Kế toán mua hàng tại công ty cp dịch vụ thông tin và công nghệ itgroup việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
KHOA KẾ TOÁN-KIỂM TOÁN
------

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:
KẾ TỐN MUA HÀNG TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN
DỊCH VỤ THÔNG TIN VÀ CÔNG NGHỆ ITGROUP VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: Đào Thị Thanh Bình
TS. Đàm Bích Hà

Lớp

: K54DD

Mã sinh viên

: 18D155004

HÀ NỘI – 2022


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế tốn – Kiểm tốn
TĨM LƯỢC

Trong q trình đổi mới, Đảng và Nhà nước ta ln xác định vai trò quan
trọng của doanh nghiệp đối với sự phát triển kinh tế. Để đứng vững và phát triển
trong điều kiện: có sự cạnh tranh gay gắt, doanh nghiệp phải nắm bắt và đáp ứng

được tâm lý, nhu cầu của người tiêu dùng với sản phẩm có chất lượng cao, giá
thành hạ, mẫu mã phong phú, đa dạng chủng loại. Muốn vậy, các doanh nghiệp
thương mại phải giám sát tất cả quy trình mua hàng để mua được hàng hố với chi
phí thấp nhất và có thể thoả mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng.
Để thực hiện được quá trình sản xuất kinh doanh thì buộc doanh nghiệp phải
có đủ các yếu tố đầu vào cần thiết. Vì vậy mà kế tốn mua hàng đóng vai trị vô
cùng quan trọng đảm bảo cho công tác mua hàng được tổ chức thực hiện một cách
thuận lợi, giúp hoạt động sản xuất kinh doanh được diễn ra liên tục. Nhờ đó nên
doanh nghiệp ln chủ đợng và có kế hoạch mua sắm kịp thời, tránh tình trạng thiếu
hụt hàng hóa, vật tư làm gián đoạn đến hoạt động sản xuất và kinh doanh.
Xuất phát từ đó, em đã tiến hành nghiên cứu luận văn với đề tài: “Kế toán mua
hàng tại Công ty CP Dịch vụ thông tin và Cơng nghệ ITGROUP Việt Nam”. Luận
văn trình bày khái qt những lý luận về kế toán mua hàng, chỉ ra được thực trạng
trong q trình mua hàng của Cơng ty. Để từ đó rút ra kết luận và đưa ra một số giải
pháp và đề xuất nhằm hoàn thiện và nâng cao kế tốn mua hàng của Cơng ty.

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

i

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán
LỜI CẢM ƠN

Trải qua quá trình bốn năm học tập dưới sự giảng dạy tỉ mỉ và chỉ bảo tận tình
của thầy cơ giáo Trường Đại học Thương Mại, em đã có được vốn kiến thức cơ bản

để thuận lợi hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy cơ khoa kế tốn – kiểm tốn Trường
Đại học Thương Mại, đặc biệt là TS. Đàm Bích Hà đã tâm huyết góp ý và truyền
đạt kiến thức trong suốt thời gian thực hiện đề tài “Kế toán mua hàng tại Công ty
CP Dịch vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam”.
Đồng thời, em cũng xin cảm ơn Ban lãnh đạo và anh chị nhân viên phòng Kế
tốn tài chính của Cơng ty Cổ phần Dịch vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt
Nam cũng như các phòng ban khác đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ em có
thêm kinh nghiệm thực tế trong q trình thực tập tại Cơng ty.
Do thời gian có hạn và kinh nghiệm thực tế còn nhiều hạn chế cùng một vài lý
do khách quan nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong có được sự
đóng góp ý kiến đáng q của thầy cơ để bài luận văn được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 01 tháng 4 năm 2022
Sinh viên thực hiện
Bình
Đào Thị Thanh Bình

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

ii

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế tốn – Kiểm tốn
MỤC LỤC

TĨM LƯỢC...............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT....................................................................................v
DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ...................................................vi
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết nghiên cứu về kế tốn mua hàng tại Cơng ty Cổ phần Dịch vụ
thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam........................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................2
5. Kết cấu của luận văn.............................................................................................4
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN MUA HÀNG TRONG
DOANH NGHIỆP.....................................................................................................5
1.1 Đặc điểm nghiệp vụ mua hàng trong doanh nghiệp........................................5
1.1.1 Một số khái niệm liên quan đến mua hàng........................................................5
1.1.2 Đặc điểm kế toán mua hàng...............................................................................6
1.1.3 Phân loại mua hàng...........................................................................................9
1.1.4 Yêu cầu quản lý và nhiệm vụ kế toán mua hàng..............................................10
1.2 Nội dung kế toán mua hàng trong doanh nghiệp...........................................12
1.2.1 Kế toán mua hàng theo quy định của chuẩn mực kế toán Việt Nam...............12
1.2.2 Kế toán mua hàng theo quy định của chế độ kế tốn (ban hành theo Thơng tư
133/2016/TT-BTC ngày 26/8/2016 của Bộ Tài chính)..............................................14
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VỀ KẾ TỐN MUA HÀNG TẠI CƠNG TY CỔ
PHẦN DỊCH VỤ THÔNG TIN VÀ CÔNG NGHỆ ITGROUP VIỆT NAM....24
2.1 Tổng quan về công ty CP Dịch vụ thông tin và Cơng nghệ ITGROUP Việt
Nam...........................................................................................................................24
2.1.1 Q trình hình thành và phát triển của Công ty CP Dịch vụ thông tin và Cơng
nghệ ITGROUP Việt Nam.........................................................................................24

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

iii

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

2.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh và tổ chức quản lý của công ty CP Dịch vụ
thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam...........................................................25
2.1.3. Tổ chức cơng tác kế tốn của Công ty Cổ phần Dịch vụ thông tin và Công
nghệ ITGROUP Việt Nam.........................................................................................28
2.2. Thực trạng của kế toán mua hàng tại Công ty CP Dịch vụ thông tin và
Công nghệ ITGROUP Việt Nam...........................................................................32
2.2.1 Đặc điểm nghiệp vụ mua hàng của Công ty CP Dịch vụ thông tin và Công
nghệ ITGROUP Việt Nam.........................................................................................32
2.2.2 Thực trạng kế tốn mua hàng của Cơng ty CP Dịch vụ thông tin và Công nghệ
ITGROUP Việt Nam..................................................................................................34
2.3. Đánh giá thực trạng kế toán mua hàng tại Công ty CP Dịch vụ thông tin và
Công nghệ ITGROUP Việt Nam...........................................................................36
2.3.1 Ưu điểm............................................................................................................36
2.3.2 Hạn chế và nguyên nhân..................................................................................38
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN KẾ TỐN MUA HÀNG
TẠI CÔNG TY CP DỊCH VỤ THÔNG TIN VÀ CÔNG NGHỆ ITGROUP
VIỆT NAM..............................................................................................................41
3.1 Ngun tắc, u cầu hồn thiện kế tốn mua hàng tại Công ty CP Dịch vụ
thông tin và Cơng nghệ ITGROUP Việt Nam......................................................41

3.1.1. Ngun tắc hồn thiện.....................................................................................41
3.1.2. u cầu hoàn thiện..........................................................................................42
3.2 Các giải pháp, đề xuất hoàn thiện về kế tốn mua hàng tại Cơng ty CP Dịch
vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam.................................................43
3.3 Điều kiện thực hiện giải pháp..........................................................................48
3.3.1 Về phía Nhà nước.............................................................................................48
3.3.2 Về phía Cơng ty................................................................................................48
KẾT LUẬN..............................................................................................................50
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

iv

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Diễn giải

CP

Cổ phần

DN

Doanh nghiệp

DNTM

Doanh nghiệp thương mại

GTGT

Giá trị gia tăng

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

v

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ
Sơ đồ 1.1 - Sơ đồ hạch toán TK 156.........................................................................17
Sơ đồ 2.1 - Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty.....................................................27
Sơ đồ 2.2 - Tổ chức bộ máy kế tốn của Cơng ty.....................................................29

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

vi

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán
PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết nghiên cứu về kế tốn mua hàng tại Công ty Cổ phần
Dịch vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam
Từ khi đại dịch COVID-19 xảy ra kéo theo những hậu quả đối với nền kinh tế
nước ta, mức độ cạnh tranh về hàng hóa giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên
khốc liệt hơn. Các doanh nghiệp thương mại được khuyến khích hoạt động và phát
triển, có quyền chủ động đề ra phương hướng sản xuất kinh doanh của mình sao cho
đem lại lợi ích cho doanh nghiệp đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà
nước. Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế đó đã khẳng định vai trị của thương
mại - là cầu nối trung gian giữa doanh nghiệp sản xuất và thị trường tiêu dùng, có
nhiệm vụ phát triển các nhu cầu sử dụng về hàng hóa và dịch vụ trên thị trường từ
đó đưa ra các phương án đáp ứng yêu cầu đó.

Để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của nền kinh tế, đòi hỏi các doanh
nghiệp phải tổ chức tốt quá trình mua hàng hóa. Vì đây là nghiệp vụ mở đầu cho
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, là khâu mở đầu cho lưu chuyển hàng hoá,
mua đúng chủng loại, mẫu mã, số lượng, và chất lượng thì dẫn đến mua và bán tốt
hơn. Quá trình mua hàng được đánh giá là tốt khi q trình đó đáp ứng được u
cầu về số lượng, chất lượng, giá trị mà vẫn đảm bảo tiết kiệm trong tất cả các khâu:
thu mua - dự trữ - tiêu thụ.
Trong q trình thực tập tại Cơng ty CP Dịch vụ thông tin và Công nghệ
ITGROUP Việt Nam, em nhận thấy việc mua hàng hóa ln được cơng ty, các cấp
lãnh đạo quan tâm, luôn cố gắng để đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất và đề ra
những biện pháp trong các kỳ tiếp theo. Nhưng dựa trên kết quả khảo sát thực tế em
nhận thấy được cơng ty cịn gặp một số hạn chế trong q trình quản lý và thu mua
hàng hóa như: lượng hàng tồn kho cao, một số chi phí hàng hóa cịn bị đẩy lên,
chưa có sự đầu tư và quan tâm đúng mức đến hệ thống kiểm soát nội bộ …Hơn nữa,
kế tốn mua hàng cịn nhiều vấn đề cần phải hồn thiện từ tài khoản kế tốn,
phương pháp kế tốn đến hệ thống sổ kế toán và kế toán quản trị chưa được quan
tâm đúng mức. Vì vậy kế tốn mua hàng có vị trí rất quan trọng đối với doanh
nghiệp và các nhà kinh doanh.

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

1

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

Nhận thấy sự cần thiết của việc nghiên cứu đề tài kế tốn mua hàng tại Cơng
ty CP Dịch vụ thơng tin và công nghệ ITGROUP Việt Nam, em đã lựa chọn nghiên
cứu đề tài “Kế tốn mua hàng tại Cơng ty CP Dịch vụ thông tin và công nghệ
ITGROUP Việt Nam”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Luận văn nhằm hệ thống hóa những vấn đề lý luận về kế toán mua hàng, đưa
ra những nội dung về kế tốn mua hàng, từ đó áp dụng vào thực tiễn tại Công ty CP
Dịch vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam. Các mục tiêu cụ thể bao
gồm:
Thứ nhất : Phân tích thực trạng kế tốn mua hàng tại Cơng ty.
Thứ hai : Chỉ ra những hạn chế trong quá trình quản lý và thu mua hàng hóa
của Cơng ty.
Thứ ba : Đề xuất, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế tốn mua
hàng tại Cơng ty CP Dịch vụ thơng tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Kế toán mua hàng của Công ty CP Dịch vụ thông tin và công nghệ ITGROUP
Việt Nam.
1.
2.
3.
3.1
3.2 Phạm vi nghiên cứu
- Thời gian: từ ngày 15/02/2022 đến ngày 15/04/2022
- Không gian: tại Công ty CP Dịch vụ thông tin và công nghệ ITGROUP Việt
Nam - Số 22, ngõ 1, phố Trần Quốc Hoàn, Phường Dịch Vọng Hậu, Quận Cầu
Giấy, Hà Nội.
- Số liệu: tình hình mua hàng tháng 1 của năm 2022 được thu thập tại doanh
nghiệp.
4. Phương pháp nghiên cứu

4.1 Phương pháp thu thập dữ liệu
GVHD: TS. Đàm Bích Hà

2

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

 Phương pháp quan sát thực tế:
Thông tin được thu thập thông qua quan sát trực tiếp trong quá trình thực tập
tại Công ty CP Dịch vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam về các nội
dung: quy trình mua hàng, môi trường làm việc như tổ chức bộ máy quản lý trong
cơng ty, tổ chức bộ máy kế tốn và cách phân công công việc. Đồng thời, quan sát
thực trạng cơng tác kế tốn mua hàng tại cơng ty từ việc lập chứng từ, lên sổ và ghi
chép nghiệp vụ liên quan đến mua hàng của đơn vị.
Qua đó, phương pháp quan sát giúp em hiểu thêm về thực trạng và các nhân tố
ảnh hướng để vấn đề nghiên cứu và đưa ra biện pháp phù hợp với Công ty.

 Phương pháp phỏng vấn
Phương pháp này thu thập dữ liệu một cách đầy đủ và chính xác nhất, có thể
thu được những đánh giá khả quan về thực trạng công tác kế tốn nói chung và cơng
tác kế tốn mua hàng nói riêng. Mục đích của phương pháp này là nhằm xác thực
lại sự chính xác của thơng tin khác ngồi phiếu điều tra và giúp em có cái nhìn trực
diện và khách quan về thơng tin kế tốn.
Đối tượng phỏng vấn là kế tốn trưởng và nhân viên phịng tài chính kế tốn.
Với nội dung phỏng vấn là những câu hỏi liên quan đến kế tốn nói chung và cụ thể

công tác mua hàng tại đơn vị.
Câu hỏi phỏng vấn và kết quả phỏng vấn (Phụ lục 1 – Phiếu khảo sát)

 Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Sử dụng chứng từ, các tài khoản, phương pháp tính giá, Bảng cân đối kế
tốn, Trang web, Sổ sách… của Cơng ty để thu thập những thông tin về công tác kế
tốn mua hàng tại Cơng ty
- Qua Giáo trình, Chuẩn mực kế toán số 02, Văn bản hiện hành để hệ thống
hóa phần lý luận chung của đề tài. Ngoài ra, em còn tham khảo các tài liệu liên quan
từ bên luận văn của các khóa trước cũng giúp ích rất nhiều cho việc nghiên cứu.
Tất cả các dữ liệu đã được thu thập từ các phương pháp trên được phân loại,
phân tích, chọn lọc cẩn thận để chọn ra các thơng tin thích hợp.
4.2 Phương pháp xử lý dữ liệu
Sau khi thu thập các thông tin, dữ liệu cần thiết cho đề tài luận văn sau các
cuộc phỏng vấn được ghi chép cẩn thận sau đó được hồn thiện và sắp xếp lại một
GVHD: TS. Đàm Bích Hà

3

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế tốn – Kiểm tốn

cách có hệ thống. Từ đó tiến hành tổng hợp, tiếp tục phân tích và các phương pháp
xử lý dữ liệu được sử dụng bao gồm kỹ thuật phân tích, đối chiếu cùng với các
phương pháp nghiên cứu khác nhằm tăng độ chính xác và hiệu quả trong xử lý dữ
liệu. Sau đó đưa ra những nhận xét và đề xuất các giải pháp để hồn thiện cho cơng

tác kế tốn mua hàng tại đơn vị.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài tóm lược, lời cảm ơn, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục từ viết
tắt, danh mục tài liệu tham khảo, lời mở đầu và kết luận, luận văn được chia làm 3
chương như sau:
Chương 1. Lý luận chung về kế toán mua hàng trong doanh nghiệp.
Chương 2. Thực trạng kế tốn mua hàng tại Cơng ty CP Dịch vụ thơng tin và
Công nghệ ITGROUP Việt Nam.
Chương 3. Một số giải pháp hồn thiện kế tốn mua hàng tại Cơng ty CP Dịch
vụ thông tin và Công nghệ ITGROUP Việt Nam.

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

4

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN MUA HÀNG TRONG
DOANH NGHIỆP
1.1 Đặc điểm nghiệp vụ mua hàng trong doanh nghiệp
1.1.1 Một số khái niệm liên quan đến mua hàng
Theo PGS.TS Võ Văn Nhị 2005, hàng hoá trong DNTM tồn tại dưới hình thức
vật chất, là sản phẩm của lao động, có thể thoả mãn một nhu cầu nào đó của con
người, được thực hiện thông qua mua bán trên thị trường. Nói cách khác hàng hố ở
DNTM là những hàng hố, vật tư... mà doanh nghiệp mua vào để bán ra, phục vụ

nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của xã hội. Hàng hóa có hai thuộc tính là giá trị và giá
trị sử dụng của nó.
Theo GS.TS Đồng Thị Thanh Phương 2007 mua hàng là hành vi thương mại
đầu tiên nhằm chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa giữa các doanh nghiệp thương
mại và các đơn vị nguồn hàng.
Theo Điều 3 – Luật Thương mại 2005, mua bán hàng hóa là hoạt động thương
mại, theo đó người bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho
bên mua và nhận thanh tốn; bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho bên bán, nhận
hàng và quyền sở hữu hàng hóa theo thỏa thuận.
Theo TS. Nguyễn Tuấn Duy 2014,
- Xét theo hoạt động của doanh nghiệp thương mại, mua hàng là khâu đầu tiên
trong quá trình kinh doanh thương mại nhằm tạo ra nguồn hàng hóa để đảm bảo
cung ứng đầy đủ, kịp thời, đồng bộ đúng quy cách chủng loại cho các nhu cầu của
khách hàng.
- Xét theo sự vận động của tài sản, mua hàng là quá trình tài sản của doanh
nghiệp chuyển từ hình thái tiền tệ sang hình thái hàng hóa, kết thúc khâu mua doanh
nghiệp sẽ mất quyền sở hữu về tiền tệ hoặc tăng nghĩa vụ trả nợ cho người bán
nhưng được quyền sở hữu về hàng hóa.
Một số quan niệm về mua hàng ở trên tiếp cận dưới những góc độ nghiên cứu
khác nhau, trong điều kiện lịch sử khác nhau. Vì vậy, để đáp ứng đầy đủ yêu cầu về
hạch toán kế toán mua hàng trong cơ chế thị trường hiện nay, có thể khái qt mua
hàng là q trình đầu tiên của q trình lưu chuyển hàng hóa tạo điều kiện đầu tiên
cho các giai đoạn tiếp theo. DN được quyền sở hữu hàng hóa, mất quyền sở hữu
tiền tệ hoặc có trách nhiệm thanh tốn tiền hàng cho nhà cung cấp.
GVHD: TS. Đàm Bích Hà

5

SVTH: Đào Thị Thanh Bình

Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

1.1.2 Đặc điểm kế toán mua hàng
1.1.2.1 Các phương thức mua hàng
Mua hàng trong DNTM được thực hiện theo hai phương thức:
- Mua hàng theo phương thức lấy hàng: Theo phương thức này căn cứ vào
hợp đồng kinh tế đã ký kết, doanh nghiệp cử nhân viên mang giấy uỷ nhiệm nhận
hàng đến đơn vị bán để nhận hàng theo quy định trong hợp đồng và chịu trách
nhiệm vận chuyển hàng hóa về đơn vị mình. Hoặc để mua hàng trực tiếp tại cơ sở
sản xuất, tại thị trường và chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hoá về doanh nghiệp.
Các chứng từ mua hàng do bên cung cấp lập trong đó phải ghi rõ từng mặt hàng,
đơn giá và số tiền thanh tốn để phịng kế tốn kiểm tra ghi sổ số hàng về kho
doanh nghiệp.
- Mua hàng theo phương thức nhận hàng: Theo phương thức này bên bán căn
cứ vào hợp đồng kinh tế đã ký kết hoặc đơn đặt hàng, chuyển hàng tới cho bên mua,
giao hàng tại kho của bên mua hay tại địa điểm do bên mua quy định trước. Khi
chuyển hàng đi thì hàng hóa vẫn thuộc quyền sở hữu của bên bán, hàng mua chỉ
thuộc quyền sở hữu của DN khi DN nhận được hàng và chấp nhận thanh toán. DN
sau khi nhận được chứng từ do bên cung cấp gửi đến chuyển cho phòng nghiệp vụ
đối chiếu với hợp đồng đã ký và chuẩn bị nhập hàng. Sau đó, chuyển chứng từ cho
phịng kế tốn để kiểm tra ghi sổ kế toán và tiến hành thanh toán tiền hàng với bên
cung cấp.
Mỗi phương thức mua hàng đều liên quan đến thỏa thuận về địa điểm, cách
thức giao hàng, trách nhiệm nhận hàng và các chi phí liên quan đến hợp đồng mua
hàng, do đó việc lựa chọn phương thức mua hàng nào sẽ dẫn đến việc xác định thời
điểm ghi chép hàng mua, việc tính giá trị hàng mua và ghi chép các phí tổn phát
sinh trong quá trình mua hàng khác nhau.

1.1.2.2 Các phương thức thanh toán
Các phương thức thanh toán được xác định trên hợp đồng mua bán và hóa
đơn, hiện nay các doanh nghiệp có thể thanh tốn theo hai phương thức sau:
- Phương thức thanh toán ngay: Sau khi nhận được quyền sở hữu về hàng
mua, doanh nghiệp thương mại thanh tốn ngay tiền hàng cho người bán, hình thức
thanh tốn có thể bằng tiền mặt, bằng tiền cán bộ tạm ứng, qua ngân hàng, có thể
thanh tốn bằng hiện vật.
GVHD: TS. Đàm Bích Hà

6

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

- Phương thức thanh toán trả chậm: Theo phương thức này thời điểm thanh
toán tiền hàng sẽ diễn ra sau thời điểm ghi nhận quyền sở hữu về hàng hóa. Thơng
thường để tránh bị chiếm dụng vốn, doanh nghiệp bán sẽ đặt điều kiện tín dụng cho
DN trong đó quy định về thời hạn thanh toán cho phép, thời hạn thanh toán được
hưởng chiết khấu thanh toán, tỷ lệ chiết khấu thanh tốn được hưởng (nếu có).
1.1.2.3 Đặc điểm q trình mua hàng
a. Phạm vi xác định hàng mua:
Hàng hóa được coi là hàng mua khi thỏa mãn đồng thời ba yếu tố sau:
- Phải thông qua phương thức mua bán và thanh toán tiền hàng nhất định
- Doanh nghiệp đã nắm quyền sở hữu về hàng và mất quyền sở hữu về tiền,
một loại hàng hóa khác hay có trách nhiệm thanh toán tiền cho người bán.
- Hàng mua vào nhằm mục đích để bán hay dùng cho hoạt động sản xuất kinh

doanh
Một số trường hợp sau cũng được coi là hàng mua:
- Hàng mua về vừa để bán, vừa để tiêu dùng trong nội bộ doanh nghiệp mà
chưa phân biệt rõ giữa các mục đích thì vẫn coi là hàng mua.
- Hàng hố hao hụt trong q trình mua theo hợp đồng bên mua chịu.
Những trường hợp sau không được coi là hàng mua:
- Hàng nhận biếu tặng
- Hàng mẫu nhận được
- Hàng dôi thừa tự nhiên
- Hàng mua về dùng trong nội bộ hoặc dùng cho xây dựng cơ bản
- Hàng nhập từ khẩu gia công, sản xuất phụ thuộc
- Hàng nhận bán hộ, bảo quản hộ
b. Thời điểm xác định hàng mua:
Theo nguyên tắc kế toán cơ sở dồn tích, hàng mua được ghi nhận khi hàng hóa
đã chuyển giao quyền sở hữu từ bên bán cho bên mua, bên mua đã thanh toán tiền
hoặc chấp nhận thanh tốn. Mỗi phương thức mua hàng sẽ có các thời điểm xác
nhận hàng mua khác nhau:

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

7

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

- Theo phương thức mua hàng trực tiếp: theo phương thức này thời điểm xác

định hàng mua là khi đã hoàn thành thủ tục giao nhận hàng, doanh nghiệp đã thanh
toán tiền hoặc chấp nhận thanh toán.
- Theo phương thức chuyển hàng: theo phương thức này hàng hóa được xác
định là hàng mua khi đơn vị mua đã nhận được hàng do nhà cung cấp chuyển đến,
đã thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán.
Việc xác định đúng phạm vi và thời điểm xác định hàng mua có ý nghĩa rất
lớn đối với doanh nghiệp, nó đảm bảo cho việc ghi chép chỉ tiêu hàng mua một cách
đầy đủ, kịp thời, chính xác, giúp cho lãnh đạo có cơ sở để chỉ đạo nghiệp vụ mua
hàng; đồng thời quản lý chặt chẽ hàng hoá đã thuộc quyền sở hữu của doanh
nghiệp, giám sát chặt chẽ hàng mua đang đi đường, tránh những tổn thất về hàng
hố trong q trình vận chuyển
1.1.2.4 Phương pháp tính giá hàng hóa
Theo quy định của chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02 (VAS 02) “Hàng tồn
kho”, hàng mua được ghi nhận ban đầu theo giá gốc. Giá gốc hàng mua bao gồm
tồn bộ các chi phí doanh nghiệp chi ra để có được hàng hóa từ nơi mua đến kho
của doanh nghiệp, gọi tắt là giá mua thực tế.
Giá thực tế của hàng hoá mua vào được xác định theo cơng thức sau:
Giá thực tế
của hàng

Giá mua
=

hóa mua vào

của hàng
hóa

+

Chi phí phát

Thuế (khơng

sinh trong

bao gồm thuế

khâu mua
hàng

+

được hồn

Giảm giá
hàng mua,
-

lại)

chiết khấu
thương mại
được hưởng

Trong đó:
- Giá mua của hàng hoá: Là số tiền mà doanh nghiệp phải trả cho người bán
theo hợp đồng hay hoá đơn. Tuỳ thuộc vào phương thức tính thuế giá trị gia tăng
doanh nghiệp đang áp dụng, giá mua hàng hoá được quy định khác nhau.
+ Đối với doanh nghiệp tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ,

giá mua của hàng hố là giá mua chưa có thuế giá trị gia tăng đầu vào.
+ Đối với doanh nghiệp tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp
trên giá trị gia tăng và đối với những hàng hố khơng thuộc đối tượng chịu thuế giá
trị gia tăng thì giá mua của hàng hoá bao gồm cả thuế giá trị gia tăng đầu vào.
GVHD: TS. Đàm Bích Hà

8

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

- Các khoản thuế phát sinh trong khâu mua bao gồm:
+ Thuế nhập khẩu là khoản thuế doanh nghiệp phải nộp khi nhập khẩu hàng
hóa.
+ Thuế tiêu thụ đặc biệt là khoản thuế phát sinh ở khâu mua khi doanh nghiệp
mua những mặt hàng thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
- Giảm giá hàng mua: là số tiền mà người bán giảm trừ cho người mua do
hàng hoá kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu….
- Chiết khấu thương mại: Là khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho
khách hàng mua hàng với số lượng lớn.
- Chi phí phát sinh trong q trình mua hàng bao gồm: chi phí vận chuyển, bốc
xếp hàng hố, chi phí bảo hiểm, chi phí lưu kho, lưu bãi, chi phí hao hụt tự nhiên
trong khâu mua….
Lưu ý:
- Trường hợp hàng mua có bao bì đi cùng hàng tính giá riêng thị trị giá bao bì
phải được bóc tách và theo dõi riêng là bao bì luân chuyển.

- Trường hợp hàng mua về phải gia công, sơ chế, tân trang, phơi đảo, chọn
lọc… để làm tăng thêm giá trị hàng hóa hoặc khả năng bán của hàng hóa thì trị giá
hàng mua bao gồm trị giá hàng xuất chế biến cộng (+) chi phí gia cơng sơ chế.
1.1.3 Phân loại mua hàng
- Theo phạm vi lãnh thổ:
+ Mua hàng trong nước: Doanh nghiệp mua hàng, vật tư, dịch vụ đã có sẵn
trong nước đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh.
+ Mua hàng nước ngồi: Do các sản phẩm, hàng hóa, vật tư doanh nghiệp cần
phục vụ cho hoạt động sản xuất nhưng trong nước không thể đáp ứng.
- Theo mục đích sử dụng:
+ Mua hàng phục vụ sản xuất: Là các loại máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu,
vật tư, điện nước, công cụ dụng cụ…mua nhằm phục vụ trong sản xuất.
+ Mua hàng phục vụ mục đích khác: Để phục vụ cho các hoạt động như quản
lý doanh nghiệp, bán hàng, phúc lợi, …

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

9

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

1.1.4 Yêu cầu quản lý và nhiệm vụ kế toán mua hàng
1.1.4.1 Yêu cầu quản lý kế toán mua hàng
Mua hàng là khâu quan trọng trong quá trình kinh doanh thương mại, tạo tiền
đề vật chất cho hoạt động bán hàng, quản lý tốt khâu mua sẽ giúp doanh nghiệp tiết

kiệm được chi phí như chi phí lưu kho, tránh được những biến động về giá cả, sẵn
sàng cung cấp hàng hóa khi cần thiết, từ đó góp phần giúp doanh nghiệp đạt được
hiệu quả cao trong hoạt động kinh doanh thương mại. Vì vậy nghiệp vụ mua hàng
phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- Yêu cầu quản lý về hàng hóa:
+ Xác định đối tượng hàng mua: Nghiệp vụ mua hàng diễn ra thường xun
với quy mơ, mục đích khác nhau, hàng hóa trong doanh nghiệp cũng được hình
thành từ nhiều nguồn khác nhau, vì vậy để đáp ứng yêu cầu quản lý và đảm bảo
thơng tin về hàng mua chính xác, yêu cầu xác định đúng đối tượng hàng mua. Trong
các DNTM, hàng hóa được coi là hàng mua khi thỏa mãn đồng thời các điều kiện
sau:
 Hàng hóa phải được thơng qua một phương thức mua bán thanh tốn tiền
hàng nhất định.
 DN đã nắm được quyền sở hữu về hàng hóa, mất quyền sở hữu về tiền tệ
hay một loại hàng hóa khác.
 Hàng hóa mua vào với mục đích để bán ra hoặc gia cơng sản xuất rồi bán ra.
Trường hợp hàng mua về vừa dùng để bán, vừa dùng để sản xuất nhưng không
phân biệt rõ ràng hai mục đích này thì được tính tồn bộ là hàng mua.
+ Đảm bảo yêu cầu quản lý về số lượng: hàng mua phải đảm bảo yêu cầu cung
cấp đầy đủ về số lượng, quy cách, chủng loại theo yêu cầu của khách hàng.
+ Đảm bảo yêu cầu về chất lượng: Hàng mua đáp ứng đúng nhu cầu người sử
dụng và phù hợp với khả năng thanh toán của khách hàng
+ Đảm bảo quản lý nguồn hàng: Hàng hóa phải được quản lý cả về số lượng,
giá trị theo nguồn hàng, nhằm mục đích xem xét nguồn hàng phù hợp với điều kiện
của doanh nghiệp, để đảm bảo chi phí mua hàng tiết kiệm nhất mà vẫn đáp ứng
được kế hoạch bán hàng của DN.

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

10

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

- Yêu cầu quản lý giá cả:
Mục tiêu của mua hàng là để đảm bảo chi phí thấp nhằm tạo điều kiện thuận
lợi cho việc xác định giá bán hàng hóa, để có thể có được giá bán thấp hơn so với
đối thủ cạnh tranh, chi phí mua hàng thấp khơng chỉ thể hiện mua hàng với giá rẻ,
mà còn thể hiện doanh nghiệp mua hàng của ai, mua ở đâu, mua khối lượng như thế
nào để đảm bảo chi phí vận chuyển là thấp nhất. Như vậy quản lý giá cả hàng mua
tức là lựa chọn giá cả hàng mua thấp nhất có thể với cùng một loại hàng hóa trên thị
trường, đồng thời chọn phương án tiết kiệm chi phí mua thấp nhất có thể.
- Yêu cầu quản lý thanh toán:
Quản lý nghiệp vụ mua hàng đồng thời với việc quản lý việc thanh toán,
doanh nghiệp đảm bảo yêu cầu lựa chọn phương thức thanh tốn phù hợp nhất với
tình hình tài chính của mình, cân đối nguồn vốn để có thể đảm bảo nghiệp vụ mua
hàng được tiến hành thường xuyên, đảm bảo chi phí vốn thấp nhất.
1.1.4.2 Nhiệm vụ kế toán mua hàng
Kế toán mua hàng phải thu thập kịp thời, đầy đủ, chính xác và có hệ thống các
thông tin về hoạt động mua hàng của doanh nghiệp. Từ đó, kiểm tra, xử lý thơng tin
để cung cấp cho bộ phận quản lý nhằm phục vụ công tác quản lý chung của doanh
nghiệp.
Một số nhiệm vụ cụ thể của kế toán mua hàng:
- Theo dõi, kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện kế hoạch mua hàng theo
từng nguồn hàng, từng người cung cấp và theo từng hợp đồng hoặc đơn đặt hàng,
tình hình thanh tốn với nhà cung cấp.

- Theo dõi, ghi chép và phản ánh kịp thời, thường xuyên, chính xác chỉ tiêu
hàng mua về số lượng, chất lượng, kết cấu, chủng loại, quy cách, giá cả hàng mua
và thời điểm mua hàng.
- Cung cấp thơng tin kịp thời chính xác cho chủ doanh nghiệp và cán bộ quản
lý, để ln có định mức tồn kho cần thiết đảm bảo lượng hàng hóa bán ra. Làm căn
cứ cho quyết định cần thiết trong chỉ đạo, tiến hành hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp. Tuy nhiên không để định mức tồn kho quá lớn gây ảnh hưởng đến
thời gian luân chuyển cả hàng hóa.

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

11

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

Khi kế toán mua hàng thực hiện tốt các nhiệm vụ của mình sẽ góp phần giúp
nhà quản lý doanh nghiệp ra quyết định kinh doanh đúng đắn và kịp thời, tránh tình
trạng tham ơ, lãng phí và vi phạm các chế độ chính sách của Nhà nước.
1.2 Nội dung kế tốn mua hàng trong doanh nghiệp
1.2.1 Kế toán mua hàng theo quy định của chuẩn mực kế toán Việt Nam
Để phản ánh tốt mua hàng, đầu tiên doanh nghiệp phải thực hiện việc tuân thủ
các nguyên tắc kế toán theo VAS 01 “Chuẩn mực chung”. Các nguyên tắc này được
áp dụng cụ thể như sau:
- Nguyên tắc cơ sở dồn tích:
Để hàng hóa được phản ánh đúng và hợp lý thì mọi nghiệp vụ kinh tế, tài

chính của doanh nghiệp liên quan đến nợ phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh
thu, chi phí phải được ghi sổ vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm
thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền. Vì việc ghi nhận hàng mua
có ảnh hưởng quyết định đến báo cáo lợi nhuận của DN trong một kỳ, cơ sở kế tốn
dồn tích được xem là một ngun tắc chính yếu đối với việc xác định chi phí của
DN.
- Nguyên tắc hoạt động liên tục:
Theo nguyên tắc này thì mua hàng phải được lập trên cơ sở giả định doanh
nghiệp đang hoạt động liên tục và sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh bình thường
trong tương lai gần, nhờ đó kết quả hoạt động kinh doanh kỳ này sẽ mang tính kế
thừa của hàng mua kỳ trước và ta có thể so sánh hàng hóa giữa các kỳ kế toán với
nhau. Đây là cơ sở để thực hiện các nguyên tắc kế toán, đặc biệt là kế toán mua
hàng.
- Nguyên tắc phù hợp:
Hàng hóa là phần chênh lệch giữa doanh thu và chi phí của doanh nghiệp do
đó để đánh giá đúng hàng hóa, khi ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận
một khoản chi phí tương ứng liên quan đến việc tạo ra doanh thu đó.

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

12

SVTH: Đào Thị Thanh Bình


Luận văn tốt nghiệp

Khoa Kế toán – Kiểm toán

- Nguyên tắc nhất qn:

Các chính sách và phương pháp kế tốn mua hàng mà doanh nghiệp đã lựa
chọn phải được áp dụng thống nhất ít nhất một kỳ kế tốn năm. Có như vậy hàng
mua mới được phản ánh một cách chính xác nhất, dễ dàng so sánh giữa các kỳ kế
toán với nhau.
- Nguyên tắc thận trọng:
Hàng mua cần được xác định một cách nhanh chóng và kịp thời nhưng phải
phản ánh được tính chính xác và trung thực của số liệu trên sổ sách của doanh
nghiệp. Vì vậy phải xem xét, cân nhắc trước khi lập các ước tính kế tốn trong các
điều kiện khơng chắc chắn. Các ước tính kế tốn này có ảnh hưởng đến xác định
doanh thu, chi phí trong kỳ, do đó ảnh hưởng đến hàng hóa của doanh nghiệp.
Dựa vào nguyên tắc này giúp doanh nghiệp lựa chọn phương pháp hạch toán để
ghi nhận giá trị các khoản nợ phải trả và chi phí không vượt quá giá trị thực của khoản
nợ phải trả và chi phí đó.
- Ngun tắc trọng yếu:
Hàng mua phản ánh năng lực và hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp trong kỳ kế tốn. Nếu những thơng tin trên sổ sách thiếu tính chính xác thì
sẽ làm ảnh hưởng đến việc ra quyết định của các đối tượng sử dụng sổ sách của đơn
vị. Kế toán phải thu thập đầy đủ những thơng tin có tính chất trọng yếu, cịn những
thơng tin khơng trọng yếu, ảnh hưởng khơng đáng kể tới quyết định cả người sử
dụng thông tin thì có thể bỏ qua.
Chuẩn mực số 02 – Hàng tồn kho (Ban hành theo Quyết định số
149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trưởng Bộ tài chính). Mục đích của
chuẩn mực này là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc và phương pháp kế toán
hàng tồn kho, gồm: Xác định giá trị kế tốn hàng tồn kho vào chi phí và quản lý
việc nhập kho hàng hóa của Cơng ty làm cơ sở ghi sổ kế toán và chi phối đến kế
toán mua hàng.
Trong khâu thu mua, một mặt phải theo dõi nắm bắt thơng tin về tình hình thị
trường, khả năng cung ứng của nhà cung cấp, các chính sách cạnh tranh tiếp thị
được các nhà cung cấp áp dụng, tính ổn định của nguồn hàng,… mặt khác, phải
quản lý chặt chẽ về số lượng, chất lượng, quy cách phẩm chất, chủng loại giá mua,

GVHD: TS. Đàm Bích Hà

13

SVTH: Đào Thị Thanh Bình