khóa luận tốt nghiệp khủng hoảng khu vực đồng tiền chung châu âu và bài học kinh nghiệm cho việt nam trong việc kiểm soát nguy cơ khủng hoảng nợ

TR
TR
TR
TRƯỜ
ƯỜ
ƯỜ
ƯỜNG
NG
NG
NGĐẠ
ĐẠ
ĐẠ
ĐẠI
I
I
IH
H
H
HỌ
Ọ
Ọ
ỌC
C
C
CNGO
NGO
NGO
NGOẠ
Ạ
Ạ
ẠI

I
I
ITH
TH
TH
THƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG
KHOA
KHOA
KHOA
KHOAT
T
T
TÀ
À
À
ÀI
I
I
ICH
CH
CH
CHÍ
Í
Í

ÍNH
NH
NH
NHNG
NG
NG
NGÂ
Â
Â
ÂN
N
N
NH
H
H
HÀ
À
À
ÀNG
NG
NG
NG
***
***
***
***
KH
KH
KH
KHÓ

Ó
Ó
ÓA
A
A
ALU
LU
LU
LUẬ
Ậ
Ậ
ẬN
N
N
NT
T
T
TỐ
Ố
Ố
ỐT
T
T
TNGHI
NGHI
NGHI
NGHIỆ
Ệ
Ệ
ỆP

P
P
P
C
C
C
Chuy
huy
huy
huyê
ê
ê
ên
n
n
nng
ng
ng
ngà
à
à
ành:
nh:
nh:
nh:Ng
Ng
Ng
Ngâ
â
â

ân
n
n
nh
h
h
hà
à
à
àng
ng
ng
ng
KH
KH
KH
KHỦ
Ủ
Ủ
ỦNG
NG
NG
NGHO
HO
HO
HOẢ
Ả
Ả
ẢNG
NG

NG
NGKHU
KHU
KHU
KHUV
V
V
VỰ
Ự
Ự
ỰC
C
C
CĐỒ
ĐỒ
ĐỒ
ĐỒNG
NG
NG
NGTI
TI
TI
TIỀ
Ề
Ề
ỀN
N
N
N
CHUNG

CHUNG
CHUNG
CHUNGCH
CH
CH
CHÂ
Â
Â
ÂU
U
U
UÂ
Â
Â
ÂU
U
U
UV
V
V
VÀ
À
À
ÀB
B
B
BÀ
À
À
ÀI

I
I
IH
H
H
HỌ
Ọ
Ọ
ỌC
C
C
CKINH
KINH
KINH
KINHNGHI
NGHI
NGHI
NGHIỆ
Ệ
Ệ
ỆM
M
M
M
CHO
CHO
CHO
CHOVI
VI
VI

VIỆ
Ệ
Ệ
ỆT
T
T
TNAM
NAM
NAM
NAMTRONG
TRONG
TRONG
TRONGVI
VI
VI
VIỆ
Ệ
Ệ
ỆC
C
C
CKI
KI
KI
KIỂ
Ể
Ể
ỂM
M
M

MSO
SO
SO
SOÁ
Á
Á
ÁT
T
T
T
NGUY
NGUY
NGUY
NGUYC
C
C
CƠ
Ơ
Ơ
ƠKH
KH
KH
KHỦ
Ủ
Ủ
ỦNG
NG
NG
NGHO
HO

HO
HOẢ
Ả
Ả
ẢNG
NG
NG
NGN
N
N
NỢ
Ợ
Ợ
Ợ
H
H
H
Họ
ọ
ọ
ọv
v
v
và
à
à
àt
t
t
tê

ê
ê
ên
n
n
nsinh
sinh
sinh
sinhvi
vi
vi
viê
ê
ê
ên
n
n
n:
:
:
:H
H
H
Hà
à
à
àThu
Thu
Thu
ThuTrang

Trang
Trang
Trang
M
M
M
Mã
ã
ã
ãsinh
sinh
sinh
sinhvi
vi
vi
viê
ê
ê
ên
n
n
n:
:
:
:0853030177
0853030177
0853030177
0853030177
L
L

L
Lớ
ớ
ớ
ớp
p
p
p:
:
:
:Anh
Anh
Anh
Anh2
2
2
2-
-
-
-Kh
Kh
Kh
Khố
ố
ố
ối
i
i
i1
1

1
1TC
TC
TC
TC
Kh
Kh
Kh
Khó
ó
ó
óa
a
a
a:
:
:
:47
47
47
47
Ng
Ng
Ng
Ngườ
ườ
ườ
ười
i
i

ih
h
h
hướ
ướ
ướ
ướng
ng
ng
ngd
d
d
dẫ
ẫ
ẫ
ẫn
n
n
nkhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ
ọ
ọ
ọc
c
c

c:
:
:
:ThS.
ThS.
ThS.
ThS.Tr
Tr
Tr
Trầ
ầ
ầ
ần
n
n
nNg
Ng
Ng
Ngọ
ọ
ọ
ọc
c
c
cH
H
H
Hà
à
à

à
H
H
H
Hà
à
à
àN
N
N
Nộ
ộ
ộ
ội,
i,
i,
i,th
th
th
thá
á
á
áng
ng
ng
ng5
5
5
5n
n

n
nă
ă
ă
ăm
m
m
m2012
2012
2012
2012
M
M
M
MỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
CL
L
L
LỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
C

DANH
DANH
DANH
DANHM
M
M
MỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
CT
T
T
TỪ
Ừ
Ừ
ỪVI
VI
VI
VIẾ
Ế
Ế
ẾT
T
T
TT
T
T

TẮ
Ắ
Ắ
ẮT
T
T
T
DANH
DANH
DANH
DANHM
M
M
MỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
CB
B
B
BẢ
Ả
Ả
ẢNG
NG
NG
NGBI
BI

BI
BIỂ
Ể
Ể
ỂU
U
U
U
L
L
L
LỜ
Ờ
Ờ
ỜI
I
I
IM
M
M
MỞ
Ở
Ở
ỞĐẦ
ĐẦ
ĐẦ
ĐẦU
U
U
U 1

CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG1:
1:
1:
1:C
C
C
CƠ
Ơ
Ơ
ƠS
S
S
SỞ
Ở
Ở
ỞL
L
L
LÝ
Ý
Ý

ÝLU
LU
LU
LUẬ
Ậ
Ậ
ẬN
N
N
NV
V
V
VỀ
Ề
Ề
ỀN
N
N
NỢ
Ợ
Ợ
ỢC
C
C
CÔ
Ô
Ô
ÔNG
NG
NG

NG 3
1.1.
1.1.
1.1.
1.1.Kh
Kh
Kh
Khá
á
á
ái
i
i
ini
ni
ni
niệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mv
v
v
và
à
à
àđặ
đặ

đặ
đặc
c
c
cđ
đ
đ
đi
i
i
iể
ể
ể
ểm
m
m
mc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
akh
kh
kh
khủ
ủ

ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng 3
1.1.1.Kháiniệmnợcôngvàkhủnghoảngnợcông

3
1.1.1.1.Kháiniệmnợcông 3
1.1.1.2.Kháiniệmkhủnghoảngnợcông 8
1.1.2.Đặcđiểmcủakhủnghoảngnợcông
9
1.2.
1.2.
1.2.
1.2.Nguy
Nguy
Nguy
Nguyê
ê
ê
ên
n
n
nnh
nh
nh
nhâ
â
â
ân
n
n
nd
d
d
dẫ

ẫ
ẫ
ẫn
n
n
nđế
đế
đế
đến
n
n
nkh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn

n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng 10
1.2.1.Thâmhụtngânsáchnhànước
11
1.2.1.1.Sựgiatăngmạnhtrongchitiêutừngânsáchcủachínhphủ 11
1.2.1.2.Cácnguồnthuchongânsáchnhànướctăngchậmhơnnhucầuchi.12
1.2.2.Hiệuquảsửdụngvốnvaythấp
13
1.2.3.Sựthiếuminhbạchvềquảnlýnợcông
14
1.3.
1.3.
1.3.
1.3.T
T
T
Tá

á
á
ác
c
c
cđộ
độ
độ
động
ng
ng
ngc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
akh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho

ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngđố
đố
đố
đối
i
i
iv

v
v
vớ
ớ
ớ
ới
i
i
in
n
n
nề
ề
ề
ền
n
n
nkinh
kinh
kinh
kinht
t
t
tế
ế
ế
ế.
.
.
15

1.3.1.Tácđộngđếncácchỉsốkinhtếvĩmô
15
1.3.1.1.Lạmphát 15
1.3.1.2.TốcđộtăngtrưởngGDP 16
1.3.1.3.Đầutưquốctế 17
1.3.1.4.Xuấtnhậpkhẩu 18
1.3.2.Tácđộngđếnhệthốngtàichính
19
1.3.2.1.Tăngtrưởngtíndụng 19
1.3.2.2.Thịtrườngchứngkhoán 20
1.3.2.3.Thịtrườngbấtđộngsản 22
1.3.3.Tácđộnglêncáclĩnhvựckhác
22
1.3.3.1.Đờisốngxãhội 22
1.3.3.2.Lĩnhvựckhác 23
CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG2
2
2
2:
:
:

:KH
KH
KH
KHỦ
Ủ
Ủ
ỦNG
NG
NG
NGHO
HO
HO
HOẢ
Ả
Ả
ẢNG
NG
NG
NGKHU
KHU
KHU
KHUV
V
V
VỰ
Ự
Ự
ỰC
C
C

CĐỒ
ĐỒ
ĐỒ
ĐỒNG
NG
NG
NGTI
TI
TI
TIỀ
Ề
Ề
ỀN
N
N
NCHUNG
CHUNG
CHUNG
CHUNGCH
CH
CH
CHÂ
Â
Â
ÂU
U
U
UÂ
Â
Â

ÂU
U
U
U
25
2.1.
2.1.
2.1.
2.1.Di
Di
Di
Diễ
ễ
ễ
ễn
n
n
nbi
bi
bi
biế
ế
ế
ến
n
n
nc
c
c
củ

ủ
ủ
ủa
a
a
akh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc

c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngCh
Ch
Ch
Châ
â
â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu
u
u
u 25
2.1.1.Giaiđoạntrướckhủnghoảngnợcông2010
25
2.1.1.1.Tìnhhìnhpháttriểnkinhtếtừnăm2002đến2009 25
2.1.1.2.NhữngdấuhiệucủakhủnghoảngnợcôngChâuÂu2010 27
2.1.2.Giaiđoạnkhikhủnghoảngnợcông2010bùngnổđếnnay.
30

2.1.2.1.KhủnghoảngnợcôngtạiHyLạp 31
2.1.2.2.Ireland 33
2.1.2.3.TâyBanNha 36
2.1.2.4.Mộtsốnướckhác 37
2.2.
2.2.
2.2.
2.2.Nguy
Nguy
Nguy
Nguyê
ê
ê
ên
n
n
nnh
nh
nh
nhâ
â
â
ân
n
n
nc
c
c
củ
ủ

ủ
ủa
a
a
akh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c

c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngCh
Ch
Ch
Châ
â
â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu
u
u
u2010
2010
2010
2010 39
2.2.1.Nguyênnhânchủquan
39
2.2.1.1.Cơchếquảnlýcácthànhviênlỏnglẻo 39
2.2.1.2.Thâmhụtngânsách 40

2.2.1.3.Đầutưkémhiệuquả 42
2.2.1.4.Quảnlýnợcôngkémhiệuquả 43
2.2.2.Nguyênnhânkháchquan
44
2.2.2.1.Điềukiệntíndụngdễdàng 44
2.2.2.2.Ảnhhưởngtừkhủnghoảngkinhtếthếgiới2008 45
2.3.T
2.3.T
2.3.T
2.3.Tá
á
á
ác
c
c
cđộ
độ
độ
động
ng
ng
ngc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a

akh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô

ông
ng
ng
ngCh
Ch
Ch
Châ
â
â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu
u
u
u 45
2.3.1.Đốivớicácquốcgiathànhviên
45
2.3.1.1.Khủnghoảnghệthốngngânhàng 45
2.3.1.2.Sựmấtlòngtincủanhàđầutưvàohệthốngtàichính 48
2.3.1.3.SựtrượtgiácủađồngEurosovớicácđồngtiềnkhác 49
2.3.1.4.Đờisốngxãhội 49
2.3.2.Đốivớithếgiới
50
2.3.2.1.Hoạtđộngxuấtnhậpkhẩu 50
2.3.2.2.Hoạtđộngđầutưnướcngoài 51
2.3.2.3.Hoạtđộngsátnhậpvàmualại(M&A) 51

2.3.3.ĐốivớiViệtNam
52
2.3.3.1.Xuấtnhậpkhẩu 52
2.3.3.2.DòngvốnđầutưvàoViệtNam 53
2.3.3.3.Tỷgiáhốiđoái 54
2.3.3.4.Thịtrườngchứngkhoán 55
2.4.
2.4.
2.4.
2.4.C
C
C
Cá
á
á
ác
c
c
cbi
bi
bi
biệ
ệ
ệ
ện
n
n
nph
ph
ph

phá
á
á
áp
p
p
pkh
kh
kh
khắ
ắ
ắ
ắc
c
c
cph
ph
ph
phụ
ụ
ụ
ục
c
c
ch
h
h
hậ
ậ
ậ

ậu
u
u
uqu
qu
qu
quả
ả
ả
ảkh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n

nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngCh
Ch
Ch
Châ
â
â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu
u
u
u2010
2010
2010

2010
55
2.4.1.Đốivớicácquốcgiathànhviên
55
2.4.1.1.Tăngcườnghoạtđộngtrênthịtrườngmở 55
2.4.1.2.Chínhsáchthắtchặtchitiêu 56
2.4.1.3.Giảiquyếtbấtổntrongngànhngânhàng 56
2.4.2.Đốivớicácquốcgiathànhviên
57
2.4.2.1.HỗtrợcủaIMFvàEU 57
2.4.2.2.Hỗtrợtừcácnướclớn 57
CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG3:
3:
3:
3:B
B
B
BÀ
À
À
ÀI

I
I
IH
H
H
HỌ
Ọ
Ọ
ỌC
C
C
CKINH
KINH
KINH
KINHNGHI
NGHI
NGHI
NGHIỆ
Ệ
Ệ
ỆM
M
M
MCHO
CHO
CHO
CHOVI
VI
VI
VIỆ

Ệ
Ệ
ỆT
T
T
TNAM
NAM
NAM
NAMTRONG
TRONG
TRONG
TRONGVI
VI
VI
VIỆ
Ệ
Ệ
ỆC
C
C
C
KI
KI
KI
KIỂ
Ể
Ể
ỂM
M
M

MSO
SO
SO
SOÁ
Á
Á
ÁT
T
T
TNGUY
NGUY
NGUY
NGUYC
C
C
CƠ
Ơ
Ơ
ƠKH
KH
KH
KHỦ
Ủ
Ủ
ỦNG
NG
NG
NGHO
HO
HO

HOẢ
Ả
Ả
ẢNG
NG
NG
NGN
N
N
NỢ
Ợ
Ợ
Ợ 59
3.1.
3.1.
3.1.
3.1.B
B
B
Bà
à
à
ài
i
i
ih
h
h
họ
ọ

ọ
ọc
c
c
ckinh
kinh
kinh
kinhnghi
nghi
nghi
nghiệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mcho
cho
cho
choVi
Vi
Vi
Việ
ệ
ệ
ệt
t
t
tNam
Nam

Nam
Namt
t
t
từ
ừ
ừ
ừcu
cu
cu
cuộ
ộ
ộ
ộc
c
c
ckh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả

ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng
Ch
Ch
Ch
Châ
â
â
âu
u
u
uÂ

Â
Â
Âu
u
u
u2010
2010
2010
2010 59
3.1.1.Duytrìtínhổnđịnhcủanềnkinhtếvĩmô
59
3.1.1.1.Kiềmchếlạmphát 59
3.1.1.2.Giữmứctăngtrưởngổnđịnh 60
3.1.1.3.Minhbạchtàichínhcông 60
3.1.2.Thắtchặthoạtđộngtàikhóa
61
3.1.2.1.Kiểmsoátvàquảnlýnợcông 61
3.1.2.2.Đầutưhợplývàhiệuquả 62
3.1.3.Quảnlýchặtchẽhệthốngngânhàng
62
3.1.3.1.Kiểmsoáthoạtđộngtíndụng 62
3.1.3.2.Thiếtlậpcơcấuphụchồitốiđanợxấu 63
3.2.
3.2.
3.2.
3.2.Th
Th
Th
Thự
ự

ự
ực
c
c
ctr
tr
tr
trạ
ạ
ạ
ạng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngc
c

c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aVi
Vi
Vi
Việ
ệ
ệ
ệt
t
t
tNam
Nam
Nam
Nam 63
3.2.1.NợcôngcủaViệtNamtrongthờigianqua
63
3.2.1.1.Tỷlệnợcông 63
3.2.1.2.Vấnđềsửdụngnguồnvốnđivay 70
3.2.2.ĐánhgiáthựctrạngquảnlýnợcôngcủaViệtNam
71
3.2.2.1.Ưuđiểm 71
3.2.2.2.Nhượcđiểmvànguyênnhân 72
3.3.
3.3.

3.3.
3.3.M
M
M
Mộ
ộ
ộ
ột
t
t
ts
s
s
số
ố
ố
ốgi
gi
gi
giả
ả
ả
ải
i
i
iph
ph
ph
phá
á

á
áp
p
p
pđể
để
để
đểki
ki
ki
kiể
ể
ể
ểm
m
m
mso
so
so
soá
á
á
át
t
t
tnguy
nguy
nguy
nguyc
c

c
cơ
ơ
ơ
ơkh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c

c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngt
t
t
tạ
ạ
ạ
ại
i
i
iVi
Vi
Vi
Việ
ệ
ệ
ệt
t
t
t
Nam
Nam
Nam
Nam 73

3.3.1.Tăngcườngquảnlýnhànướcvềnợcông
73
3.3.1.1.Xâydựngchínhsáchvaynợcônghợplý 74
3.3.1.2.Đảmbảotínhbềnvữngtrongquymôvàtốcđộtăngtrưởnghợplý 75
3.3.1.3.Kiểmsoátchặtchẽvàhiệuquảviệcsửdụngcáckhoảnnợcông

75
3.3.2.Đảmbảochínhsáchtàikhóabềnvững
76
3.3.2.1.Trongngắnhạn 76
3.3.2.2.Trongdàihạn 76
3.3.3.Táicấutrúchệthốngngânhàng
77
3.3.3.1.Quảnlýnợxấungânhàng 77
3.3.3.2.Mualạivàsápnhậpngânhàng 78
K
K
K
KẾ
Ế
Ế
ẾT
T
T
TLU
LU
LU
LUẬ
Ậ
Ậ

ẬN
N
N
N 82
DANH
DANH
DANH
DANHM
M
M
MỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
CT
T
T
TÀ
À
À
ÀI
I
I
ILI
LI
LI
LIỆ
Ệ

Ệ
ỆU
U
U
UTHAM
THAM
THAM
THAMKH
KH
KH
KHẢ
Ả
Ả
ẢO
O
O
O 83
PH
PH
PH
PHỤ
Ụ
Ụ
ỤL
L
L
LỤ
Ụ
Ụ
ỤC

C
C
C 84
DANH
DANH
DANH
DANHM
M
M
MỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
CT
T
T
TỪ
Ừ
Ừ
ỪVI
VI
VI
VIẾ
Ế
Ế
ẾT
T
T

TT
T
T
TẮ
Ắ
Ắ
ẮT
T
T
T
T
T
T
Từ
ừ
ừ
ừvi
vi
vi
viế
ế
ế
ết
t
t
tt
t
t
tắ
ắ

ắ
ắt
t
t
tNgh
Ngh
Ngh
Nghĩ
ĩ
ĩ
ĩa
a
a
ađầ
đầ
đầ
đầy
y
y
yđủ
đủ
đủ
đủ
IMFQũytiềntệquốctế
EURĐồngtiềnchungChâuÂuEuro
USDĐôlaMỹ
VNDViệtNamĐồng
GBPBảngAnh
JPYYênNhật
EULiênminhChâuÂu

EurozoneCácnướcsửdụngđồngtiềnchungChâuÂu
ERMHệthốngtỷgiáChâuÂu
ECBNgânhàngtrungươngChâuÂu
FEDCụcdựtrữliênbang
ICORHệsốsửdụngvốn
ODAHỗtrợpháttriểnchínhthức
FDIVốnđầutưtrựctiếpnướcngoài
DANH
DANH
DANH
DANHM
M
M
MỤ
Ụ
Ụ
ỤC
C
C
CB
B
B
BẢ
Ả
Ả
ẢNG,
NG,
NG,
NG,BI
BI

BI
BIỂ
Ể
Ể
ỂU
U
U
UĐỒ
ĐỒ
ĐỒ
ĐỒ
B
B
B
Bả
ả
ả
ảng
ng
ng
ng
Bảng2.1:TăngtrưởngGDPthựctếtừnăm2000đến2010(%thayđổisovớinăm
trước) 27
Bảng2.2:Thâmhụtngânsáchvàtỷlệnợcôngởmộtsốquốcgia 31
Bảng3.1:CơcấunợcôngViệtNamtừ2006đến2011 68
Bi
Bi
Bi
Biể
ể

ể
ểu
u
u
uđồ
đồ
đồ
đồ
Hình2.1:Tỷlệlạmpháttạieurozonetừ1999đến2010 28
Hình2.2:Tỷlệthấtnghiệptạieurozonenăm2000đến2010 29
Hình2.3:TỷlệnợcôngtrênGDPcủaHyLạptừ2009đến2011 33
Hình2.4.TỷlệnợcôngtrênGDPcủaIrelandtừ2009đến2011 36
Hình2.5:GiátrịM&Atoàncầutừnăm2000đếnnăm2010 52
Hình2.6:GiátrịxuấtnhậpkhẩucủaViệtNamvàoEU 53
Hình2.7:FDItừEUvàoViệtNamvàmộtsốquốcgiathuộcASEAN 54
Hình2.8:TỷgiáEUR/USD 55
Hình3.1:TăngtrưởngGDPtạiViệtNamtừ2004đến2011 64
Hình3.2:Tỷlệnợcông/GDPcủaViệtNamtừ2007đến2011 65
Hình3.3:CơcấunợcôngViệtNamtừnăm2006đến2010 66
Hình3.4:Tỷtrọngnợnướcngoàivànợtrongnướctrongtổngnợchínhphủ 66
Hình3.5:cơcấunợViệtNamnăm2011 67
Hình3.6:Cơcấunợtrongnướcvànướcngoàitrongtổngnợchínhphủnăm2011
67
1
L
L
L
LỜ
Ờ
Ờ

ỜI
I
I
IM
M
M
MỞ
Ở
Ở
ỞĐẦ
ĐẦ
ĐẦ
ĐẦU
U
U
U
1.T
1.T
1.T
1.Tí
í
í
ính
nh
nh
nhc
c
c
cấ
ấ

ấ
ấp
p
p
pthi
thi
thi
thiế
ế
ế
ết
t
t
tc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ađề
đề
đề
đềt
t
t
tà
à

à
ài
i
i
i
SựrađờicủađồngEUROlàmộtbướcngoặtquantrọngđánhdấusựthúc
đẩyquátrìnhliênkếtgiữacácquốcgiaChâuÂuvềkinhtếchínhtrị,tiếntớimột
cộngđồngChâuÂuthốngnhấtvềmọimặt.Đồngtiềnchungrađờiđãkhẳngđịnh
đượcvịthếcủanótrongviệchoànthiệnthịtrườngchungChâuÂu,gópphầnxóa
bỏnhữnghàngràophithuếquancònlại,tácđộngtíchcựcđếnkinhtế,tàichính,
đầutưcủacácquốcgiathànhviên.
Tuynhiên,trongsuốthơnmộtthậpkỉtồntại,đồngtiềnchungChâuÂucũng
bộclộkhôngítyếukémvàcónguycơsụpđổvànguycơnàycóthểtrởthànhhiện
thựckhikhủnghoảngnợcôngđanglanra.Nguyênnhânchínhxuấtpháttừcác
quốcgiatrongkhốieurozonevớitỉlệnợcôngcaokhiếnchocácnướcnàyđang
phảichốngchọivớimộtcuộckhủnghoảngnợcôngđanglanrộngvàcóthểvượtra
ngoàitầmkiểmsoát.Sựđổvỡcủađồngtiềnchungcóthểkhôngkéotheosựsụpđổ
củaEUnhưngcũnglàmđảolộncáncânkinhtếchínhtrịvàmôitrườnghòabình
củacácquốcgiaChâuÂuvàrấtcóthểmộtcuộcsuythoáimớilạibắtđầu.Không
nhữngthế,sựsụpđổcủaeurozonesẽtạoramộtcúsốclớnchonềnkinhtếtoànthế
giớibởimứcđộliênkếttàichính,ngânhàng,đầutưvàthươngmạingàycàng
mạnh.Nhưvậy,nguycơsụpđổđồngtiềnchungChâuÂuxuấtpháttừcuộckhủng
hoảngnợcôngđanglanrộngtrongkhốieurozonesẽảnhhưởngxấuđếnnềnkinhtế
toàncầu.VậynhữngbiệnphápmàcộngđồngChâuÂucũngnhưquốctếđãthực
hiệnđểcứusốngđồngeurocũngnhưvựcdậynềnkinhtếthếgiớisaucuộckhủng
hoảngnợcônglàgì?LiệuASEANcónêntheođuổimôhìnhpháttriểndựatrên
đồngtiềnchung.NhữngbàihọcmàViệtNamrútrađượctrongviệckiểmsoát
khủnghoảngnợsẽnhưthếnào?
TạiViệtNam,nợcôngđãđápứngđượcnhucầubổsungvốnvàcânđối
chitiêungânsáchnhànước.TìnhtrạngnợcôngcủaViệtNamvẫnđangnằmtrong

giớihạnchophéptuynhiênkhôngthểchỉnhìnvàotỉlệnợcôngsovớiGDPđể
đánhgiásựantoàncủanềnkinhtếmàquantrọnglàđánhgiádựatrênsứckhỏe
củanềnkinhtế.
2
Trongnhữngnămtrởlạiđây,tỉlệnợcôngliêntụctănglàmchoyêucầu
nângcaochấtlượngquảnlínợcủaViệtNamcũngtrởnêncấpthiết.Hơnnữa,cuộc
khủnghoảngnợcôngChâuÂucũngcótácđộnglantruyềnđếnViệtNam.Đứng
trướcnhữngtháchthứcđó,ViệtNamnênápdụngchínhsáchvàbiệnphápgìđể
ngănchặnảnhhưởngxấucủakhủnghoảngnợcôngChâuÂuđếnViệtNamcũng
nhưkiểmsoátkhủnghoảngnợcôngtạiViệtNam.
2.
2.
2.
2.Đố
Đố
Đố
Đối
i
i
it
t
t
tượ
ượ
ượ
ượng
ng
ng
ngnghi
nghi

nghi
nghiê
ê
ê
ên
n
n
nc
c
c
cứ
ứ
ứ
ứu
u
u
u
CuộckhủnghoảngnợcôngởChâuÂuđãdiễnragâyranhữnghậuquả
nghiêmtrọngchonềnkinhtếtrongkhuvựccũngnhưtrêntoànthếgiới.Chínhvì
vậy,nguyênnhân,diễnbiếncủacuộckhủnghoảnglàđốitượngnghiêncứuchính
trongbàiđểtừđórútrabàihọckinhnghiệmchoViệtNam.
3.
3.
3.
3.Ph
Ph
Ph
Phạ
ạ
ạ

ạm
m
m
mvi
vi
vi
vinghi
nghi
nghi
nghiê
ê
ê
ên
n
n
nc
c
c
cứ
ứ
ứ
ứu
u
u
u
CácnướctrongcộngđồngchungChâuÂuđặcbiệtcácnướccótỉlệnợcông
cao.Thờigiannghiêncứu:cuộckhủnghoảngnợcôngchínhthứcbùngnổtừcuối
năm2009nênđềtàisẽtậptrungnghiêncứucuộckhủnghoảngnợcôngChâuÂutừ
thờiđiểmnăm2010đếnnay.
4.

4.
4.
4.M
M
M
Mụ
ụ
ụ
ục
c
c
cti
ti
ti
tiê
ê
ê
êu
u
u
unghi
nghi
nghi
nghiê
ê
ê
ên
n
n
nc

c
c
cứ
ứ
ứ
ứu
u
u
u
Mụcđíchnghiêncứuđểtàilàlàmrõcơsởlíluậnvàthựctiễnvềtácđộng
củakhủnghoảngnợChâuÂu,rútrabàihọcvàđềxuấtnhữnggiảiphápgiúpViệt
Namkiểmsoátkhủnghoảngnợ.
5.
5.
5.
5.K
K
K
Kế
ế
ế
ết
t
t
tc
c
c
cấ
ấ
ấ

ấu
u
u
uc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ab
b
b
bà
à
à
ài
i
i
i
CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG

NG
NG1:
1:
1:
1:C
C
C
Cơ
ơ
ơ
ơs
s
s
sở
ở
ở
ởl
l
l
lý
ý
ý
ýlu
lu
lu
luậ
ậ
ậ
ận
n

n
nv
v
v
về
ề
ề
ềkh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ

ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng
CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG2:
2:
2:
2:Kh
Kh
Kh
Khủ
ủ
ủ
ủng

ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngkhu
khu
khu
khuv
v
v
vự
ự
ự
ực
c
c
cđồ
đồ
đồ
đồng
ng
ng
ngti

ti
ti
tiề
ề
ề
ền
n
n
nchung
chung
chung
chungCh
Ch
Ch
Châ
â
â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu
u
u
u
CH
CH
CH

CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG3:
3:
3:
3:B
B
B
Bà
à
à
ài
i
i
ih
h
h
họ
ọ
ọ
ọc
c
c
ckinh
kinh
kinh

kinhnghi
nghi
nghi
nghiệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mcho
cho
cho
choVi
Vi
Vi
Việ
ệ
ệ
ệt
t
t
tNam
Nam
Nam
Namtrong
trong
trong
trongvi
vi
vi

việ
ệ
ệ
ệc
c
c
cki
ki
ki
kiể
ể
ể
ểm
m
m
mso
so
so
soá
á
á
át
t
t
tnguy
nguy
nguy
nguyc
c
c

cơ
ơ
ơ
ơ
kh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợ.
.

.
.
3
CH
CH
CH
CHƯƠ
ƯƠ
ƯƠ
ƯƠNG
NG
NG
NG1:
1:
1:
1:C
C
C
CƠ
Ơ
Ơ
ƠS
S
S
SỞ
Ở
Ở
ỞL
L
L

LÝ
Ý
Ý
ÝLU
LU
LU
LUẬ
Ậ
Ậ
ẬN
N
N
NV
V
V
VỀ
Ề
Ề
ỀN
N
N
NỢ
Ợ
Ợ
ỢC
C
C
CÔ
Ô
Ô

ÔNG
NG
NG
NG
1.1.
1.1.
1.1.
1.1.Kh
Kh
Kh
Khá
á
á
ái
i
i
ini
ni
ni
niệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mv
v
v
và
à

à
àđặ
đặ
đặ
đặc
c
c
cđ
đ
đ
đi
i
i
iể
ể
ể
ểm
m
m
mc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
akh
kh

kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng

ng
ng
1.1.1.
1.1.1.
1.1.1.
1.1.1.Kh
Kh
Kh
Khá
á
á
ái
i
i
ini
ni
ni
niệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc

c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngv
v
v
và
à
à
àkh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng

ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng
1.1.1.1.
1.1.1.1.
1.1.1.1.
1.1.1.1.Kh
Kh
Kh
Khá
á
á
ái
i
i

ini
ni
ni
niệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng
Trướchết,nợcôngliênquanchặtchẽđếnthâmhụtngânsáchnhànước.
Thâmhụtngânsáchlàkhicáckhoảnthuvàongânsáchchínhphủkhôngđủ
đểbùđắpnhữngkhoảnchira.Nhưvậy,ngânsáchthâmhụt,nhànướcphảitàitrợ
bằngnhiềucáchkhácnhau.
Nợcônglàkhoảnnợmàchínhphủcủamộtquốcgiaphảichịutráchnhiệm

chitrảkhoảnnợđó.Hiểutheonghĩarộnghơn,nợcôngkhôngchỉbaogồmnhững
khoảntiềnmànhànướcchínhthứcđivaymàcòncảnhữngkhoảnnợtiềmtàngđối
vớidânchúngnhưcáckhoảnlươnghưu,khoảntrợcấpbảohiểmxãhộihaycác
khoảnnợdocáctổchức,côngtyđượcnhànướcbảolãnh.
Cónhiềucáchtiếpcậnvềnợcông,trongđó,theongânhàngthếgiới(WB),
nợcôngđượchiểulànghĩavụcủabốnnhómchủthểsau:
+Nợcủangânhàngtrungương
+Nợcủachínhphủtrungươngvàcácbộ,banngành
+Nợcủacáccấpchínhquyềnđịaphương
+Nợcủacáctổchứcđộclậpmàchínhphủsởhữutrên50%vốnhaysựphê
duyệtngânsáchphảithôngquachínhphủ,chínhphủlàngườichịutráchnhiệmtrả
nợkhitổchứcđóvỡnợ.
TheoquanđiểmcủaQuỹtiềntệquốctế(IMF),nợcôngđượchiểulànợcủa
khuvựctàichínhcôngvànợcủakhuvựcphitàichínhcông.Trongđó,khuvựctài
chínhcôngbaogồmcáctổchứctiềntệtrựcthuộcnhànước,cáctổchứcphitiềntệ,
cácdoanhnghiệpquốcdoanh.Khuvựcphitàichínhcôngbaogồmchínhphủ,
chínhquyềnđịaphươngvàcácdoanhnghiệpphitàichínhcủanhànước.
TheoluậtquảnlýnợcôngcủaViệtNam,nợcôngbaogồmnợchínhphủ,nợ
đượcchínhphủbảolãnhvànợcủachínhquyềnđịaphương.Trongđó:
4
Nợchínhphủlàcáckhoảnnợphátsinhtrongcáckhoảnvaytrongnước,
nướcngoàiđượckýkết,pháthànhnhândanhnhànước,chínhphủhoặccáckhoản
vaykhácdobộtàichínhkýkết,pháthành,ủyquyềnpháthànhtheoquyđịnhcủa
phápluậtđượcnhànướcthôngqua.Tuynhiên,nợcôngkhôngbaogồmkhoảnnợ
màngânhàngnhànướcpháthànhđểthựchiệnchínhsáchtrongtừngthờikỳ.
Nợđượcchínhphủbảolãnh:làkhoảnnợdodoanhnghiệp,tổchứctàichính,
tíndụngvaytrongnướcvànướcngoàidướisựbảolãnhcủachínhphủ.Nhưvậy,
nếunhưcáctổchứcnàykhôngtrảđượcnợthìchínhphủsẽphảiđứngratrảnợthay
thế.Dovậy,đâyđượccoinhưmộtkhoảnnợcôngtiềmẩn.
Nợcủachínhquyềnđịaphương:làkhoảnnợdoủybannhândântỉnh,thành

phốtrựcthuộctrungươngkýkết,pháthànhhoặcđượcủyquyềnpháthành.Tấtcả
cáckhoảnnợnàyphảiđượcnhànướcphêduyệt.
Nhưvậy,qua3nhậnđịnhcủaQuỹtiềntệthếgiới,Ngânhàngthếgiớivàcủa
ViệtNam,nợcôngđượchiểumộtcáchkháiquátnhấtlàtổngkhoảntiềndonhà
nướcđivayhoặcbảolãnhđivaytrongnướcvànướcngoàinhằmtàitrợchocác
khoảnthâmhụtngânsáchvàcáchoạtđộng.Dùởtrênphươngdiệnnàocũngphản
ánhtráchnhiệmcủanhànướctrongviệcchitrảcáckhoảnnợnày.
Tuynhiên,ởViệtNam,nợcôngcònlàmộtkháiniệmhếtsứcmớimẻ.Luật
quảnlýnợcôngcủaViệtNamhẹphơnsovớithônglệquốctếkhiViệtNamchưa
tínhđếnkhoảnlươnghưuphảitrảvàcácloạitrợcấpxãhộikhác.Đểphảnánhnợ
côngmộtcáchhợplývàhiệuquả,hầuhếtcácquốcgiatrênthếgiớiđềusửdụngtỉ
lệnợcôngtrênGDP.
Nợcônggópphầngiảiquyếtnguồnvốncủachínhphủtrongviệcđầutưxây
dựngcơsởhạtầng.Bêncạnhđó,nợcônggópphầnthuhútkhoảntiềnnhànrỗi
trongdâncư,khuyếnkhíchnhândântiếtkiệm,tăngđầutư.Thôngquaviệchuy
độngvốnnày,nhànướccóđượckhoảntiềnnhànrỗinàyđểđầutưnhằmđemlại
hiệuquảkinhtếchocảkhuvựctưvàkhuvựccông.Nợcôngcòntậndụngđược
nguồnvốncủanướcngoàivàoxâydựngđấtnướccũngnhưthúcđẩyhoạtđônghợp
tácsongphươnggiữacácnước.
Phânloạinợcông
5
Căncứvàomụcđíchcủakhoảnvay:
+Vayđểbùđắpthâmhụtngânsách:việcchínhphủđivaynợđểtàitrợcho
thâmhụtngânsáchlànhucầuthiếtyếucủacácquốcgiakhinguồnthutrongnước
khôngđủđểtrangtrảichonhữngnhucầuchithiếtyếu.Trongtrườnghợpnày,
chínhphủcóthểpháthànhthêmtiềnhoặcvaytiền.Việcpháthànhthêmtiền
thườngđểlạihậuquảlênlạmphátnênđâylàbiệnphápkhôngcólợichonềnkinh
tếnếubịlạmdụngquánhiều.Hơnthếnữa,việcpháthànhthêmtiềnkhiếnchodân
chúngnghĩrằngthunhậpvàmứcsốngthựcsựtănglêndẫnđếntăngtiêudùngvà
giảmtiếtkiệm,đầutư.Trênthựctế,việctăngpháthànhtiềnkhôngphảnánhđúng

sứckhỏecủanềnkinhtếđó.Bởisứckhỏecủanềnkinhtếphụthuộcvàotổnggiá
trịsảnphẩmmànótạora.Cóthểthấy,khithâmhụtngânsách,nhànướcsẽsửdụng
phươngtiệnđầutiênlàvaynợ.Trướchết,chínhphủsẽvaynợtrongnướcvànếu
nhưtiếptụccầntiềnhoặccầutráiphiếuchínhphủtrongnướcđãcạnkiệtthìchính
phủsẽđivaynướcngoài.Tuynhiên,vaynợnướcngoàicũngảnhhưởngđếnyếutố
tỷgiátrongngắnhạnvàtrongdàihạn.Nhưvậy,bấtcứkhoảnvaynợnàocũnglàm
ảnhhưởngđếncácchỉsốkinhtếvĩmôcủaquốcgiađó.
Vaytàitrợcácdựánkinhtếxãhội:mộtquốcgiamuốncómộtnguồnvốn
lớnmàthungânsáchkhôngthểđápứngđượccầnđếnvaynợ.Cáckhoảnvaynày
thườnglàcáckhoảnvaydàihạn.Lãisuấtvàgốccủakhoảnvaynàyđượctrảbằng
nguồnthutrongtươnglaibaogồmnguồnthutừngânsáchvànguồnthutừchính
dựánđượcđầutưtừnguồnvốnđivayđó.Đốivớicácquốcgiađangpháttriển,
việcvayvốnlàvôcùngquantrọngđểxâydựngcơsởhạtầng,kíchthíchkinhtế
pháttriển.Tuynhiên,cácquốcgiacũngnênlưuýđếnviệcvaynợvàtínhtoánđến
nguồntrảnợ.Bởitrênthựctế,córấtnhiềuquốcgiakhôngthểtrảđượcgốcvàlãi
cáckhoảnnợkhiđáohạn,dẫnđếntìnhtrạngvỡnợcủachínhphủ.
+Căncứvàođiềukiệncủakhoảnvay
Khoảnvaythươngmạiquốctế:đâylànhữngkhoảnvaytừcácthểchếtài
chínhtrênthếgiớihoặccácquốcgiakhácmàkhôngcóbấtcứưuđãinào.Các
khoảnvaynàydựatrênyếutốcungcầutiềntệtrênthịtrườngsẽảnhhưởngđếnlãi
suấtchovay.Vớiđiềukiệnđó,cácbênđivaynếunhưchấpnhậnmứclãisuấtđưa
rasẽđượcvaynợ.Nhưvậy,khoảnvaythươngmạiquốctếgiốngnhưviệckinh
6
doanhtiềntệgiữacácngânhàngthươngmạicácnướcvớinhau.Đồngthời,bênđi
vaycũngkhôngbịràngbuộcbởicácđiềukiệnkhácngoàiđiềukiệnphảitrảlãivà
gốcđúnghạn.Vìđâylàkhoảnvaymangtínhchấtthươngmạinênviệcđàmphán
hoãnnợcũngnhưgiảmnợlàkhóxảyra.
Vayưuđãicủachínhphủ:LàkhoảnvaycủacácthểchếtàichínhnhưIMF,
WBtàitrợchocácquốcgiađangpháttriểnnhằmkíchthíchsựpháttriểnkinhtế
củanhữngquốcgianàycũngnhưtrongcôngcuộcxóađóigiảmnghèotrêntoàncầu.

Cáckhoảnvaynàyđượcưuđãichoquốcgiađượcvaytrênphươngdiệnlãisuất,
thờigianđáohạn,thờigianânhạn.ODA(OfficialDevelopmentAssitance)là
khoảnvaycủakhốinướccácquốcgiapháttriểnOECDdànhchocácnướcđang
pháttriển.Đặcđiểmcủakhoảnvaynàybaogồm2phần:phầnchokhôngvàphần
đượchưởnglãisuấtthấphoặckhôngcólãisuất.Bêncạnhđó,thờihạncủakhoản
vaythườngkéodàitừ25đến40năm,thờigianânhạntừ8-10năm.Nhưvậy,
khoảnvaynàymangtínhviệntrợlàchính.Tuynhiên,nhữngquốcgiamuốncó
đượckhoảnvaynàycầnnhượngbộmộtsốquyềnlợicũngnhưđiềukiệnchocác
quốcgiacấpvốn.Trênthựctế,khoảnvaynàyđangcóxuhướnggiảmxuốngvà
khôngổnđịnh,phânphốikhôngđồngđềugiữacácquốcgia.
+Căncứvàothờihạncủakhoảnvay
Nợngắnhạn:cáckhoảnnợtrongnướcvànướcngoàicủachínhphủcóthời
hạntừ1nămtrởxuống
Nợtrunghạn:cáckhoảnnợtrongnướcvànướcngoàicủachínhphủcóthời
hạntừ1đến10năm
Nợdàihạn:nợtrongnướcvànướcngoàicủachínhphủcóthờihạntrên
10năm.
Đặcđiểmnợcông
Trướchếtcầnphânbiệtnợcôngvớinợquốcgia.Nợquốcgialàtoànbộcác
khoảnnợphảitrảcủamộtquốcgiabaogồmhaibộphậnlànợcủanhànướcvànợ
củatưnhân.Nhưvậy,nợcônglàmộtbộphậncủanợquốcgia.Cónhiềucáchtiếp
cậnkhácnhaunhưngnợcôngcónhữngđặcđiểmchungnhưsau:
+Nợcônglàkhoảnnợràngbuộctráchnhiệmcủanhànước
7
Khácvớicáckhoảnvaynợthôngthường,khingườiđivaychỉphảitrảcác
khoảnnợdomìnhđứngravay,nợcôngđượcxácđịnhlàmộtkhoảnnợmàchính
phủphảicótráchnhiệmtrongviệcchitrảkhoảnnợđó.Tráchnhiệmchitrảđược
thểhiệndưới2gócđộ:trựctiếpvàgiántiếp.Trướchết,đólàcáckhoảnnợdo
chínhphủhoặccáccơquantrựcthuộcchínhphủtrựctiếpđivaytrongnướcvà
nướcngoàinhằmtàitrợchocáckhuvựccông.Bêncạnhđó,khinhànướcđứngra

bảolãnhchomộtđơnvị,tổchứcnàotrongnước,thìkhoảnnợđócũngthuộctrách
nhiệmcủachínhphủnếunhưdoanhnghiệpđókhôngcókhảnăngtrảnợ.Nợcông
làhệquảcủaviệcnhànướctiếnhànhvayvốnđểtàitrợchothâmhụtngânsáchlũy
kế.Thựcchấtcủanợcônglàdoviệcmấtcânđốigiữathu,chingânsách.Các
khoảnthuít,cáckhoảnchinhiềudẫnđếnngânsáchthâmhụtliêntụcquacácnăm.
Đểtàitrợchocáchoạtđộngkinhtế,xãhội,chínhphủphảităngcườngđivaynợ.
+Nợcôngbaogồmbabộphận:trongnước,nướcngoàivàcácthểchếtài
chínhquốctế.
Cáckhoảnvaytrongnướclàcáckhoảnvaytừngườichovaytrongnước.Đối
vớicáckhoảnvaynợtrongnước,chínhphủcóthểpháthànhtráiphiếuđểtàitrợ
chokhoảnvay.Tráiphiếupháthànhbằngnộitệđượccoilàkhôngcórủirotín
dụngvìtrongtrườnghợpchínhphủkhôngcókhảnăngđểtrảlãivàgốccủakhoản
vay,chínhphủcóthểtăngthuế,hoặcthậmchíintiềnđểtàitrợchokhoảnnợnày.
Nhưvậy,việcđivaytrongnướcdễdàngvànguycơvỡnợcũngkhôngcaosovới
việcđivaynướcngoài
Đốivớicáckhoảnvaynướcngoàilàcáckhoảnvaytừngườichovayngoài
nước:việchuyđộngđượccáckhoảnvaynướcngoàiphụthuộcvàorấtnhiềuyếutố.
Trongđó,uytínvàkhảnăngtàichínhcủaquốcgiađólà2yếutốquantrọng.Cầu
tráiphiếupháthànhbằngngoạitệcũngphụthuộcvàongoạitệcóphảilàđồngtiền
mạnhhaykhông.Bêncạnhđó,việcvaynợngoàivớitráiphiếupháthànhbằng
ngoạitệcũnglàmộtphươngtiệntíndụngcórủiro.Nguyênnhânlàbởichínhphủ
cóthểkhanhiếmnguồnngoạitệđểchitrả,vàngườinắmgiữtráiphiếuphảiđối
mặtvớirủirotỷgiáhốiđoái.
Ngoàira,vaynợnướcngoàitrựctiếptừcácthểchếtàichínhquốctếnhư
IMF,Ngânhàngthếgiới(WB) Hìnhthứcvaynợnàythườngđượcápdụngcho
8
cáchoạtđộngmangtínhchấtcộngđồng,hỗtrợchonhữngnướcnghèo,nướcđang
pháttriểncảithiệntìnhhìnhkinhtế,xóađóigiảmnghèovàthườngdànhchocác
nướccóxếphạngtínnhiệmthấp,gặpkhókhăntrongviệcpháthànhtráiphiếu,huy
độngvốn.

+Việcđánhgiánợcôngvàtỷlệnợcônglàmộtyếutốvôcùngquantrọng.
Đólàtỷtrọngcủanợtrongnước,nợnướcngoàitrêntổngnợcông.Đốivớibấtcứ
quốcgianào,tỉlệnợtrongnướctrênnợcôngcaocũnggặpítrủirovỡnợhơn.Tỷ
lệnợcôngcũngkhôngnênchỉxéttheoconsốđơnthuần.Nếuchỉchútrọngvào
nhữngconsốnợcôngcaodễgâytâmlýhoangmangchonhàđầutư.Cònnếutỷlệ
nợcôngcòntrongmứcantoànmàsửdụngngânsáchlãngphícũngtạoranhững
hiệuứngxấu.Nhưvậy,phântíchtỷlệnợcôngchúngtaphảixemxéttỉlệnợtrong
nước,nợnướcngoài,cácđiềukiệnkinhtế,chínhtrịcủaquốcgiađó.
1.1.1.2.
1.1.1.2.
1.1.1.2.
1.1.1.2.Kh
Kh
Kh
Khá
á
á
ái
i
i
ini
ni
ni
niệ
ệ
ệ
ệm
m
m
mkh

kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông

ng
ng
ng
Khủnghoảngnợcôngxảyrakhithâmhụtngânsáchlũykếđếnmộtngưỡng
nàođóvượtquákhảnăngkiểmsoátcủachínhphủ.Khiđó,quốcgiakhôngcókhả
năngthanhtoáncảgốcvàlãicủakhoảnnợkhiđáohạnhoặctrongthờigianânhạn
quyđịnhdẫnđếnhiệntượngvỡnợquốcgia.
Cáctổchứcxếphạngtíndụngđịnhnghĩakhủnghoảngnợcônglàvỡnợ
chínhphủhaythấtbạicủachínhphủtrongviệchoàntrảcáckhoảnnợcôngđầyđủ.
TheoQuỹtiềntệthếgiới,IMFđãnhậnđịnh:khủnghoảngnợcôngđượcxácđịnh
trêncáckhoảnnợchưatrảđược,dựatrênmộttronghaiđiềukiệnsauđâyhoặc
đồngthờicảhaiđiềukiệncùngxảyra:
+Cónhữngkhoảnnợgốchoặclãichưahoàntrảhoặchoàntrảdởdangsong
phảikhấtlạinghĩavụtrảnợđốivớichủnợnhưngânhàng,tổchứcsởhữutrái
phiếuchiếmtrên5%tổngdưnợ.
+Cómộtthỏathuậngiahạnhoặctáicơcấunợvớichủnợđượcliệtkê
trongBáocáopháttriểntàichínhtoàncầu(GDF)củangânhàngthếgiới(WB).
TheocáchđịnhnghĩacủaMoody’sInvestorsServices(2003),khủnghoảng
nợcôngxảyrakhimộtnềnkinhtếđangphảiđốimặtvớinhữngtrườnghợpsau:
+Cósựngừnghayhoãntrảlãihaynợgốcđếnhạnhoặcthanhtoánchậmtrễ
trongthờigianânhạn.
9
+Cósựhoánđổikhôngcânxứngkhinhàpháthànhtráiphiếuđềnghịngười
giữtráiphiếunắmgiữthêmmộthoặcmộtsốtráiphiếumớiđểgiảmnghĩavụtài
chínhhiệntạicủangườipháthành.Trongtrườnghợpnày,chủnợtứcngườinắm
giữtráiphiếukhôngđượcnhậnlạikhoảntiềncủamìnhkhitráiphiếuđáohạnmà
lạitiếptụclàchủnợđốivớimộttráiphiếumớisẽđáohạntrongtươnglai.Điềunày
xảyrakhinhàpháthànhtráiphiếukhôngthểthanhtoánsốtráiphiếubanđầu.Sự
hoánđổibấtcânxứngởđâylàsốtráiphiếuđượccoinhưcôngcụnợmớicómức
lãisuấtcouponhoặcmệnhgiácủatráiphiếumớithấphơntráiphiếuđượcphát

hànhbanđầu.Việchoánđổinàycóthểgiúpngườiđivayhaynhàpháthànhcóthể
tránhđượcnhữngthiếuhụttrầmtrọngtrongviệctrảgốcvàlãicủakhoảnvay.
TheotổchứcxếphạngtínnhiệmquốcgiaStandardandPoors(Chambers
andAlexeeve)địnhnghĩa:khủnghoảngnợcônglàviệckhôngthanhtoánđược
khoảnnợgốchoặckhoảnlãikhiđếnhạntrảhoặctrongthờigianânhạntrongđiều
khoảnvaynợbanđầu.Đốivớitráiphiếu,tiềnmặtvàhốiphiếubằngđồngnộitệ
hayngoạitệ,ngườipháthànhbịcoilàrơivàokhủnghoảngkhikhôngthanhtoán
đượcgốcvàlãikhiđếnhạnhoặcphảighinhậnthêmmộtkhoảnnợmớivớingười
nắmgiữtráiphiếuvớiđiềukhoảncólợihơnchonhàpháthành.
Theocáchđánhgiácủatổchứctiềntệquốctế(IMF),mộtquốcgialâmvào
khủnghoảngnợnếu:
+QuốcgiađóbịStandard&Poor’sliệtvàodanhsáchcácnướckhôngcó
khảnănghoàntrảnợ.
+PhảixinvaytừIMFmộtkhoảntiềnlớn,vượtquá100%hạnmứctíndụng
đềrađểtàitrợchokhoảnnợtrên.Nhưvậy,nếumộtquốcgiavaynợvớikhoảntiền
lớn,bấtthườngtừIMFcóthểlàmộtdấuhiệucủakhủnghoảngnợcông.
Dùđứngtrêngócđộnàothìkhủnghoảngnợcôngxảyralàdochínhphủcủa
quốcgiađókhôngthểtrảđượcnợvàbuộcphảitìmkiếmsựtrợgiúpkhác
1.1.2.
1.1.2.
1.1.2.
1.1.2.Đặ
Đặ
Đặ
Đặc
c
c
cđ
đ
đ

đi
i
i
iể
ể
ể
ểm
m
m
mc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
akh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng
ng
ngho
ho
ho

hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng
Dựavàonhữngđịnhnghĩanêutrên,cóthểrútramộtsốđặcđiểmchungcủa
khủnghoảngnợcông.
10
+Khủnghoảngnợcôngmangbảnchấtlàmộtcuộckhủnghoảngkinhtếvà
làmsuygiảmcáchoạtđộngkinhtếkéodài.Nếukhủnghoảngnợcôngbùngnổcòn
gâyranhữnghậuquảnghiêmtrọnghơnsuythoáitrongchukỳkinhtế.Xétcho
cùng,khủnghoảngnợcôngxảyralàdohoạtđộngpháthànhtráiphiếuhoặcvay
vốnnướcngoàitrànlanvàkhôngcónguồnchitrảgốcvàlãikhiđáohạn.

+Khủnghoảngnợcôngcóthểxảyraởbấtcứquốcgianàotrênthếgiới:
nướcpháttriểnvànướcđangpháttriển.Cácquốcgiapháttriểnsửdụngnợcông
chomụcđíchquânsự,quốcphòng còncácquốcgiađangpháttriểnsửdụngnợ
côngchomụcđíchxâydựngkinhtế,cơsởhạtầng.Dùvớimụcđíchnàothìtình
trạngnợcôngcủacácquốcgiacũnglàmộtvấnđềđángquantâm.Nếunhưcác
nướcthuộcthếgiớithứba(cácquốcgiađangpháttriển)thườngxuyênphảitrì
hoãnhoặckhấtnợthìkhủnghoảngnợhoàntoàncóthểxảyraởcácnướcđangphát
triển,nơimàtrìnhđộpháttriểnkinhtếtươngđốicaovàổnđịnh.
+Mặckhác,donợcôngkhôngphảilàtàisảncủanhànước,thuộcquyềnsở
hữuhaysửdụngcủanhànướcmàngượclạilàmộtkhoảnnợnênmộtkhikhủng
hoảngnợcôngđãdiễnrasẽkéotheorấtnhiềuhệlụykhôngchỉriênglĩnhvựckinh
tếmàtấtcáccáckhíacạnhcủaxãhội.
+Thâmhụtngânsáchphảnánhgiátrịtuyệtđốicủanợcôngchínhphủ.Khi
khoảnthâmhụtlớnkhiếnchínhphủphảităngcườngđivaydướisựđảmbảocủa
mình.Dovậy,khikhôngthểtrảđượcnợ,khủnghoảngnợcôngsẽxảyra.Khủng
hoảngnợcônggắnliềnvớimứcđộtínnhiệmcủachínhphủquốcgiaxảyrakhủng
hoảng.Khinợcôngtăngcao,niềmtincủangườidânvàgiớiđầutưbịlunglay,khi
đónềnkinhtếsẽtrởthànhmụctiêutấncôngcủacácthếlựcđầucơtrênthếgiới.
1.2.
1.2.
1.2.
1.2.Nguy
Nguy
Nguy
Nguyê
ê
ê
ên
n
n

nnh
nh
nh
nhâ
â
â
ân
n
n
nd
d
d
dẫ
ẫ
ẫ
ẫn
n
n
nđế
đế
đế
đến
n
n
nkh
kh
kh
khủ
ủ
ủ

ủng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng
Mỗiquốcgiavớinềnkinhtếxãhộipháttriểnkhácnhausẽcónhữngyếutố
khácnhaudẫnđếnkhủnghoảngnợcông.Tuynhiênnguyênnhânchínhgâyra

khủnghoảngnợcôngởtấtcảcácquốcgiađềugặpphảiđólàhoạtđộngchitiêucủa
chínhphủlớn,trongkhiđónguồnthutừngânsáchkhôngđápứngđượcđầyđủcác
khoảnchitiêudẫnđếnthâmhụtngânsách.Bêncạnhđó,việcsửdụngnguồnvốnđi
vaykhônghiệuquảcùngvớisựthiếuminhbạchvềquảnlýnợcôngcũnglànguyên
nhândẫnđếnviệcmấtkhảnăngchitrảcủachínhphủ.
11
1.2.1.
1.2.1.
1.2.1.
1.2.1.Th
Th
Th
Thâ
â
â
âm
m
m
mh
h
h
hụ
ụ
ụ
ụt
t
t
tng
ng
ng

ngâ
â
â
ân
n
n
ns
s
s
sá
á
á
ách
ch
ch
chnh
nh
nh
nhà
à
à
àn
n
n
nướ
ướ
ướ
ước
c
c

c
Ngânsáchnhànướclàmộtkháiniệmđượcđịnhnghĩakhácnhautrênthế
giới.TạinướcNga,địnhnghĩavềngânsáchnhànướcnhưsau:Ngânsáchnhà
nướclàbảngliệtkêcáckhoảnthuchibằngtiềntrongmộtgiaiđoạnnhấtđịnhcủa
mộtquốcgia.
TạiViệtNam,theoluậtngânsáchnhànướcđượcquốchộithôngquavào
ngày16/12/2002,ngânsáchnhànướclàtoànbộcáckhoảnthu,chicủanhànước
trongdựtoánđãđượcchínhquyềnnhànướccóthẩmquyềnquyếtđịnhvàđược
thựchiệntrongmộtnămđểđảmbảothựchiệncácchứcnăngvànhiệmvụcủanhà
nước.Nhưvậy,dùnhìnởgócđộnàothìngânsáchnhànướccũngphảnánhcác
quanhệkinhtếphátsinhgắnliềnvớiquátrìnhtạolập,phânphối,sửdụngquỹtiền
tệtậptrungcủanhànước.
Thâmhụtngânsáchhaycòngọilàbộichingânsáchnhànước.Làtìnhtrạng
khitổngchitiêucủangânsáchnhànướcvượtquácáckhoảnthukhôngmangtính
hoàntrảcủangânsáchnhànước.Chỉtiêuphảnánhthâmhụtngânsáchnhànước
thườngđượcsửdụnglàtỷlệthâmhụtsovớiGDPhoặcsovớitổngthutrongngân
sáchnhànước.
Thâmhụtngânsáchnhànướcbắtnguồntừnhữngnguyênnhânsau:
1.2.1.1.
1.2.1.1.
1.2.1.1.
1.2.1.1.S
S
S
Sự
ự
ự
ựgia
gia
gia

giat
t
t
tă
ă
ă
ăng
ng
ng
ngm
m
m
mạ
ạ
ạ
ạnh
nh
nh
nhtrong
trong
trong
trongchi
chi
chi
chiti
ti
ti
tiê
ê
ê

êu
u
u
ut
t
t
từ
ừ
ừ
ừng
ng
ng
ngâ
â
â
ân
n
n
ns
s
s
sá
á
á
ách
ch
ch
chc
c
c

củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ach
ch
ch
chí
í
í
ính
nh
nh
nhph
ph
ph
phủ
ủ
ủ
ủ
Chingânsáchnhànướclàquátrìnhphânphốivàsửdụngquỹngânsáchnhà
nướcnhằmđảmbảothựchiệnchứcnăngcủanhànước.Đốivớibấtkỳquốcgianào,
việcchingânsáchnhànướcđềuliênquanđếnhaikhoảnchisau:chitíchlũyvàchi
tiêudùng.Chitíchlũylànhữngkhoảnchilàmtăngcơsởvậtchất,chiđầutưphát
triểnvàtăngtiềmlựcchonềnkinhtế,thúcđẩytăngtrưởngkinhtế.Chitiêudùng
baogồmnhữngkhoảnchikhôngtạorasảnphẩmvậtchấtđểtiêudùngtrongtương
lai,baogồmchichocáckhoảnhànhchínhsựnghiệp,chiquốcphòng,anninh Có
rấtnhiềucácquốcgiatrênthếgiớiđãquáchútrọngđếnchitiêudùngmàđặcbiệt

làchichoquânsự.Nhữngkhoảnchinàythườngrấtlớngâytốnkémchongânsách
nhànước.
12
1.2.1.2.C
1.2.1.2.C
1.2.1.2.C
1.2.1.2.Cá
á
á
ác
c
c
cngu
ngu
ngu
nguồ
ồ
ồ
ồn
n
n
nthu
thu
thu
thucho
cho
cho
chong
ng
ng

ngâ
â
â
ân
n
n
ns
s
s
sá
á
á
ách
ch
ch
chnh
nh
nh
nhà
à
à
àn
n
n
nướ
ướ
ướ
ước
c
c

ct
t
t
tă
ă
ă
ăng
ng
ng
ngch
ch
ch
chậ
ậ
ậ
ậm
m
m
mh
h
h
hơ
ơ
ơ
ơn
n
n
nnhu
nhu
nhu

nhuc
c
c
cầ
ầ
ầ
ầu
u
u
uchi
chi
chi
chi
Cácnguồnthuvềngânsáchbaogồmcácnguồnthuthườngxuyênvềthuế,
phívàlệphí.Nếunhưcóthâmhụtngânsáchxảyra,nhànướcsẽthựchiệncác
nguồnthukhácđểbùvốnvềchongânsách.Cáchoạtđộngchủyếulàđixinviện
trợtừnướcngoài,đivayvàcuốicùnglàbáncáctàisảnthuộcsởhữunhànước.Ở
đâyđềcậpđếnnguồnthuchongânsáchnhànướclàthuế,phívàlệphí.Khoảnthu
từthuế,phí,lệphílàkhoảnthuchính,thườngxuyênvàmứcđộổnđịnhphụthuộc
vàchínhsáchthuếcủanhànướctrongtừngthờikỳ.Nếunhưchínhphủápdụng
chínhsáchtàikhóamởrộng,tăngcườngchitiêuchínhphủ,giảmnguồnthuvào
ngânsáchbằngviệcgiảmthuếnhằmkíchthíchnềnkinhtếpháttriển.Ngượclại,
nếuchínhphủmuốnápdụngchínhsáchtàikhóathắtchặt,cácnguồnthutừthuế,
phí,lệphísẽtănglên,cáckhoảnchitiêugiảmđi.Dođó,trongtừngthờikỳ,các
quốcgiasẽápdụngcácchínhsáchtàikhóakhácnhauvàcácnguồnthutừngân
sáchcũngvìthếmàkhôngổnđịnh.Trongtrườnghợpchínhphủápdụngchínhsách
tàikhóamởrộngsẽlàmthâmhụtngânsáchcàngnghiêmtrọnghơnkhicáchoạt
độngthukhôngđápứngnhucầucủacáchoạtđộngchitiêu.Bêncạnhchínhsáchtài
khóaảnhhưởngđếnnguồnthucủachínhphủ,thìcácnhântốảnhhưởngđếnthu
ngânsáchcònbaogồmGDP,tỷsuấtdoanhlợitrongnềnkinhtế,tiềmnăngtài

nguyênthiênnhiêncủađấtnước.
+NhântốGDPbìnhquânđầungười:chỉtiêunàyphảnánhmứcđộtăng
trưởngkinhtếcủamộtquốcgia,khảnăngtiếtkiệmvàđầutưcủacảnềnkinhtế.
NếuGDPbìnhquânđầungườicủamộtquốcgiacaothìcáckhoảnthuvềngânsách
quốcgiađócũngcaotươngứng.Bởikhiđó,ngườidânsẵnsàngchochitrảnhiều
hơnđốivớinghĩavụhơnlànhữngquốcgiacóGDPbìnhquânđầungườithấp.Như
vậy,đâylàmộtchỉtiêuquantrọngảnhhưởnglớnđếnnguồnthungânsáchcủamột
quốcgia.TronggiaiđoạnkinhtếgiảmsútkéotheosựsụtgiảmvềGDPbìnhquân
đầungườisẽkéotheosựsụtgiảmvềthungânsách.Ngượclại,kinhtếpháttriển
luônlànhữngtínhiệutốtchochínhphủcủamỗiquốcgia.
+Tỷsuấtdoanhlợitrongnềnkinhtế:đâylàchỉtiêuphảnánhhiệuquảđầu
tưpháttriểntrongnềnkinhtế.NếunhưtỷsuấtdoanhlợicàngcaokhiếnchoGDP
bìnhquânđầungườicủaquốcgiađócàngcao.Vìvậy,tỷsuấtdoanhlợicàngcaothì
13
nguồnthuvàongânsáchcàngnhiều.Tuynhiên,cónhiềuquốcgiadoquánônnóng
trongviệcthúcđẩykinhtếpháttriển,nhànướcápdụngnhiềubiệnpháptăngthu
vàongânsách.Việctăngthuảnhhưởngtrựctiếpđếnđờisốngcủangườidân.
Chínhvìvậy,phảicómộtchínhsáchphùhợpcânđốigiữathuvàchisaochocả
nhànướcvàngườidânđềuđượchưởnglợi.
+Đốivớicácquốcgiagiàutàinguyênthiênnhiênthìnguồnthuvềngân
sáchtăngcao.Nguyênnhânthườnglàdobántàinguyên,khoángsảnchocác
quốcgiakhác-Đâylàmộthiệntượngrấtphổbiếnởcácquốcgiađangpháttriển.
Tuynhiên,nhànướcnênchútrọngđếnvấnđềnàybởingânsáchsẽchỉtăngcao
trongmộtthờigianngắn,khinhữngtàinguyêncòndồidào.Khitàinguyênthiên
nhiêncạnkiệt,nguồnthuchínhphủkhôngcòn,nhànướcphảicầuviệnđếnnguồn
thukhác.Mặtkhác,việckhaithácvàsửdụngtàinguyênthiênnhiênmộtcáchbừa
bãisẽảnhhưởngnghiêmtrọngđếnmôitrườngtựnhiênvàcácyếutốkinhtế,xã
hộikhác.
+Bêncạnhđó,cácnguồnthuvềngânsáchchịuảnhhưởngtrựctiếptừ
nhữnghiệpướcmàquốcgiađóthamgia.Nếumộtquốcgiathamgiavàotổchức

thươngmạithếgiớithìquốcgiađóphảiđápứngđủcácđiềukiệnvềcắtgiảmcác
khoảnphí,thuếhảiquannhằmtiếntớimộtnềnkinhtếtoàncầuthốngnhấtvớicác
nguyêntắckhôngphânbiệtđốixử,tựdohóamậudịch.
Nhưvậy,khoảnthuvềngânsáchchịuảnhhưởngbởinhiềuyếutốkhácnhau.
Chínhphủcầnnhữngbiệnphápphùhợptrongtừnggiaiđoạnđểnguồnthungân
sáchvẫnđùbùđắpnhucầuchitiềucủachínhphủmàkhônggâyragánhnặngcho
dânchúng.
1.2.2.
1.2.2.
1.2.2.
1.2.2.Hi
Hi
Hi
Hiệ
ệ
ệ
ệu
u
u
uqu
qu
qu
quả
ả
ả
ảs
s
s
sử
ử

ử
ửd
d
d
dụ
ụ
ụ
ụng
ng
ng
ngv
v
v
vố
ố
ố
ốn
n
n
nvay
vay
vay
vayth
th
th
thấ
ấ
ấ
ấp
p

p
p
Cácquốcgiađềumongmuốnđivayđểtàitrợchocáchoạtđộngpháttriển
kinhtếcũngnhưbùđắpthâmhụtngânsáchcủamình.Nhữngquốcgiađangphát
triểnđượckhuyếnkhíchvaytiềnđểtàitrợchocáckhoảnnợvàtiếnhànhcácdựán
pháttriểntàichínhquốcgia,đặcbiệtlàxâydựngcơsởhạtầng,vậtchấtkỹthuật
nhưđườngxá,kèđập.Tuynhiên,khinắmvốntrongtaythìkhôngphảiquốcgia
nàocũngbiếtsửdụngvốnhiệuquả.Việcchitiêuvàonhữngnhucầuchưathựcsự
14
cầnthiết,nhữnghànhvivungtayquátránlànhữngbiểuhiệntiêubiểunhấtcủa
việcsửdụngvốnkhônghiệuquả.
Việcsửdụngvốnvaykhôngphùhợpvớithờihạncủakhoảnvaylàmột
trongnhữngyếutốảnhhưởngđếnhiệuquảsửdụngvốnvay.Mộtsốquốcgiaáp
dụngchínhsáchvayngắnhạnđểtàitrợchocácdựánđầutưdàihạn.Khiápdụng
chínhsáchnày,nếunhưlãisuấtthịtrườngtănglên,chínhphủphảiđốimặtvớicác
nguycơvềrủirolãisuấtkhicósựchênhlệchvềcấutrúckỳhạn.Nhưvậy,lãisuất
thựctrảtăngcaokhiếnchochiphícủakhoảnvaynợcaohơn,trongkhiđóhiệuquả
đầutưkhôngthayđổisẽảnhhưởngđếnkếhoạchtrảnợcủachínhphủ.Bêncạnh
đó,nếusửdụngvốnngắnhạnđểđầutưdàihạn,chínhphủsẽảnhhưởngbởitình
trạngthiếuvốn,khimàkhoảnnợđãđếnhạntrảmàdựánchưahoànthành.Vìvậy,
dựándởdang,phảichờđợithêmnguồnvốnmớicũnglàmộtvấnđềcầnchúý.
Yếutốkhácdẫnđếnviệcsửdụngvốnvaykémhiệuquảlàdosựlãngphí
trongviệcsửdụngnợcông.Chínhphủcácquốcgiasửdụngvốndàntrảitrong
nhiềudựánchonhiềungànhnghềdẫnđếnmọidựánđềudởdang,đóivốnvà
thờigianhoànthànhkéodài,chậmđivàohoạtđộng.Nhưvậy,chiphíđầutư
càngtăngcao.
1.2.3.S
1.2.3.S
1.2.3.S
1.2.3.Sự

ự
ự
ựthi
thi
thi
thiế
ế
ế
ếu
u
u
uminh
minh
minh
minhb
b
b
bạ
ạ
ạ
ạch
ch
ch
chv
v
v
về
ề
ề
ềqu

qu
qu
quả
ả
ả
ản
n
n
nl
l
l
lý
ý
ý
ýn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ng

Đốivớicácquốcgiapháttriển,khimàmọiđiềukiệnvềcơsởvậtchất,hạ
tầngpháttriểntươngđốicaothìtìnhtrạngnợcôngcaolàdothóiquenchitiêucủa
dânchúngcũngnhưchínhphủ.Ngườidânthườngcóthóiquenchitiêunhiềuhơn
cácnướcđangpháttriển,chínhphủcũngvìthếmàkhôngmấyquantâmđếntỷlệ
nợcông.Nếuchínhphủbuônglỏngtrongquảnnợcôngcùngsựlãngphí,thấtthoát
trongchitiêudẫnđếntỷlệnợcôngngàycàngtăngcao.
Đốivớicácnướcđangpháttriển,donhucầuvốncao,chínhphủphảivaynợ
nhiềunhưngkhôngcósựgiámsátchặtchẽ,hiệuquảsửdụngvốnkémsẽgâyrahiện
tượngmấtkhảnăngthanhtoán.Cáckhoảnđầutưđượcgiảingân,nhiềuchínhphủ
khôngchútrọngđếnviệcgiámsátviệcsửdụngvốnvayđúngmụcđích.Vídụ,một
khoảnvốnđượctàitrợnhằmxâydựngcơsởhạtầnglạiđượcsửdụngvàomụcđích
chitiêudùng.Nhưvậy,việclơlàtrongquảnlýnợcôngcủachínhphủđãtiếptaycho
mộtsốđốitượngthulợivềmình,trongkhiđónhữngdựánđầutưcònchưađược
15
hoànthiện.Bêncạnhđó,cácchínhphủkhicấpvốnchocácdựánkhôngtínhđếnkhả
năngthanhtoánvànguồntrảnợ.Nhưvậy,quátrìnhđivaycủanhiềunướcđangphát
triểnkhôngtínhtoánđếnnhữnglợiíchvềkinhtếthuđượccũngnhưbỏra.
Cùngvớisựthiếuhiệuquảtronghoạtđộngđầutưlànạnthamnhũnghoành
hành,trốnthuế,buônlậu Cơchếxinchodựánđãtạorathấtthoátngânsách
khôngnhỏ.Khicáckhoảnvaychochitiêutrongnướcvượtquámộtngưỡnggiới
hạnnhấtđịnhvàđếnmộtthờiđiểmnhấtđịnhthìchínhphủphảitrảnhữngkhoảnnợ
đó.Tuynhiêndokhảnănggiámsátquảnlýcáckhoảnnợcôngkém,nhànước
khôngthểchitrảđượccáckhoảnnợ,cáckhoảnnợngàycàngtăngcaođếnmức
chínhphủmộtnướcphảithừanhậnkhôngđủkhảnăngchitrảthìkhủnghoảngnợ
côngxảyra.
1.3.
1.3.
1.3.
1.3.T
T

T
Tá
á
á
ác
c
c
cđộ
độ
độ
động
ng
ng
ngc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
akh
kh
kh
khủ
ủ
ủ
ủng
ng

ng
ngho
ho
ho
hoả
ả
ả
ảng
ng
ng
ngn
n
n
nợ
ợ
ợ
ợc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngđố
đố
đố
đối
i

i
iv
v
v
vớ
ớ
ớ
ới
i
i
in
n
n
nề
ề
ề
ền
n
n
nkinh
kinh
kinh
kinht
t
t
tế
ế
ế
ế.
.

.
.
1.3.1.T
1.3.1.T
1.3.1.T
1.3.1.Tá
á
á
ác
c
c
cđộ
độ
độ
động
ng
ng
ngđế
đế
đế
đến
n
n
nc
c
c
cá
á
á
ác

c
c
cch
ch
ch
chỉ
ỉ
ỉ
ỉs
s
s
số
ố
ố
ốkinh
kinh
kinh
kinht
t
t
tế
ế
ế
ếv
v
v
vĩ
ĩ
ĩ
ĩm

m
m
mô
ô
ô
ô
1.3.1.1.
1.3.1.1.
1.3.1.1.
1.3.1.1.L
L
L
Lạ
ạ
ạ
ạm
m
m
mph
ph
ph
phá
á
á
át
t
t
t
Trướchết,lạmphátđượcđịnhnghĩalàsựgiatăngliêntụccủamứcgiá
chunghoặccóthểhiểulàsựsuygiảmsứcmuacủađồngnộitệ.Theocáchhiểunày,

mứcgiátrungbìnhcủatấtcảcácmặthàngđềutănglênliêntụctrongmộtthờigian
kéodàiđượcgọilàlạmphát.
Cóhainguyênnhângâyralạmphát:lạmphátdocầukéovàlạmphátchiphí
đẩy.Lạmphátdocầukéoxảyrakhinềnkinhtếtiêudùngnhiềuhơnnhữnggìsản
xuấtrađượchaytổngcầutăngtrongkhiđótổngcungđãđạtmứctốiđa.Lạmphát
dochiphíđẩylàlạmphátxảyrakhimộtloạtcácchiphítrongnềnkinhtếtănglên,
chủyếulànguyênvậtliệu,thuếvàhànghóatiêudùng.Cóthểnói,lạmphátlànguy
cơđốivớingườinắmgiữtiềntệ.
Khimộtquốcgiađốimặtvớikhủnghoảngnợmànguyênnhânchínhlàdo
thâmhụtngânsách,quốcgiađósẽphảiđốimặtvớitìnhtrạnglạmpháttăngcao.
Nguyênnhânlàvìquốcgiađócầnmộtlượngngoạitệlớnđểhoàntrảgốcvàlãiđi
vay,cầuvềngoạitệtăngkhiếngiátrịđồngngoạitệlêngiásovớiđồngnộitê.Nói
cáchkhác,đồngnộitệđangmấtgiátươngđốisovớiđồngngoạitệ.Đồngnộitệ
mấtgiá,giácảtăngcaokhiếnchiphísảnxuấtcũngtăngcaotươngứng,ảnhhưởng
16
đếnkhảnăngcạnhtranhcủadoanhnghiệpvàtoànbộnềnkinhtế.Đồngthời,lạm
phátcaolàmảnhhưởngđếntâmlýcủangườidân.Dânchúngsẽkhôngtintưởng
vàogiátrịcủađồngnộitệ,tăngcườngtiêudùnghoặcđầutưvàocáctàisảnkhác
nhưvàng,bấtđộngsảnthayvìtiếtkiệmđểđầutưtrongtươnglai.Việcngườidân
quaylưnglạivớiđồngnộitệcànglàmchotìnhhìnhkinhtếtrởnênbấtổnhơn.Như
vậy,lạmpháttăngcaolàmchocáckếhoạchchitiêuvàtiếtkiệmhợplýsẽtrởnên
khóthựchiệnhơn.Ngườidânngàycànglongạivềsứcmuatươnglaicủahọbị
giảmsútvàmứcsốngcủahọcũngvìthếmàkémđi.Lạmphátcaokhuyếnkhích
cáchoạtđộngđầutưmangtínhtrụclợihơnlàđầutưvàocáchoạtđộngsảnxuất.
Vídụ,khilạmpháttăngcao,nếungânhàngkhôngtănglãisuấtcaohơnmứctăng
củalạmphátthìngườidânkhônggửitiềnvàongânhàngmàthayvàođólàđầucơ
vàođấtđaikhiếngiácảđấtđaităngcao Lạmpháttăngcaocònđặcbiệtảnh
hưởngxấuđếnnhữngngườicónguồnthunhậpdanhnghĩacốđịnhnhưcôngchức
vàhưutrí.Phúclợivàmứcsốngcủahọsẽgiảmsútđángkể.
Lạmpháttăngcaodochínhphủtăngvaynợtrongnướcbằngcáchpháthành

tráiphiếucũngkhiếnlãisuấttrongnướctăng.Lãisuấttănglàmnhucầuvềvốncủa
doanhnghiệpbịthắtchặthoặcphảichấpnhậnchiphílãivaycao.Khiđó,giáthành
vàgiábánsảnphẩmsẽtănglêntươngứng.Cứnhưvậy,giábántăngcaolạigâyra
lạmphát,gâygánhnặngchonềnkinhtế.
1.3.1.2.T
1.3.1.2.T
1.3.1.2.T
1.3.1.2.Tố
ố
ố
ốc
c
c
cđộ
độ
độ
đột
t
t
tă
ă
ă
ăng
ng
ng
ngtr
tr
tr
trưở
ưở

ưở
ưởng
ng
ng
ngGDP
GDP
GDP
GDP
GDP(GrossDomesticProduct)-tổngsảnphẩmquốcnội:làtổnggiátrị
bằngtiềncủatoànbộhànghóa,dịchvụmàmộtquốcgiasảnxuấttrongvùnglãnh
thổcủanướcđó,dùlàdongườitrongnướchayngườinướcngoàicưtrútạiquốc
giađótạoratrongmộtthờigiannhấtđịnh,thườnglàmộtnăm.
CôngthứctínhGDP:
GDP=C+I+G+X–IM
Trongđó:
C:làtiêudùngcủadâncư
I:đầutư,làgiátrịcủatoànbộhànghóadịchvụđượcđưavàoquátrìnhtáisảnxuất
nhằmtạorathunhậpquốcdân
G:chitiêuchínhphủ
17
X:giátrịxuấtkhẩu
IM:giátrịnhậpkhẩu
Khikhủnghoảngnợcôngxảyra,nhucầuvaytiềnđểtrảnợcủachínhphủ
tácđộngtrựctiếpđếncácthànhphầncấuthànhnênGDP.Đặcbiệt,thungânsách
nhỏhơnchingânsáchkhiếnchoG<0.Dođó,GDPgiảmnhưmộthệlụytấtyếu.
Bêncạnhđó,khủnghoảngnợcũnglàmchochỉsốIgiảmđángkể.BởiIlà
đầutưcủakhuvựctưnhân,tuynhiênviệcđầutưnàykhácvớiđầutưmangtính
đầucótíchtrữvàothịtrườngchứngkhoán.Khủnghoảngnợgâyralạmphát,giá
cảđivayvốntăngcaolàmchohoạtđộngsảnxuấtbịđìnhtrệ.Hơnnữa,trongđiều
kiệnkinhtếbấtổn,nhàđầutưchắcchắnsẽkhôngdámmạohiểmkhiđầutưquá

nhiềutàisảnvàohoạtđộngsảnxuất.Lúcnàyhoạtđộngsảnxuấtchỉmangtínhcầm
chừngvàduytrì.Khiđó,chỉsốIgiảmmạnh,ảnhhưởngđếnnhântốGDP.
Ngoàira,khủnghoảngnợcònảnhhưởngđếnhoạtđộngđầutưquốctếvà
hoạtđộngxuấtnhậpkhẩu.
1.3.1.3.
1.3.1.3.
1.3.1.3.
1.3.1.3.Đầ
Đầ
Đầ
Đầu
u
u
ut
t
t
tư
ư
ư
ưqu
qu
qu
quố
ố
ố
ốc
c
c
ct
t

t
tế
ế
ế
ế
Khikhủnghoảngnợxảyra,chínhphủphảihuyđộngvốnbằngcáchphát
hànhtráiphiếuđểvayvốntrênthịtrườngmở.Khicungtráiphiếuchínhphủtăng
caotrongkhiđócầutráiphiếukhôngtănglêntươngứngsẽdẫnđếntìnhtrạnggiá
tráiphiếugiảm,lãisuấttráiphiếuphảitănglênđểbùđắpnhữngđòihỏivềlãisuất
hoànvốncủanhàđầutư.Khilãisuấttráiphiếutăngdẫnđếnlãisuấtthịtrườngtăng.
Cácnhàđầutưgặpkhókhăntrongviệchuyđộngvốnsẽdẫnđếnđầutưtrongnước
cũngnhưquốctếgiảm.Sốlượngdựáncóthểkhôngđổituynhiênlượngvốnsẽ
khôngđượcdồidàonhưtrước.Đồngthời,nhàđầutưởmộtquốcgiađangcónguy
cơvỡnợsẽkhóhuyđộngđượcnguồnvốntừcácngânhàngnướcngoài.
Bêncạnhđó,việcthuhútnguồnvốnđầutưtrựctiếptừnướcngoàivàoquốc
giacókhủnghoảngnợcũnglàmộtđiềukhókhăn.FDI(ForeignDirectInvestment)
làhàmsốphụthuộcvàoquymôthịtrườngcủanướcmờigọithịtrường.Đốivới
quốcgiađangxảyrakhủnghoảngnợ,cácnhàđầutưsẽlongạivấnđềtínhhiệuquả
củadựánđầutưnếuđầutưvàoquốcgianày.Tìnhhìnhkinhtếbấtổnkèmtheo
nhiềuảnhhưởngxấuđếntâmlýcủanhàđầutư.Haynóicáchkháclàsựmấtlòng
18
tincủanhàđầutưvàonềnkinhtếđó.Phầnđôngcáccôngtyđầutưvàocácnước
đểkhaitháctiềmnăng,lợithếvềchiphí,trongđóthườnglàyếutốlaođộng,và
nguyênvậtliệurẻ.Khilạmpháttăngcaodoảnhhưởngtừcuộckhủnghoảngnợ,
chiphínhâncôngvànguyênvậtliệucũngtănglên.Nhưvậy,nếunhưtrướckhủng
hoảngnợcông,lợithếvềlaođộngvàgiáthànhnguyênvậtliệulàyếutốquyếtđịnh
đếnmứcđầutưnướcngoàithìkhikhủnghoảngnợcôngxảythìlợithếnàyđã
khôngcòn.Dođó,nguồnvốnđầutưtrựctiếptừnướcngoàigiảm.
Bêncạnhđó,chiphítăngcaosẽkéotheolạmpháttăngnguyênnhândochi
phíđẩy.Cứnhưvậysẽtạothànhmộtvòngxoáygiữachiphívàlạmphát.Nhàđầu

tưphảicầnnhắckỹcàngtrướcquyếtđịnhđầutư.
1.3.1.4.
1.3.1.4.
1.3.1.4.
1.3.1.4.Xu
Xu
Xu
Xuấ
ấ
ấ
ất
t
t
tnh
nh
nh
nhậ
ậ
ậ
ập
p
p
pkh
kh
kh
khẩ
ẩ
ẩ
ẩu
u

u
u
+Tỷgiáhốiđoái
Tỷgiáhốiđoáilàtỷlệtraođổigiữahaiđồngtiền.Cũnggiốngnhưbấtkỳ
hànghóanàotrênthịtrường,tỷgiáhốiđoáiđượcxácđịnhdựatrêncungcầutiềntệ
trênthịtrườngngoạihối.Chínhphủphảivaynợtrongnướchoặcnướcngoàiđểtài
trợchokhoảnnợđó.Nếuchínhphủvaynợnướcngoàithìvềdàihạnsẽlàmchotỷ
giáhốiđoáitănglêndonhucầungoạitệđểchitrảgốc,lãicủakhoảnvay.
Khimộtquốcgiaxảyrakhủnghoảngnợcông,lạmpháttăngcaodẫnđến
giátrịđồngnộitệsuygiảmdongườidânmongmuốncáctàisảnnướcngoàinhiều
hơn,cầungoạitệtăngcaođẩytỷgiátăng.
Bêncạnhđó,tỷgiáhốiđoáiphụthuộcvàotâmlýcủadânchúng,giớiđầutư,
ngânhàng,haylànhữngngườiđóngvaitròvàoquátrìnhhìnhthànhcungcầuthị
trườngngoạihối.Tâmlýcủanhàđầutưcùngkỳvọngvềtỷgiáhốiđoáitươnglai
cũngảnhhưởngđếntỷgiáhốiđoáihiệntại.Tạithờiđiểmkhủnghoảngnợxảyra,
tâmlýcácnhàđầutưvàdânchúngkhôngổnđịnh,họchorằngtỷgiáhốiđoáisẽ
tănglêntrongtươnglaidoảnhhưởngcủacuộckhủnghoảngnày.Dovậy,ngaytại
thờiđiểmhiệntại,dânchúngvànhàđầutưđãđổxôđimuangoạitệkhiếnchotỷ
giátănglênhayđồngnộitệgiảmgiá.
+Xuấtkhẩu
Xuấtkhẩulàviệcđưahànghóabaogồmhànghóavôhìnhvàhànghóahữu
hìnhranướcngoàivàthuvềngoạitệ.Khủnghoảngnợtácđộnglàmcholạmphát