Kỹ năng sống cho học sinh phổ thông Tập huấn công tác chủ nhiệm

GIÁO DỤC
KĨ NĂNG SỐNG
CHO HS PHỔ THÔNG
Đà Lạt, 28/07/2011

7 nguyên tắc học tập của người lớn
7 nguyên tắc học tập của người lớn
1. Học tập bằng đa giác quan
2. Tham gia tích cực
3. Sử dụng tài liệu có ý nghĩa
4. Đầu tiên và cuối cùng
5. Thực hành và củng cố
6. Phản hồi
7. Làm mẫu
PHƯƠNG PHÁP TẬP HUẤN

Lớp tập huấn sẽ được tiến hành theo
Lớp tập huấn sẽ được tiến hành theo
phương pháp cùng tham gia.
phương pháp cùng tham gia.

GV sẽ được tạo cơ hội tham gia tích cực vào
GV sẽ được tạo cơ hội tham gia tích cực vào
các hoạt động tập huấn, cùng chia sẻ những
các hoạt động tập huấn, cùng chia sẻ những
suy nghĩ, ý kiến, kinh nghiệm về KNS và
suy nghĩ, ý kiến, kinh nghiệm về KNS và
GD KNS của bản thân,…để thông qua đó,
GD KNS của bản thân,…để thông qua đó,
GVCN chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng và
GVCN chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng và

chiếm lĩnh được các nội dung tập huấn.
chiếm lĩnh được các nội dung tập huấn.
MỤC TIÊU KHÓA TẬP HUẤN
Học xong khóa tập huấn này,
Học xong khóa tập huấn này,
GVCN có khả năng:
GVCN có khả năng:

Hiểu được những vấn đề cơ bản, cần thiết về KNS
Hiểu được những vấn đề cơ bản, cần thiết về KNS
và GD KNS cho HS phổ thông.
và GD KNS cho HS phổ thông.

Hiểu được ND, PP GD KNS cho HS thông qua các
Hiểu được ND, PP GD KNS cho HS thông qua các
hoạt động dạy học, các tiết HĐGD NGLL.
hoạt động dạy học, các tiết HĐGD NGLL.

Có kĩ năng thiết kế hoạt động và thực hiện các hoạt
Có kĩ năng thiết kế hoạt động và thực hiện các hoạt
động GD KNS cho HS trong tiết HĐGD NGLL.
động GD KNS cho HS trong tiết HĐGD NGLL.

Nghiêm túc, tự tin trong quá trình thực hiện GD
Nghiêm túc, tự tin trong quá trình thực hiện GD
KNS cho HS
KNS cho HS
Hoạt động 1:Vì sao cần GD KNS, những
KNS cần giáo dục cho HS THCS, THPT
•

Mục tiêu
Mục tiêu
:
:
Thấy được sự tất yếu phải GD KNS
Thấy được sự tất yếu phải GD KNS
và xác định được những KNS cần giáo dục cho
và xác định được những KNS cần giáo dục cho
HS.
HS.
•
Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi
Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi


1. Kĩ năng sống là gì?
1. Kĩ năng sống là gì?


2. Vì sao cần phải giáo dục KNS cho người học
2. Vì sao cần phải giáo dục KNS cho người học
trong xã hội hiện đại?
trong xã hội hiện đại?


3. Những KNS cần giáo dục cho HS THCS ( hoặc
3. Những KNS cần giáo dục cho HS THCS ( hoặc
HS THPT) ở vùng thầy cô công tác ?
HS THPT) ở vùng thầy cô công tác ?
NỘI DUNG TẬP HUẤN

KĨ NĂNG SỐNG LÀ GÌ?

KNS l
KNS l
à
à
n
n
ă
ă
ng lực
ng lực
/
/
khả n
khả n
ă
ă
ng t
ng t
â
â
m l
m l
í-
í-
x
x
ã
ã

hội của
hội của


con ng
con ng
ư
ư
ời c
ời c
ó
ó
thể ứng ph
thể ứng ph
ó
ó
với những th
với những th
á
á
ch thức
ch thức
trong cuộc sống
trong cuộc sống
,
,
giải quyết c
giải quyết c
á
á

c t
c t
ì
ì
nh huống v
nh huống v
à
à
giao
giao
tiếp c
tiếp c
ó
ó
hiệu quả
hiệu quả
.
.

Nói cách khác, KNS là khả năng làm chủ bản thân
Nói cách khác, KNS là khả năng làm chủ bản thân
của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với
của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với
những người khác và với XH, khả năng ứng phó
những người khác và với XH, khả năng ứng phó
tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
tích cực trước các tình huống của cuộc sống.




Trong x
Trong x
ã
ã
hội hiện
hội hiện
đ
đ
ại dễ nảy sinh những th
ại dễ nảy sinh những th
á
á
ch
ch
thức
thức
,
,
nguy c
nguy c
ơ
ơ
rủi ro
rủi ro
,
,
muốn th
muốn th
à
à

nh c
nh c
ô
ô
ng v
ng v
à
à
hạnh
hạnh
ph
ph
ú
ú
c con ng
c con ng
ư
ư
ời cần
ời cần
đư
đư
ợc trang bị KNS.
ợc trang bị KNS.
Lưu ý

Các KNS thường không tách rời mà có mối
Các KNS thường không tách rời mà có mối
liên quan chặt chẽ với nhau
liên quan chặt chẽ với nhau


KNS không phải tự nhiên có được mà phải
KNS không phải tự nhiên có được mà phải
được hình thành trong quá trình học tập,
được hình thành trong quá trình học tập,
lĩnh hội và rèn luyện trong cuộc sống. Quá
lĩnh hội và rèn luyện trong cuộc sống. Quá
trình hình thành KNS diễn ra cả trong và
trình hình thành KNS diễn ra cả trong và
ngoài hệ thống giáo dục.
ngoài hệ thống giáo dục.


Lưu ý (tiếp):

KNS vừa mang tính cá nhân, vừa mang tính
KNS vừa mang tính cá nhân, vừa mang tính
xã hội. KNS mang tính cá nhân vì đó là khả
xã hội. KNS mang tính cá nhân vì đó là khả
năng của cá nhân. KNS mang tính XH vì
năng của cá nhân. KNS mang tính XH vì
KNS phụ thuộc vào các giai đoạn phát triển
KNS phụ thuộc vào các giai đoạn phát triển
lịch sử xã hội, chịu ảnh hưởng của truyền
lịch sử xã hội, chịu ảnh hưởng của truyền
thống và văn hóa của gia đình, cộng đồng,
thống và văn hóa của gia đình, cộng đồng,
dân tộc.
dân tộc.
Vì sao cần GD KNS cho HS PT?


KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân
KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân

KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội.
KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội.

Đặc điểm lứa tuổi HS phổ thông
Đặc điểm lứa tuổi HS phổ thông

Bối cảnh hội nhập quốc tế và nền kinh tế
Bối cảnh hội nhập quốc tế và nền kinh tế


thị trường
thị trường



Yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông
Yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông

Giáo dục KNS cho HS trong các nhà trường
Giáo dục KNS cho HS trong các nhà trường


phổ thông là xu thế chung của nhiều nước trên
phổ thông là xu thế chung của nhiều nước trên
thế giới
thế giới

Lợi ích của giáo dục
kỹ năng sống

Giúp người học có được các kỹ năng thực tế để
Giúp người học có được các kỹ năng thực tế để
ứng xử hiệu quả, tự tin và có trách nhiệm trong
ứng xử hiệu quả, tự tin và có trách nhiệm trong
các tình huống của cuộc sống hàng ngày
các tình huống của cuộc sống hàng ngày

Giúp người học có các mối quan hệ tích cực và
Giúp người học có các mối quan hệ tích cực và
hợp tác
hợp tác

Giúp hình thành và thay đổi hành vi nhất là
Giúp hình thành và thay đổi hành vi nhất là
liên quan đến sức khỏe và cuộc sống khỏe mạnh.
liên quan đến sức khỏe và cuộc sống khỏe mạnh.
Nội dung GD KNS cho HS
1/ KN tự nhận thức
1/ KN tự nhận thức
2/ KN xác định giá trị
2/ KN xác định giá trị
3/ KN kiểm soát cảm xúc
3/ KN kiểm soát cảm xúc
4/ KN ứng phó với căng thẳng
4/ KN ứng phó với căng thẳng

5/ KN tìm kiếm sự hỗ trợ
5/ KN tìm kiếm sự hỗ trợ
6/ KN thể hiện sự tự tin
6/ KN thể hiện sự tự tin
7/ KN giao tiếp
7/ KN giao tiếp
8/ KN lắng nghe tích cực
8/ KN lắng nghe tích cực
9/ KN thể hiện sự cảm thông
9/ KN thể hiện sự cảm thông
10/ KN thương lượng
10/ KN thương lượng
11/KN giải quyết mâu thuẫn
11/KN giải quyết mâu thuẫn
12/ KN hợp tác
13/ KN tư duy phê phán
14/ KN tư duy sáng tạo
15/ KN ra quyết định
16/ KN giải quyết vấn đề
17/ KN kiên định
18/ KN đảm nhận trách
nhiệm
19/ KN đặt mục tiêu
20/ KN quản lí thời gian
21/ KN tìm kiếm và xử lý
thông tin
Những KNS cần GD cho HS
•
Những KNS cốt lõi cần gi
Những KNS cốt lõi cần gi

á
á
o dục cho HS
o dục cho HS
- Nhóm Kĩ năng nhận biết và sống với chính mình:
- Nhóm kĩ năng nhận biết và sống với người khác:
- Nhóm kĩ năng Ra quyết định và giải quyết vấn đề:
* Những KNS để ứng phó với những vấn đề của lứa tuổi
* Những KNS để ứng phó với những vấn đề của lứa tuổi
THCS, THPT
THCS, THPT
- Phòng tránh lạm dụng Game
- Phòng tránh lạm dụng Game
- Phòng tránh rủi ro trong quan hệ giới tính
- Phòng tránh rủi ro trong quan hệ giới tính
- Phòng tránh sử dụng chất gây nghiện
- Phòng tránh sử dụng chất gây nghiện
- Phòng tránh bạo lực học đường
- Phòng tránh bạo lực học đường
KẾT LUẬN HĐ 1
Ng
Ng
ư
ư
ời học hiểu KNS
ời học hiểu KNS


l
l

à
à
g
g
ì
ì
?
?
B
B
ư
ư
ớc
ớc
1:
1:


Khai th
Khai th
á
á
c kinh nghiệm của ng
c kinh nghiệm của ng
ư
ư
ời học
ời học
B
B

ư
ư
ớc
ớc
2
2
:
:
Phản hồi
Phản hồi
,
,
chia sẻ những
chia sẻ những


c
c
á
á
ch xử l
ch xử l
ý
ý
theo th
theo th
ó
ó
i quen
i quen

,
,
kinh nghiệm
kinh nghiệm
HĐ
HĐ


2
2
:
:
Ng
Ng
ư
ư
ời học nắm được cách/ các bước
ời học nắm được cách/ các bước
thể hiện kĩ năng mới ( KNS cần hình thành)
thể hiện kĩ năng mới ( KNS cần hình thành)
HĐ3: Tạo t
HĐ3: Tạo t
ì
ì
nh huống
nh huống
đ
đ
ể ng
ể ng

ư
ư
ời học vận dụng
ời học vận dụng
KNS vừa học
KNS vừa học
Hoạt động 2. Con đường, nguyên tắc GD
KNS cho HS THCS và THPT
•
Mục tiêu: GVCN biết sử dụng các con đường
và nguyên tắc giáo dục KNS phù hợp
•
Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi sau:
1.Mục tiêu, nhiệm vụ của giáo dục KNS cho HS?
2. GVCN có thể sử dụng những con đường nào
để giáo dục KNS cho HS?
3.Để thay đổi hành vi, thói quen tiêu cực cho
HS cần phải quán triệt các nguyên tắc nào?
MỤC TIÊU GD KNS
- Trang bị cho HS những kiến thức, giá trị, thái
- Trang bị cho HS những kiến thức, giá trị, thái
độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình
độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình
thành cho HS những hành vi, thói quen lành
thành cho HS những hành vi, thói quen lành
mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói
mạnh, tích cực; loại bỏ những hành vi, thói
quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình
quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình
huống và hoạt động hàng ngày

huống và hoạt động hàng ngày
- Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền,
- Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt quyền,
bổn phận của mình và phát triển toàn diện về
bổn phận của mình và phát triển toàn diện về
thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức
thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức


NGUYÊN TẮC GD KNS
(Nguyên tắc 5 chữ T)

Tương tác
Tương tác

Trải nghiệm
Trải nghiệm

Tiến trình
Tiến trình

Thay đổi hành vi
Thay đổi hành vi

Thời gian
Thời gian
NGUYÊN TẮC GD KNS

Tương tác:
Tương tác:

KNS không thể được hình thành qua
KNS không thể được hình thành qua
việc nghe giảng & tự đọc tài liệu. Cần tổ chức cho
việc nghe giảng & tự đọc tài liệu. Cần tổ chức cho
HS tham gia các HĐ, tương tác với GV và với
HS tham gia các HĐ, tương tác với GV và với
nhau trong quá trình GD
nhau trong quá trình GD

Trải nghiệm:
Trải nghiệm:
Người học cần được đặt vào các
Người học cần được đặt vào các
tình huống để trải nghiệm & thực hành
tình huống để trải nghiệm & thực hành



Tiến trình:
Tiến trình:
GD KNS không thể hình thành trong
GD KNS không thể hình thành trong
“ngày một, ngày hai” mà đòi hỏi phải có cả quá
“ngày một, ngày hai” mà đòi hỏi phải có cả quá
trình:
trình:


nhận thức
nhận thức



hình thành thái độ
hình thành thái độ


thay đổi hành vi
thay đổi hành vi
NGUYÊN TẮC GD KNS

Thay đổi hành vi:
Thay đổi hành vi:
Mục đích cao nhất của
Mục đích cao nhất của
GD KNS là giúp người học thay đổi hành vi
GD KNS là giúp người học thay đổi hành vi
theo hướng tích cực.
theo hướng tích cực.

Thời gian:
Thời gian:
GD KNS cần thực hiện ở mọi
GD KNS cần thực hiện ở mọi
nơi, mọi lúc và thực hiện càng sớm càng tốt
nơi, mọi lúc và thực hiện càng sớm càng tốt
đ/v trẻ em.
đ/v trẻ em.
Kết luận
1.
1.

Mục tiêu của giáo dục KNS là tăng cường
Mục tiêu của giáo dục KNS là tăng cường
năng lực TL- XH, xây dựng lối sống lành
năng lực TL- XH, xây dựng lối sống lành
mạnh, tích cực cho HS => nhiệm vụ GDKNS:
mạnh, tích cực cho HS => nhiệm vụ GDKNS:
-
Hình thành, củng cố thái độ, hành vi, cách
Hình thành, củng cố thái độ, hành vi, cách
ứng xử lành mạnh, mang tính xây dựng
ứng xử lành mạnh, mang tính xây dựng
-


Thay đổi suy nghĩ, niềm tin, thói quen, hành
Thay đổi suy nghĩ, niềm tin, thói quen, hành
vi tiêu cực, có nguy cơ rủi ro thành những
vi tiêu cực, có nguy cơ rủi ro thành những
hành vi tích cực, an toàn.
hành vi tích cực, an toàn.
Kết luận ( tt)
2. GVCN cần GD KNS cho HS qua:
2. GVCN cần GD KNS cho HS qua:
-
Tổ chức các chủ đề giáo dục KNS chuyên biệt thông
Tổ chức các chủ đề giáo dục KNS chuyên biệt thông
qua HĐNGLL
qua HĐNGLL
-
Lồng ghép, tích hợp qua các chủ đề, các dạng

Lồng ghép, tích hợp qua các chủ đề, các dạng
HĐNGLL khác
HĐNGLL khác
-


Qua tiếp cận 4 trụ cột
Qua tiếp cận 4 trụ cột
-


Qua xử lý các tình huống trong thực tiễn cuộc sống
Qua xử lý các tình huống trong thực tiễn cuộc sống
-


Qua tư vấn, tham vấn trực tiếp đối với cá nhân hoặc
Qua tư vấn, tham vấn trực tiếp đối với cá nhân hoặc
nhóm HS
nhóm HS
3.Các nguyên tắc giáo dục KNS nhằm thay đổi
3.Các nguyên tắc giáo dục KNS nhằm thay đổi
hành vi
hành vi
- Tạo cơ hội cho HS học qua trải nghiệm
- Tạo cơ hội cho HS học qua trải nghiệm
- Cung cấp kiến thức vừa đủ, tránh mang tính
- Cung cấp kiến thức vừa đủ, tránh mang tính
hàn lâm
hàn lâm

- Tập trung vào những thông điệp tích cực, rất
- Tập trung vào những thông điệp tích cực, rất
hạn chế sử dụng những thông điệp mang tính
hạn chế sử dụng những thông điệp mang tính
đe dọa
đe dọa
Kết luận ( tt)
-
Triển khai theo nhóm nhỏ, cần đủ thời gian
Triển khai theo nhóm nhỏ, cần đủ thời gian


để trải nghiệm và củng cố hành vi
để trải nghiệm và củng cố hành vi
-
-


Khuyến khích tư duy phê phán trong các tình
Khuyến khích tư duy phê phán trong các tình
huống lựa chọn
huống lựa chọn
- Sử dụng tác động của người có uy tín và phương
- Sử dụng tác động của người có uy tín và phương
pháp đồng đẳng
pháp đồng đẳng
-
Phối hợp với gia đình, cộng đồng để tạo ra môi
Phối hợp với gia đình, cộng đồng để tạo ra môi
trường GD khuyến khích sự thay đổi hành vi

trường GD khuyến khích sự thay đổi hành vi
-


Phòng ngừa sự lặp lại thói quen cũ
Phòng ngừa sự lặp lại thói quen cũ
Kết luận ( tt)

HĐ 3. Cách thiết kế chủ đề GD KNS


Mục tiêu
Mục tiêu
:
:
Biết cách thiết kế chủ đề GDKNS
Biết cách thiết kế chủ đề GDKNS
đáp ứng nhu cầu của HS và yêu cầu GD
đáp ứng nhu cầu của HS và yêu cầu GD
1. Khi thiết kế chủ đề GD KNS có thể theo 2 cách:
-
Thứ nhất, Mỗi chủ đề trực tiếp tập trung vào KNS cốt
lõi
-
Thứ hai, Mỗi chủ đề gắn với một vấn đề thường nảy
sinh trong cuộc sống ở lứa tuổi
2. Những việc cần làm khi thiết kế :
-
Xác định mục tiêu của chủ đề và phương tiện
-

Xác định nội dung của chủ đề, thiết kế các HĐ cần
thiết
Thảo luận nhóm
Kĩ năng giao tiếp: để giao tiếp có hiệu quả cần
Kĩ năng giao tiếp: để giao tiếp có hiệu quả cần
có và nên tránh vấn đề gì?
có và nên tránh vấn đề gì?
Yêu cầu
Yêu cầu
- Các nhóm tiến hành thảo luận và đại diện
- Các nhóm tiến hành thảo luận và đại diện
nhóm trình bày.
nhóm trình bày.
- Thời gian chuẩn bị 10 phút
- Thời gian chuẩn bị 10 phút
KỸ NĂNG GIAO TIẾP

Nội dung và ý nghĩa
Nội dung và ý nghĩa
-
-
Giao tiếp là quá trình tiếp xúc, trao đổi thông tin, suy
Giao tiếp là quá trình tiếp xúc, trao đổi thông tin, suy
nghĩ, tình cảm giữa con người với con người. Giao
nghĩ, tình cảm giữa con người với con người. Giao
tiếp là một dạng hoạt động cơ bản và quan trọng của
tiếp là một dạng hoạt động cơ bản và quan trọng của
con người.
con người.
- KN truyền và nhận thông tin là một nội dung quan

- KN truyền và nhận thông tin là một nội dung quan
trọng của KN giao tiếp. Người truyền tin phải rõ
trọng của KN giao tiếp. Người truyền tin phải rõ
ràng, chính xác và dễ hiểu. Người nhận tin cần biết
ràng, chính xác và dễ hiểu. Người nhận tin cần biết
lắng nghe một cách tích cực để hiểu rõ vấn đề, khuyến
lắng nghe một cách tích cực để hiểu rõ vấn đề, khuyến
khích người truyền tin và thể hiện sự tôn trọng họ.
khích người truyền tin và thể hiện sự tôn trọng họ.
- Giao tiếp có thể bằng lời và không bằng lời, có thể trực
- Giao tiếp có thể bằng lời và không bằng lời, có thể trực
tiếp hoặc gián tiếp qua thư từ, điện thoại, email
tiếp hoặc gián tiếp qua thư từ, điện thoại, email