bài giảng ngân hàng thương mại - nguyễn thị lan

1
Ph.D Nguyen Thi Lan 1
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Một số vấn đề cơ bản
Ph.D Nguyen Thi Lan
2
Các kênh huy động vốn của doanh nghiệp
Mỹ, Đức và Nhật giai đoạn 1970-1996
Ph.D Nguyen Thi Lan
3
Nội dung cơ bản:
1. Sự ra đời và phát triển
2. Khái niệm NHTM
3. Chức năng của NHTM
4. Vai trò của NHTM
5. Các nghiệp vụ của NHTM
2
Ph.D Nguyen Thi Lan
4
1. Sự ra đời và phát triển của NHTM
z Sự ra đời:J từ chủ cửa hàng giữ hộ tiền (vàng) J
thương nhân KD tiền tệ J chủ NH thực sự, với những
nghiệp vụ giản đơn: bảo quản hộ tiền (vàng), đổi tiền,
nhận tiền gửi, thanh toán, chuyển tiền và cho vay nặng
lãiJ NH cho vay nặng lãi.
z QT phát triển:
-Thời cổ đại: xuất xứ từ vùng Bắc ÝJ "Ngân hàng“-
“Banco".
-Thời kỳ trung cổ: bị đình đốn
-Thời kỳ Phục hưng: phát triển thịnh vượng
-Thời kỳ hiện đại: NH hiện đại thực sự xuất hiện vào TK

17: NH Am-xtec-đam (năm1609) ở Hà Lan, NH Hăm-buốc
(năm 1619) ở Đức và NH Anh quốc năm 1694.
Ph.D Nguyen Thi Lan
5
2. NHTM là gì?
z Những khó khăn khi đưa ra định nghĩa:
D
tính phức tạp của các nghiệp vụ NH
D
có quá nhiều loại NH khác nhau
D
quan niệm về NH thay đổi theo tập
quán, luật pháp của mỗi nước và mỗi thời
kỳ.
D
tùy theo mục đích nghiên cứu.
Ph.D Nguyen Thi Lan
6
NHTM là gì?
z Một số quan điểm:
)Các nhà kinh tế Anh: “Ngân hàng là một doanh nghiệp
luôn kinh doanh bằng tiền của người khác”
) Các nhà kinh tế Pháp: “NH là một doanh nghiệp với
nghiệp vụ thường xuyên là nhận tiền của dân chúng dưới
hình thức ký thác hay dưới hình thức khác và sử dụng
nguồn lực đócho chính họ trong các nghiệp vụ chiết khấu,
tín dụng và tài chính”
)
FREDERIC S. MISHKIN: không đưa ra một định nghĩa cụ thể
về NHTMcoi NHTM chỉ là một trung gian tài chính.

) Việt nam:
Quan điểm của Việt nam?
3
Ph.D Nguyen Thi Lan
7
2. NHTM là gì?
z Quan điểm của Việt nam?
Theo Điều 4, Luật các tổ chức tín dụng 2010 đã được Quốc
hội thông qua ngày 16/6/2010 và sẽ có hiệu lực thi hành
từ ngày 01/01/2011 thì:
z Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng có thể được
thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng.
z Hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng
thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ sau
đây:
a) Nhận tiền gửi;
b) Cấp tín dụng;
c) Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản.
Ph.D Nguyen Thi Lan
8
Đặc điểm của NHTM?
z NHTM là một tổ chức kinh doanh trong
lĩnh vực tiền tệ- tín dụng với mục đích
kiếm lời.
z Hoạt động NHTM là loại hình kinh doanh
có độ rủi ro cao.
z Hoạt động NHTM là loại hình hoạt động
kinh doanh có điều kiện
Ph.D Nguyen Thi Lan
9

PHÂN LOẠI NGÂN HÀNG:
z Căn cứ vào hình thức sở hữu
- NHTM Nhà nước
- NHTM cổ phần
- NHTM tư nhân
- NHTM liên doanh
z Căn cứ vào tính chất hoạt động
-
NHTM chuyên doanh
- NHTM đa năng
z Căn cứ vào chiến lược kinh doanh
- Ngân hàng bán buôn
- Ngân hàng bán lẻ
z Căn cứ vào cơ cấu tổ chức
- Ngân hàng sở hữu công ty
- Công ty sở hữu ngân hàng
4
Ph.D Nguyen Thi Lan
10
3. Chức năng của NHTM
a) Chức năng trung gian tín dụng
b) Chức năng trung gian thanh toán
c) Chức năng tạo tiền
Ph.D Nguyen Thi Lan
11
NHTM tạotiềnnhư thế nào?
Đơnvị: triệu đồng
+ 100,00+ 900,00+1000,00cộng
+10
+ 9

+ 8,1
+ 7,29
+ 6,56
+ 5,91
…
+ 90
+ 81
+ 72,9
+ 65,61
+ 59,05
+ 53,14
…
+100
+ 90
+ 81
+ 72,9
+ 65,61
+ 59,05
…
A
B
C
D
E
F
…
CÁC KHOẢN
DTBB
CÁC MÓN
CHO VAY

CÁC MÓN
TIỀN GỬI
CÁC NGÂN
HÀNG
Ph.D Nguyen Thi Lan
12
z Số nhân tiềngửi (m) đơngiản:
ÌD = D + D(1-r) + D(1-r)
2
+ D(1-r)
3
+…= 1/r *D
m= ÌD/D
1
m=
r
Quá trình tạotiềngửi–Môhìnhđơngiản
Hạnchế củamôhìnhđơngiản
-Nếungườivaytiềngiữ tiềnmặt mà không gửihết
vào NH?
-Nếu NH không cho vay hếtdự trữ?
5
Ph.D Nguyen Thi Lan
13
Số nhân tiềnm: MS = m . MB= C+D
Quá trình tạo tiền gửi – Mô hình thực tế
m
MB = R + C = (r.D) + ER + C
(
)

DcercDeDrDMB ++=++=
e = (ER/D)
c = (C/D)
MB
ce
r
D
++
=
1
MB
ce
r
c
cDDcDDCM
++
+
=+=+=+=
1
)1(
ce
r
c
m
++
+
=
1
Ph.D Nguyen Thi Lan
14

Các nhân tốảnh hưởng đếnm?
y Thay đổitỷ lệ dự trữ bắtbuộc r
Mở rộng:
Những nhân tố nào ảnh hưởng đếnr, c vàe?
z
Thay đổitỷ lệ dự trữ vượtmức e
a
z Thay đổitỷ lệ nắmgiữ tiềnmặt/tiền
gửi c
Ph.D Nguyen Thi Lan
15
Vai trò của NHTM
z giúp các DN có vốn đầutư mở rộng SX,
nâng cao hiệuquả KD.
z góp phần phân bố hợp lý các nguồnlực
trong nềnKT.
z tạoramôitrường để thựchiệnCSTT
của NHTƯ.
z là cầunối trong quan hệ KT giữa các
quốcgia.
6
Ph.D Nguyen Thi Lan
16
CÁC NGHIỆP VỤ CỦA NHTM
1. Nghiệp vụ tài sản nợ
2. Nghiệp vụ tài sản có
3. Hoạt động ngoại bảng CĐKT của
NHTM
Ph.D Nguyen Thi Lan
17

1. NGHIỆP VỤ TÀI SẢN NỢ
Là nghiệp vụ huy động, tạo nguồn vốn của
NHTM.
Nguồn vốn của NHTM bao gồm:
z Nguồn vốn chủ sở hữu (Equity)
z Nguồn vốn tiền gửi
z Tiền đi vay
z Nguồn vốn khác (được hình thành dựa
trên nguồn ủy thác, ký quỹ…)
Ph.D Nguyen Thi Lan
18
Nguồn vốn chủ sở hữu (Equity)
- Vốn điều lệ
-Lợi nhuận để lại không chia
- Các quỹ của NHTM: quỹ dự trữ bổ sung vốn
điều lệ, quỹ dự phòng tài chính,Quỹ đầu tư
phát triển nghiệp vụ…
- Nguồn vay nợ có thể chuyển đổi thành cổ
phần
7
Ph.D Nguyen Thi Lan
19
Nguồn vốn tiền gửi (deposits)
- Tiền gửi thanh toán (Demand/Checkable
deposits)
- Tiền gửi có kì hạn của các doanh nghiệp
(Time deposits)
- Tiền gửi tiết kiệm của dân cư (savings
deposits)
- Tiền gửi của các ngân hàng khác

Tạisaotiền gửi tiết kiệm của dân cư lại cần
có sự quản lý đặc biệt?
Ph.D Nguyen Thi Lan
20
Nguồn vốn đi vay (Debt)
- Vay từ Ngân hàng trung ương
- Vay vốn của các tổ chức tín dụng trong
nước và nước ngoài
- Vay trên thị trường tài chính (phát hành
các chứng từ có giá)
- Vay của công ty mẹ
Ph.D Nguyen Thi Lan
21
2. NGHIỆP VỤ TÀI SẢN CÓ
z KN: là nghiệp vụ sử dụng vốncủaNHTM.
z Bao gồm:
- Nghiệpvụ về ngân quỹ
- Nghiệpvụ cho vay
- Nghiệpvụđầutư
8
Ph.D Nguyen Thi Lan
22
Nghiệp vụ về ngân quỹ
-Tiền mặt tại quỹ Ngân hàng;
-Tiền gửi tại NHTƯ;
-Tiền gửi tại các NHTM.
-Tiền mặt trong quá trình thanh toán
Ph.D Nguyen Thi Lan
23
Nghiệp vụ cho vay (tín dụng)

z Cho vay (Loans)
- Cho vay từng lần:
- Cho vay theo hạn mức tín dụng:
- Cho vay thấu chi:
- Cho vay theo dự án đầu tư:
- Cho vay trả góp
- Cho vay hợp vốn:
z Chiết khấu giấy tờ có giá
z Ủy thác thu hay bao thanh toán
z Cho thuê tài chính
Ph.D Nguyen Thi Lan
24
3. HOẠT ĐỘNG NGOẠI BẢNG CĐKT CỦA
NHTM- NGHIỆP VỤ TRUNG GIAN
z Đó là NV thanh toán và thựchiện các ủythác
khác theo yêu cầu của khách hàng để thu phí
z Bao gồm:
- Nghiệpvụ chuyểntiền
- Nghiệpvụ thanh toán hộ tiền hàng
-Dịch vụ quảnlýtàisản
- Cung cấp thông tin và tư vấn kinh doanh
- Nghiệpvụ u
ỷ thác
9
Ph.D Nguyen Thi Lan
25
QUẢN LÝ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI
(risk management)
¾ Rủi ro lãi suất:

- Do tái tài trợ tài sản nợ J khi LS tăng
-Do tái đầu tư tài sản có J khi LS giảm
¾ Rủi ro tín dụngdo thông tin bất cân xứng
¾ Rủi ro tỷ giá hối đoái
¾ Rủi ro thanh khoản
Ph.D Nguyen Thi Lan
26
Nguyên tắcquảnlýhoạt động NHTM
z Đảmbảokhả năng thanh toán thường
xuyên
z Bảo đảmmứcsinhlờicao.
z Quản trị tốt rủi ro của các NHTM