Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HSSV hiện nay.

Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

A. PHẦN MỞ ĐÀU
Văn hóa đời sống là một hình thức biểu hiện của văn hóa. Đây là một đặc
trưng quan trọng của con người Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới hiện
nay. Xây dựng con người Việt Nam không thể coi nhẹ việc xây dựng văn hóa
đời sống.
Sự nghiệp CNH, HĐH ở nước ta theo định hướng XHCN đã và đang đặt
ra yêu cầu cho các trường, đặc biệt là các trường đại học, cao đẳng hiện nay là
phải đào tạo nguồn nhân lực trẻ có kiến thức chun mơn cao, có tư tưởng chính
trị vững vàng, có năng lực tư duy độc lập để giải quyết những vấn đề khoa học kĩ
thuật, sản xuất, văn hóa, giáo dục,… đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH.
Tuy nhiên, thực trạng văn hóa đời sống của HS-SV hiện nay đang nổi lên
một số vấn đề đáng lo ngại. Đó là một bộ phận HS-SV sống thiếu niềm tin, phai
nhạt lí tưởng, chạy theo lối sống cá nhân, thực dụng, đua đòi, sa vào các tệ nạn
xã hội, tiếp thu thiếu chọn lọc lọc những lối sống từ bên ngoài. Để phát huy tính
tích cực và điều chỉnh những lệch lạc trong suy nghĩ, trong hành động của HSSV, nhằm giáo dục đào tạo họ trở thành người lao động có đủ năng lực để đáp
ứng nhu cầu của sự nghiệp cách mạng hết sức vẻ vang nhưng cũng đầy khó khăn
thử thách của đất nước, hơn lúc nào hết, toàn Đảng, tồn hệ thống chính trị, tồn
xã hội ngồi việc chăm lo giáo dục tri thức chuyên môn, cần phải tăng cường
quan tâm giáo dục, đào tạo, rèn luyện, xây dựng văn hóa đời sống, đặc biệt là
đạo đức cách mạng cho HS-SV theo tư tưởng tấm gương đạo đức HCM.
Vì vậy, việc xây dựng con người với đạo đức, lối sống, nếp sống có văn
hóa đối với học sinh, sinh viên - những chủ nhân trẻ tuổi, một nguồn nhân lực
chủ yếu của đất nước, đã trở thành một nhiệm vụ cấp bách trong xây dựng xã hội
xã hội chủ nghĩa ở nước ta, nhất là giai đoạn hiện nay.

1

Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

B. NỘI DUNG
I.

Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đời sống.
Xây dựng văn hóa đời sống mới được HCM chỉ ra ngay sau khi mới giành

chính quyền, rồi nhanh chóng trở thành một phong trào quần chúng sơi nổi, tạo
thành động lực mạnh mẽ cho sự nghiệp kháng chiến kiến quốc.
Văn hóa đời sống thực chất là đời sống mới với 3 nội dung: đạo đức mới,
lối sống mới, nếp sống mới, trong đó đạo đức mới đóng vai trị chủ yếu nhất. Bởi
vì, có dựa trên nền đạo đức mới thì mới xây dựng được lối sống mới, nếp sống
mới và đạo đức mới lại được thể hiện trong lối sống và nếp sống.
Đạo đức mới:
Thực hành đạo đức mới trước hết là thực hành đạo đức cách mạng. Đạo
đức mới theo chủ tịch hồ chí minh là trung với nước, hiếu với dân; cần, kiệm,
liêm, chính, chí công vô tư; yêu thương con người và tinh thần quốc tế trong
sáng. Đó là bốn phẩm chất chung và cơ bản nhất.
Lối sống mới:
Lối sống mới là lối sống có lí tưởng, có đạo đức; kết hợp hài hịa giữa
truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại tạo nên lối sống
văn minh, tiên tiến.
Trước hết là văn hóa ăn, mặc, ở, đi lại, nó khơng phụ thuộc vào những thứ
ăn mặc ở nhiều hay ít, sang trọng hay đơn giản mà nó phụ thuộc vào lối sống có
hay khơng có văn hóa của mỗi người.
Theo Người, phải xây dựng một phong cách sống giản dị, khiêm tốn,
chừng mực, ngăn nắp, điều độ, vệ sinh, u lao động, q trọng thì giờ, ít lịng
ham muốn về vật chất, về chức quyền danh lợi. Quan hệ ban bè, đồng chí, nhân

dân thì chân tình cởi mở, trân trọng con người; đối với mình thì nghiêm, đối với
người thì khoan dung độ lượng.

2


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Sửa đổi cách làm việc là phải có tác phong quần chúng, tác phong tập thể
dân chủ, tác phong khoa học. Các tác phong có liên quan chặt chẽ với nhau, điều
này đặc biệt cần thiết đối với cán bộ quản lí, lãnh đạo. HCM yêu cầu ở đội ngũ
cán bộ phải có phong cách sống, phong cách làm việc hợp lịng dân.
Nếp sống mới:
Xây dựng nếp sống mới là xây dựng những thói quen và phong tục tập
quán tốt đẹp, kế thừa và phát triển những thuần phong mĩ tục lâu đời của dân tộc.
Tất nhiên khơng phải cái gì cũ cũng bỏ hết, cái gì cũng làm mới.
HCM dạy chúng ta rằng: chẳng những phải kế thừa mà còn phải phát triển
thuần phong mĩ tục, đồng thời phải biết cải tạo phong tục tập quán cũ thành
những yếu tố tiến bộ mà trước đó chưa có. Người cho rằng khơng phải cái gì cũ
cũng xấu. Cái cũ mà tốt thì phải phát triển thêm. Thí dụ như tinh thần tương thân
tương ái, tận trung tận hiếu. Cái gì mới mà hay thì ta phải làm. Thí dụ ăn ở cho
hợp vệ sinh, làm việc có ngăn nắp.
Xây dựng nếp sống mới rất khó khăn, phức tạp, vì thói quen rất khó sửa
đổi, nó có sức ỳ cản trở ta. Thực tế cho thấy, cái gì tốt mà lạ, người ta có thể cho
là xấu; cái xấu mà quen, người ta có thể cho là thường. Vì vậy, việc thay đổi thói
quen, cải tạo phong tục tập quán cũ lạc hậu là một q trình địi hỏi phải thận
trọng từng bước một, chịu khó, lâu dài, khơng thể xóa bỏ bằng cách trấn áp thơ
bạo (ví dụ: vấn đề ma chay, cưới hỏi…), phải tuyên truyền, giải thích một cách
hăng hái, bền gan, cẩn thận, khơn khéo, mềm mỏng,…

Ngồi việc tun truyền vận động, thuyết phục xây dựng đời sống mới thì
điều quan trọng là phải có người làm gương, nhất là những người lãnh đạo, cán
bộ, Đảng viên: “Đảng viên đi trước, làng nước đi sau”.
Việc xây dựng đời sống mới chung cho cả xã hội phải bắt đầu từ mỗi
người, mỗi gia đình.

3


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Văn hóa đời sống là một biểu hiện và là nét bản chất của văn hoá. Dân tộc
ta đã đứng vững trước những thách thức của thiên nhiên khắc nghiệt, những cuộc
xâm lăng của các thế lực ngoại xâm hùng mạnh là nhờ chúng ta khẳng định và
không ngừng làm giàu thêm bản sắc văn hố của mình. Lịch sử dân tộc ta là lịch
sử luôn luôn đổi mới và phát triển. Hồ Chí Minh đã góp phần quyết định làm cho
văn hố Việt Nam có sự phát triển về chất trong thời đại mới.
II.

Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đời sống vào việc giáo

dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho học sinh sinh viên hiện
nay.
1. Đạo đức mới
a. Những mặt tích cực
Trong cơng cuộc đổi mới của đất nước, nhất là thời kỳ hội nhập kinh tế thế
giới, phần lớn HS-SV đã và đang ngày càng ý thức được vai trị của mình đối với
xã hội, có lí tưởng sống rõ ràng, thể hiện rất nhiều ưu điểm như thông minh, cần
cù, chịu khó, ham học hỏi, sống khiêm tốn, biết tơn trọng kỉ cương, luật pháp,

khơng ngại khó ngại khổ, có khát vọng hồi bão làm giàu cho gia đình mình, cho
q hương, đất nước. Thực tế đã chứng minh có nhiều tấm gương HS-SV nghèo
vượt khó học giỏi, sinh viên vừa học vừa làm kinh tế giỏi…
HS-SV hiện nay cũng góp phần tích cực trong việc tuyên truyền và hành
động để thực hiện khẩu hiệu “ba không” trong giáo dục. Trong học tập, nghiên
cứu, họ cũng có tinh thần tự giác rèn luyện và vững vàng trước những cám dỗ.
Đối với cộng đồng, HS-SV cũng ln có sự quan tâm nhất định, đặc biệt
là những người có hồn cảnh khó khăn, thể hiện tình yêu thương con người sâu
sắc. Điều này được thể hiện rất rõ qua những hành động của họ như việc tham
gia hiến máu nhân đạo, hay chúng ta cũng dễ dàng bắt gặp những hoạt động
quyên góp ủng hộ đồng bào lũ lụt, đặc biệt có những sinh viên con vào tận nơi
có thiên tai để gửi hàng cứu trợ. Họ cũng ln có tinh thần giúp đỡ nhau trong
4


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

học tập, cùng nhau tiến bộ giúp đỡ bạn bè có hồn cảnh khó khăn, hoạn nạn,
sống hịa đồng với bạn bè, tôn trọng tập thể.
HS-SV Việt Nam hiện nay cũng là những người tích cực ủng hộ cho việc
chống phân biệt chủng tộc, chống phân biệt giàu nghèo, đối với bạn bè thế giới
họ luôn thân thiện, chân thành, cởi mở với tinh thần quốc tế trong sáng.
b. Những mặt hạn chế
Bên cạnh những mặt đạt được thì trong HS-SV hiện nay vẫn còn tồn tại
những hạn chế cần phải khắc phục.
Thực tế cho thấy, hiện nay có một bộ phận khơng nhỏ HS-SV phai nhạt lý
tưởng sống, khơng có định hướng rõ ràng trong học tập, có tư tưởng rất tiêu cực
về cuộc sống, xã hội, họ sống hờ hững với những gì diễn ra xung quanh, sống
theo quan niệm: “Được đến đâu thì hay đến đó”, “Nước đến chân mới nhảy” .;

theo chủ nghĩa cá nhân, dễ bị cám dỗ bởi vật chất, vô kỷ luật, mất trật tự vệ sinh,
đua địi, chạy theo lối sống tiêu dùng, có những biểu hiện coi nhẹ những giá trị
truyền thống,…
Ta có thể thấy được điều này từ việc hiện nay rất nhiều HS-SV bị sa vào tệ
nạn xã hội (hút xách, nghiện games, trộm cướp), ăn chơi, thích tổ chức tiệc tùng
tốn kém, hay việc thờ ơ khi nhìn thấy người khác bị móc túi trên xe buýt, gian
lận trong thi cử,… Đây chính là điều kiện thuận lợi để các đối tượng xấu có thể
mua chuộc, lợi dụng sự thiếu hiểu biết của HS-SV mà tuyên truyền những luận
điệu xuyên tạc, thực hiện diễn biến hịa bình.
Ngun nhân của hiện tượng này là do:
Giới trẻ thiếu sự tự tu dưỡng rèn luyện bản thân, khơng vững vàng tư
tưởng chính trị.
Do thiếu sự giáo dục và tuyên truyền sâu rộng về đạo đức trong nhà
trường, nên những hiểu biết của thế hệ trẻ về các giá trị đạo đức, có thể nói,
khơng đầy đủ, thậm chí cịn sai lệch ở một số thanh niên.
5


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Tình trạng giáo dục trong gia đình bị bng lỏng. Hiện nay có một bộ
phận giới trẻ ngay từ khi sinh ra đã được nuông chiều quá mức, nhưng lại sống
trong một mơi trường khơng hồn thiện của gia đình, được giáo dục quá thờ ơ,…
Mặt trái của nền kinh tế thị trường làm đảo lộn các giá trị đạo đức, tạo nên
nhiều vấn đề nhức nhối cho xã hội: làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo, tệ nạn
xã hội gia tăng; một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức, lối sống,…
Tất cả những biểu hiện tiêu cực này với những mức độ khác nhau đã, đang tác
động, ảnh hưởng khơng nhỏ tới tâm tư, tình cảm, niềm tin XHCN của HS-SV.
Các thế lực thù địch thực hiện diến biến hịa bình, nhất là diễn biến hồ

bình trên lĩnh vực tư tưởng, văn hoá. Một bộ phận HS-SV do nhận thức hạn chế
đã chịu sự tác động, ảnh hưởng ở những mức độ nhất định của những luận điệu
chống phá nói trên của kẻ thù, tỏ ra mơ hồ, hoài nghi, chưa thực sự tin tưởng vào
chế độ XHCN, vào sự nghiệp đổi mới của cách mạng nước ta.
c. Giải pháp khắc phục
Để khắc phục các nguyên nhân trên có lẽ khơng phải là việc một sớm một
chiều có thể làm được, mà nó là cả một q trình và phải phát huy trí tuệ của
tồn dân…
Trước hết chúng ta phải tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục đạo
đức cho thế hệ trẻ cả trong gia đình và nhà trường về tinh thần tự hào, tự tôn dân
tộc, nâng cao tính tự giác, đồn kết, kỉ luật,… bằng cách biểu dương khen
thưởng những tấm gương HS-SV trong học tập, lao động, tạo nhiều sân chơi bổ
ích, nhiều hoạt động thu hút HS-SV để góp phần xây dựng lý tưởng sống đẹp,
sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội, hay thăm hỏi dộng viên
những HS-SV đã từng lầm đường lạc lối để họ tự tin hơn trong cuộc sống....
Mỗi HS-SV phải thường xuyên tự rèn luyện, tu dưỡng, nâng cao năng lực
và phẩm chất để khơng chỉ biết tiếp thu mà cịn biết phát huy những giá trị đạo
đức truyền thống trong bối cảnh mới.

6


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Cùng với việc tăng cường công tác giáo dục đạo đức, chúng ta phải đẩy
mạnh công tác giáo dục ý thức pháp luật cho HS-SV bằng cách tổ chức thường
xuyên các buổi sinh hoạt, học tập ngoại khóa để phổ biến về pháp luật cho học
sinh, sinh viên. Bởi lẽ pháp luật và đạo đức đều là những hình thái ý thức xã hội,
giữa chúng có mối liên hệ với nhau và đều là những phương thức nhằm điều

chỉnh hành vi của con người trong xã hội
2. Lối sống mới
a. Những mặt tích cực
HS-SV là những con người trẻ tuổi, vì thế trong điều kiện hội nhập, mở
cửa nền kinh tế như hiện nay, họ dễ tiếp thu cái mới, thích cái mới, thích sự tìm
tịi và sáng tạo. Bên cạnh việc phát huy những truyền thống tốt đẹp, trong lối
sống của HS- SV hình thành những đặc điểm như: tính chủ động, tính thực tế,
tính năng động. Điều kiện kinh tế thị trường đã hình thành trong HS-SV lối sống
tự do theo pháp luật, tự lo toan, làm giàu; lối tư duy táo bạo, khám phá, sáng tạo,
dám nghĩ, dám làm để nhanh chóng vươn lên trong cuộc sống.
SV hiện nay đã từng bước định hướng cho mình trong việc chọn ngành
chọn nghề từ đó hướng đến lựa chọn những kiến thức để học sao cho đáp ứng
nhu cầu thực tế, chuẩn bị kinh nghiệm làm việc cho tương lai, định hướng cơng
việc sau khi ra trường, thích những cơng việc đem lại thu nhập cao, v v...). Nhiều
SV vừa đi học vừa đi làm - làm thêm bán thời gian, hoặc có khi là thành viên
chính thức của một cơ quan, cơng ty, hình thành tư duy kinh tế trong thế hệ mới:
thích kinh doanh, muốn tự mình lập cơng ty ngay khi đang cịn là SV), thể hiện
sự tích cực chủ động (tham gia phong trào tình nguyện: tiếp sức mùa thi, hiến
máu nhân đạo). Nhiều SV cùng một lúc học hai trường. Đa phần HS-SV đã và
đang dần thích nghi với hồn cảnh mới, ngồi học trên lớp, họ cũng tự giác trong
việc tự học và nghiên cứu, tích cực lên thư viện nghiên cứu tài liệu, đọc sách
báo, tham gia các hoạt động tập thể,…
7


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Trong HS-SV cũng có nhiều tấm gương người tốt việc tốt (như giúp bạn
trong học tập, dũng cảm cứu người…), hay vượt khó học giỏi.

b. Những mặt hạn chế
Do tác động mặt trái kinh tế thị trường, trong một bộ phận thanh niên đã
xuất hiện lối sống thực dụng tôn thờ đồng tiền, chỉ biết hưởng thụ, đua đòi, chạy
theo những giá trị ảo, sống gấp... Lối sống này dẫn đến thói ích kỷ, tính toán cá
nhân, sống ỷ lại, dựa dẫm, thụ động trong học tập. Mơi trường văn hóa bị ô
nhiễm có tác động rất xấu tới lối sống của thanh niên, khiến một bộ phận thanh
niên sống buông thả, trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc. 
Sự bùng nổ của công nghệ thông tin với tư cách là một cuộc cách mạng,
đã hình thành một mơi trường ảo, hình thành một lối sống ảo trong nhiều HS-SV
hiện nay. Chính điều này đã gây ra nhiều hậu quả đáng tiếc như: hiện tượng HSSV chơi games thâu đêm suốt sáng, biến mình thành những nhân vật khơng có
thực trong trị chơi, bỏ bê học hành; thích xem những văn hóa phẩm đồi trụy;
sống bất cần đời, bỏ nhà đi “bụi”,...
Trong xã hội còn tồn tại nhiều vấn đề nhức nhối khác về HS-SV hiện nay
như vấn đề sống thử, nói tục chửi thề, ăn chơi, đua địi, đặc biệt một vấn đề đang
được xã hội rất quan tâm hiện nay đó là bạo lực học đường ngày càng gia tăng.
Thực tế tỷ lệ sinh hoạt tình dục trước hơn nhân (sống thử, đưa nhau vào
nhà nghỉ) trong học sinh, sinh viên ngày càng gia tăng, nạo hút thai trong giới trẻ
ngày càng nhiều, tình trạng sống thử như vợ chồng ở các ĐH đang có nguy cơ
lan rộng. Thực trạng trên khơng chỉ làm xói mịn đạo đức, nếp sống tốt đẹp trong
một bộ phận học sinh, sinh viên mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe, học tập, đến
chất lượng nguồn nhân lực của đất nước... Việc các vụ đánh nhau, cởi áo, “xử”
như dân giang hồ của các nữ sinh với nhau, cũng ngày càng nhiều với những
hành vi và mức độ bạo lực nguy hiểm hơn trước.

8


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Hình ảnh những nữ sinh ăn mặc hở hang, phản cảm, cũng dễ dàng bắt gặp
được trên đường phố. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp một nữ sinh ăn mặc quá
mát mẻ: áo sơ mi sát nách, quần soóc, hay những chiếc áo được khoét cổ quá
sâu, váy ngắn,… trên các giảng đường Đại học.
Sự hy sinh của HS-SV vì quan tâm đến người khác thấp đi, và nếu có thì
đánh giá dưới góc độ kinh tế thực dụng hơn là tình cảm và sự chia sẻ. Xuất hiện
thái độ bàng quan với xung quanh ở một bộ phận SV.
Nguyên nhân là: do chưa được nhà trường, gia đình quan tâm, giáo dục,
quản lý đứng mức, mặt khác học sinh ngày nay lại được tiếp xúc với nhiều luồng
thông tin qua mạng, nhất là những game online mang tính bạo lực, điều này làm
ảnh hưởng khơng ít đến hành vi của HS-SV; do sự “góp sức” bởi rất nhiều dịch
vụ nhạy cảm như game, karaoke, nhà nghỉ, cầm đồ… đang mọc lên nhanh chóng
quanh khu vực cổng trường học; do việc thiếu những tấm gương ngay trong nhà
trường đã khiến nhiều học sinh mất phương hướng, không biết phải trở thành
những người như thế nào.
Điều này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội mà cịn gióng
lên hồi chuông cảnh báo về lối sống đạo đức, nhân cách của giới trẻ ngày nay.
c. Giải pháp khắc phục
Một nhân tố quan trọng để xây dựng lối sống của thanh niên chính là phải
tạo được mơi trường sống, mơi trường văn hóa lành mạnh, văn minh và tiến bộ
(như cha mẹ phải là tấm gương cho con cái, thầy cô là tấm gương cho HS-SV,
phải có sự quản lí chặt chẽ của các cơ quan chức năng đối với dịch vụ internet
cơng cộng để từ đó kiểm sốt những thơng tin mà HS-SV có thể tiếp xúc,…).
Đối với mỗi HS-SV cần phải tự xây dựng cho mình một ý thức học tập, lối
sống lành mạnh, tránh xa các tụ điểm phức tạp hay các dịch vụ nhạy cảm là mầm
mống nảy sinh những tội ác; dũng cảm, đoàn kết lẫn nhau để chống nạn bạo lực
học đường.
9

Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

Tăng cường sự quản lí của gia đình. Các bậc cha mẹ cần quan tâm đến đời
sống tâm tư tình cảm của con mình để có sự can thiệp đúng lúc, tăng sự gắn bó
giữa các thành viên trong gia đình, tránh những hậu quả xấu có thể xảy ra.
Giáo dục giới tính thường xuyên để trang bị kiến thức về giới tính cho đối
tượng HS-SV thơng qua các buổi giao lưu, ngoại khóa hay các mơn học có liên
quan. Giáo dục giới tính phải đi theo một quy trình, trước hết là cung cấp thông
tin đủ, đúng và hấp dẫn để nâng cao nhận thức cho học sinh, sinh viên. Sau đó
người tiến hành giáo dục phải phát động, giúp học sinh, sinh viên thay đổi hành
vi và chính các em phải ra quyết định.
3. Nếp sống mới
a. Những mặt tích cực
Phần lớn HS-SV đã xây dựng cho mình một nếp sống văn hóa, vừa kế
thừa và phát huy truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc như: kính
trên nhường dưới, tơn sư trọng đạo, u thương gia đình, bạn bè, cư xử đúng
mực với mọi người, thể hiện mình là một người có văn hóa,…, đồng thời cũng
góp phần xóa bỏ những quan niệm lạc hậu như: trọng nam khinh nữ, phơ trương
hình thức, chống các hủ tục như cờ bạc, rượu chè, hút xách, mê tín dị đoan.
HS-SV cũng xây dựng cho mình một nếp sống khoa học, biết sắp xếp thời
gian học tập, vui chơi hợp lí, gần gũi với gia đình bạn bè, ăn ở sạch sẽ, gọn gàng,
…
Nhiều tấm gương tiêu biểu trong học tập và rèn luyện của HS-SV đã được
ghi nhận và tuyên dương, khen thưởng, là tấm gương sáng cho bạn bè học tập.
b. Những mặt hạn chế
Bên cạnh những mặt tích cực như đã đề cập ở trên thì nếp sống mới trong
một số bộ phận HS-SV đang bị biến dạng. Nhiều HS-SV chạy theo lối sống tiêu
thụ phương Tây, xuất hiện những biểu hiện lai căng trong hành vi và ngôn ngữ
giao tiếp, chạy theo những kiểu mẫu thời trang và nếp sinh hoạt đang trở thành

10


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

thời thượng. Lối sống ngoại lai có chiều hướng lấn át lối sống truyền thống.
Quan hệ người - người, tình làng nghĩa xóm, lịng bao dung độ lượng dường như
mờ nhạt đi rất nhiều trong giao tiếp hàng ngày, có sự phân biệt giàu nghèo.
Trong gia đình, nhiều HS-SV sống khép mình, ít hoặc khơng có sự chia sẻ
giữa các thành viên, khoảng cách giữa các thành viên trong gia đình vì thế mà
tăng lên. Đối với nhiều bạn trẻ, dường như gia đình chỉ là nơi trú ngụ đơn thuần.
Nhiều HS-SV thiếu sự tự giác trong học tập, con không tôn trọng bố mẹ,
ông bà, không tôn trọng thầy cô, bạn bè, “lừa thầy dối bạn”… Thực tế có nhiều
HS-SV do suy thoái đạo đức, văng tục, cãi chửi lại bố mẹ, thương tâm hơn khi
có những vụ con giết cha chỉ vì thiếu tiền ăn chơi…
Các thuần phong mĩ tục đang ngày càng bị xâm phạm. Một trong những
biểu hiện cụ thể là hiện tượng một số nữ sinh thích “khoe hàng”, hay ngày càng
trở nên bạo lực, cục cằn, thô lỗ trong ứng xử.
Nguyên nhân của thực trạng trên là do:
Nền giáo dục chưa chú trọng trong việc xây dựng nếp sống lành mạnh cho
HS-SV, ngày càng chỉ biết chú trọng đến tin học, ngoại ngữ, mà coi nhẹ lịch sử,
đạo đức, giáo dục công dân... - những môn học hướng con người tới những giá
trị nguồn cội, đạo đức.
Nền kinh tế mở cửa cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin đã làm
cho nhiều luồng văn hóa, thơng tin khác nhau ảnh hưởng tới tư tưởng, nếp sống
HS-SV
c. Giải pháp khắc phục
Giáo dục cho học sinh nhận biết được những giá trị sống, về cách ứng xử
giữa con người với con người.

Mỗi gia đình cần xây dựng một nếp sống văn minh, giữ gìn bản sắc văn
hóa truyền thống để xây dựng cho con em mình một nếp sống đẹp, vừa giữ được
thuần phong mĩ tục, vừa tiếp thu những tinh hoa văn hóa hiện đại.
11


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

C. KẾT LUẬN
HS-SV Việt Nam là những trí thức của đất nước, khơng ai hết mà chính họ
sẽ là những người đóng vai trị chủ chốt trong cơng cuộc CNH, HĐH đất nước.
Thế kỷ XXI là thế kỷ của văn minh trí tuệ, của sự phát triển khoa học kĩ thuật,
nên rất cần có những con người trẻ tuổi, có trình độ và năng lực sáng tạo cao, có
khả năng tiếp nhận cái mới rất nhanh và biết thay đổi linh hoạt, thích nghi kịp
thời với sự thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại, đại diện cho một thế hệ
tiên tiến mới.
Tóm lại, mỗi HS-SV chuẩn bị hành trang vào đời rất cần phải tích lũy
những kiến thức khoa hoc, công nghệ, ngoại ngữ, tin học, … nhưng nếu chỉ
chừng đó thơi chưa đủ. Nếu khơng quan tâm hoặc bỏ qua việc giáo dục, rèn
luyện đạo đức, lối sống cho họ thì rất dễ dẫn tới sự phát triển lệch lạc, phiến
diện. Đó là con dường dẫn tới sự thiếu hụt những giá trị nhân văn trong quá trình
hình thành và phát triển nhân cách con người. Đó là nguy cơ làm suy thối, thậm
chí biến dạng q trình phát triển của các nhân, cộng đồng. Trong thời gian qua,
chính vì chưa chú ý đúng mức đến việc giáo dục văn hóa đời sống nên cả xã hội
phải chứng kiến quá nhiều những hành vi vô đạo đức, phản luân lý, đặc biệt là
trong thế hệ trẻ, trong HS-SV. Vì vậy, hơn lúc nào hết, cùng với việc đẩy nhanh
tốc độ phát triển kinh tế, phải chú trọng công tác giáo dục văn hóa đời sống, đặc
biệt là giáo dục đạo đức cách mạng cho HS-SV, giúp cho họ biết vươn lên làm
chủ một cách đúng đắn tri thức hiện đại, trở thành những con người đủ đức đủ

tài, thực sự là những cơng dân vừa “hồng”, vừa “chun”, góp sức xây dựng đất
nước ta “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như mong ước của Bác Hồ và cũng chính
là mong ước của tất cả những người dân Việt Nam chúng ta.

12


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

PHỤ LỤC
Danh mục các từ viết tắt:
1) HCM:

Hồ Chí Minh

2) HS-SV:

Học sinh, sinh viên

3) XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

4) CNH:

Cơng nghiệp hóa

5) HĐH:

Hiện đại hóa

Danh mục tài liệu tham khảo:
Giáo trình: Tư tưởng Hồ Chí Minh
Các trang web: Vietbao.vn
Tuoitre.vn
Forum.zing.vn
Chungta.com

13


Tư tưởng HCM về văn hóa đời sống. Vận dụng tư tưởng này vào việc
giáo dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho HS-SV hiện nay.

MỤC LỤC
A.

PHẦN MỞ ĐẦU……………..1

B.

NỘI DUNG………………………2

I. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đời sống……….2
II. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa đời sống vào việc giáo
dục đạo đức mới, lối sống mới, nếp sống mới cho học sinh sinh viên
hiện nay……………4
1. Đạo đức mới………….4
2. Lối sống mới…………7

3. Nếp sống mới………….10
C. KẾT LUẬN…………..12
PHỤ LỤC………………..13

14