Báo cáo "Thành phần Hội đồng xét xử vụ án dân sự " pptx

đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
18
Tạp chí luật học



ThS. Nguyễn Huy Du *
heo quy nh ti iu 129, 130 Hin
phỏp nm 1992 thỡ to ỏn thc hin
ch xột x tp th v quyt nh theo a
s; vic xột x cú hi thm tham gia, hi
thm ngang quyn vi thm phỏn. Ni
dung ca cỏc iu lut trờn cng ó c
quy nh li ti iu 4, 6 Lut t chc to
ỏn nhõn dõn nm 2002. Trờn c s ú,
trong D tho B lut t tng dõn s cú 4
iu lut quy v thnh phn gii quyt v
vic dõn s, bao gm thnh phn hi ng
xột x s thm v ỏn dõn s (iu 51),
thnh phn hi ng xột x phỳc thm v
ỏn dõn s (iu 52), thnh phn hi ng
xột x giỏm c thm, tỏi thm v ỏn dõn
s (iu 53) v thnh phn gii quyt vic
dõn s (iu 54). Tuy vy, hin nay vn
cũn nhiu ý kin khỏc nhau, nht l v
thnh phn hi ng xột x s thm, phỳc
thm v ỏn dõn s.
1. V thnh phn hi ng xột x s
thm v ỏn dõn s

Thnh phn hi ng xột x s thm v
ỏn dõn s c quy nh ti iu 51 D
tho B lut t tng dõn s gm mt thm
phỏn v hai hi thm nhõn dõn. Trong
trng hp c bit thỡ hi ng xột x s
thm cú th gm hai thm phỏn v ba hi
thm nhõn dõn. Cú ý kin tỏn thnh vi ni
dung quy nh ca iu lut ny vỡ cho
rng vic quy nh nh vy s bo m
c s kim tra, giỏm sỏt ca nhõn dõn
trong quỏ trỡnh xột x s thm ca to ỏn.
í kin khỏc li cho rng nờn quy nh
thnh phn hi ng xột x s thm gm
hai thm phỏn v mt hi thm nhõn dõn vỡ
cho rng quy nh nh vy mi bo m
c tớnh chuyờn nghip, nõng cao c
cht lng xột x ca to ỏn. Vy cú th
tip thu ý kin no quy nh thnh phn
hi ng xột x s thm v ỏn dõn s?
Theo quy nh ca Phỏp lnh thm
phỏn v hi thm to ỏn nhõn dõn nm
2002 thỡ c b nhim lm thm phỏn
ngoi cỏc tiờu chun v sc kho, o c,
chớnh tr, nng lc cũn ũi hi ngi cỏn
b phi trỡnh c nhõn lut v c o
to nghip v xột x. Ngoi ra, i vi
ngi c tuyn chn, b nhim lm
thm phỏn toỏ ỏn cp huyn phi cú thi
hn lm cụng tỏc phỏp lut ớt nht l bn
nm tr lờn; ngi c tuyn chn, b

nhim lm thm phỏn to ỏn nhõn dõn cp
tnh phi l ngi ó l thm phỏn to ỏn
nhõn dõn cp huyn ớt nht l nm nm, cú
nng lc xột x nhng v ỏn v nhng vic
thuc thm quyn ca to ỏn cp tnh;
ngi ó l thm phỏn to ỏn nhõn dõn cp
T

* Tũa ỏn nhõn dõn th xó Bc Ninh


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

19

tnh ớt nht l 5 nm, cú nng lc xột x
cỏc v ỏn v nhng vic khỏc thuc thm
quyn ca To ỏn nhõn dõn ti cao thỡ cú
th c tuyn chn, b nhim lm thm
phỏn To ỏn nhõn dõn ti cao. Trong
trng hp do nhu cu cỏn b thỡ ngi cú
cỏc tiờu chun lm thm phỏn tuy cha
phi l thm phỏn to ỏn cp di m cú
thi gian cụng tỏc phỏp lut t mi nm
tr lờn, cú nng lc xột x nhng v ỏn v
nhng vic thuc thm quyn ca to ỏn
cp tnh thỡ cú th tuyn chn, b nhim
lm thm phỏn to ỏn nhõn dõn cp tnh,
ngi cú thi gian cụng tỏc phỏp lut t 15

nm tr lờn, cú nng lc xột x nhng v
ỏn v nhng vic thuc thm quyn ca
To ỏn nhõn dõn ti cao thỡ cú th tuyn
chn, b nhim lm thm phỏn To ỏn
nhõn dõn ti cao. Vi cỏc quy nh nh
vy thỡ mt ngi mun c b nhim
lm thm phỏn to ỏn nhõn dõn cp huyn
(cp to ỏn thp nht trong h thng t
chc to ỏn) cng ó phi tri qua thc tin
lm cụng tỏc phỏp lut v c o to v
chuyờn mụn v nghip v mt cỏch ht sc
cụng phu mi ỏp ng c nhim v
c giao. Nhng i vi ngi cú th
c bu lm hi thm nhõn dõn, phỏp lut
khụng quy nh c th v tiờu chun
chuyờn mụn, nghip v. Khon 2 iu 5
Phỏp lnh thm phỏn v hi thm tũa ỏn
nhõn dõn quy nh: ''Cụng dõn Vit Nam
trung thnh vi t quc v Hin phỏp nc
Cng ho xó hi ch ngha Vit Nam, cú
phm cht o c tt, liờm khit v trung
thc, cú kin thc phỏp lớ, cú tinh thn
kiờn quyt bo v phỏp ch xó hi ch
ngha, kiờn quyt u tranh bo v li ớch
ca Nh nc, quyn v li ớch hp phỏp
ca cụng dõn, cú sc kho bo m hon
thnh nhim v c giao thỡ cú th c
bu hoc c lm hi thm. So sỏnh tiờu
chun c b nhim lm thm phỏn v
tiờu chun c bu lm hi thm nhõn

dõn chỳng tụi thy ngi c b nhim
lm thm phỏn cn phi t c nhng
yờu cu rt cao v o to chuyờn mụn,
nghip v v thi gian cụng tỏc thc tin
phỏp lut nhng i vi ngi c bu
lm hi thm nhõn dõn thỡ tiờu chun v
o to v thi gian cụng tỏc phỏp lut
khụng t ra cao nh thm phỏn bi hot
ng xột x khụng phi l ngh nghip ca
hi thm nhõn dõn. Trờn thc t, hi thm
nhõn dõn l nhng ngi i din cho cỏc
ngnh, cỏc gii, sng ti a bn dõn c.
Hi thm nhõn dõn tuy l ngi cú kinh
nghim thc tin, am hiu cỏc phong tc,
tp quỏn ti a phng nhng cú im yu
cn khc phc, ú l trỡnh chuyờn mụn
thiu, nng lc xột x hn ch. Nhiu hi
thm nhõn dõn c hi ng nhõn dõn
cựng cp bu nhng do trỡnh chuyờn
mụn, nghip v yu, thm chớ vn hiu bit
xó hi li khụng nhiu nờn khi tham gia xột
x h ch yu da vo ý kin ca thm
phỏn. Khi ngh ỏn, cỏc hi thm nhõn dõn
u ngh thm phỏn nờu quan im
trc m khụng a ra c nhng kt
lun mt cỏch c lp v chớnh xỏc. Trong


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
20

Tạp chí luật học
nhng trng hp ú, vic xột x tp th
v vic tham gia xột x ca hi thm nhõn
dõn khụng cũn ý ngha na v nguyờn tc
''khi xột x, thm phỏn v hi thm c lp
v ch tuõn theo phỏp lut c quy nh
ti iu 130 Hin phỏp nm 1992 v iu
5 Lut t chc to ỏn nhõn dõn nm 2002
cng khụng thc hin c. Cng do nng
lc trỡnh chuyờn mụn, nghip v ca
hi thm nhõn dõn a s cũn hn ch nờn
trong thc tin khi xột x mt s v ỏn dõn
s cũn xy ra nhng trng hp c hai hi
thm nhõn dõn u kt lun, biu quyt v
gi quan im theo phong tc, tp quỏn ti
a phng m khụng cn c vo quy nh
ca phỏp lut hin hnh dn n vic thm
phỏn phi bo lu quan im ca mỡnh.
Vic quyt nh gii quyt v ỏn theo a s
trong nhng trng hp ú lm cho mt s
bn ỏn, quyt nh ca tũa ỏn ó b hu,
sa do cha phự hp vi quy nh ca
phỏp lut.
Vic xột x ca to ỏn nhõn dõn cú hi
thm nhõn dõn tham gia l ht sc cn
thit, iu ny th hin tớnh dõn ch trong
t tng, m bo nhõn dõn thc hin quyn
lc ca mỡnh, phỏt huy vai trũ ca nhõn
dõn trong xột x, bo m vic xột x ỳng
v phự hp vi nguyn vng ca nhõn dõn

nhng trờn thc t ớt hi thm nhõn dõn
phỏt huy c y vai trũ ca mỡnh
cú th tham gia xột x tt. Trong khi ú,
cỏc v ỏn phc tp to ỏn phi th lớ gii
quyt ngy cng nhiu. T nhng vn
nờu trờn chỳng tụi thy quy nh ca iu
51 D tho B lut t tng dõn s l cha
phự hp vi thc t hin nay nờn cn phi
cú s sa i theo hng: Hi ng xột
x s thm v ỏn dõn s gm hai thm
phỏn v mt hi thm nhõn dõn. Vi hi
ng xột x s thm v ỏn dõn s gm hai
thm phỏn v mt hi thm nhõn dõn thỡ
vn th hin c tớnh dõn ch trong xột
x, bo m s tham gia ca nhõn dõn vo
hot ng xột x, bo m s giỏm sỏt ca
nhõn dõn i vi hot ng xột x ca to
ỏn ng thi s m bo trong hi ng xột
x cú nhiu thnh viờn c o to
chuyờn sõu v chuyờn mụn, nghip v lm
cho vic gii quyt v ỏn c ỳng n.
Hn na, quy nh ny vn hon ton phự
hp vi quy nh ti iu 129 Hin phỏp
nm 1992 l ''vic xột x ca to ỏn nhõn
dõn cú hi thm nhõn dõn, ca to ỏn quõn
s cú hi thm quõn nhõn tham gia theo
quy nh ca phỏp lut. Tt nhiờn, khi
thc hin quy nh: Hi ng xột x s
thm v ỏn dõn s gm hai thm phỏn v
mt hi thm nhõn dõn thỡ s lt thm

phỏn tham gia xột x s thm cỏc v ỏn
dõn s s tng gp ụi. Tuy vy, vn
ny cng cú th gii quyt c vỡ chỳng
ta ó cú nhiu c s o to lut trỡnh
i hc, hng nm cú rt nhiu sinh viờn
tt nghip i hc lut l ngun b sung
cỏn b di do cho ngnh to ỏn. Mt khỏc,
theo D tho B lut t tng dõn s thỡ ti
õy ng s s phi chng minh s vic,
to ỏn khụng phi iu tra, xỏc minh s
vic nhiu nh hin nay nờn cú th tp


đặc san góp ý dự thảo bLTTDS
Tạp chí luật học

21

trung vo xột x c, s thm phỏn cú th
thiu nhng s khụng nhiu lm.
2. V thnh phn hi ng xột x
phỳc thm v ỏn dõn s
Theo nguyờn tc to ỏn thc hin ch
hai cp xột x (iu 11 Lut t chc to
ỏn nhõn dõn) thỡ cỏc v ỏn dõn s cũn cú th
c gii quyt to ỏn cp phỳc thm. Ti
iu 52 D tho B lut t tng dõn s k
tha quy nh: Hi ng xột x phỳc thm
gm ba thm phỏn. õy l s k tha quy
nh ti khon 2 iu 16 Phỏp lnh th tc

gii quyt cỏc v ỏn dõn s. Song xung
quanh quy nh ny cng cú nhiu ý kin
khỏc nhau. í kin th nht tỏn thnh vi
quy nh ca D tho B lut t tng dõn s
vỡ cho rng tớnh cht ca phỳc thm khỏc
vi s thm. V nguyờn tc, phỳc thm l
hot ng xột x cui cựng i vi v ỏn
dõn s, bn ỏn, quyt nh ca to ỏn cp
phỳc thm l chung thm c thi hnh
ngay nờn hi ng xột x phỳc thm phi
gm ton thm phỏn. í kin th hai cng
tỏn thnh vi quy nh ca iu lut ú
nhng ngh quy nh thờm trong trng
hp c bit thỡ thnh phn hi ng xột x
phỳc thm gm ba thm phỏn v hai hi
thm nhõn dõn bo m quyn giỏm sỏt
ca nhõn dõn i vi hot ng xột x ca
to ỏn. í kin th ba thỡ cho rng bo
m tớnh nhõn dõn trong xột x theo quy
nh ti iu 129 Hin phỏp nm 1992 thỡ
ngoi thm phỏn cn quy nh c hi thm
nhõn dõn tham gia hi ng xột x. Theo
chỳng tụi vic quy nh hi thm nhõn dõn
tham gia hi ng xột x phỳc thm l cn
thit nhng mt mc nht nh. Trc
ht, cn nhn thc vic xột x phỳc thm l
vic xột x li v ỏn dõn s nờn tớnh cht v
yờu cu ca vic xột x phỳc thm khỏc vi
xột x s thm. Theo nguyờn tc xột x
theo hai cp thỡ ng s cú quyn khỏng

cỏo, vin kim sỏt cp trờn cú quyn khỏng
ngh bn ỏn, quyt nh ca to ỏn cp s
thm yờu cu to ỏn cp trờn xột x li
nhng i vi bn ỏn, quyt nh ca to ỏn
cp phỳc thm c thi hnh ngay thỡ c
hi ng s bo v quyn li ca h
trc to ỏn mt ln na l rt ớt. Hn na,
nhng v ỏn dõn s phi xột x li to ỏn
cp phỳc thm thng rt phc tp, nu
thm phỏn khụng cú trỡnh chuyờn mụn
nghip v gii thỡ khú cú th gii quyt
ỳng n c. Nh ó nờu phn trờn,
khụng th ũi hi hi thm nhõn dõn ỏp
ng c nhng yờu cu ú vỡ h l nhng
ngi tham gia xột x khụng chuyờn nghip
v thng l khụng c o to c bn.
Tuy vy, theo iu 129 Hin phỏp nm
1992 thỡ vic xột x ca to ỏn nhõn dõn cú
hi thm nhõn dõn tham gia theo quy nh
ca phỏp lut. Nu B lut khụng quy nh
vic tham gia xột x ca hi thm nhõn dõn
tũa ỏn cp phỳc thm l vi hin. Do vy,
chỳng tụi ngh sa iu 52 D tho B
lut t tng dõn s theo hng thnh phn
hi ng xột x phỳc thm gm 2 thm
phỏn v 1 hi thm nhõn dõn./.