PHÂN TÍCH KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH doc

PHÂN TÍCH
KHÍ MÁU ĐỘNG MẠCH
ThS. Phan Việt Hưng
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Biết được chỉ định làm KMĐM
Phân tích được KMĐM
Biện luận được KMĐM
TẠI SAO PHẢI LÀM KMĐM ?
Cần biết thông tin

Trao đổi oxy của phổi

Thông khí của phổi

Thăng bằng kiềm toan của cơ thể
Cần hướng xử trí

Thở máy

Bù toan

Can thiệp khác
KHI NÀO LÀM KMĐM ?
Rối loạn hô hấp

Viêm phổi

Hen

Suy hô hấp
Rối loạn tuần hoàn


Sốc

Ngưng tim
Đánh giá thăng bằng kiềm toan

Tiểu đường

Tiêu chảy
CẦN NHỚ 4 PHƯƠNG TRÌNH
PaCO2
Phế nang

PAO2 = PiO2 - 1.2 (PaCO2)*
•
PiO2 = FiO2 (PB – 47) mm Hg
Oxy

O2ct = (Hb x 1.39 x SaO2) + (0.003 x PaO2)
Henderson Hasselbach
Test Allen
GỬI MẪU ĐẾN PHÒNG XÉT NGHIỆM
Nếu trữ lạnh

15 – 30 phút
Nếu không trữ lạnh

< 15 phút
Nếu để lâu > 30 phút


pH ↓

PaO2 ↓

PaCO2 ↑
PHÒNG XÉT NGHIỆM
Nhập các thông số vào máy

T0 = nhiệt độ bệnh nhân

Hb = Hb bệnh nhân

FiO2 = FiO2 bệnh nhân đang thở
Nếu không nhập các thông số

T0 = 370C

Hb = 14,5 – 15 g/dL

FiO2 = 21%
TẠI SAO GHI CÁC THÔNG SỐ ?
T0

Thay đổi pH, PaO2 và PaCO2

Hb nhả O2 cho mô
Hb

Tính toán SaO2


Tính toán CaO2
FiO2

Tính toán PaO2

Dự đoán shunt
Thông số khí máu động mạch
Bình thường Ý nghĩa
pH 7,35-7,45
PaCO2 35-45 mmHg Áp suất riêng phần CO2
PaO2 80-100 mmHg Áp suất riêng phần O2
SaO2 95-99% Độ bão hòa oxy của Hb
HCO3 22-26 mEq/L Nồng độ bicarbonat
tCO2 24-28 mEq/L Nồng độ CO2 toàn phần
O2ct 15-22 mL/dL Tổng lượng O2 máu chuyên chở
BE
-2 → +2 mEq/L
Kiềm dư
BEecf
-5 → +5 mEq/L
Kiềm dư dịch ngoại bào
aADO2 < 10-60 mmHg Chênh áp O2 phế nang-mao mạch
LÀM GÌ KHI CÓ KẾT QUẢ ?
Kiểm tra độ tin cậy của mẫu máu?

Cách nào?
•
1, 2, 3,…
Phân tích KMĐM


Tình trạng oxygen hóa của phổi

Tình trạng thông khí của phổi

Tình trạng kiềm toan của cơ thể
Biện luận kết quả KMĐM

Kết hợp với lâm sàng

Kết hợp với xét nghiệm khác
Thí dụ 1
Cách 1: Qua chuyển hóa
B1

pHtính= 7.4 + (40 – PaCO2) x 0.01
•
PaCO2 giảm

pHtính= 7.4 – (PaCO2 – 40) x 0.006
•
PaCO2 tăng
B2

pHđo > pHtính + 0.03 → Kiềm chuyển hóa

pHđo = pHtính ± 0.03 → Bình thường

pHđo < pHtính – 0.03 → Toan chuyển hóa
B3


So với HCO3, BE → phù hợp không?
Kiềm dư – BE (base excess) ?
Giá trị

Dương – dư KIỀM

Âm – thiếu KIỀM = TOAN
Không phân biệt

Tiên phát

Thứ phát
Công thức tính

BE = HCO3– + 10 (7.40 – pH) – 24
B1

pHtính= 7.4 – (84.4 – 40) x 0.006

pHtính= 7.1336
B2

pHđo = 7.26 > pHtính + 0.03 = 7.1636

Kiềm chuyển hóa
B3

HCO3 = 37.6 mmoL/L

BE = 8.1 mmoL/L


Kiềm chuyển hóa
Cách 1: Qua chuyển hóa – Thí dụ 1
Cách 2: Quy tắc số 8
B1: Chọn hệ số dựa vào pH bệnh nhân
B2: Tính HCO3—mongđợi

HCO3—mđợi = Hệ số x PaCO2 bnhân
B3: So sánh HCO3—mđợi vs HCO3—
bnhân

Nếu sai biệt > 4: Không tin cậy

Nếu sai biệt ≤ 4: Tin cậy được
pH 7.6 7.5 7.4 7.3 7.2 7.1
Hệ số 8/8 6/8 5/8 4/8 2.5/8 2/8
Cách 2: Quy tắc số 8 – Thí dụ 1
B1

pH bệnh nhân = 7.26

Chọn hệ số = 3.25/8
B2: Tính HCO3—mongđợi

HCO3—mđợi = 3.25/8 x 84.4

HCO3—mđợi = 34.28
B3: So sánh HCO3—mđợi với HCO3—bnhân

|37.6 – 34.28| = 3.32 mmol/L


Sai biệt ≤ 4: Tin cậy được
pH 7.6 7.5 7.4 7.3 7.2 7.1
Hệ số 8/8 6/8 5/8 4/8 2.5/8 2/8
Cách 3: Henderson cải biên
[H+] = 24 x PaCO2 / [HCO3—]
Cách 3: Henderson cải biên – Thí dụ 1
[H+] = 24 x 84.4 / 37.6 = 53.8
Cách 4: Bản đồ acid-base
Cách 4: Bản đồ acid-base – Thí dụ 1
Thí dụ 2 – 3
ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG
TRAO ĐỔI OXY CỦA PHỔI
PHẦN 1
1.1. PaO2
Lượng oxy hòa tan trực tiếp

Quan trọng nhất

Chiếm tỉ lệ rất ít
Phụ thuộc

Chức năng hô hấp
•
Thông khí
•
Khuếch tán
•
Thông khí/Tưới máu
•

Shunt

Áp suất khí quyển
•
FiO2
Giảm
nặng
Giảm
vừa
Giảm
nhẹ
Bình
thường
Cao
Suy hô hấp
80
100
60
40
1.1. PaO2