đề tài sử dụng sgk như là một phương tiện dạy học tích cực

NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

MỤC LỤC
NỘI DUNG ĐỀ TÀI

PHẦN I: TĨM TẮT ĐỀ TÀI ............................................................................................................................... 2
PHẦN II: GIỚI THIỆU ........................................................................................................................................ 2
GIẢI PHÁP THAY THẾ. .............................................................................................................................. 3
PHẦN III: PHƯƠNG PHÁP ................................................................................................................................ 5
PHẦN IV: PHÂN TÍCH VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ........................................................................................ 9
PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................................................... 12
PHẦN VI: TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................... 13
PHẦN VII: PHỤ LỤC ........................................................................................................................................ 13

Đào Văn Chánh

1


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

PHẦN I: TĨM TẮT ĐỀ TÀI
Đổi mới phương pháp dạy học là một công cuộc đã được khởi xướng từ lâu, song
cho đến nay, nó hầu như chưa được khởi sắc (Nói như ơng Nguyễn Thiện Nhân thời còn
làm Bộ trưởng Bộ giáo dục), và cũng chưa biết đến chừng nào mới khởi sắc ! Phương
pháp dạy học của đa số giáo viên hiện nay gần giống như mấy mươi năm về trước, thời rất
hiếm SGK, cả tổ chỉ có một bộ, chia nhau ra mà học. Thời đó, bài giảng của giáo viên ghi
trên bảng thời đó rất quan trọng, là nội dung chủ yếu và duy nhất để học sinh học tập.
Tiếp cận đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tăng cường Cơ sở vật chất, là
một cách tiếp cận không sai, nhưng tốn khá nhiều tiền của, và thời gian, mà không dễ ngày
một ngày hai có được. Vậy biết chừng nào thì có thể bảo rằng đổi mới phương pháp dạy

học thành công ?
Ngày nay, ai cũng thấy là, gần 100% học sinh ngày nay đều có Sách giáo khoa
(SGK) và gần 100% tiết học đều mang theo chúng. Ý tưởng nghiên cứu là tại sao không
sử dụng bộ SGK này vào việc dạy học, để góp phần đổi mới phương pháp dạy học, qua đó
góp phần nâng cao tính tích cực học tập , cũng như nâng cao kết quả học tập của học sinh
? cách làm này không tốn thêm đồng xu nào, và cũng không tốn thêm phút giây nào cả !
Hai năm học vừa qua, tôi đã áp dụng phương pháp “Sử dụng SGK như là một
phương tiện dạy học tích cực” vào cho tất cả các lớp mà tơi phụ trách. Kết quả bước đầu
rất khả quan. Nó có hai tác dụng:
1) Góp phần đổi mới phương pháp dạy học.
2) Nâng cao kết quả học tập của học sinh, kể cả các lớp yếu kém.
PHẦN II: GIỚI THIỆU
Hiện trạng: Việc sử dụng SGK hiện tại ở tại lớp chỉ dừng lại ở việc đánh dấu bài
tập cần làm, phần quan trọng cần nhớ, đọc bài text, đọc định lý, đọc đoạn
văn,v,v,….Nghĩa là hầu hết các giáo viên chỉ xem SGK như là một tập hợp các tài liệu
phục vụ cho việc học tập của học sinh, chứ không phải là một phương tiện học tập của
học sinh. Các ý đồ về phương pháp dạy học, các thiết kế hoạt động học tập trong SGK
hầu như chỉ phục vụ cho giáo viên trong việc soạn bài giảng, giáo án. Đối với học sinh,
kiến thức quan trọng cần học không nằm trong SGK mà nằm trong bài giảng của giáo viên
(Ít ra là giáo viên muốn vậy: giáo viên đánh giá, kiểm tra học sinh qua nội dung các bài
giảng đó).
Đối với đại đa số giáo viên và học sinh thì phần TRA CỨU THUẬT NGỮ và
HƯỚNG DẪN GIẢI, ĐÁP SƠ CÁC BÀI TẬP trong Sách là THỪA !. Có nhiều giáo viên
trình bày bài học khác hồn tồn SGK, gần như là cấu trúc một chương trình hồn tồn
mới. Tuy nhiên đa phần, bài học mà giáo viên trình bày lên Bảng chẳng khác bao nhiêu
với SGK.

Đào Văn Chánh

2

NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

Nhược điểm: Nếu việc trình bày trên bảng khơng khác SGK bao nhiêu thì việc
trình bày đó lãng phí ba điểm:
+ Một là lãng phí SGK đang nằm trong cặp của học sinh,
+ Hai là lãng phí sức lực của giáo viên trong việc cố gắng trình bày lại (lựa chọn câu
chữ, thứ tự ,v,v,…) nội dung SGK,
+ Và ba là lãng phí sức lực của học sinh trong việc chép lại nội dung (SGK) mà giáo viên
trình bày trên bảng. Việc chủ động chép ra để nhớ, để học và việc thụ động chép theo
giáo viên (để và nhà học), thực chất là hai công việc khác nhau rất nhiều, trong việc tác
động đến bộ não. Nhiều giáo viên bảo rằng một lần chép là một lần nhớ thêm, cho nên
mới có chuyện học sinh khơng thuộc phần nào thì bắt chép phạt 20,30,50 lần ,…phần đó.
Đây là một quan điểm giáo dục đã quá lạc hậu, khơng phù hợp với phương pháp giáo dục
tích cực, cũng như không phù hợp với tâm lý giáo dục hiện đại ngày nay. Nhiều học sinh
đi học thêm chép đầy vở, nhưng trong đầu trống rỗng là một minh chứng rõ ràng cho
sự sai lầm của ý kiến này.
Với cách sử dụng SGK như thế, việc học của học sinh đi một chiều từ giáo viên
đến học sinh. Giáo viên vừa trình bày vừa giảng, học sinh vừa chép vừa tiếp thu kiến thức
mới (Trong SGK). Đó là lối giáo dục truyền thống, không phải là phương pháp dạy học
mới.
Ngược lại, nếu việc trình bày khác SGK (mà theo quan điểm giáo viên là hay hơn, phù
hợp hơn,…) cũng có cái hay của nó, nhưng ẩn chứa nhiều nguy cơ, rủi ro và mạo hiểm.
Do trình độ chun mơn, nghiệp vụ chưa thật uyên bác, có thể giáo viên sẽ dẫn học sinh đi
sai đường, sai quan điểm, sai chuẩn,v,v,…
Mà thực ra khi có ý định trình bày khác SGK đi chăng nữa (Vì lý do sư phạm, hoặc vì
lý do nào khác mà chúng ta chắc chắn là đúng), thì chúng ta cũng hồn tồn có thể dựa
vào SGK để làm nổi bật cái phần khác đó, khơng nhất thiết phải “dẹp” SGK sang một bên
thì mới giảng dạy được.

GIẢI PHÁP THAY THẾ.
Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực, hổ trợ tốt trong việc đổi
mới phương pháp dạy học, nâng cao kết quả học tập của học sinh.
Phương pháp sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực là gì?
Đó là tại lớp, giáo viên khơng trình bày bài học trên bảng, học sinh khơng phải
chép bài học (đã có trong SGK). Nhiệm vụ chính của giáo viên và học sinh tại lớp là
nghiên cứu, phân tích SGK, tra cứu SGK các lớp trước, qua việc đặt vấn đề của giáo viên
và học sinh, để hiểu và vận dụng làm bài tập ngay tại lớp.
Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực như thế nào ?
Có thể sử dụng SGK trong mọi thời gian học tập của học sinh:
 Sử dụng SGK tại lớp học:
Đào Văn Chánh

3


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

1) Kiểm tra kiến thức cũ: SGK lớp sau thường sử dụng kiến thức đã có từ các
lớp trước. Giáo viên có thể qua đó kiểm tra kiến thức cũ của học sinh.
2) Xây dựng bài học mới:
+ Cho học sinh tiếp cận với SGK trong khoảng thời gian ngắn: Đọc hình vẽ,
sơ đồ,…để tìm hiểu thơng tin, kiến thức mới.
+ Cho học sinh tự lực làm việc với sách giáo khoa trong khoảng thời gian
dài: tổng hợp, thu nhận hoặc chế biến các thông tin, kiến thức mới.
3) Củng cố, ôn luyện các kỷ năng đã thu được: Bằng các bài tập có trong SGK
từ dễ tới khó, hoặc các chứng minh, ví dụ trong SGK
4) Ơn tập, hệ thống hoá các kiến thức mà học sinh đã học.
 Sử dụng SGK tại nhà:
+ Tự rèn luyện qua các bài tập trong Sách. Khi làm xong có thể so sánh với

HƯỚNG DẪN GIẢI, ĐÁP SỐ CÁC BÀI TẬP ở cuối Sách.
+ Tự ôn luyện, bổ sung kiến thức qua hệ thống kiến thức được trình bày một
cách khoa học. Có thể sử dụng BẢNG TRA CỨU THUẬT NGỮ ở cuối sách để
tìm nhanh kiến thức cần tìm.
 Đối với giáo viên, SGK ngoài việc cung cấp tài liệu chính để soạn giáo án,
nhiều người cịn coi SÁCH GIÁO KHOA CHÍNH LÀ GIÁO ÁN !
Chỉ sử dụng SGK, liệu có đủ kiến thức khơng?
Đủ ! thậm chí là quá đủ, không cần thêm bất cứ một quyển sách tham khảo nào
khác!
Bộ giáo dục đã nhiều lần khẳng định : Đề thi Cao đẳng, Đại học nằm trong SGK!
Chỉ kiến thức trong SGK thôi, cũng đủ để giải mọi đề thi Đại học, tất nhiên còn tùy
thuộc vào kỹ năng vận dụng các kiến thức đó !
Nhiều học sinh cũng như giáo viên tìm thêm nhiều Sách tham khảo khác để dạy và
học. Tơi thấy rằng có lẽ họ chưa hiểu hết, chưa khai thác hết SGK mà thôi ! Nhiều năm tôi
dạy lớp 12A1 (Là lớp chọn của trường), nhưng nội dung vẫn là SGK. Học sinh chưa làm
được hết các bài tập có trong đó ! Có một năm tôi ra đề thi học sinh giỏi cấp trường, tơi
chỉ chọn tồn là các bài tập trong SGK, rải rác trong các năm học hiện tại và trước đó. Kết
quả: đa số đều điểm thấp. Âu có lẽ là do quan niệm Bụt nhà không thiêng mà thôi.
Hơn nữa, các sách tham khảo trên thị trường mà tôi được biết, cơ bản là nội dung
SGK, có nâng cao thêm một số phần khơng đáng kể. Sách có thể tham khảo thực sự, thì rất
hiếm, hơn nữa yêu cầu người học phải có một năng khiếu đặc biệt, mà khơng phải học
sinh (kể cả lớp chọn) cũng có.

Đào Văn Chánh

4


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Vấn đề 1: Liệu sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có góp phần vào việc đổi
mới phương pháp dạy học (Đang là một bài tốn khó giải của Ngành giáo dục) ?
Vấn đề 2: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có nâng cao được kết quả học
tập của học sinh ?
Vấn đề 3: Đa số giáo viên cho rằng việc sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học
tích cực chỉ có tác dụng với các lớp khá giỏi. Vậy vấn đề đặt ra ở đây là phương pháp
này có tác dụng được cho các lớp yếu kém ?
GIẢ THUYẾT
1) Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có góp phần vào việc đổi mới phương
pháp dạy học.
2) Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực có nâng cao được kết quả
học tập của học sinh nói chung.
3) Phương pháp Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực có thể áp
dụng cho các lớp yếu kém, dĩ nhiên quá trình áp dụng phải phù hợp với trình độ
nhận thức của học sinh các lớp đó.
PHẦN III: PHƯƠNG PHÁP
KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU:
1) Lớp thực nhiệm: Các lớp trực tiếp giảng dạy: 12A1(Lớp Khá giỏi) ,12A6 và 12A7
(các lớp trung bình), 12B3 (Lớp yếu)
Lớp đối chứng: Các lớp 12 cịn lại (Trong đó có lớp 12A2 là lớp khá giỏi) .
2) Tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học.
THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU
Về vấn đề 1, đối chiếu (một cách định tính) với Bảng so sánh giữa phương pháp
dạy học cũ và mới trong cuốn sách MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG (Nguyễn
Văn Cường - Bernd Meier -Bộgiáo Dục Và Đào Tạo, Dự án Phát Triển Giáo Dục
Trung Học Phổ Thông (Loan No1979-Vie) Berlin/Hanoi 2010
 Về vấn đề 2, dùng phương pháp định lượng. Lấy dữ liệu kết quả thi tập trung của
khối 12 (năm học 2013-2014) và khối 11(năm học 2012-2013) (Từ nhà trường) để

so sánh kết quả học tập của học sinh.
 Về vấn đề 3, thiết kế nghiên cứu tương tự như vấn đề 2


QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU:
 Mỗi tuần, so sánh đối chiếu phương pháp sử dụng SGK với phương pháp dạy học
Đào Văn Chánh

5


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

mới về một vấn đề.
 Vào cuối năm học 2012-2013, thu thập dữ liệu kết quả thi tập trung của các lớp
khối 11. Cuối kỳ I năm học 2013-2014: thu thập dữ liệu kết quả thi tập trung của
các lớp khối 12.
THIẾT KẾ CÔNG CỤ ĐO LƯỜNG
Về vấn đề 1: Liệu sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có góp phần vào việc
đổi mới phương pháp dạy học ?
Để biết được điều này, ta cần đối chiếu vào bảng so sánh giữa phương pháp dạy
học cũ (Dạy học hướng vào giáo viên) và phương pháp dạy học mới (Hạy học hướng vào
học sinh, học sinh là trung tâm của quá trình dạy học).
Bảng SO SÁNH PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CŨ (HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN)
VÀ MỚI (HƯỚNG VÀO HỌC SINH): nằm trong cuốn Sách MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
(Nguyễn Văn Cường - Bernd Meier -Bộ giáo Dục Và Đào Tạo, Dự án Phát Triển Giáo
Dục Trung Học Phổ Thông (Loan No1979-Vie) Berlin/Hanoi 2010) :
Về mục tiêu:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

-Truyền đạt kiến thức đã quy định trong
Chương trình và SGK.
- Quan tâm trước hết đến nhiệm vụ của giáo
viên.
Về nội dung:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

-Chương trình được thiết kế chủ yếu theo
logich bài học.
- Giáo án được soạn trước theo đường thẳng
chung cho mọi học sinh.
- Chú trọng hệ thống kiến thức lý thuyết, sự
phát triển của các khái niệm.

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

- Chuẩn bị cho học sinh thích ứng với đời
sống xã hội.
-Tôn trọng nhu cầu, hứng thú, lợi ích và
khả năng của học sinh.
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

- Chương trình hướng vào sự chuẩn bị
phục vụ thiết thực cho thực tế.
- Giáo án có nhiều phương án theo kiểu
phân nhánh linh hoạt, có thể được điều
chỉnh.
- Chú trọng kỹ năng thực hành, vận dụng
kiến thức, năng lực giải quyết vấn đề thực

tiễn.

Về phương pháp dạy học:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

-Chủ yếu là thuyết trình, giảng giải, tập
trung vào bài giảng.
- Học sinh thụ động ghi nhớ
- Giáo viên chiếm ưu thế, có uy quyền, áp
đặt

Đào Văn Chánh

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

- Khám phá và giải quyết vấn đề.
- Học sinh chủ động, tích cực tham gia.
- Tìm tịi và thể hiện.
- Giáo viên điều khiển, thúc đẩy sự tìm
tịi.

6


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

Về mơi trường học tập:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

Khơng khí lớp học: Hình thức, máy

móc.
- Chỗ ngồi ổn định
- Phương tiện, kỹ thuật dạy học ở mức
tối thiểu
Về kết quả:
-

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN
- Tri thức có sẵn
- Trình độ phát triển nhận thức thấp,
mặc dù có hệ thống.
- Phụ thuộc vào tài liệu
- Giáo viên độc quyền đánh giá kết
quả học tập của học sinh; học sinh
chấp nhận các giá trị truyền thống

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

-

Tự chủ, thân mật
Chỗ ngồi linh hoạt
Sử dụng thường xuyên các phương
tiện, kỹ thuật dạy học.

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH
- Tri thức tự tìm
- Trình độ cao hơn về phát triển nhận
thức, tình cảm, hành vi
- Tự tin

- Học sinh tự chịu trách nhiệm về kết
quả học tập, được tham gia đánh
giá, tự đánh giá, tự xác định các giá
trị.

Về vấn đề 2: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có nâng cao được
kết quả học tập của học sinh ?
Dùng kết quả kiểm tra tập trung của khối 12 (năm học 2013-2014) và kết quả kiểm
tra tập trung của khối 11 (Năm học 2012-2013) đề so sánh sự tăng trưởng kết quả học tập .
Để đánh giá “Mức độ “giỏi” của học sinh từng lớp hoặc từng nhóm học sinh”, tơi
thiết kế con số ChiSoCM (cho từng lớp hay nhóm học sinh) như sau:
ChiSoCM

%Gioi *2 %Kha %Yeu %Kem *2

Mỗi một lớp, hay nhóm học sinh sẽ được gán với một ChiSoCM, số này nằm trong
phạm vi từ -200(%) đến 200(%). Bất kỳ sự khác nhau nào giữa hai lớp (nhóm) về tỷ lệ %
(Giỏi, khá, TB, yếu, kém) đều được phản ánh qua con số này, theo hướng, càng giỏi thì
ChiSoCM càng lớn.
So sánh ChiSoCM giữa nhóm học sinh Thực nghiệm và nhóm học sinh đối chứng
để tìm ra sự tiến bộ hay không tiến bộ về kết quả học tập của học sinh.
Về vấn đề 3: Tương tự như vấn đề 2
KẾT QUẢ ĐO LƯỜNG
Về vấn đề 1:
+ Dạy ít - học nhiều (Giáo viên dạy ít để học sinh học nhiều) (Lý Hiển Long- Thủ
tướng Singapore)
+ Rèn cho học sinh kỹ năng đọc sách, kỹ năng tự học.
Đào Văn Chánh

7

NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

+ Khỏi lãng phí thời gian và sức lực để trình bày (giáo viên) và chép (học sinh) cái đã
có trong Sách. Thay vì sử dụng thời gian để chép và chép, chúng ta tổ chức cho học sinh
dùng thời gian đó để phân tích, đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, củng cố, ôn luyện các kiến
thức cũ cũng như kiến thức mới cho học sinh.
+ Không khí tiết học sẽ sơi nổi hơn, học sinh và giáo viên buộc phải tích cực hơn, và
tất nhiên, hiệu quả giờ học sẽ tốt hơn.
Về vấn đề 2: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có nâng cao được kết quả
học tập của học sinh ?
(12A1,12A6, 12A7, 12B3 là các lớp thực nghiệm, các lớp 12 còn lại là các lớp đối chứng)
LỚP

Sĩ số

12A1
12A2
12A3
12A4
12A5
12A6
12A7
12B1
12B2
12B3
12B4
Thực nghiệm
Đối chứng

LỚP

42
43
45
40
42
42
39
33
34
33
37
156
274
Sĩ số

11A1
11A2
11A3
11A4
11A5
11A6
11A7
11B1
11B2
11B3
11B4
Thực nghiệm
Đối chứng

42
43
45
39
42
44
41
35
37
34
39
161
280

Kém
SL

6
5
3
8
7
8
2
8
13
34
Kém
SL

1
7
13
13
14
17
11
13
24
40
73

Yếu
SL
4
11
7
7
13
11
8
8
12
12
36
57
Yếu
SL

8
10
12
11
12
5
8
11
7
34
50

TB
SL
5
14
18
14
21
14
13
14
12
11
13
43
106
TB
SL
0

4
10
12
9
9
3
3
7
7
3
19
48

Khá
SL
12
15
14
12
8
7
5
4
4
5
3
29
60
Khá
SL

8
6
18
5
6
5
6
6
5
1
4
20
50

Giỏi
SL
25
10
2
1
1
5
2
2
3
1
35
17
Giỏi
SL

34
33
8
5
2
6
6
4
6
2
1
48
59

G.viên dạy

ChiSoCM

Chánh
H.Tâm
Thoa
Ngân
Phương
Chánh
Chánh
Phương
H.Tâm
Ngân-Chánh
Thoa

147,62
72,09
15,56
-12,50
-16,67
-4,76
-46,15
-54,55
-47,06
-15,15
-62,16
23,72
-11,31
ChiSoLCM

G.viên dạy
Pho
Quảng
Phúc
Phúc-Sanh
Hùng
Hùng
Hùng
Quảng-Pho
Chánh
Sanh
Văn

180,95
167,44

53,33
-23,08
-66,67
-45,45
-53,66
-71,43
-35,14
-94,12
-125,64
1,24
-10,00

Tóm tắt

SL Kém

Nhóm thực nghiệm
Trước tác động
Sau tác động
40
13

Đào Văn Chánh

Nhóm đối chứng
Trước tác động
Sau tác động
73
34

8


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực
SL Yếu
SL TB
SL Khá
SL Giỏi
Tổng
ChiSoCM
Tăng

34
19
20
48
161
1,24

36
43
29
35
156
23,72
+22,48

50
48
50

59
280
-10

57
106
60
17
274
-11,31
-1,31

PHẦN IV: PHÂN TÍCH VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ
Vấn đề 1: Liệu sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học có góp phần vào việc đổi
mới phương pháp dạy học (Đang là một bài tốn khó giải của Ngành giáo dục) ?
Về mục tiêu:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

-Truyền đạt kiến thức đã quy định trong
- Chuẩn bị cho học sinh thích ứng với đời
Chương trình và SGK.
sống xã hội.
- Quan tâm trước hết đến nhiệm vụ của giáo -Tơn trọng nhu cầu, hứng thú, lợi ích và
viên.
khả năng của học sinh.
Ở đây ta thấy rằng, việc sử dụng SGK như là một phương pháp dạy học, mặc dù
vẫn dạy các kiến thức trong Chương trình và SGK là chính, song đã quan tâm nhiều đến
học sinh (Khả năng tiếp thu, hứng thú học tập,v,v…) nhờ vào việc có nhiều thời gian để

đối thoại, trao đổi với học sinh.
Về nội dung:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

-Chương trình được thiết kế chủ yếu theo
logich bài học.
- Giáo án được soạn trước theo đường thẳng
chung cho mọi học sinh.
- Chú trọng hệ thống kiến thức lý thuyết, sự
phát triển của các khái niệm.

- Chương trình hướng vào sự chuẩn bị
phục vụ thiết thực cho thực tế.
- Giáo án có nhiều phương án theo kiểu
phân nhánh linh hoạt, có thể được điều
chỉnh.
- Chú trọng kỹ năng thực hành, vận dụng
kiến thức, năng lực giải quyết vấn đề thực
tiễn.
Việc sử dụng SGK, giáo viên không phải trình bày bài học trên bảng, nên khơng
phải tập trung nhiều đến các khía cạnh hệ thống, chính xác của kiến thức lý thuyết (Đã có
sách làm thay), mà giáo viên hướng dẫn học sinh tập trung nhiều vào việc phân tích, tìm
hiểu ý đồ của SGK (Tùy vào từng nhóm đối tượng mà có vấn đề tìm hiểu khác nhau), quan
trọng hơn, giờ học có nhiều thời gian để chú trọng kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức.

Đào Văn Chánh

9

NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

Về phương pháp dạy học:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

-Chủ yếu là thuyết trình, giảng giải, tập trung - Khám phá và giải quyết vấn đề.
vào bài giảng.
- Học sinh chủ động, tích cực tham gia.
- Học sinh thụ động ghi nhớ
- Tìm tịi và thể hiện.
- Giáo viên chiếm ưu thế, có uy quyền, áp
- Giáo viên điều khiển, thúc đẩy sự tìm tịi.
đặt
Dạy học sử dụng SGK, nhờ học sinh đọc SGK đã rút ngắn được thời gian thuyết trình bài
giảng. Trong giờ học, học sinh được khám phá nhiều vấn đề nằm trong SGK (giáo viên
hay học sinh đưa ra).
Học sinh bắt buộc phải tích cực hoạt động tham gia ( giáo viên có nhiều thời gian để chỉ
định học sinh tham gia)
Vì vấn đề đuộc phân tích, mổ xẻ theo nhiều hướng nên học sinh ghi nhớ sâu sắc chứ khơng
phải máy móc, thuộc lịng (mà khơng hiểu).
Về mơi trường học tập:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

Khơng khí lớp học: Hình thức, máy

- Tự chủ, thân mật
móc.
- Chỗ ngồi linh hoạt
- Chỗ ngồi ổn định
- Sử dụng thường xuyên các phương
- Phương tiện, kỹ thuật dạy học ở mức
tiện, kỹ thuật dạy học.
tối thiểu
Giờ học được đối thoại nhiều hơn, dân tới việc giáo viên và học sinh hiểu nhau nhiều hơn
-

Về kết quả:
DẠY HỌC HƯỚNG VÀO GIÁO VIÊN

Tri thức tự tìm
Trình độ cao hơn về phát triển nhận
thức, tình cảm, hành vi
- Tự tin
- Học sinh tự chịu trách nhiệm về kết
quả học tập, được tham gia đánh
giá, tự đánh giá, tự xác định các giá
trị.
Phương pháp Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học góp phần nâng cao
nhận thức về việc học tập cho học sinh: học không phải chỉ là chép và ghi nhớ máy móc;
học là phải tìm tòi, hiểu và vận dụng được kiến thức . Điều đó thể hiện qua việc nâng cao
kết quả học tập.
-

Tri thức có sẵn
Trình độ phát triển nhận thức thấp,

mặc dù có hệ thống.
Phụ thuộc vào tài liệu
Giáo viên độc quyền đánh giá kết quả
học tập của học sinh; học sinh chấp
nhận các giá trị truyền thống

DẠY HỌC HƯỚNG VÀO HỌC SINH

-

Về vấn đề 2: Qua bảng tóm tắt trên ta thấy rằng ChiSoCM của các lớp thực
nghiệm tăng một cách ấn tượng, từ 1,24 lên 23,72; còn các lớp đối chứng thì khơng tăng,
thậm chí giảm từ -10 đến -11,31. Như vậy là kết quả học tập của học sinh trong nhóm thực
nghiệm đã giỏi lên rất nhiều. Vấn đề cịn lại là việc tăng này có ngẫu nhiên hay không? Ta
hãy xét các thông số: p-value, qua website: , về
Đào Văn Chánh

10


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

kết quả sau tác động của phương pháp Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích
cực:

Nhận thấy rằng p-value=0,0000159<0,05 khá nhỏ. Như vậy việc tăng trưởng trên hồn
tồn chắc chắn, khơng phải do ngẫu nhiên mà có.
Về vấn đề 3: Ta lấy Kết quả (Số lượng yếu, kém, …) của lớp 12B3 làm lớp thực nghiệm
(Tôi đang áp dụng phương pháp Sử dụng SGK cho lớp này) và toàn bộ các lớp ban B
(cùng hệ với 12B3) làm lớp đối chứng thì có kết quả như sau:

LỚP
12B1
12B2
12B3
12B4
Thực nghiệm
Đối chứng
LỚP
11B1
11B2
11B3
11B4
Thực nghiệm
Đối chứng

Đào Văn Chánh

KIỂM TRA HỌC KỲ I NĂM HỌC 2013-2014
Sĩ số Kém Yếu TB Khá Giỏi
G.viên dạy
SL
SL SL SL SL
7
8
14
4
Phương
33
8
8

12
4
2
H.Tâm
34
2
12
11
5
3
Ngân-Chánh
33
8
12
13
3
1
Thoa
37
33
2
12
11
5
3
104
23
28
39 11
3

KIỂM TRA HỌC KỲ II NĂM HỌC 2012-2013
Sĩ số Kém Yếu TB Khá Giỏi
G.viên dạy
SL
SL SL SL SL
35
17
5
3
6
4
Quảng-Pho
37
11
8
7
5
6
Chánh
34
13
11
7
1
2
Sanh
39
24
7
3

4
1
Văn
34
13
11
7
1
2
111
52
20
13 15
11

ChiSoCM
-54,55
-47,06
-15,15
-62,16
-15,15
-54,81
ChiSoLop
-71,43
-35,14
-94,12
-125,64
-94,12
-78,38

11


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

So sánh kết quả ChiSoCM giữa học kỳ II năm trước và học kỳ I năm học 2013-2014, ta
có lớp thực nghiệm (12B3) tăng ( 15,15) ( 94,12) 78,97 , còn các (tổng) lớp đối chứng
tăng ( 54,81) ( 78,38) 23,57 , thấp hơn nhiều !
Xét chỉ số p-value:

P=0,1320>0,05 nên sự tăng tưởng ChiSoCM này là chưa chắc chắn, cần nghiên cứu thêm.
PHẦN V: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
KẾT LUẬN: Phương pháp dạy học Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy
học tích cực có tác dụng:
1) góp phần đổi mới phương pháp dạy học, và
2) làm tăng kết quả học tập của học sinh các lớp, các lớp yếu kém cần nghiên cứu
thêm.
KIẾN NGHỊ:
1) Mọi giáo viên nên nghiên cứu áp dụng cách dạy học này.
2) Khơng có quy trình chung cho việc áp dụng vào dạy học như thế nào, nó cịn
tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố, như trình độ giáo viên, năng lực tiếp thu học
sinh, năng lực nắm bắt tâm sinh lý của học sinh,v,v,…yêu cầu giáo viên phải
đầu tư nghiên cứu nhiều mới áp dụng tốt được.
3) Các cơ quan quản lý giáo dục nên tạo điều kiện để nghiên cứu sâu hơn về cách
Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực.

Đào Văn Chánh

12

NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

PHẦN VI: TÀI LIỆU THAM KHẢO
MỘT SỐVẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ỞTRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG (Nguyễn Văn Cường - Bernd Meier -Bộ giáo Dục Và Đào
Tạ, Dự án Phát Triển Giáo Dục Trung Học Phổ Thơng (Loan No1979-Vie) Berlin/Hanoi
2010)
PHẦN VII: PHỤ LỤC
CÁC TÌNH HUỐNG DẠY HỌC CÓ THỂ KHAI THÁC TỪ SÁCH GIÁO KHOA
I.

KIỂM TRA BÀI CŨ
GIẢI TÍCH LỚP 12:

BÀI 1: TÍNH ĐƠN ĐIỆU CỦA HÀM SỐ:

VẤN ĐỀ: Người ta chứng minh bằng cách nào? Ở đây kiểm tra học sinh về :
1) Định nghĩa đạo hàm: lim
x

0

f (x

x)
x

f ( x)

f '( x)

2) Tính chất của giới hạn (Lớp 11NC):

Đào Văn Chánh

13


NC-KH-SP-ƯD: Sử dụng SGK như là một phương tiện dạy học tích cực

VẤN ĐỀ: Vì sao phải như vậy? Khắc sâu kiến thức về tính lý thuyết của hàm số.
II.
III.

IV.

DẠY BÀI MỚI
Có thể sử dụng tồn bộ nội dung của SGK để dạy bài học mới
CỦNG CỐ KIẾN THỨC ĐÃ HỌC:
Học sinh có thể sử dụng SGK các lớp trước tại lớp hoặc tại nhà, để củng cố các
kiến thức đã học.
ÔN LUYỆN: Dĩ nhiên nếu sử dụng tốt SGK, và cả Sách bài tập, học sinh có thể
ơn luyện tốt.

Đào Văn Chánh

14