cụng c
ti chớnh, tin t, giỏ c... trong ú cụng c ngõn sỏch vi cỏc bin phỏp nh phỏt
hnh cụng trỏi, chi tr n, cỏc bin phỏp tiờu dựng ca Chớnh ph cho ton xó hi,
o to...
Mt khỏc, hot ng thu chi ca ngõn sỏch Nh nc cú mi quan h cht ch
vi vn lm phỏt. Lm phỏt l cn bnh nguy him i vi nn kinh t v chng
lm phỏt l mt ni dung quan trng trong quỏ trỡnh iu chnh th trng.
Lm phỏt (trong kinh t hc) l s tng lờn theo thi gian ca mc giỏ chung
ca nn kinh t. Trong mt nn kinh t, lm phỏt l s mt giỏ tr th trng hay
gim sc mua ca ng tin. Khi so sỏnh vi cỏc nn kinh t khỏc thỡ lm phỏt l s

phỏ giỏ tin t ca mt loi tin t so vi cỏc loi tin t khỏc. Thụng thng theo
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
7
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
ngha u tiờn thỡ ngi ta hiu l lm phỏt ca n v tin t trong phm vi nn
kinh t ca mt quc gia, cũn theo ngha th hai thỡ ngi ta hiu l lm phỏt ca
mt loi tin t trong phm vi th trng ton cu. Phm vi nh hng ca hai thnh
phn ny vn l mt ch gõy tranh cói gia cỏc nh kinh t hc v mụ. Ngc li
vi lm phỏt l gim phỏt. Mt ch s lm phỏt bng 0 hay mt ch s dng nh thỡ
c ngi ta gi l s n nh giỏ c. Lm phỏt gõy ra rt nhiu hiu ng tiờu cc
cho t nc núi chung v cho nn kinh t núi chung.Nguyờn nhõn gõy ra v thỳc
y lm phỏt cú rt nhiu v xut phỏt t nhiu lnh vc, nh: Lm phỏt cho chi phớ
y, lm phỏt do c cu y, lm phỏt do xut nhp khu, lm phỏt do tin t
trong ú cú lnh vc thu chi ti chớnh ca Nh nc. Do ú, bng cỏc bin phỏp
ỳng n, trong cỏc quỏ trỡnh thu chi ca ngõn sỏch Nh nc nh: tht cht v nõng
cao hiu qu hiu qu ca cỏc khon chi tiờu ca ngõn sỏch Nh nc, tng thu tiờu
dung, gim thu i vi u t, tht cht chi tiờu ca ngõn sỏch Nh nc... Ngoi
ra, kim ch lm phỏt, nh nc cú th tng cng cỏc khon vay trong dõn gúp
phn lm gim lng tin mt trong nn kinh t; trit khụng phỏt hnh tin t
bự p thiu ht ngõn sỏch..., Nh nc cú th hn ch v kim soỏt lm phỏt.
c. Ngõn sỏch Nh nc l cụng c iu tit thu nhp gia cỏc thnh phn kinh
t v cỏc tng lp dõn c nhm m bo cụng bng xó hi.
T nm 1968 nn kinh t Vit Nam chuyn i c ch k hoch hoỏ tp trung
bao cp sang c ch th trng cú s iu tit ca Nh nc vi muc tiờu xõy dng
mt xó hi thnh vng, cụng bng v vn minh. Nhng nn kinh t th trng vi
nhng khuyt tt vn cú ca nú l phõn hoỏ giai cp, phõn hoỏ giu nghốo, bt cụng
bng xó hi... . Do vy, Nh nc phi s dng cụng c ngõn sỏch Nh nc iu
tit thu nhp, gim bt khong cỏch v thu nhp gia cỏc tng lp trong xó hi. Vic
iu tit ny c thc hin thụng qua hot ng thu chi ca ngõn sỏch.
Thụng qua hot ng thu ngõn sỏch, di hỡnh thc kt hp thu gim thu v

thu trc thu Nh nc iu tit bt mt phn thu nhp ca tng lp cú thu nhp cao
trong xó hi, hng dn tiờu dung hp lý, tit kim, m bo thu nhp chớnh ỏng
ca ngi lao ng. Mt khỏc, thụng qua hot ng chi ngõn sỏch di cỏc hỡnh
thc chng khoỏn cp phỏt, tr cp trong cỏc chớnh sỏch v dõn s k hoỏch húa gia
ỡnh v bo tr xó hi, vic lm... Nh nc h tr nõng cao i sng ca tng
lp ngi nghốo trong xó hi.
1.4. H thng ngõn sỏch nh nc
Lut NSNN ra i l s phn ỏnh phỏp lý c ch qun lý NSNN nc ta, th
ch hoỏ nhng ch trng, ng li i mi ca ng t i hi VI, VII, VIII, l
cụng c phỏp lý qun lý NSNN cú hiu lc v hiu qu, gúp phn hon thin h
thng phỏp lut ti chớnh. H thng NSNN v phõn cp qun lý NSNN l ni dung
ct lừi trong mi quan h gia ngõn sỏch trung ng v ngõn sỏch a phng ó
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
8
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
c phn ỏnh rừ rng trong lut da trờn quan im ca ng v Nh nc ta: tng
cng tớnh tp trung, thng nht, tớnh liờn tc ca iu hnh v mụ, lónh o tp
trung i ụi vi vic m rng trỏch nhim v quyn hn, phỏt huy tớnh ch ng,
sỏng to ca a phng i vi nhng vn m cỏc a phng cú kh nng x lý
cú hiu qu.
H thng NSNN c hiu l tng th cỏc cp ngõn sỏch cú mi quan h hu
c vi nhau trong quỏ trỡnh thc hin nhim v thu, chi ca mi cp ngõn sỏch.
Ti nc ta, t chc h thng NSNN gn bú cht ch vi vic t chc b mỏy
Nh nc v vai trũ, v trớ ca b mỏy ú trong quỏ trỡnh phỏt trin kinh t xó hi
ca t nc theo Hin phỏp. Mi cp chớnh quyn cú mt cp ngõn sỏch riờng cung
cp phng tin vt cht cho cp chớnh quyn ú thc hin chc nng, nhim v ca
mỡnh trờn vựng lónh th.Vic hỡnh thnh h thng chớnh quyn Nh nc cỏc cp l
mt tt yu khỏch quan nhm thc hin chc nng, nhim v ca Nh nc trờn mi
vựng lónh th ca t nc. Chớnh s ra i ca h thng chớnh quyn Nh nc
nhiu cp ú l tin cn thit t chc h thng ngõn sỏch nh nc nhiu cp.

Cp ngõn sỏch c hỡnh thnh trờn c s cp chớnh quyn Nh nc, phự hp
vi mụ hỡnh t chc h thng chớnh quyn Nh nc ta hin nay, h thng ngõn
sỏch nh nc bao gm ngõn sỏch trung ng v ngõn sỏch a phng:
* Ngõn sỏch trung ng phn ỏnh nhim v thu, chi theo ngnh v gi vai trũ
ch o trong h thng ngõn sỏch nh nc. Nú bt ngun t v trớ, vai trũ ca chớnh
quyn trung ng c Hin phỏp quy nh i vi vic thc hin cỏc nhim v
kinh t, chớnh tr, xó hi ca t nc. Ngõn sỏch trung ng cp phỏt kinh phớ cho
yờu cu thc hin chc nng, nhim v ca Nh nc trung ng (s nghip vn
hoỏ, s nghip an ninh quc phũng, trt t an ton xó hi, u t phỏt trin). Nú
cũn l trung tõm iu ho hot ng ngõn sỏch ca a phng. Trờn thc t, ngõn
sỏch trung ng l ngõn sỏch ca c nc, tp trung i b phn ngun ti chớnh
quc gia v m bo cỏc nhim v chi tiờu cú tớnh cht huyt mch ca c nc.
ngõn sỏch trung ng bao gm cỏc n v d toỏn ca cp ny, mi b, mi c quan
trung ng l mt n v d toỏn ca ngõn sỏch trung ng.Ngõn sỏch trung ng
bao gm: Mt l ngõn sỏch cp tnh v thnh ph trc thuc trung ng (gi chung
l ngõn sỏch cp tnh), hai l ngõn sỏch cp huyn, qun, th xó, thnh ph thuc tnh
(gi chung l ngõn sỏch cp huyn), ba l ngõn sỏch cp xó, phng, th trn (gi
chung l ngõn sỏch cp xó).
* Ngõn sỏch a phng l tờn chung ch cỏc cp ngõn sỏch ca cỏc cp
chớnh quyn bờn di phự hp vi a gii hnh chớnh cỏc cp. Ngoi ngõn sỏch xó
cha cú n v d toỏn, cỏc cp ngõn sỏch khỏc u bao gm mt s n v d toỏn
ca cp y hp thnh.
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
9
Đề án lý thuyết Tài chính tiền tệ GV:ths đoàn phơng thảo
+ Ngõn sỏch cp tnh phn ỏnh nhim v thu, chi theo lónh th, m bo thc
hin cỏc nhim v t chc qun lý ton din kinh t, xó hi ca chớnh quyn cp tnh
v thnh ph trc thuc trung ng. Chớnh quyn cp tnh cn ch ng, sỏng to
trong vic ng viờn khai thỏc cỏc th mnh trờn a bn tnh tng ngun thu,
m bo chi v thc hin cõn i ngõn sỏch cp mỡnh.

+ Ngõn sỏch cp xó, phng, th trn l n v hnh chớnh c s cú tm quan
trng c bit v cng cú c thự riờng: ngun thu c khai thỏc trc tip trờn a
bn v nhim v chi cng c b trớ phc v cho mc ớch trc tip ca cng
ng dõn c trong xó m khụng thụng qua mt khõu trung gian no. Ngõn sỏch xó l
cp ngõn sỏch c s trong h thng NSNN, m bo iu kin ti chớnh chớnh
quyn xó ch ng khai thỏc cỏc th mnh v t ai, phỏt trin kinh t, xó hi, xõy
dng nụng thụn mi, thc hin cỏc chớnh sỏch xó hi, gi gỡn an ninh, trt t trờn a
bn.
Trong h thng ngõn sỏch Nh nc ta, ngõn sỏch trung ng chi phi phn
ln cỏc khon thu v chi quan trng, cũn ngõn sỏch a phng ch c giao nhim
v m nhn cỏc khon thu v chi cú tớnh cht a phng. Quan h gia cỏc cp
ngõn sỏch c thc hin theo nguyờn tc sau:
Ngõn sỏch trung ng v ngõn sỏch cỏc cp chớnh quyn a phng c
phõn nh ngun thu v nhim v chi c th.Thc hin vic b sung t ngõn sỏch
cp trờn cho ngõn sỏch cp di m bo cụng bng, phỏt trin cõn i gia cỏc
vựng, cỏc a phng. S b sung ny l khon thu ca ngõn sỏch cp di.Trng
hp c quan qun lý Nh nc cp trờn u quyn cho c quan qun lý Nh nc cp
di thc hin nhim v chi thuc chc nng ca mỡnh, thỡ phi chuyn kinh phớ t
ngõn sỏch cp trờn cho ngõn sỏch cp di thc hin nhim v ú.Ngoi vic b
sung ngun thu v u quyn thc hin nhim v chi, khụng c dựng ngõn sỏch
cp ny chi cho nhim v ca ngõn sỏch cp khỏc tr trng hp c bit theo
quy nh ca Chớnh ph.
2. Khỏi nim v cỏch tớnh bi chi ngõn sỏch nh nc.
Bi chi ngõn sỏch nh nc trong mt nm l s chờnh lch gia chi ln hn
thu ca nm ú.
Mt vn hỡnh nh rt n gin, nhng tht ra li rt phc tp l: Khi tớnh
bi chi ngõn ngõn sỏch nh nc thỡ thu bao gm nhng khon gỡ, chi gm nhng
mc no?
Xột trờn phng din lý lun, s thu trong cụng thc tớnh bi chi ngõn sỏch
Nh nc hng nm khụng th bao gm cỏc khon vay n, bi vỡ cỏc khon vay

phi cú trỏch nhim hon tr.
SV: Phạm Minh Dơng Lớp: TCDN48B
10