Giao an ngu van lop 11 bai 4

TỰ TÌNH
( Hồ Xuân Hương)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
- Giúp HS cảm nhận được tâm trạng vừa buồn tủi, vừa phẫn uất trước tình
cảm éo le và khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của HXH
- Thấy được tài năng nghệ thuật thơ Nôm của HXH, thơ đường luật viết
bằng tiếng việt, cách dùng từ.
II. ĐỒ DÙNG
- SGK, SGV, tài liệu tham khảo, tranh ảnh HXH
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1.Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ: Nêu đặc điểm của bút pháp kí sự của Lê Hữu Trác
3. Bài mới:
HXH là một trong những nhà thơ nổi tiếng của VHVN. Bà được mệnh
danh là bà chúa thơ Nôm. Thơ của bà là tiếng nói địi quyền sống. Đặc biệt
những bài thơ của bà cảm thức được thời gian tinh tế, tạo nền cho tâm trạng.
Tự tình là một trong những bài thơ tiêu biểu cho điều đó.
Hoạt động Thầy- Trị
Nội dung
Hoạt động 1: GV hướng dẫn HS tìm I. Tiểu dẫn
hiểu về tiểu dẫn
1. Tác giả:
- HXH (chưa rõ năm sinh, mất), quê ở Nghệ An,
GV: trình bày ngắn gọn những hiểu biết nhưng sống ở Thăng Long
về con người- cuộc sống và tác phẩm
- Là người thông minh, sắc sảo, tài năng thơ phú
của HXH?
hơn người.
- Cuộc đời duyên phận gặp nhiều éo le trắc trở
- Là tác giả của gần 50 bài thơ Nôm Đường luật
bát cú thất ngôn và tứ tuyệt: tập thơ chữ Hán: Lưu

hương kí.
- Được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm.
2. Tác phẩm
GV cho HS quan sát chân dung HXH
- Thể hiện lòng thương cảm đối với người phụ nữ,
khẳng định khát vọng của họ.
- Thể hiện sự cảm thức về thời gian và tâm trạng buồn
tủi, phuẫn uất trước duyên phận éo le và khát vọng
sống , khát vọng hạnh phúc của nhà thơ.
Hoạt động 2: GV hướng dẫn HS đọc II. Đọc - Hiểu văn bản
hiểu văn bản
1.Thể lọai:
- Thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật bằng
GV yêu cầu HS đọc và đọc mẫu 1 lần,
chữ Nôm.
chú ý ngắt nhịp và nhận xét cách đọc
- Bố cục: 4 liên: đề- thực- luận- kết
của HS
2. Phân tích:
GV: Tự tình được viết theo thể loại
- Hai câu đề: thơng báo hồn cảnh tự tình lúc
nào?
đêm khuya, nhận biết thời gian qua âm thanh
GV giải thích: Tự tình: bày tỏ tâm trạng, văng vẳng dồn dập của những tiếng trống cầm
cảm xúc, tình cảm của người viết .
canh.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


GV gọi HS đọc 2 câu đề

GV Hai câu thơ đầu tả cảnh gì?
Trong thời điểm nào? Từ văng vẳng gợi
âm thanh như thế nào?
(Văng vẳng là từ xa vẳng lại, dồn là liên
tiếp, nhanh)
GV Em hiểu từ hồng nhan là gì? Từ
này thường đi với từ nào để trở thành
thành ngữ?
- Hồng nhan: nhan sắc người phụ nữ đẹp
thường đi với đa truân hay bạc mệnh để
thành thành ngữ: hồng nhan đa truân,
hồng nhan bạc mệnh, thường gặp trong
Chinh phụ ngâm, Cung oán ngâm khúc,
Truyện Kiều
GV: Tâm trạng của tác giả qua hai câu
thơ này là tâm trạng gì? cô đơn, bối rối
trước thời gian, cuộc đời. Cô đơn trong
bẽ bàng, rẻ rúng và tự mai mỉa cay đắng.
Nhưng trơ cái hồng nhan với nước non
còn thể hiện bản lĩnh, thể hiện sự
thách thức, thách đố của cá nhân trước
cuộc đời, số phận. Kiều như: Đá cũng
trơ gan cùng tế nguyệt (Bà Huyện Thanh
Quan).
GV: cảnh nhà thơ một mình uống rượu
dưới trănh khuya gợi tâm trạng gì?
GV:Hình ảnh trăng xế khuyết và con
người uống say rồi lại tỉnh, bộc lộ nỗi
niềm trong hoàn cảnh như thế nào?
trăng đã xế về tây, sắp lặn mà vẫn là

vầng trăng khuyết như duyên phận mình
chẳng ra sao!buồn thì uống, mộng say
để quên thực tại và hoàn cảnh nhưng say
rồi lại tỉnh. Hoàn cảnh vẫn trơ trơ, sừng
sững trước mặt, luẩn quẩn. Hương rượu
thành đắng chát; hương tình thoảng qua
chỉ cịn phận hẩm dun ơi! Đó là tâm
cảnh HXH
GV:Hình tượng thiên nhiên trong hai
câu luận góp phần diễn tả tâm trạng,
thái độ của nhà thơ trước số phận như
thế nào?
GV: những biện pháp nghệ thuật nào
được dùng ở đây mang lại giá trị gì?
Những động từ: xiên, đâm kết hợp với

- Hai câu thực:
-Ngồi một mình đơn độc dưới vầng trăng lạnh
lùng, ngắm trăng, ngắm duyên phận mình,
càng thêm buồn chán, vầng trăng và lòng
người hòa hợp đồng nhất.

- Hai câu luận:
+ Đám rêu: xiên ngang mặt đất
+ Mấy hòn đá: đâm toạc chân mây
=> Những sinh vật nhỏ bé hèn mọn nhưng có
sức sống mãnh liệt, làm được những việc phi
thường

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

những bổ ngữ độc đáo: ngang, toạc là
biện pháp nghệ thuật đảo ngữ, thể hiện
sự ngang ngạnh, bướng bỉnh, phẫn uất
của HXH muốn phản kháng chế độ bất
công một cách mãnh liệt.
GV: vì sao mỗi khi xuân về HXH lại
chán ngán?
GV: ước mong của nhà thơ ở câu thơ
cuối là gì? Đánh giá về niềm mong ước
đó? ước mong của nhà thơ muốn có một
chút tình u, khơng phải là “khối tình”,
“cuộc tình”, mà chỉ là “mãnh tình” hơn
thế lại bị san sẻ để chỉ cịn “tí cỏn con”.
Chút tình ấy càng bé nhỏ bao nhiêu thì
nỗi xót xa tội nghiệp của tác giả càng
tăng lên bấy nhiêu. Nhà thơ gắng gượng
vượt lên thì lại càng rơi vào bi kịch.
Hoạt động 3: Tổng kết

- Hai câu kết:
Mùa xuân đến với thiên nhiên sẽ làm cho cây,
cỏ hoa lá thêm sức sống, nhưng mùa xuân đến
với HXH sẽ làm cho nhà thơ thêm một tuổi,
già hơn, tình duyên càng éo le hơn. Bà chán
ngán sự trở đi trở lại của mùa xuân.

III. Tổng kết
- Nội dung: thể hiện nỗi đau và khát vọng hạnh

GV: giá trị nội dung, nghệ thuật của
phúc của HXH.
nhà thơ?
- Nghệ thuật: bút pháp trữ tình sâu lắng mà mãnh
liệt.
- Cách dùng từ đặt câu mang đậm phong cách
HXH.
4. Củng cố: GV hệ thống kiến thức lại, gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK
5. Dặn dò: học thuộc lịng bài thơ và phân tích, chuẩn bị bài Câu cá mùa thu

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí