Gián án Sử dụng bản đồ tư duy góp phần dạy học tích cực và hỗ trợ công tác quản lí nhà trường

DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
1
Sử dụng bản đồ tư duy góp phần dạy học tích cực
và hỗ trợ công tác quản lí nhà trường
TS. Trần Đình Châu- Bộ Giáo dục & Đào tạo
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
2
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
3
MỞ ĐẦU
•
Hiện nay, chúng ta thường ghi chép
thông tin bằng các ký tự, đường thẳng,
con số. Với cách ghi chép này, chúng
ta mới chỉ sử dụng một nửa của bộ não
- não trái, mà chưa sử dụng kỹ năng
bên não phải, nơi giúp chúng ta xử lý
các thông tin về nhịp điệu, màu sắc,
không gian ... và cách ghi chép thông
thường khó nhìn được tổng thể của cả
vấn đề.
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
4
MỞ ĐẦU (tiếp)
•
Qua nghiên cứu cho thấy, nhiều học
sinh chưa biết cách học, cách ghi kiến
thức vào bộ não mà chỉ học thuộc
lòng, học vẹt, thuộc một cách máy
móc, thuộc nhưng không nhớ được
kiến thức trọng tâm, không nắm được

“sự kiện nổi bật” trong tài liệu đó, hoặc
không biết liên tưởng, liên kết các kiến
thức có liên quan với nhau.
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
5
Bản đồ tư duy
•
BĐTD còn gọi là sơ đồ tư duy, lược
đồ tư duy,… là hình thức ghi chép
nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một
ý tưởng, tóm tắt những ý chính
của một nội dung, hệ thống hóa
một chủ đề… bằng cách kết hợp
việc sử dụng hình ảnh, đường nét,
màu sắc, chữ viết
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
6
Bản đồ tư duy
•
Nghĩa của cụm từ BĐTD không hiểu theo nghĩa bản
đồ thông thường như bản đồ địa lí mà BĐTD được
hiểu là một hình thức ghi chép theo mạch tư duy của
mỗi người bằng việc kết hợp nét vẽ, màu sắc và chữ
viết. Đặc biệt đây là một sơ đồ mở, việc thiết kế BĐTD
theo mạch tư duy của mỗi người, không yêu cầu tỉ lệ,
chi tiết khắt khe như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm
hoặc bớt các nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác
nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, các cụm từ diễn đạt
khác nhau, cùng một nội dung nhưng mỗi người có
thể “thể hiện” nó dưới dạng BĐTD theo một cách

riêng do đó việc lập BĐTD phát huy được tối đa khả
năng sáng tạo của mỗi người
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
7
Ưu điểm của bản đồ tư duy
•
Dễ nhìn, dễ viết.
•
Kích thích hứng thú học tập và khả
năng sáng tạo của HS
•
Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của
bộ não.
•
Rèn luyện cách xác định chủ đề và
phát triển ý chính, ý phụ một cách
logic.
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
8
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
9
Tác giả Tony Buzan
-Tony Buzan là người sáng tạo ra
phương pháp tư duy Mind Map (bản đồ
tư duy).
-
Ông nghiên cứu chuyên sâu về bộ não,
trí nhớ; tìm ra qui luật khi xây dựng
bản đồ gồm nhiều nhánh, giúp bộ não
ghi chép các sự kiện một cách hệ

thống.
-
Bản đồ tư duy giúp luyện tập trí não.
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
10
Bản đồ tư duy giúp gì?
Bản đồ tư duy sẽ giúp:
1. Sáng tạo hơn
2. Tiết kiệm thời gian
3. Ghi nhớ tốt hơn
4. Nhìn thấy bức tranh tổng thể
5. Phát triển nhận thức, tư duy, …
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
11
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
12
Sử dụng BĐTD trong dạy học
•
Cho HS làm quen với bản đồ tư duy bằng
cách giới thiệu cho HS một số “bản đồ”
cùng với dẫn dắt của GV để các em làm
quen.
•
Tập “đọc hiểu” BĐTD, sao cho chỉ cần
nhìn vào BĐTD bất kỳ HS nào cũng có thể
thuyết trình được nội dung một bài học
hay một chủ đề, một chương theo mạch
lôgic của kiến thức.
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
13

Sử dụng BĐTD trong dạy học
•
Hướng cho HS có thói quen khi tư duy lôgic
theo hình thức sơ đồ hoá trên BĐTD.
•
Từ một vấn đề hay chủ đề chính đưa ra các ý
lớn thứ nhất, ý lớn thứ hai, thứ ba... mỗi ý
lớn lại có các ý nhỏ liên quan với nó, mỗi ý
nhỏ lại có các ý nhỏ hơn ... các nhánh này
như “bố mẹ” rồi “con, cháu, chắt, chút
chít”... các đường nhánh có thể là đường
thẳng hay đường cong
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
14
Sử dụng BĐTD trong dạy học
•
Cho HS thực hành vẽ BĐTD trên giấy: Chọn từ
khóa (key words) - tên chủ đề hoặc hình vẽ của
chủ đề chính cho vào vị trí trung tâm, chẳng
hạn: đường thẳng song song, hình bình hành,
hình chữ nhật, bảo vệ môi trường, truyện
Kiều, ... để HS có thể tự mình ghi tiếp kiến thức
vào tiếp các nhánh “con”, “cháu”, “chắt”... theo
cách hiểu của các em.
•
Vẽ BĐTD theo nhóm hoặc từng cá nhân
DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC THCS II – BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
15
Cách ghi chép trên BĐTD
•

Nghĩ trước khi viết.
•
Viết ngắn gọn
•
Viết có tổ chức
•
Viết lại theo ý của mình, nên chừa
khoảng trống để có thể bổ sung ý (nếu
sau này cần)