Vai trò của nhà nước đối với việc phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn ở nước ta hiện nay

LỜI NÓI ĐẦU

Với gần 70% dân số sống ở khu vực nông thôn, phát triển kinh tế nông thôn
được xem là yếu tố quan trọng nhất đảm bảo sự phát triển bền vững của quốc gia.
Sau gần 15 năm thực hiện đổi mới kinh tế, nông nghiệp và phát triển nông thôn
Việt Nam đã đạt được những bước tiến quan trọng.
Đổi mới trong nông nghiệp đã mở đầu cho quá trình cải tổ kinh tế ở Việt Nam,
tạo nền tảng vững chắc giúp Việt Nam phát triển kinh tế. Trước năm 1988, Việt
Nam luôn ở trong tình trạng mất an ninh lương thực, phải nhập khẩu lương thực
hàng năm để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước. Nhờ những chính sách đúng
đắn về giao quyền sử dụng đất cho nông dân, phát triển kinh tế nông hộ, tự do hóa
thương mại, phát triển tín dụng nông thôn, khuyến nông,... Giai đoạn 1990-99,
nông nghiệp đạt tốc độ tăng trưởng nhanh, trung bình 4,5%/năm
Phát triển kinh tế Nông nghiệp - Nông thôn là một vấn đề rộng lớn, phức
tạp,chịu tác động của nhiều yếu tố khác nhau như yếu tố về chính sách ,về vốn,
điều kiện về khoa học công nghệ, yếu tố địa lý, điều kiện xã hội ,thi trường. Vµ
trong những năm đổi mới vừa qua, nhân tố đổi mới cơ chế chính sách là nhân tố
nổi trội nhất, tác động mạnh mẽ lên sự tăng trưởng và phát triển của kinh tế nông
nghiệp nông thôn.
Ngay tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ V đã khẳng định “Tập trung phát triển
kinh tế nông nghiệp nông thôn ,coi nông nghiệp là mặt trận hàng đầu”.
Mặt khác với hơn,76% dân số nước ta làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp, hơn
50% tổng kinh ngạch xuất khẩu là do ngành nông nghiệp đóng góp. Đảng và nhà
nước ta đã tập chung mọi nguồn lực cho phát triển nông nghiệp nông thôn. Trong
qu¸ tr×nh ph¸t triÎn vai trß cña nhµ níc trong qu¶n lý vÜ m« lµ rÊt lín

1
Xuất phát từ thực tế khách quan cần thiết phải có sự nhận xét đánh giá để làm
rõ các chủ trương của nhà nước nên em đã chọn đề tai: “Vai trò của nhà nước đối
với việc phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn ở nước ta hiện nay”.
Nội dung của đề tài này bao gồm:

CHƯƠNG I: LUẬN CHỨNG VAI TRÒ QUẢN LÝ VĨ MÔ CỦA NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI NỀN KINH TẾ.
CHƯƠNG II: VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ NÔNG NGHIỆP – NÔNG THÔN.

NHỮNG GIẢI PHÁP TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
– NÔNG THÔN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng thời gian có hạn cho nên bài viết này sẽ
không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự góp ý của thầy phụ
trách đề tài và các bạn sinh viên.
Em xin chân thành cám ơn thầy TRÇN VIÖT TIÕN đã tận tình giúp đỡ và
hướng dẫn em thực hiện đề tài này.

2
CHNG I
LUN CHNG VAI TRề QUN Lí V Mễ CA NH
NC I VI NN KINH Tế
I Vai trò khách quan của nhà nỡc trong quản lý vĩ mô đối với nền
kinh tế
1. Lý lun.
Trong quá trình phát triển xã hội của loài ngời thì nhà nớc ra đời rất sớm duy chỉ
có xã hội nguyên thuỷ là không có nhà nớc còn các xã hội khác ứng với mỗi xã hội
đều có một nhà nớc của nó nhà nứơc đầu tiên là khi xã hội chiếm hữu nô lệ xuất hiện
giai cấp xuất hiện nhng mâu thuẫn và nhà nớc ra đời là một tất yếu khách quan từ đó
đến nay nhà nớc đã thực hiện rất nhiều chức năng của nó để phát triển xã hội
Trong lịch sử đã chứng minh trong nền kinh tế của một nớc thì mỗi sự phát triển hay
đi xuống của nền kinh tế đều có liên quan đến các chính sách đờng lối của nhà nớc
trong quá trình tác động vào nền kinh tế trên phạm vi vĩ mô ,sự phát triển thần kì của
Nhật bản năm(1952-1973) là nhờ rất lớn vào vai trò của nhà nớc bằng các chính sách

đúng đắn về thuế chính sách tạo môi trờng kinh tế thuận lợi các chính sách về tài
chính tiền tệ đối ngoại thực thi rất có hiệu quả nên đã giúp cho nền kinh tế Nhật
bản có những bớc nhảy vọt ,nhng nếu những quản lý vĩ mô của một số nớc đông âu
trong công cuộc cải tổ do mắc một số những sai lầm đã làm cho nền kinh tế trì trệ
Nh nc ra i cú vai trũ qun lý xó hi ,to iu kin tt nht cho xó hi phỏt
trin. Vỡ vy xó hi no cng cn phi cú s qun lý của nh nc c bit trong
ch xó hi ch ngha vỡ nh nc xó hi ch ngha l nh nc ca dõn ,do
dõn ,vỡ dõn. i vi nn kớnh t vai trũ ca nh nc li phi chim v trớ quan
trng hn c, vỡ kinh t cú vai trũ quyt nh n s phỏt trin ca xó hi.nên vai
trò của nhà nớc trong việc quản lý vĩ mô là sự cần thiết khách quan
2. Thc t nc ta.

3
nớc ta qun lý ca nh nc cng quan trng vỡ t nc ta i lờn ch ngha xó
hi từ một xuất phát điểm thấp . Sau khi dnh thng li trong cuc chin tranh xõm
lc ca thc dõn Phỏp, thỡ ch trng ca ng ta l b qua giai on ch ngha
t bn lờn ngay ch ngha xó hi. Trong khi ú thỡ nn kinh t ca nc vn l nn
kinh t sn xut nh l ch yu, nn kinh t vn l da vo nụng nghip, iu y l
rt khú khn vỡ im xut phỏt ny l quỏ thp so vi cỏc nc khỏc, vỡ trong khi
ú cỏc nc khỏc ó phỏt trin nn sn xut ca h lờn nn cụng nghip v cú cỏc
iu kin tt v c s vt cht chun b cho s phỏt trin.
Nh vy đứng trớc nhiệm vu khó khăn đó nc ta cn thit phi cú s lónh o
ca ng v nh nc vi cỏc chớnh sỏch ,cỏc mc tiu ,nh hng s to iu
kin tt nht cho t nc phỏt trin theo ỳng hng lờn ch ngha xó hi.Đây
là vấn đề quan trọng mà nhà nớc ta luôn quan tâm và quyết tâm thực hiện
Cơ chế quản lý tập chung quan liêu bao cấp từ nhiều năm nay đã không tạo đ-
ợc động lực phát triển và gây ra nhiều hiện tợng trong xã hội Do đó đại hội VI đã chủ
trơng đổi mới về cơ chế quản lý kinh tế và chỉ ra thực chất của cơ chế mới đó là : cơ
chế kế hoạch hoá theo phơng thức hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa
Trên cơ sở tổng kết đánh giá những vấn đề thực tiễn trong đổi mới cơ chế quản

lý kinh tế ơ nớc ta từ năm 1986 đén nay trong các kỳ đại hội Đảng ta tiếp tục đổi mới
cơ chế theo hớng xoá bỏ cơ chế tập chung quan liêu bao cấp hình thành cơ chế thị
trờng có sự quản lý của nhà nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa .Đó thực chất là
quá trình đổi mới cả hệ thống các công cụ chính sách quản lý của nhà nớc tăng cờng
chức năng quản lý của nhà nớc
Nhà nớc xây dựng chiến lợc phát triển với các muc tiêu lớn các chỉ tiêu kinh tế
chủ yếu và điều tiết nền kinh tế bằng các chính sách .các công cụ kinh tế vĩ mô để
dẫn nền kinh tế theo định hớng đề ra cho từng giai đoạn
II. Vai trũ v cỏc cụng c iu tit ca chớnh ph trong nn kinh t th trng.
1. Vai trũ ca chớnh ph trong hot ng iu tit nn kinh t.

4
Từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập chung mang nặng tính hiện vật chuyển sang nền
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý
của nhà nước. Nền kinh tế phải trải qua thời kỳ quá độ, đó là thời kỳ mà cơ chế cũ
chưa hoàn toàn mất đi vá cơ chế mới nó cũng chưa thực sự ra đời vá hoạt động trên
cơ sở của chính nó và chưa phát huy tác dụng. Trong điều kiện đó vai trò của
chính phủ là rất quan trọng, và vai trò của chính phủ nó được thể hiện qua:
Thứ nhất: Là nhà nước sử dụng quyền lực của mình để tiệp tục thực hiện quá
trình tự do hoá giá cả, thương mại hoá nền kinh tế trong nước với các nội dung cụ
thể sau.
Xo¸ bỏ các tình trạng độc quyền và ban hành các đạo luật chống độc quyền bằng
cách tạo điều kiện cạch tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp.
Tạo ra các điều kiện cũng như các tiền đề pháp lý cho sự ra đời và hoạt động của
các thị trường cần thiết như: Thị trường về vốn, thị trường chứng khoán, thị trường
lạo động.
Hai là: Nhà nước là người thiết lập và duy trì quyền sở hữu các nguồn lực kinh tế
theo hướng các định rõ chủ sở hữu đích thực của các công dân, của các doanh
nghiệp tập thể, tư nhân và nhà nước, cụ thể lá:
Giao quyền sử dụng đất lâu dài cho nông dân, với các quyền cụ thể là: Thừa kế,

thế chấp, cho vay, chuyển nhượng và chuyển đổi.
Cho thuê hoặc đấu thầu các tài sản sản xuất
Cho nước ngoài thuê đất và các tài sản phục vụ cho sản xuất kinh doanh.
Ba là: Nhà nước đóng vai trò là “ Bà đỡ” cho sự ra đời của cơ chế thị trường, các
thành phàn kinh tế, hướng dẫn các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế kinh
doanh có hiệu quả. Để hoàn thành chức năng này nhà nước cần:
_ Xây dựng các khuôn khổ pháp lý sao cho thoả mãn các yêu cầu: Một mặt các
doanh nghiệp tự do kinh doanh, mặt khác nhà nước vẫn có thể kiểm soát nghĩa
vụ của các doanh nghiệp đối với nhà nước.

5
- Xây dựng kết cấu hạ tầng, tạo môi trường đầu tư hấp dẫn cho các doanh
nghiệp.
- Ban hành các chính sách kinh tế hấp dẫn để khuyến khích các nhà đầu tư
trong nước cũng như nước ngoài mở rộng sản xuất.
Bốn là: Đơn giản hoá các thủ tục hành chính sao cho bộ máy nhà nước đơn giản
gọn nhẹ năng động, đơn giản hoá các thủ tục hành chính.
Như vậy vai trò của chính phủ ngày trở lên quan trọng. Tuy vậy, muốn đạt được
kết quả cao thì nhà nước phải quán triệt nó bằng các cộng cụ kinh tế của mình
2. Các công cụ điều tiết nền kinh tế quốc dân của chính phủ.
Trong quá trình quản lý nền kinh tế của mình chính phủ sử dụng 3 c«ng cô chÝnh
sau :
Thứ nhất: Nhà nước sử dụng công cụ kế hoạch hoá của mình để điều tiết nền
kinh tế quốc dân: Nó là hoạt động có ý thức khách quan của nhà nước nhằm định
hướng phát triển toàn bộ nền kinh tế cũng như những giải pháp cơ bản để thự hiện
định hướng đó với hiệu quả kinh tế xã hội là lớn nhất.
Thứ hai: Chính phủ sử dụng luật pháp của mình để thực thi công tác quản lý của
minh, bằng việc ban hành các chính sách, chỉ thị, nghị quyết, quyết định.
Thứ ba: Nhà nước sử dụng chính sách tài chính và tiền tệ để điều tiết nền kinh tế
quốc dân.

Chính sách tiền tệ: Đây là hệ thống các chỉ tiêt chính sách cuối cùng mà nhờ tác
động của các chính sách tiền tệ đưa lại, cụ thể là vấn đề tăng trưỏng kinh tế, tạo
công ăn việc làm, giảm thiểu thất nghiệp, giảm thiểu chu kỳ thăng trầm kinh tế, ổn
định kinh tế.
Các công cụ điếu tiết của chính sách tiền tệ:
- Các công cụ điều tiết một cách trực tiếp:
+ Ấn định lãi xuất tiền gừi và lãi xuất tiền vay.
+ Ấn định mức tín dụng.

6
+ Phát hành các trái phiếu nhà nước để giảm lưọng tiền trong lưu thông.
+ Phát hành tiền trực tiếp cho ngân sách vá cho đầu tư.
- Các công cụ gián tiếp bao gồm:
+ Chính sách thị trường mở.
+ Chính sách lãi xuất chiết khấu.
+ Chính sách dự trữ bắt buộc.
Chính sách tài chính:
Nhà nước sử dụng công cụ này để điều tiết nền kinh tế và quản lý nguồn tài chính
thông qua ngân sách nhà nước. Trong chính sách này nhà nước sử dụng công cụ
thuế và phân phối nguồn thu nhập quốc dân.
Chính phủ sử dụng công cụ của mình để điều tiết nền kinh tế quốc dân, nhưng
không phải chính phủ sử dụng đồng thời các chính sách, mà tuỳ từng trường hợp,
điều kiện mà chính phủ sử dụng các chính sách cho phụ hợp.

7