Vai trò của TFP trong chất lượng tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam

Vai trò của TFP trong chất lượng tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam (Phần 1)
Tóm tắt: Theo mô hình tăng trưởng Tân cổ điển, tăng trưởng GDP được hình thành từ ba yếu tố:
vốn, lao động và năng suất tổng hợp nhân tố (TFP - Total Factor Productivity). TFP phản ảnh tiến
bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ, của giáo dục và đào tạo, qua đó gia tăng đầu ra không
chỉ phụ thuộc vào tăng thêm về số lượng của đầu vào mà còn vào cả chất lượng của các yếu tố
đầu vào là vốn và lao động. Tăng TFP gắn liền với áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, đổi mới công
nghệ, cải tiến phương thức quản lý và nâng cao kỹ năng, trình độ tay nghề của người lao động…
Cùng với lượng đầu vào như nhau, lượng đầu ra có thể lớn hơn nhờ vào việc cải tiến chất lượng
của lao động, của vốn và sử dụng có hiệu quả hơn các nguồn lực này. Lý thuyết của Solow
(1994) khẳng định tăng vốn và lao động có thể dẫn đến tăng trưởng kinh tế ngắn hạn, phù hợp
với giai đoạn đầu của quá trình công nghiệp hóa, còn tăng TFP mới là nguồn gốc tăng trưởng
trong dài hạn. Bài viết này phân tích đóng góp của TFP đối với tăng trưởng và chất lượng tăng
trưởng kinh tế, các nhân tố tác động đến TFP trong thời gian qua ở nước ta, từ đó đề xuất một số
khuyến nghị chính sách.
1. Chất lượng tăng trưởng kinh tế
 !"
#$%&'()*+, /0* 102"&,34.
5#5$6/0768"9#7:#'
;,<.&55#51$51!=8
;,>.?&@A#9;,B.C
"61!@2!"DE(/F!$G;,H.
&58"I'5$&E!"JK75D?L
:9$K''D7D
 !"$M*+
,.07"6/7A6L
,.4D$5$* !7* *52N$
*0OPQR&"&DD&34L
,.PG /6N1$5&"&=S
CATL
,.UD)8L
,.@5#5VA*0JK7L

,.@#5$@A*L
,.W5!X$5L
2"&9 "#/'D7*GYDZ*L
Hình 1. Các nội dung phân tích số lượng và chất lượng tăng trưởng kinh tế
2. Tốc độ tăng trưởng của kinh tế Việt nam thời kỳ đổi mới
[<H:2\$UK8"
!'I07L]AT2,-^_`a-^bH.85
<cdATH/*2,-^b`a-^^e.KD07
[ &@8J &Jf>^cdL07#1ATH/
*D,-^^-a-^^H.!8&IG &@AT,85b<c.A-^^`a
<eee8_ec<ee-a<eeH,_Hc.A[1/ <ee`a<ee^8_ecL)#1
58:-^^-<ee^078'_Bcd!07
7!82N*!K2'L)/A
!'I\$UK8<^"F!I<>gW0LU
%/DhN07\$U*/2!@ 
" =LU-^^-ij4#1[A\'
k
U
444#l-d<4!&&*/O6*f85-dHmG-d-e
n!/*;*0Go/K!'*-_![!"J &Jf
o>dB-d>-dHL/'**W0E!8D*=I1
k

ij4#1[A)#l444<eeb#lHec/
*='!'
k
f5<ec-^^-LU<eeboij4#1[
A\'
k
U8-_-$YGG-LeBep]jF0<L_bB

p]jF*oGG,444.,On3<ee^.Lq1/r!9*0 &J*
o#1=1stL
U%/ *u=0D%& &\$U[
&56/"0768/fD8"*=
D!#9D !"L
3. Đóng góp của TFP đối với tăng trưởng kinh tế
]v6I&%8g<@5DD&0!734
\$U8-^^-a<ee^LPD /7*0%N*J
ij4,w./00,x.!7,m.34*+
Hình 2. Tăng trưởng GDP, vốn, lao động và TFP, 1991-2009
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
070//&"&*0!$
[)!t/*5$/%N6=
0A[1/L/!%* %#'56[*=
0% 0*y!5* %#'0L/'**
'*0!$* !7\$UF!$0d!7!'D!
* !7+* !7JK7,**.K:B`$
-^^-!'-eb$\UjdA<ee^07#1!B^cdL
o34)"DJ#7 0ij4,M65
9A/6A/J.LPt007
34D"#0AT-^^-a-^^H-^^`a<eee<ee-a<eeH
<ee`a<ee^Lq/ou34N5T6Lq
")JGV340[!8#u7
T6u34#l&G&&zL{-|
Hình 3. Phương pháp Wharton để loại bỏ tác động của chu kỳ kinh doanh khỏi TFPG
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
g> /-^^`!A**AJA#6S
Cxdw/D}-^^`8o*v6I!= 
8-^^-a<ee^%/-^^`"5N!8o6I
Y!=L:1/)"*5!"w~o7*v6IY!=wdw~

7T6,07wdw~.L
Bảng 1. Tính tốc độ tăng trưởng TFP và TFP đã loại bỏ yếu tố chu kỳ kinh doanh
Đơn vị: %
iE+34i!073434i~•34iac€wdw~!0734
*!8#u/0T6L
Hình 4. Tăng trưởng GDP, vốn, lao động và TFP đã loại bỏ yếu tố chu kỳ kinh doanh, 1991-2009
Nguồn: Tính toán của nhóm tác giả.
•!"34i~,34iK!8#u/0T6."$‚5<g
BDE /ƒB834i~AT-^^-a<ee^*+
i8-^^-a-^^`+34i~#7"#%,:a<>!'>>.$*=@#[
2$vJ (3jO
D #Z["%Qj„Lq/D&&[hNV)
=G8[0$5…%†@$&[
‡34L
i8-^^_a<eee+34i~roG0D5,:><_
J0<< Lq1/t!85*E675)†
$=L
i8<ee-a<ee_+34i~DJˆ,:<>^!'>`^. /*=&IY
507t$5L
i8<eeba<ee^+34i~\$U5,:>e`J0<H_.7*/
A[1/L
{-|‰'[‡q8,<eeB.)34ixdw~wdw~L
4. Tác động của các nhân tố tới tăng trưởng TFP
34N7#10910/">D+
, @A}@;,<.&1#2!8Y!=,>.0A2@
$L '$D/f) G0#$7!8
&910L@&1)@5#lYN&G&&
)$*0G61/D%#710/
34{-|D&5ij4L{<|
4.1. Môi trường kinh tế vĩ mô

22N}@D78y34LŠ
N}@,F!$!8&"7.D7
34,=&.ij4,&.Lx5# 2)$NA#N‹
D34*/5Lm%&!%/"$gH+P4O5,
-^^>-^^`.34i8fC8L8<ee-a<ee`P4OG0
2No6-ec34i@D#7JˆLAT
!8&,<eeb.!8#Z[6 J034iL
Hình 5. Tăng trưởng GDP, TFP* và tỷ lệ lạm phát (CPI), 1991-2009
Nguồn: Tính toán và tổng hợp từ số liệu của Tổng cục Thống kê
4.2. Phân bổ lại các nguồn lực
g$5"1Y!=!7[9=*=
/2G G8[=&"&1#20GL
Cơ cấu lao động
Po!"34!@5Nl/0* !7!
Y =D!8!7L\2*0!
7 N*=/2&1#0!7ZZ7*5!"
@34Lg`$07!7#=L
!7=@$&2N o &6>cdD*=
5*E-e!81/,$071<eee
<ee`<e-eg`.Lm=!"!7=@$&#78GM
#$D07<eee<e-eLU8:8<ee-a<ee^!7
=6NI!@Do #=L]=#$07
!7#=6r/2G !7+J56[
=@$&,:_>cJ0BbcAT-^^-a<e-e.*==@
$&,: c!'<<c.6NI,:-`c!'<^c.F‡!7061L
/'[Œ!=!"!7\$Ur!$@!1$&
/*5@$&†J1/6=f7F!$'0!<<c
<e-eL
Hình 6. Tốc độ tăng lao động của các khu vực trong nền kinh tế, 1991-2010
Nguồn: Tính toán và tổng hợp từ số liệu của Tổng cục Thống kê

‚'8D* !7,#lij4#1!7.#=tD*=
#$LU* !7=@$&[@#7
=@$&8yM#$8<eeeL
* !7=6NI &G=@$&rG=
@$& Lq/olD*=&1#2!8!=!"!7:
=@$&*=V!8:=6NI*=@$&:
*-^^H,06 * !7=@$&"=
6NI.L]=6N/G !7%/KD&&[!* !7
D7)=L
Hình 7. Năng suất lao động trong ba khu vực, 1991-2009
Nguồn: Tính toán và tổng hợp từ số liệu của Tổng cục Thống kê
PDo/@$*0G9G !7:
=34i+$*06G=@$&6NI;$*01=@
$&L
‚5BLG9G !734i
qGN+c
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
Cơ cấu vốn
PY0tD734LPY0
#Y+010D0!8"
01*0/06$&L
Bảng 5. Tương quan giữa cơ cấu vốn và TFPG
Đơn vị: %
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
‚5H#F‡C!802[0734
$*0G934F‡!80D)$o7S
[Ln7*0!%DE*+
[1D7)=34iZ8#1/D!
7!807E&5/7Y!=E(/8L
68,)7S[.Y01=*=E(/1$5…

%$$*0G6G34iL
oY01*7"34if!8$5…
%*-a<[Lq/@DE#l$
5[!80/ &@A601*/
J1/6=G*8[0f!8$5aJK7*7A 
NL
o#0/DG134iLP)&A/0o
!K* K*v6I0/J1/6=G*8[t*5J !8
DD!"8L/'686 10$934i
0/!*=5#)$5!80/L
o[6$&7)=34iAT-^^Ha
<ee^ou$5*v6I06$&K"1A
$)&G 6$&6$&/=L/%/
*[6$&!8D0G1034i
$)$5@$"&/68L
U9&1)'1/ /#o20$9Y[
34L]=[=1D7)=
68Y0V!8=6A
@DD&*=$5@$*08-^^Ha<ee^L
Thương mại quốc tế
PD&1)7G8034@
7F!$28J %&('ij4;F!$J ('
ij4;F!$%&('ij4LP$*0G"$‚5`E
% /7)=J %&(34iL
Bảng 6. Tương quan giữa thương mại quốc tế và TFPG
Đơn vị: %
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
/'JJ‹G J %&([&5%=
*+
, i[Hec8J (\$U7D@M*G#

YM!G==&(/'%!$@'!$•‚'8D
D#MK&[/'%!$&5%&(! !,)
6I_eabecNJ (M6$/.'N"8
 &@!8!")$$5@$L
,<.F!$%&(!8DK# DF‡D'
628%&(:`_c,<eeB.!'^>c,<ee^.LPG %&(
/D@E&1!=*5J !8D7'
=6L
‚%/87& N*=/6NG J %&
(\$U![DE(/G97)=G8
034LPD //$*056[G80
AL
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
\!X/3jO!'/@$$50&
DD7)=0$5*5J †6Lq/!X5*F
‡3jO'ij4D0G6G34i5Z8!r68L/
'3jOrD!89$o'=0)*
K$E3jOK8!"6$&D0[
7A61/*=# #h86$&*5J †
6LgG97&[!3jO"[@$&/
%&("#57o6%/D&Mo!5
$5*5J †6L
n7 D% /$*0Y/903jOX03jO=$
34i+$*0/3jO=$  &3jOXLq/A
'o[%‡$*v6I3jOX7#*0!AYA
&5=851%3jO\$UL
4.3. Vốn con người và đổi mới công nghệ
Giáo dục – Đào tạo
i6I#NAoV8E&1…A!
7Lq1/!'/10A34Lj='*0!$

2I0'‚7m7G#JK7D)"F!$!7
7‡ D+, 9,<.0$&‡,>.0$&
‡,B.0$&‡G*,H.0$&‡&2@,`.0$&
h8‡*8‡Lg$*0G9F!$!7:D
34"$‚5_L
F!$!79!70$&‡1/7'
=348<eeea<ee^LDF!$!70$&
‡!70$&4g0$&h8‡!'D0G6G
34i$*0/M#$o$7S0A0
34LU%/*0!7D734!
/5hN0$90A34L
Bảng 7. Vốn con người và tăng trưởng TFP
Đơn vị: %
Nguồn: Tính toán từ số liệu của Tổng cục Thống kê
/%/D7!Xu*0!$!70$&gP]Lj$D!7
''6r$#u7!=!"!7 !"8/*
0$&‡MgP]L\%/F!$!70$&gP]D$"
34i //["'o'L
Đổi mới công nghệ
U'o=$0hNV'RŽj,'o
.0$5@$ ‡L41)/! /*0#l&
*" &!86$oRŽj,5N!*0#l&*
F!$87RŽj.L]0!$:PI]9)$,<e-e. /$ &*0#l7
/**0#l7/5&&9)*0#l7/6@
$& /o%XK$M6//'rV 
'0L‰‹[')&*=$&‡@$@A
<e:8<c2', 5-^c8
-^^`a<eee.L]0!"#l&*" &AT-^^-a<ee^tf%&
0"A,^H<c.L
/%/$*0G9*0#l7/*34#lB__c

/hN5@$D70$5…%\$
U8-^^-a<ee^L‚5b#/5'o2I'(
q!AP !",<e-e.DD&/0/2G !7J 
%&(‡@$34<ee`a<eebL
Bảng 8. Đóng góp của các yếu tố vào tăng trưởng TFP
Đơn vị: %
Nguồn: Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (2010)
x5'o/hN*=/2G 87'o
‡†@$D7)=34/'!8M1u5
J %&(34i,<eeb.LPD /$*0G)'
$0$934i107@Y/*/!
[E&E!8:95!8!r9)10D
734iL
5. Ý nghĩa chính sách
:9&1)'1/348-^^-a<e-eDE7*0!%
*+
• P)*/6NG +x5&1) /$o)=
/6NG 0$5@$L/'*=&1#2!8!=
!"!7:=@$&*=@$&rV'0
D8$1* !7Lq/F!$!7!$
=@@rGHec#7!=!"!7Lx=/$D
!77@,o0A &.t@/)
87RŽj@E"3jOo7DD&J (t8
L‚%/5&&lE(/34&5%&/6N
G G !7?[G6I8
&o[&L
• P)*[+41)7[0$5@
$ /[1DV‡$1$5@
$L3jO,8!=.=*=D$o6G340
0[JJ‹!8 $5[=L

• P)*G8+5&1)G /G80
D7)=$5…%/'$o/5A
$G J %&(#9,J (*5&(@%&
(*5&(K#.L\$U[JN!"868
G80D9)*EZ/2G J %&
(L
• P)*‡@$+RƒRŽjD7)=
34'1*‡†@$\$UV
 &L#05Y!=V8$/)=
187/["(/8M#$@0!'
9A8‡6$&L
TÀI LIỆU THAM KHẢO
, PI  ]  9  )  $  ,<e-e.  ‚    g8  7  *  9  )  $    <ee^
{&+dd&LLd&d*L*•d•R*m*d_<‘>bB><jH-<>P<eB_<H__‘„eeej„H‚_d’
3Om‘d**“L|
,<.i]Q  ,<e-e.        a  JK 7    <e-e  {&+dd•••L*LLd6•!L*&J”
#6•B->Ž•-<d<e-e|
,>.i]Q,<e U'0'DZ<e-eUJ#L0'
,B.2I'(q!AP !",<e-e.qDD&/0‡@
'
k
3407ij4q'o‡L
,H.[‡q8,<ee<.•j*•34• \ &6 -^b`a<eee–
]/R&†„4Q
,`.[‡q8,<e-e.AT2\$U,*/'5.
UJ#Lq8‡xW061
,_.[‡q8—2 !" !"
\$—g75—P !"\$—-<e L
,b.[‡q8qC/U,<eeb.\V0A0
f&0\$U8<eeea<eeBUJ#LxW061L

,^.[‡q8qC/U—\V* 2"&10
\$U˜8&)x4*0-`^_d<e
GS.TS Trần Thọ Đạt
ThS Đỗ Tuyết Nhung
Trường Đại học KInh tế Quốc Dân
,Bài trình bài tại Diễn đàn Năng suất Chất lượng lần thứ 16 tại Hà Nội)
Chú thích:
[1] Để nhất quán cho phân tích trong phần này, chúng ta chỉ sử dụng thước đo TFPG* là tốc độ
tăng trưởng TFP đã loại bỏ yếu tố chu kỳ kinh doanh.
[2] Thông thường, một nghiên cứu về tác động của các nhân tố tới tăng trưởng kinh tế (tăng
trưởng GDP) được thực hiện thông qua một mô hình hồi quy bội, sử dụng chuỗi thời gian. Tuy
nhiên, do hạn chế về số liệu (đặc biệt là số liệu về vốn con người và vốn đầu tư) và chuỗi thời
gian ngắn (19 năm), nên mô hình hồi quy có thể gặp nhiều khuyết tật. Do vậy, bài viết này chỉ sử
dụng phương pháp tính hệ số tương quan để có những nhận định bước đầu về các nhân tố này.