Nêu vai trò đấu tranh giai cấp trong sự phát triển của xã hội có giaicấp và tính tất yếu của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.44 MB, 13 trang )
TRNG I HC PHENIKAA
KHOA KHOA HC CĂ BN
ửữ
BI TP LịN
Hỏc phÁn: Tri¿t hác Mác – Lênin
Đề tài: “Nêu vai trò đấu tranh giai cấp trong sự phát triển của xã hội có
giaicấp và tính tất yếu của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời kì quá độ từ
chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội”
Gi¿ng viên h°ßng d¿n: GV. Đồng Thß Tuyền
NHĨM 4
Lớp tín chỉ: Triết hác Mác – Lênin_1_2(15FS).1_LT
Hà Nội, 2022
NHÓM 4
STT
Họ và tên
Mã SV
31
Nguyễn Thành Đạt
21012746
32
Đặng Tuấn Đạt
21013420
34
Nguyễn Tiến Đạt
21012532
35
Trần Huy Điệp
21011927
36
Lê Hồng Đức
21010876
37
Trần Minh Đức (Nhóm trưởng)
21010866
38
Nguyễn Thị Thu Hà (Nhóm phó)
21013386
39
Trần Quang Hào
21012550
40
Vũ Ngọc Hân
21012551
2
MỤC LỤC
MỞ ĐÀU .................................................................................................. 3
NỘI DUNG .............................................................................................. 4
I. Khái quát về giai c¿p ................................................................................ 4
1. Khái quát chung .................................................................................... 4
2. Các hình thức đ¿u tranh trong lßch sử ................................................ 5
2.1. Đấu tranh kinh tế ........................................................................... 5
2.2. Đấu tranh chính trị......................................................................... 5
2.3. Đấu tranh tư tưởng ........................................................................ 5
II. Đßnh nghĩa về giai c¿p và đ¿u tranh giai c¿p ....................................... 6
1. Đßnh nghĩa về giai c¿p .......................................................................... 6
2. Đßnh nghĩa đ¿u tranh giai c¿p ............................................................. 7
3. Vai trò của đ¿u tranh giai c¿p ............................................................. 9
K¾T LUÀN ............................................................................................ 11
TÀI LIỆU THAM KH¾O .................................................................... 12
3
MỞ ĐÀU
Trong xã hội có giai cấp, giai cấp thống trß chiếm đo¿t lao động của giai
cấp và tầng lớp bß trß, chiếm đo¿t của cái xã hội vào tay mình. Các giai cấp,
tầng lớp bß trß khơng những bß chiếm đo¿t kết q lao động mà há cịn bß áp bức
về chính trß, xã hội và tinh thần. Khơng có sự bình đẳng giữa giai cấp thống trß
và giai cấp bß trß, chẳng h¿n giữa giai cấp các như tư bÁn với giai cấp những
công nhân làm thuê. Giai cấp bóc lột bao giờ cũng dùng mái biện pháp v
phÂng tin bo v òa vò giai cp ca hỏ, duy trì cũng cố kinh tế xã hội cho
phép há được hưởng những đặc quyền, đặc lợi giai cấp. Công cụ chủ yếu là
quyền lực nhà nước. Lợi ích c¢ bÁn của giai cấp bß trß đối lập với lợi ớch c bn
ca giai cp thng trò. õy l i kháng về quyền lợi giữa những giai cấp áp
bức bóc lột và những giai cấp, tầng lớp bß áp bức, bß bóc lột.
Đối kháng là ngun nhân của đấu tranh giai cấp. Có áp bức thì có đấu
tranh chống áp bức. Vì vậy đấu tranh giai cấp khơng do một lý thuyết xã hội
t¿o ra mà là hiện tượng tất yếu khơng thế tránh khỏi được trong xã hội có áp
bức giai cấp.
Đấu tranh giai cấp là một trong những động lực thúc đẩy sự vận động và
phát triển của xã hội có sự phân chia giai cấp.
4
NỘI DUNG
I. Khái quát về giai c¿p
1. Khái quát chung
Điểm xuất phát của C. Mác khi nghiên cứu về xã hội là
triết hác trước đó, mà đây là con người đang sống trong một đất nước nhất đßnh,
một dân tộc nhất đßnh, một thời đ¿i nhất đßnh. C. Mác đã phát hiện ra một sự
thật vô cùng hiển nhiên là:
người để há có thể sống, tồn t¿i và muốn có những thứ đó con người buộc phÁi
lao động, sÁn xuất. Quá trình sÁn xuất là quá trình kết hợp thống nhất hữu c¢
giữa người lao động và tư liệu sÁn xuất. Chừng nào trong xã hội có sự tách rời
giữa người lao động và tư liệu sÁn xuất, hay nói cách khác, có tồn t¿i chiếm
hữu tư nhân về tư liệu sÁn xuất, lúc đó trong xã hội xuất hiện giai cấp. Vì vậy,
trong xã hội nguyên thủy, khi lực lượng sÁn xuất cịn thấp kém, với cơng cụ
bằng đá, gậy gộc, cung tên... con người làm ra sÁn phẩm chỉ đủ để tồn t¿i, duy
trì nịi giống, chưa có sÁn phẩm dư thừa tư¢ng đối thì chưa xuất hiện chiếm hữu
tư nhân về tư liệu sÁn xuất, do đó, chưa xuất hiện việc phân chia giai cấp trong
xã hội. Đến xã hội chiếm hữu nô lệ, do xuất hiện chiếm hữu tư nhân về tư liệu
sÁn xuất nên trong xã hội xuất hiện giai cấp. Chủ nô và nơ lệ là hai giai cấp c¢
bÁn đối kháng trong xã hội này.
Lý luận về giai cấp là một trong những nội dung cn bÁn nhất của chủ
nghĩa Mác – Lênin, kết quÁ tất nhiên của sự vận dụng và mở rộng chủ nghĩa
duy vật biện chứng vào xem xét lĩnh vực xã hội. Lần đầu tiên trong lßch sử,
các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác đã luận giÁi một cách khoa hác vấn đề
giai cấp. Trong thư gửi G. Vâyđ¢may¢, C. Mác đã khái quát lý luận về giai cấp
như sau:
5
< Cái mới mà tơi đã làm là chứng mình rằng: sự tồn t¿i của các giai cấp chỉ gắn
với những giai đo¿n phát triển lßch sử nhất đßnh của sÁn xuất; đấu tranh giai cấp
là tất yếu dẫn đến chun chính vơ sÁn; bÁn thân nên chun chính này chính
là bước quá độ tiến tới thủ tiêu mái giai cấp và tiến tới xã hội không giai cấp.=
2. Các hình thức đấu tranh trong lịch sử
2.1. Đấu tranh kinh tế
Là 1 trong những hình thức đấu tranh c¢ bÁn của giai cấp vơ sÁn. Với
mục đích là bÁo vệ những lợi ích hàng ngày của cơng nhân: tng lư¢ng, rút
ngắn thời gian lao động, cÁi thiện điều kiện sống…Đấu tranh kinh tế bao gồm
nhiều hình thức đa d¿ng. Có vai trị bÁo vệ lợi ích kinh tế của giai cấp vơ sÁn.
Ngồi ra cịn có tác dụng tập hợp lực lượng, giac ngộ quần chúng trong cuộc
đấu tranh giai cấp nói chung.
2.2. Đấu tranh chính trị
Là hình thức đấu tranh cao nhất của giai cấp vô sÁn. Mục tiêu của nó là
đánh đổ ách thống trß của giai cấp tư sÁn, phÁn động, giành chính quyền. Đấu
tranh chính trß có nhiều hình thức cụ thể và trình độ khác nhau: Tham gia nghß
viện tư sÁn và dùng nghß viện làm phư¢ng tiện để tố cáo chính sách của nhà
nước tư sÁn; Tổ chức các cuộc mít tinh, biểu tình, bãi cơng chính trß.
Vai trị của đấu tranh chính trß có ý nghĩa hết sức to lớn, nhằm nâng cao
giác ngộ và bÁo vệ lợi ích giai cấp, phát triển lực lượng cách m¿ng. Nhưng có
h¿n chế là theo quy luật chung, giai cấp vô sÁn phÁi sử dụng b¿o lực cách m¿ng
để đập tan nhà nước của giai cấp tư sÁn.
2.3. Đấu tranh tư tưởng
Có mục đích: đập tan hệ tư tưởng của giai cấp tư sÁn, khắc phục những
Ánh hưởng của tư tưởng, tâm lí, tập quán l¿c hậu trong phong trào cách m¿ng;
vũ trang cho hệ tư tưởng cách m¿ng và khoa hác của giai cấp công nhân, đó là
chủ nghĩa Mác – Lenin; giáo dục quần chúng nhân dân lao động thấm nhuần
6
đường lối chiến lược, sách lược của ĐÁng, biến đường lối thành hành động; đấu
tranh chống các tư tưởng lệch l¿c trong phong trào cách m¿ng, bÁo vệ chủ
nghĩa Mác Lênin và đường lối, chính sách. Đáu tranh tư tưởng có hình thức
rất đa d¿ng, phóng phú, cÁ cơng khai, cÁ bí mật: tuyên tuyền cổ động, đấu
tranh trên lĩnh vực báo chí, vn hóa nghệ thuật…
CÁ ba hình thức đấu tranh có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau nhưng
có vai trị khơng ngang bằng nhau. Chúng được sử dụng đan xen nhau, vừa
làtiền đề, vừa là c¢ sở của nhau, bổ trợ nhau. Đấu tranh chính trß có ý nghĩa
quyết đßnh đến thắng lợi. Tùy thuộc giai đáan, điều kiện phù hợp để sử dụng
đúng các hình thức đấu tranh cho phù hợp.
II. Đßnh nghĩa về giai c¿p và đ¿u tranh giai c¿p
1. Định nghĩa về giai cấp
Quan điểm duy vật lßch sử và hác thuyết giỏ trò thng d ca C. Mỏc l cÂ
s lý luận khoa hác làm sáng tỏ bÁn chất của quan hệ giai cấp. Nm 1919, trong
tác phẩm
há (thường thì những quan hệ này được pháp luật quy đßnh và thừa nhận) đối
với những tư liệu sÁn xuất, về vai trò của há trong tổ chức lao động xã hội, và
như vậy khác nhau về cách thức hưởng thụ và về phần của cÁi xã hội ít hoặc
nhiều mà há được hưởng. Giai cấp là những tập đoàn người, mà tập đồn này
thì có thể chiếm đo¿t lao động của tập đồn khác, do chỗ các tập đồn đó có
đßa vß khác nhau trong một chế độ kinh tế xã hội nhất đßnh.=
Một ví dụ cụ thể như sau, mối quan hệ giữa chủ nô và nô lệ là hai giai cấp
đối lập nhau trong xã hội cổ đ¿i. Hay như phong kiến và nơng nơ, có cách gái
khác là đßa chủ và tá điền là hai giai cấp trong xã hội trung cổ, cịn tư sÁn và vơ
sÁn là hai gaii cấp đối lập trong xã hội cần đ¿i và đư¢ng đ¿i.
7
Có thể thấy, nói đến giai cấp là nói đến hệ thống tập đoàn người trong một
chế độ kinh tế – xã hội nhất đßnh, do chế độ ấy sÁn sinh ra. Vì vậy, giai cấp
thường được dùng ở số nhiều
Mỗi giai cấp trong lßch sử, dù cùng hệ thống hay khác hệ thống đều có
những đặc điểm riêng. Một giai cấp nào đó, như giai cấp tư sÁn, cũng sẽ thay
đổi khi điều kiện kinh tế – xã hội thay đổi. Song, đßnh nghĩa của Lênin cho phép
ta nắm được những đặc trưng chung, c¢ bÁn nhất, những dấu hiệu phổ biến, ổn
đßnh nhất của giai cấp, dù đó là các giai cấp của xã hội cổ đ¿i, của xã hội phong
kiến, hay của xã hội tư bÁn hiện đ¿i.
Giai cấp còn là ph¿m trù kinh tế – xã hội có tính lßch sử chứ khơng phÁi là
ph¿m trù xã hội thơng thường. Giai cấp không phÁi là sÁn phẩm của sÁn xuất
nói chung mà là sÁn phẩm của những hệ thống sÁn xuất xã hội nhất đßnh trong
lßch sử. Mỗi hệ thống giai cấp tư¢ng ứng với một hệ thống sÁn xuất xã hội, về
bÁn chất, là thể thống nhất của các mặt đối lập. Do đó, ta khơng thể hiểu được
đặc trưng của từng giai cấp cụ thể nếu không đặt nó trong hệ thống, tức là trong
mối quan hệ với giai cấp đối lập với nó.
Ví dụ: Ta khơng thể hiểu giai cấp tư sÁn là gì nếu khơng xem xét trong
mối quan hệ của nó với giai cấp vơ sÁn, và ngược l¿i.
Nói dễ hiểu là, khi ta đề cập đến giai cấp tư sÁn thì bắt buộc phÁi đề cập
ít nhiều đến giai cấp vơ sÁn, và ngược l¿i.
2. Định nghĩa đấu tranh giai cấp
Trong lßch sử triết hác có rất nhiều quan niệm khác về quan hệ giai cấp và
đấu tranh giai cấp. Có quan điểm cho rằng đấu tranh giai cấp là mang tính vĩnh
cửu và tuyệt đối, hoặc phủ nhận quá trình đấu tranh giai cấp trong lßch sử.
Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lßch sử, cũng như sự xuất hiện giai
cấp thì đấu tranh giai cấp cũng là một hiện tượng có tính chất lßch sử, có nghĩa
là nó chỉ xuất hiện và tồn t¿i ở trong xã hội có giai cấp, trong những điều kiện
8
lßch sử nhất đßnh. Đó là cuộc cuộc đấu tranh giữa những giai cấp mà có lợi ích
của há khác nhau và đối lập nhau. Lê-nin đã từng khẳng đßnh rằng: Thực chất
của đấu tranh giai cấp là đấu tranh giữa bộ phận nhân dân này chống một bộ
phận khác, đấu tranh của quần chúng cùng khổ, bß áp bức và lao động chống
bán có đặc quyền đặc lợi, bán áp bức và n bám, đấu tranh giữa những người
công nhân làm thuê hay những người vô sÁn chống những người hữu sÁn hay
giai cấp tư sÁn. Điều đó có nghĩa rằng đấu tranh giai cấp là một hiện tượng
mang tính khách quan và quy luật chung và phổ biến của xã hội có giai cấp.
Đấu tranh giai cấp khơng phÁi là cuộc <đấu tranh= giữa các cá nhân cụ thể,
mà là cuộc đấu tranh giữa những tập đoàn người to lớn khác nhau thông qua sự
lãnh đ¿o của các tổ chức chính trß (chính đÁng) của các giai cấp nhất đßnh với
các hệ thống chính trß xã hội trong các thời đ¿i khác nhau v…Đấu tranh giai
cấp là một quy luật chung và phổ biến của xã hội có giai cấp. Đó là phư¢ng
thức giÁi quyết những mâu thuẫn của xã hội. BÁn chất của quá trình đấu tranh
giai cấp, c¢ bÁn là bằng b¿o lực và b¿o lực là phư¢ng tiện c¢ bÁn nhất của đấu
tranh giai cấp trong đấu tranh xã hội. Đấu tranh giai cấp luôn gắn liền với quá
trình đấu tranh xã hội và trong xã hội có giai cấp là một trong những động lực
của sự phát triển xã hội.
Tính tất yếu của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sÁn: Mỗi thời đ¿i
lßch sử có những giai cấp đứng ở vß trí trung tâm, đ¿i diện cho khuynh hướng
phát triển của thời đ¿i đó, có nhiệm vụ đấu tranh xóa bỏ xã hội cũ, xây dựng xã
hội mới tiến bộ h¢n. Trong thời đ¿i ngày nay giai cấp vô sÁn tiến hành cuộc
đấu tranh chống l¿i giai cấp tư sÁn, chủ nghĩa tư bÁn với mục đích xóa bỏ chủ
nghĩa tư bÁn xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sÁn trên toàn thế
giới.
Cuộc đấu tranh của giai cấp vơ sÁn mang tính tất yếu khách quan và quy
luật. Bởi vì, nó phÁn ánh tính mâu thuẫn
9
cịn có gì ngồi sức lao động của há, thế là đã có sự cách biệt dứt khóat Mâu
thuẫn giữa sự sÁn xuất có tính xã hội và sự chiếm hữu có tính chất tư bÁn chủ
nghĩa biểu hiện thành sự đối kháng giữa giai cấp vô sÁn và giai cấp tư sÁn=.
Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vơ sÁn là một q trình được thể hiện
thơng qua nhiều giai đo¿n khác nhau. Nhưng về c¢ bÁn được thể hiện qua hai
thời kỳ, đó là: Giai đo¿n trước khi xác lập được chính quyền nhà nước cho gia
cấp vô sÁn và giai đo¿n thứ hai là sau khi đã xây dựng được chính quyền nhà
nước cho giai đo¿n giai cấp vơ sÁn.
3. Vai trị của đấu tranh giai cấp
Đỉnh cao của đấu tranh giai cấp tất yếu sẽ dẫn đến cách m¿ng xã hội để
thay thế phư¢ng thức sÁn xuất cũ bằng một phư¢ng thức sÁn xuất mới tiến bộ
h¢n. Phư¢ng thức sÁn xuất mới ra đời mở ra đßa bàn mới cho sự phát triển của
sÁn xuất xã hội. Đến lượt mình, sÁn xuất phát triển sẽ là động lực thúc đẩy sự
phát triển của toàn bộ đời sống xã hội. Như C. Mác và Ph, ng-ghen đã khẳng
đßnh: Đỉnh cao của cuộc đấu tranh giai cấp là cách m¿ng xã hội. Cách m¿ng xã
hội như là địn bẩy thay đổi các hình thái kinh tế – xã hội, vì vậy, <đấu tranh
giai cấp là động lực trực tiếp của lßch sử các xã hội có giai cấp=. Đấu tranh giai
cấp góp phần xóa bỏ các thế lực phản động, lạc hậu, đồng thời cải tạo cả bản
thân giai cấp cách mạng.
Ví dụ như giai cấp tư sÁn trong thời kỳ cuối của chế độ phong kiến, thời
kỳ đầu của chế độ tư bÁn là giai cấp cách m¿ng. Giai cấp vơ sÁn khi vừa ra đời,
giư¢ng cao ngán cờ chống áp bức, bóc lột là giai cấp cách m¿ng.
Giai cấp nào đ¿i biểu cho phư¢ng thức sÁn xuất mới, giai cấp đó sẽ lãnh đ¿o
cách m¿ng. Thành tựu mà lồi người đ¿t được trong tiến trình phát triển của
lực lượng sÁn xuất, cách m¿ng khoa hác và công nghệ, cÁi cách về dân chủ và
tiến bộ xã hội… không tách rời cuộc đấu tranh của các giai cấp tiến bộ chống
l¿i các thế lực thù đßch, phÁn động. Đấu tranh giữa giai cấp vô sản và giai cấp
tư sản là cuộc đấu tranh sau cùng trong lịch sử xã hội có giai cấp.
10
Đó là cuộc đấu tranh khác về chất so với các cuộc đấu tranh trước đó trong
lßch sử. Bởi vì mục tiêu của nó là thay đổi về cn bÁn sở hữu tư nhân bằng
sở hữu xã hội. Trước khi giành được chính quyền, nội dung của đấu tranh giai
cấp giữa giai cấp vô sÁn và giai cấp tư sÁn là đấu tranh kinh tế, đấu tranh tư
tưởng, đấu tranh chính trß. Sau khi giành được chính quyền (ví dụ như t¿i Nga
sau cách m¿ng tháng Mười, t¿i Việt Nam sau cách m¿ng tháng Tám) thiết lập
nền chuyên chính của giai cấp vơ sÁn, mục tiêu và hình thức đấu tranh giai cấp
cũng thay đổi.
Mục tiêu của cuộc đấu tranh sau khi giành chính quyền là giữ vững thành
quÁ cách m¿ng, xây dựng và củng cố chính quyền của nhân dân; tổ chức quÁn
lý sÁn xuất, quÁn lý xã hội,, bÁo đÁm t¿o ra một nng suất lao động xã hội cao
h¢n, trên c¢ sở đó thủ tiêu chế độ người bóc lột người, xây dựng một xã hội
mới, cơng bằng, dân chủ và vn minh. Đó vừa là mục tiêu, đồng thời vừa là
nhân tố bÁo đÁm thắng lợi cho cuộc đấu tranh của giai cấp vô sÁn chống l¿i giai
cấp tư sÁn.
11
KắT LUN
Tựy theo nhng iu kin lòch s khỏc nhau, các cuộc đấu tranh giai cấp
trong xã hội có thể được biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, với những
ph¿m vi và trình độ khác nhau như: đấu tranh kinh tế, đấu tranh tư tưởng, đâu
tranh chính trß... Trong thực tế lßch sử, cuộc đấu tranh giai cấp có thể cịn mang
những hình thức đấu tranh dân tộc, tơn giáo, vn hóa và có thể có nhiều hình
thức đa d¿ng khác. Để khống chế và đàn áp những cuộc đấu tranh giai cấp của
những người lao động làm thuê, những người nơ lệ nhằm duy trì và thực hiện
sự bóc lột, các giai cấp thống trß trong lßch sử (giai cấp chủ nô, giai cẩp chúa
đất phong kiến, giai cấp tư sÁn) tất yếu phÁi sử dụng đến sức m¿nh b¿o lực có
tổ chức - đó là nhà nước với những đội vũ trang đặc biệt và hệ thống pháp luật
nhằm duy trì trật tự của sự thống trß giai cấp.
Vì vậy, vấn đề chính quyền nhà nước, quyền lực nhà nước là vấn đề trung
tâm và c¢ bÁn của cuộc đâu tranh giai cấp trong xã hội. Bất cứ cuộc đấu tranh
giai cấp nào nếu chưa giÁi quyết được vấn đề chiếm giữ quyền lực nhà nước thì
chưa thể giÁi quyết được những vân đề cn bÁn nhất của cuộc đấu tranh giai
cấp. Sự ra đời và tồn t¿i của nhà nước là kết quÁ của cuộc đấu tranh giai cấp
trong xã hội có đối kháng giai cấp.
Đấu tranh giai cấp giữ vai trò là một trong những phư¢ng thức, động lực
của sự tiến bộ, phát triển xã hội trong điều kiện xã hội có sự phân hóa thành đối
kháng giai cấp. Kết quÁ cuối cùng của những cuộc đấu tranh đó đều dẫn tới sự
ra đời của phư¢ng thức sÁn xuất mới thồng qua đỉnh cao của nó là những cuộc
cách m¿ng xã hội. Như vậy, trong điều kiện xã hội có đối kháng giai cấp thì sự
phát triển của xã hội chỉ có thể thực hiện được thông qua những cuộc đấu tranh
giai cấp nhằm giÁi quyết những mâu thuẫn đôi kháng trong đời sống kinh tế và
chính trß - xã hội. Trong trường hợp này, đấu tranh giai cấp không chỉ là động
lực của sự phỏt trin lòch s m cũn l phÂng thc ca sự tiến bộ và phát triển
xã hội.
12
TÀI LIỆU THAM KH¾O
[1]. Bộ Giáo dục và Đào t¿o (2021), Giáo trình Triết hác Mác – Lênin (Dành
cho bậc đ¿i hác hệ khơng chun lý luận chính trß), Nhà xuất bÁn Chính trß quốc
gia sự thật, Hà Nội.
[2]. Bộ giáo dục và Đào t¿o (2018), Giáo trình Những nguyên lý c¢ bÁn chủa
chủ nghĩa Mác – Lênin, Nhà xuất bÁn Chính trß Quốc gia Sự thật, Hà Nội. (Phần
thứ nhất)
[3]. V.I.Lênin (2005), Giáo trình Bút ký triết hác, nhà xuất bÁn Chính trß Quốc
Gia – Sự thật.
13
