skkn Giáo dục ý thức đạo đức học sinh ý thức bảo vệ môi trường thông qua giảng dạy môn địa lý lớp 6

Hoàng Thi Xuân Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku

Giáo dục học sinh
ý thức bảo vệ môi trường
thông qua giảng dạy
địa lý lớp 6
(Hoàng Thi Xuân Mai - THCS Phạm Hồng Thái);
1
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
I.ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Sinh thời Chủ tòch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo dục Người
thường xuyên theo dõi và có những lời chỉ dạy q giá cho những người làm
công tác giáo dục. Người đã từng nói “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây,
vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” đã trở thành khẩu hiệu của tất cả các
trường. Đó cũng chính là nguồn động lực tinh thần to lớn để các thầy, cô giáo
nỗ lực làm tốt nhiêïm vụ vẻ vang của mình. Và Người cũng khẳng đònh
“Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân nhằm
mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai
của nước nhà”. Đúng vậy không có giáo dục sẽ không thể có những người chủ
tương lai của nước nhà. Dù ở thời đại nào đất nước nào, dân tộc nào muốn
phát triển về mọi mặt thì trước hết phải có giáo dục , không có giáo dục đất
nước sẽ không thể phát triển được . Nền giáo dục là thước đo đánh giá sự phát
triển, phồn thònh của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đồng thời nó cũng đảm bảo
cho sự phát triển về kinh tế, chính trò, xã hội của quốc gia đó và dân tộc đó,
trong đó có giáo dục bảo vệ môi trường cũng như việc nâng cao ý thức giữ gìn
và bảo vệ môi trường của mỗi người dân.
Bảo vệ môi trường là một trong nhiều mối quan tâm mang tính toàn cầu.
Ở nước ta bảo vệ môi trường đang là vấn đề được quan tâm sâu sắc. Nghò
quyết số 41/ NQ – TƯ ngày 15 tháng 11 năm 2004 của Bộ Chính trò về tăng
cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá,

hiện đại hoá đất nước và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ thò về
việc tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường, xác đònh nhiệm vụ
trọng tâm từ nay đến năm 2010 cho giáo dục phổ thông là trang bò cho học
sinh kiến thức , kỹ năng về môi trường và bảo vệ môi trường bằng hình thức
phù hợp để xây dựng mô hình nhà trường xanh – sạch – đẹp .
Vậy môi trường là gì ? Từ trước đến nay có nhiều đònh nghóa khác nhau
về môi trường nhưng hiện nay người ta đã thống nhất với nhau “Môi trường là
các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo , lý học, hoá học, sinh học, cùng tồn
tại trong một không gian bao quanh con người. Các yếu tố đó có quan hệ mật
thiết tương tác lẫn nhau và tác động lên các cá thể sinh vật hay con người
cùng tồn tại và phát triển. Tổng hoà của các chiều hướng phát triển của từng
nhân tố này quyết đònh chiều hướng phát triển của các cá thể sinh vật của hệ
sinh thái và của xã hội loài người”. Đất nước ta đang trong thời kỳ phát triển
2
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thò trường có sự
quản lý của nhà nước theo đònh hướng xã hội chủ nghóa, làm cho đời sống
nhân dân ngày càng được nâng cao, nhưng bên cạnh đó có nhiều người do ý
thức kém chỉ chú trọng đến sự phát triển của kinh tế , nên đã góp phần làm
suy giảm chất lượng môi trường quá giới hạn cho phép , đi ngược lại mục đích
sử dụng , ảnh hưởng đến sức khoẻ của con người và sinh vật . Những tác động
của thò trường cũng len lỏi vào trong trường học, trong học sinh khiến cho đội
ngũ giáo viên và các bậc cha mẹ phải hết sức quan tâm, lo lắng như hiện
tượng học sinh chơi bom thối , chưa có ý thức trong giữ gìn vệ sinh chung, ăn
kẹo sin gôm trong lớp, vứt xả rác bừa bãi, không có ý thức trong bảo vệ cây
xanh, bảo vệ bàn ghế và cơ sở vật chất của nhà trường… đó cùng chính là
những trăn trở của những người làm giáo dục . Phải làm thế nào ? Có biện
pháp gì để giáo dục cho thế hệ trẻ trở thành những người vừa có tài đồng thời
vừa có đức ? Chính vì thế đòi hỏi nghành giáo dục không những truyền thụ tri
thức cho học sinh mà còn phải chú trọng đến việc giáo dục cho thế hệ trẻ trở

thành những người hiểu biết , có lòng nhân ái và là những người có ích cho
xã hội.

Trong thực tế hiện nay khi giáo dục về môi trường có nhiều thuận lợi
hơn đó là qua thông tin đại chúng, qua tranh ảnh, một số hoạt động trong kinh
tế ở ngoài thực tế tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống con người,
nên học sinh một phần nào cũng có sự am hiểu hơn. Nhưng bên cạnh đó sự
nhận thức về môi trường của một số học sinh còn rất yếu kém một phần do ý
thức của các em, một phần trong các năm vừa qua chưa có sự chỉ đạo thống
nhất đưa giáo dục môi trường vào các bậc học và chưa có môn học riêng biệt
về môi trường, có chỉ là sự cập nhập, lồng ghép vào trong các môn học như
môn văn, sử , đòa , giáo dục nên mức độ tiếp thu của học sinh cũng còn hạn
chế.
Vì vậy trong giảng dạy đòa lý ngoài việc truyền thụ những kiến thức cơ
bản, đồng thời phải lồng ghép việc giáo dục cho học sinh có ý thức bảo vệ
môi trường trong sạch, lành mạnh không những đem lại lợi ích cho hôm nay
mà cho cả mai sau… Học sinh là những người chủ nhân tương lai của đất nước,
chúng ta phải làm sao cho các thế hệ học sinh có ý thức và góp sức mình vào
công cuộc bảo vệ môi trường. Trong các năm học qua để giáo dục học sinh có
thức tốt trong ý thức bảo vệ môi trường tôi luôn lồng ghép vấn đề môi trường
vào trong bài dạy, và tôi nhận thấy đã đạt được một số hiệu quả nhất đònh và
tôi tiếp tục áp dụng phương pháp này vào trong năm học 2008 – 2009 và trong
những năm học tiếp theo với hy vọng góp phần nâng cao được ý thức cho học
3
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
sinh để bảo vệ môi trường theo đònh hướng phát triển một tương lai bền vững
của đất nước, đó cũng chính là lý do tôi chọn đề tài này .
2. MỤC ĐÍCH CHỌN ĐỀ TÀI:
Với biện pháp vừa truyền thụ tri thức, vừa giáo dục cho học sinh có ý
thức đối với môi trường, để hình thành nhân cách, ý thức cho học sinh, để các

em trở thành một con người vừa có tri thức vừa có đạo đức. Đạo đức có thể
nói là cái gốc của con người. Người Trung Quốc có câu “ Nhân chi sơ tính bản
thiện” nghóa là con người khi sinh ra ai cũng hiền, ai cũng thiện cả còn về sau
có thể trở thành người tốt hay xấu đều do môi trường và giáo dục. Chính vì
thế khi các em bước chân vào ghế nhà trường ngoài việc truyền thụ kiến thức
các thầy cô giáo cần phải dạy các em những cái hay, cái đẹp cái tốt trong
cuộc sống. Đối với bộ môn đòa lý trong trường trung học cơ sở góp phần cho
học sinh có được những kiến thức cơ bản về môi trường, như vai trò của môi
trường, các khái niệm về môi trường, sự ô nhiễm môi trường nói chung và sự
ô nhiễm môi trường nước, môi trường không khí, môi trường đất, sinh vật nói
riêng và các nguyên nhân dẫn đến sự ô nhiễm đó. Cho nên trong qúa trình
giảng dạy tôi luôn vận dụng các phương pháp hữu hiệu để giúp các em vừa
tiếp thu tri thức, vừa hiểu biết được những vấn đề về môi trường của quê
hương, đất nước, có như vậy thì các em mới tham gia tích cực vào các hoạt
động, sử dụng hợp lý, bảo vệ, cải tạo môi trường, nâng cao chất lượng cuộc
sống gia đình, có tinh thần sẵn sàng tham gia xây dựng, bảo vệ quê hương, đất
nước và trở thành người công dân hữu ích cho xã hội sau này.
3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:

Nghiên cứu trên 3 lớp.
Các loại bài có thể lồng ghép , tích hợp vấn đề môi trường vào phù hợp
với nội dung của môn đòa lý lớp 6 ở bậc trung học cơ sở.
4. ĐỐI TƯNG NGHIÊN CỨU:
Tôi chọn đối tượng nghiên cứu là học sinh khối lớp 6, thông qua giảng
dạy bộ môn đòa lý lớp 6 để giáo dục cho học sinh ý thức bảo vệ môi trường.
Bởi vì đây là lứa tuổi giao thời giữa thiếu niên và thanh niên , do vậy các em
có nhiều chuyển biến về nhận thức, các em mới vừa ở cấp I chuyển lên nên
hầu hết các em chăm học, vâng lời thầy cô giáo, nên cần giáo dục cho các em
có ý thức ngay từ đầu khi mới bước chân vào trường trung học. Trong thực tế
cho thấy đa số các em có ý thức tốt , nhưng bên cạnh đó vẫn có những em

4
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
nhận thức sự việc còn thiên về cảm tính, bắt chước, chưa có sự chọn lọc
nhưng các em lại không nhận thức được điều đó. Trong những trường hợp như
vậy giáo viên và phụ huynh cần có biện pháp giúp đỡ, chỉ bảo , giáo dục cho
các em để các em nhận thức được sự việc, sự tác hại của những trò, những
việc làm, từ đó các em có ý thức cao hơn trong mọi hành vi, việc làm của
mình đối với môi trường.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
Về phương pháp nghiên cứu: Để tìm ra phương pháp giáo dục cho có
hiệu quả chủ yếu tôi sử dụng phương pháp thực nghiệm, đúc rút kinh nghiệm,
khảo sát, tiếp cận, bên cạnh đó cần coi trọng phương pháp nêu gương.

5
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.CƠ SỞ LÝ LUẬN:
* PHƯƠNG THỨC GIÁO DỤC:
+ Giáo dục bảo vệ môi trườnglà một lónh vức giáo dục liên nghành, vì
vậy, được triển khai theo phương thức tích hợp. Nội dung giáo dục bảo vệ môi
trường được tích hợp trong các môn học thông qua các chương, các bài cụ thể.
Việc tích hợp thể hiện ở 3 mức độ: Mức độ toàn phần, mức độ bộ phận
và mức độ liên hệ.
- Mức độ toàn phần: Mục tiêu và nội dung của bài học hoặc của chương
phù hợp hoàn toàn với mục tiêu và nội dung giáo dục của bảo vệ môi trường.
- Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có mục tiêu và nội dung giáo
dục bảo vệ môi trường.
- Mức độ liên hệ : Có diều kiện liên hệ một cách lôgic.
Ở THCS có thể tích hợp bảo vệ môi trường ở các môn học, đặc biệt ở

môn đòa lý .
+ Ngoài ra còn có các hoạt động giáo dục bảo vệ môi trường ngoài lớp
học:
- Điều tra, khảo sát, nghiên cứu tình hình môi trường ở đòa phương
- Thảo luận phương án xử lý.
- Hoạt động trồng cây xanh xanh hoá nhà trường
- Tổ chức thi tìm hiểu về môi trường qua công tác điều tra, sáng tác, vẽ,
văn nghệ về chủ đề môi trường.
- Hoạt động Đoàn TNCS Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường như vệ sinh
trường, lớp, làng bản, tham gia chiến dòch truyền thông bảo vệ môi trường ở
nhà trường, đòa phương…
* CÁC PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG:
Là lónh vực giáo dục liên ngành, giáo dục bảo vệ môi trường sử dụng
nhiều phương pháp dạt học của các bộ môn, chòu sự chi phối của các bộ môn,
nhưng nó cũng có tính đặc thù. Vì vậy , ngoài các phương pháp chung như:
thảo luận, trò chơi… giáo dục bảo vệ môi trường thường vận dụng các phương
pháp:
- Phương pháp tham quan, điều tra, khảo sát, nghiên cứu thực đòa.
- Phương pháp khai thác kinh nghiệm thực tế để giáo dục.
6
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
- Phương pháp hoạt động thực tiễn.
- Phương pháp giải quyết vấn đề cộng đồng.
- Phương pháp học tập theo dự án.
- Phương pháp nêu gương.
- Phương pháp tiếp cận kỹ năng sống bảo vệ môi trường.
Tiếp thu sự lãnh đạo của nghành, của nhà trường và tổ chuyên môn
trong năm học này tôi đã cố gắng và thực hiện đề tài “ Giáo dục học sinh ý
thức bảo vệ môi trường thông qua giảng dạy môn đòa lý lớp 6”
* CÁC BIỆN PHÁP GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG GIẢNG

DẠY ĐỊA LÝ.
- Xác đònh mục tiêu của bài học: Xác đònh được kiến thức cơ bản của mỗi
bài và xác đònh được loại bài nào, phần nào cần tích hợp vấn đề môi trường
vào, để từ đó rèn luyện cho học sinh kỹ năng phát hiện, tìm hiểu các vấn đề
về môi trường và có thái độ, hành động đối với bảo vệ môi trường.
- Xác đònh con đường thích hợp để giáo dục học sinh có ý thức đối với
môi trường tự nhiên.
- Lập kế hoạch như chuẩn bò tranh ảnh, hình vẽ để minh hoạ.
- Xây dựng hệ thống bài tập kiểm tra nhận thức của học sinh.
- Cho học sinh chuẩn bò, tìm hiểu môi trường có liên quan đến bài học
giúp học sinh nắm được một số vấn đề liên quan đến bài học.
- Kiểm tra sự chuẩn bò của học sinh: Việc kiểm tra giúp giáo viên có thể
chủ đọâng thực hiện bài soạn.
- Hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt nhóm và các hoạt động ngoài
ngoài lớp học nhằm nâng cao ý thức cho học sinh.
- Hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động, yêu cầu:
+ Bảo đảm học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập, tạo cơ hội
cho học sinh bộc lộ khả năng nhận thức về môi trường và hướng giải quyết
vấn đề dưới sự tổ chức và hướng dẫn của giáo viên.
+ Tận dụng cơ hội để giáo dục bảo vệ môi trường nhưng phải đảm bảo
kiến thức cơ bản, tính logic của nội dung, không làm quá tải lượng kiến thức
và tăng thời gian của bài học .
2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC ĐỊA LÝ Ở TRƯỜNG THCS HIỆN NAY
* Ưu điểm: Các giáo viên đã chú ý đưa vấn đề giáo dục môi trường vào trong
bài soạn, các phương tiện để giáo dục nhiều hơn đó là qua thông tin đại
7
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
chúng, sách báo, tranh ảnh …Đặc biệt là sự quan tâm của nghành, của nhà
trường trong việc tích hợp vấn đề môi trường vào chương trình.
* Nhược điểm: Vấn đề môi trường không phải là môn học chính, nên đa số

giáo viên chú trọng nội dung của bài học và q thời gian dành cho việc tích
hợp còn ít nên đôi khi thiếu thời gian giáo viên bỏ qua khâu này. Tình trạng
giáo viên dạy chay không nghiên cứu tìm hiểu số liệu, tranh ảnh… để minh
hoạ cho bài học, chưa có sự nghiên cứu đầy đủ về phương thức thực hiện và
cũng như tài liệu giảng dạy về giáo dục môi trường, làm cho tiết học kém hấp
dẫn và không mang tính thuyết phục nên giáo dục cho học sinh chưa mang lại
hiệu quả cao.
Thiếu cơ sở vật chất, các phương tiện giảng dạy, các phòng thí nghiệm,
vườn trường, đòa bàn thực tập để có thể đáp ứng được yêu cầu về giảng dạy.
Đa số học sinh còn xem môn đòa lý là môn học phụ nên nhiều em còn lơ
là, ít quan tâm trong quá trình học.
3. CƠ SỞ THỰC TIỄN.

Môn đòa lý trong trường trung học cơ sở góp phần làm cho học sinh có
được những kiến thức phổ thông cơ bản, bước đầu hình thành thế giới quan
khoa học, tư tưởng tình cảm đúng đắn và làm quen với việc vận dụng những
kiến thức đòa lý để ứng xử phù hợp với môi trường tự nhiên, phù hợp với yêu
cầu của đất nước, với xu thế của thời đại. Nhưng để đạt mục tiêu trên vô cùng
khó khăn. Như chúng ta đã từng thấy từ xa xưa khi cuộc sống con người còn
đơn giản thì mối quan hệ trong tự nhiên thật ổn đònh, mưa nắng thuận hoà, đất
đai màu mỡ, cây cối tốt tươi, động vật có nơi ăn chốn ở đầy đủ và trên Trái
Đất có nhiều hệ sinh thái , nhiều kiểu rừng có tính đa dạng sinh học cao. Thế
rồi sự bùng nổ dân số của con người cùng với sự phát triển trí tuệ và nhu cầu
sinh hoạt ngày càng tăng đã làm thay đổi tất cả , đã thúc đẩy sự phát triển của
kinh tế , khoa học làm cho đời sống con người được nâng cao thêm một bước,
nhưng đồng thời đó cũng chính là nguyên nhân làm cho môi trường ngày càng
bò suy thoái , bởi các nhà máy, xí nghiệp mọc lên ngày càng nhiều, các loại
thuốc được sử dụng trong chăn nuôi, trồng trọt cũng đa dạng hơn… những điều
đó ít nhiều cũng làm ảnh hưởng đến môi trường , mà phải gánh chòu hậu quả
đầu tiên của môi trường đó là con người. Vậy làm thế nào để làm cho đất

nước vừa phát triển theo con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
nhưng đồng thời vẫn đảm bảo được sức khoẻ của con người, hạn chế tối đa sự
ảnh hưởng của môi trường đến cuộc sống con người… Thiết nghó điều đó con
người hoàn toàn có thể làm được nhưng chủ yếu là do sự thiếu hiểu biết hoặc
lợi ích trước mắt, lợi ích cục bộ con người đã sử dụng tài nguyên thiên nhiên
8
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
quá mức , làm cho môi trường ngày càng bò xấu đi , diện tích rừng bò thu hẹp,
sa mạc ngày càng lan rộng, nhiều động thực vật trở nên q hiếm hoặc bò đe
doạ tuyệt chủng. Ngay bầu khí quyển cách rất xa Trái Đất cũng bò tổn thương
do thủng tầng ôzôn, không khí nóng lên, băng giá các đòa cực tan dần, đến
một lúc nào đó đất đai các vùng châu thổ sẽ bò nhấn chìm trong nước biển. Đã
đến lúc tất cả chúng ta phải quan tâm đến việc bảo vệ môi trường sống, đừng
để quá muộn.
“ Hãy cứu lấy Trái Đất của chúng ta” lời kêu gọi của hội nghò nguyên
thủ quốc gia về môi trường toàn cầu đã và đang thức tỉnh moiï người trước
nguy cơ bò diệt vong.
Chính vì thế ngay trong ghế nhà trường chúng ta cần giáo dục cho các
em có ý thức bảo vệ môi trường có như thế mới đáp ứng được yêu cầu chung
của xã hội và của toàn cầu. Vậy phải giáo dục như thế nào ? Đó là câu hỏi đặt
ra vô cùng khó khăn đối với những người làm giáo dục, nhưng tôi hy vọng với
việc làm của mình sẽ góp một phần nhỏ để nâêng cao ý thức cho các em đó là
thông qua bài dạy đòa lý để giáo dục cho các em.
Để thực hiện tốt vấn đề này ngay từ đầu năm học ,giáo viên cần nắm
vững trong chương trình lớp 6 trong cả năm học có những bài nào, phần nào
có thể lồng ghép, tích hợp vấn đề môi trường vào được để giáo dục cho học
sinh. Cần nắm được với nội dung kiến thức đó sẽ giáo dục vấn đề gì cho các
em, đồng thời giáo viên cũng cần phải xác đònh được sẽ truyền thụ và giáo
dục bằng phường pháp nào là thích hợp và hiệu quả nhất. Để giải quyết vấn
đề đặt ra đó đòi hỏi người giáo viên phải có sự chuẩn bò nội dung bài soạn, sự

nỗ lực của bản thân, tìm tòi các kiến thức liên quan đến môi trường mà phù
hợp với nội dung của bài học.

Hiện nay , hiện tượng ô nhiễm đã lan tràn ở khắp mọi nơi từ đất, nước,
đến khi quyển, từ bề mặt đến các lớp đất sâu của đất và của đại dương, từ
nước này đến nước khác … Nguyên nhân của nạn ô nhiễm là các sinh hoạt
thường nhật và hoạt động kinh tế của con người từ trồng trọt, chăn nuôi… đến
các hoạt động công nghiệp, chiến tranh và công nghệ quốc phòng trong đó
công nghiệp là thủ phạm lớn nhất, làm ảnh hưởng trực tiếp đến bầu khí
quyển. Ô nhiễm môi trường không khí là gì ? Là hiện tượng làm cho không
khí sạch thay đổi thành phần và tính chất, có nguy cơ nguy hại tới thực vật,
động vật và ảnh hưởng đến sức khỏe con người.
Ví dụ : Khi dạy bài 17 “Lớp vỏ khí ”. Mục tiêu của bài là làm sao cho
học sinh biết được thành phần của lớp vỏ khí. Trình bày được vò trí , đặc điểm
của các tầng trong lớp vỏ khí. Biết vò trí và vai trò của lớp ôzôn trong tầng
9
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
bình lưu. Biết sử dụng hình vẽ để trình bày các tầng của lớp vỏ khí. Vẽ được
biểu đồ tỉ lệ các thành phần của không khí.
Sau khi hoàn thành xong phần 1, phần 2 là phần cấu tạo của lớp vỏ khí,
đây là phần có thể tích hợp vấn đề bảo vệ môi trường để giáo dục cho các em,
giáo viên cho học sinh biết nếu Trái Đất không có không khí sẽ là một thế
giới chết giống như Mặt Trăng, như mọi người vẫn từng nói con người có thể
nhòn ăn 5 tuần, nhòn uống 5 ngày , nhưng sẽ chết nếu nhòn thở 5 phút. Điều đó
nói lên rằng không khí là sự sống còn của con người .Để học sinh thấy được
vai trò của lớp vỏ khí nói chung và của lớp ôzôn nói riêng .
- ? Vậy thực trạng hiện nay của khí quyển như thế nào ?
- ? Hậu quả của những thực trạng đó
Thông qua các tranh ảnh và số liệu cụ thể như :Khu công nghiệp
Thượng Đình của Hà Nội tỉ lệ công nhân bò mắc bệnh phế quản cao hơn 16-

17 lần so với khu không bò ô nhiễm Theo thống kê năm 1999 nước ta có 4719
người mắc bệnh nghề nghiệp, bệnh bụi phổi Silie chiếm tỉ lệ cao nhất 66,1%
Hoặc ở nhà máy ximăng Hải Phòng nồng độ bụi ở vùng dân cư xung quanh
nhà máy là 1,4-> 4,2mg/m
3
…

Ô nhiễm từ làng Nghè
- ? Vấn đề đặt ra với môi trường hiện nay là gì ?
- ? Là người học em sinh phải làm gì để bảo vệ bầu khí quyển?
Qua bài học giáo viên giáo dục cho các em có ý thức ngay trong
nhà trường và những việc làm ngoài đường phố như thông qua một số hoạt
động do trường, Đoàn , Liên Đội tổ chức đó là trồng, chăm sóc và bảo vệ
cây xanh, cây xanh chính là lá phổi của khí quyển , giáo dục cho các em
mỗi học sinh một năm trồng một cây, thì hàng năm cả nước trồng được
khoảng 17.472.810 cây, chúng ta phải giáo dục được cho các em làm thế
nào để có được nhà trường không những xanh mà còn sạch , đẹp để từ đó
10
Làm ảnh hưởng rất
lớn đến sức khỏe
của con người và
đến một lúc nào đó
sẽ gây ảnh hưởng
đến những người
thân và chính bản
thân mình.
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
các em có ý thức trong việc giữ gìn vệ sinh trường lớp, tránh hiện tượng vứt
xả rác bừa bãi, không chơi những trò chơi độc hại .
Sau bài học để kiểm tra việc nhận thức của học sinh ở phần củng cố tôi

có đưa ra một số câu hỏi dưới hình thức trắc nghiệm.
+ Nguyên nhân nào làm cho nguồn không khí bò ô nhiễm ?
a. Khói bụi của các nhà máy công nghiệp.
b. Bụi vi sinh vật do rác bẩn, rác không được xử lý .
c. Tiếng ồn.
d. Cả 3 phương án trên.
Với phương án này có khoảng 81% học sinh chọn phương án d, 10% học
sinh chọn phương án a, và 9% học sinh chọn phương án b .
Hoặc câu hỏi : Các em đánh giá như thế nào về thực trạng môi trường
hiện nay ?
a. Đáng báo động.
b. Bình thường.
c. Không đáng lo ngại
Học sinh lựa chọn trong đó : 80% chọn phương án a, 13% chọn phương
án b, 7% chọn phương án c .
Vậy chứng tỏ các em một phần nào đó biết được thực trạng của môi
trường hiện nay và nắm được kiến thức về môi trường, một khi các em có
nhận thức tốt về vần đề môi trường thì từ những hành động, những việc làm
của các em cũng sẽ có ý thức hơn, và khi có hành vi tốt đồng thời các em
cũng biết vận động mọi người cùng làm theo, biết lên tiếng để tố cáo , phê
phán những người có những hành vi chưa tốt, như ở một số lớp tôi dạy, trong
lớp học trước đây các em thường xuyên có hiện tượng vứt xả rác bừa bãi,
nhưng qua sự giáo dục tôi nhận thấy ở một vài lớp các em cũng đã có ý thức
hơn trong việc giữ gìn vệ sinh chung, mặc dù chưa phải là tuyệt đối nhưng ở
một số em đã có sự thay đổi nhận thức khác hơn so với trước hơn. Để thành
công hơn nữa giáo viên không những chỉ là giáo dục suông giáo viên còn phải
biết khen ngợi, động viên những việc làm của các em, những việc làm của
các em ở trong trường học, trên đường phố mặc dù mới chỉ là những tác động
nhỏ so với thời buổi kinh tế công nghiệp hoá, hiện đại hoá nhưng cũng đã góp
phần nào đó trong việc bảo vệ môi trường . Có giáo dục như vậy các em mới

trở thành những người công dân tốt và có ích cho xã hội và đến thế hệ của
các em mới có khả năng đáp ứng được sự phát triển chung của toàn cầu, còn
nếu như chúng ta là người làm giáo dục không hoàn thành sứ mệnh của mình
thì trong tương lai đất nước sẽ bò tụt hậu so với thời đại, các nước bạn có sự
tẩy chay bất hợp tác, như vừa qua thông tin đại chúng có đưa tin nhiều như
việc xuất khẩu Tôm, Cá… không đạt tiêu chuẩn, còn trong sữa thì có chứa chất
11
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
Melamine … Tất cả những việc làm đó có lợi trước mắt nhưng sẽ để lại hậu
quả lâu dài trong tương lai về nhiều mặt, như ông bà ta đã từng nói “ Đời cha
ăn mặn, đời con khát nước” .Những việc tưởng trừng như rất đơn giản chúng
ta không giáo dục kòp thời thì rất nguy hiểm cho nền kinh tế của nước nhà,
nguy hiểm cho môi trường sống và nguy hiểm cả tính mạng con người cũng
như sinh vật sống trên bề mặt Trái Đất. Như ngạn ngữ Tây Ban Nha có câu
“Thói quen ban đầu chỉ là những sợi tơ nhện, lâu dần biến thành sợi dây
thừng”
Khí quyển là tài nguyên chung của nhân loại ,bảo vệ khí quyển đòi hỏi
sự nỗ lực chung của mọi người, nhất là đối với tầng lớp thanh thiếu niên và
học sinh , là những người chủ tương lai của đất nước, nhưng trong quá trình
giảng dạy cũng như trong cuộc sống thường ngày tôi nhận thấy nhiều người
không nhận thức được những việc làm của mình có ô nhiễm môi trường hay
không, thậm chí có những người biết những hành vi của mình nhưng vẫn làm,
và xem việc bảo vệ môi trường là của người khác không phải của mình và
ngay cả học sinh trong nhà trường nhiều em cũng chưa có ý thức tốt: như sau
khi uống nước vứt ly không đúng nơi qui đònh, ăn xôi, ăn quà bánh trước cổng
trường vứt xả giấy gói một cách bừa bãi, xé sả rác trong lớp học, trong hộc
bàn … Trong lớp tôi chủ nhiệm tôi có tâm sự với một vài em học sinh ? Khi
em ăn xôi, ăn qùa xong em có vứt rác ra đường không ? Khi vứt xả rác ra
đường em thấy như thế nào ? Đa số các em trả lời là có , vì tất cả mọi người ai
cũng vậy và đa số các em đều nhận thức được rằng những việc làm của mình

và mọi người đều gây mất vệ sinh công cộng, gây ô nhiễm cho môi trường
nhưng lại chưa biết chung tay vào để cùng bảo vệ môi trường. Hoặc khi dạy
tôi có giới thiệu sơ lược về nước Singapo đó là một đất nước xanh, sạch, đẹp
nhất thế giới. Tôi có hỏi: ?Vậy liệu Việt Nam có làm được như Singapo hay
không ? Hầu hết các em đều có suy nghó là chúng ta không thể nào làm được.
Những vấn đề đó là thuộc về ý thức của mỗi người. Vậy làm thế nào để mọi
người không những nhận thức được mà còn phải có ý thức, nên cần tăng
cường công tác truyền thông, tuyên truyền, đối với học sinh cần phải có sự
giáo dục ý thức cho các em.
Ví dụ: Dạy bài 15 “ Các mỏ khoáng sản”. Mục tiêu của bài là cho học
sinh nắm được thế nào là khoáng sản, công dụng của chúng và khoáng sản là
nguồn tài nguyên có giá trò của mỗi quốc gia, được hình thành trong thời gian
dài, là loại tài nguyên không thể phục hồi được, vì vậy con người phải khai
thác tiết kiệm và hợp lý. Sau khi cung cấp xong kiến thức ở phần 1 và phần 2,
12
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
đếùn phần khai thác và sử dụng các loại khoáng sản tôi tích hợp vấn đề môi
trường vào trong bài học để giáo dục các em.
- ? Khoáng sản là nguồn tài nguyên q giá của quốc gia, nhưng việc khai
thác khoáng sản đã tác động đến môi trường sống như thế nào ?
- ? Hậu quả của việc khai thác và sử dụng không hợp lý ?
Để tránh giờ học diễn ra một cách nhàm chán, và giáo dục học sinh
mang lại hiệu quả cao và có tính thuyết phục, giáo viên nên cho học sinh quan
sát tranh ảnh, dẫn chứng cụ thể để học sinh thấy được quá trình khai thác, chế
biến và sử dụng khoáng sản có tác động mạnh mẽ đến môi trường và nó tác
động đến môi trường không khí như thế nào. Không những trong khai thác mà
trong vấn đề sử dụng cũng phải hợp lý và tiết kiệm.
- ? Vậy vấn đề đặt ra ở đây tại sao khai thác tài nguyên luôn phải đi đôi
với việc bảo vệ môi trường tự nhiên ?
- ? Học sinh phải làm gì để bảo vệ nguồn tài nguyên cũng như bảo vệ môi

trường không khí ?
Muốn các em có nhận thức tốt giáo viên không nên áp đặt phải làm như
thế này, phải làm như thế kia, ở lứa tuổi các em còn nhỏ chưa nhận thức hết
được sự việc và đây cũng chính là lứa tuổi đang tập làm người lớn nên không
thích sự sai bảo , áp đặt đôi khi còn thích làm ngược lại, chính vì vậy để giáo
dục tốt người giáo viên cần đưa ra những sự việc, những tác hại cụ thể xảy ra
hàng ngày, mà tương đối gần gũi với các em, gây tác hại đến bản thân, bạn
bè, người thân, cũng như tác động đến môi trường xung quanh, sự phát triển
chung của đất nước… từ đó gắn viêïc làm, trách nhiệm cụ thể đối với mỗi bản
thân học sinh phải hết sức tiết kiệm năng lượng, hoặc giáo dục cho các em
nên tăng cường đi bộ hoặc đi xe đạp không những vừa tiết kiệm năng lượng,
vừa bớt được một phần nhỏ gây ô nhiễm môi trường. Qua giáo dục như vậy
trong học sinh cũng có sự chuyển biến hơn như trong lớp học, học sinh luôn
chú ý tắt đèn, tắt quạt khi không còn dùng đến nữa, sử dụng điện và quạt khi
nào thật cần thiết và đã giảm hiện tượng phá cầu trì …

Trong thập kỷ cuối cùng của thế kỷ XX nhiệt độ trung bình của Trái
Đất tăng lên gần 1
0
c so với thập kỷ cuối cùng của thế kỷ XIX , mà nguyên
nhân là do các loại khí thải, đặc biệt CO2 gây ra, không những tổn hại trầm
trọng đến không khí mà còn mà ảnh hưởng đếùn nguồn nước. Nói đến nước ai
cũng biết rõ vai trò của nó, vì không chỉ nước liên quan đến ăn, uống, tắm,
giặt…mà còn liên quan đến sản xuất nông nghiệp cũng như công nghiệp, mà
nước còn chính là sự tồn tại, sự sống của sinh vật trên hành tinh của chúng ta.
Việc giữ cho nguồn nước trong sạch là sự an toàn cho mình và cho cả con
cháu mai sau.
13
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
Ô nhiễm môi trường nước là sự thay đổi thành phần và tính chất lý, hóa,

sinh học của nước vượt quá mức cho phép, gây ảnh hưởng đến hoạt động sống
bình thường của con người và sinh vật.
Ví dụ: Khi dạy bài 23 “Sông và hồ ” Mục tiêu của bài là sau khi học
xong, học sinh cần: Trình bày được các khái niệm sông, phụ lưu, chi lưu, hệ
thống sông, lưu vực sông, chế độ nước, hồ và nguyên nhân hình thành hồ. Ở
phần 1 “Sông và lượng nước của sông” sau khi truyền thụ cho học sinh khái
niệm về sông và lượng nước của sông , đến phần vai trò của sông cho học sinh
tìm hiểu vai trò của sông và những tác động tiêu cực của nó với con người.
Giáo viên có thể cho học sinh xem băng hình hoặc tranh ảnh về hiện tượng lũ
lụt hoặc giáo viên lấy dẫn chứng cụ thể: Như các trận lụt ở Nghệ Tónh, Huế,
Hà Nội , Thành phố Hồ Chí Minh … Sau đó tôi dẫn dắt cho học sinh tìm hiểu
các vấn đề sau:
- ? Nhận xét về các đoạn băng cũng như các hình ảnh vừa xem ? (Gây thiệt
hại về người và của. Đó chính là những hậu quả do môi trường mang lại)
- ? Theo em ảnh hưởng tiêu cực của sông đối với đối với con người là do
những nguyên nhân nào ? Biện pháp khắc phục tiêu cực ?

( Đó chính là tác hại của việc khai
thác rừng bừa bãi). Bởi vì chúng ta
tác động vào môi trường như thế
nào thì môi trường tác động lại, trả
lại chúng ta
Hoặc ở phần 2 “Hồ” giáo viên cho
học sinh tìm hiểu:
- ? Những tác động tiêu cực của
con người đối với sông và hồ?
- ? Hậu quả ?

Cảnh ngập lụt ở thành phố Hồ Chí Minh
Ngoài những nội dung kiến thức cơ bản sách giáo khoa ra , giáo viên

mở rộng thêm để các em nắm được. Trong thời gian vừa qua phóng sự đài
truyền hình Việt Nam đã đề cập đến vấn đề nước thải của nhà máy sữa, nhà
máy bột ngọt Vedan đã gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước . Ngoài ra ô
nhiễm nguồn nước còn do ở nhiều đòa phương nông dân dùng các loại phân
hoá học, thuốc trừ sâu quá liều lượng và do các chất thải trong sinh hoạt con
người đã gây ảnh hưởng xấu đến các sinh vật trong nước, làm giảm nguồn lợi
thuỷ hải sản. Những chất gây ô nhiễm nguồn nước thường được thấm dần từ
14
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
mặt nước xuống các tầng sâu hơn, rồi tích tụ lại trong mạch nước ngầm, nhất
là những chất khó bò ô xi hoá.
Giáo viên vẽ hậu quả qua chuỗi thức ăn để học sinh thấy được:
Nước bò ô nhiễm -> Thực vật -> Động vật -> Con người
- ? Em có nhận xét gì qua sơ đồ trên ? Con người sẽ gánh chòu mọi hậu quả
khi chính họ gây ô nhiễm. Hơn thế nữa Trái Đất của chúng ta có khoảng
1400.000 triệu tỉ lít nước, nhưng không phải tất cả số nước đó con người đều
sử dụng được vì 93,7% là nước mặn, 2,14% nước bò đông cứng, nước ngầm,
hơi nước… trong đó chỉ có khoảng 0,0001 % lượng nước ngọt sử dụng được.
- ? Vậy theo em , chúng ta cầøn làm gì để giữ cho nguồn nước không bò ô
nhiễm và bảo vệ nguồn nước ?
Sau khi học sinh trình bày ý kiến của mình, giáo viên giáo dục cho học
sinh ý thức bảo vệ sự trong sạch của ao, hồ, sông ngòi bằng cách tuyệt đối
không vứt rác xuống các thuỷ vật ấy, ngoài ra giáo viên giáo dục các em có ý
thức tiết kiệm, làm sao cho mỗi học sinh, trong từng hành vi có thói quen tiết
kiệm, tiết kiệm ở nhà, tiết kiệm ở trường, tiết kiệm ở nơi công cộng, như thấy
vòi nước chảy nhớ khoá lại, nếu thấy nước rò rỉ báo cáo cho người có chức
trách sửa lại ngay. Hoặc giáo dục cho các em bằng cách mỗi học sinh một
ngày tiết kiệm 1 lít nước, thì cả nước trong một năm tiết kiệm khoảng 6377
triệu lít nước. Qua giáo dục tôi nhạân thấy ở một vài em có ý thức tốt hơn, như
việc giữ gìn vệ sinh chung trong khi uống nước ở trường, có ý thức hơn trong

việc giữ gìn vệ sinh trường lớp. Tuy nhiên bên cạnh đó còn nhiều em mặc dù
có nhận thức về những việc làm của mình cũng như của mọi người , nhưng lại
chưa có ý thức, chính vì thế việc giáo dục này là phải thường xuyên và lâu
dài.
Khi dạy bài 24 “ Biển và đại dương” Mục tiêu của bài là biết được các
hình thức vận động của nước biển và đại dương ,cũng như vai trò của biển đối
với cuộc sống của con người cũng như các sinh vật .Trong phần 2 của bài “Sự
vận động của nước biển và đại dương”. Để giáo dục đạt hiệu quả cao và khắc
sâu nhận thức về môi trường biển và đại dương cho học sinh, người giáo viên
phải biết kết hợp giữa lời giảng và dẫn chứng một cách khéo léo về thực trạng
của biển và đại dương hiện nay và sau đó cho học sinh thảo luận để tìm hiểu:
- ? Nguyên nhân gây ô nhiễm nước biển , đại dương và hậu quả ?
- ? Đứng trước thực trạng của biển và đại dương như vậy em nhận thức
được điều gì ? Vai trò của em trong việc bảo vệ môi trường của biển và đại
dương ?
Qua hình thức trao đổi, thảo luận như vậy các em tự bản thân mình
đánh giá những việc làm tốt và những việc làm không tốt đối với môi trường
15
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
biển, tự bản thân các em mới nâng cao được nhận thức của mình. Mặc dù tại
đòa phương chúng ta không có biển nhưng giáo viên vẫn giáo dục cho các em
có ý thức trong các lần đi thăm quan, và thường xuyên xem sách, báo, ti vi về
nội dung bảo vệ môi trường và góp phần phổ biến đến nhiều người khác, với
các hiểu biết mà bản thân thu nhận được. Có như vậy các em mới chung tay
vào bảo vệ môi trường.
Hoặc khi dạy bài 15 “Các mỏ khoáng sản” để gây sự hứng thú cho học
sinh và giáo dục cho học sinh có ý thức bảo vệ môi trường nước, giáo viên cho
học sinh quan sát một số hình ảnh về hậu quả của việc khai thác dầu bừa bãi
làm lan tràn trên mặt nước… Giáo viên yêu cầu học sinh:
- ? Đọc tên bức tranh ? Bức tranh đó thể hiện hiện tượng gì ? Ở đâu ? Mô tả ?

Cá chết ở sông Hậu
như vậy giáo viên phân tích cho học sinh thấy được và nhằm mục đích để
tuyên truyền, truyền đạt nhằm nâng cao tầm nhận thức cho học sinh, để học
sinh nhận thấy rằng đó là những việc làm không tốt và giáo viên dẫn dắt ,
giáo dục cho các em có ý thức trong việc sử dụng nguồn tài nguyên , cũng như
bảo vệ môi trường nói chung và môi trường nước nói riêng.
Sau bài đến tiết học sau tôi cho học sinh làm bài kiểm tra 15’ với nội
dung của bài học và trong đó tôi có cho 2 câu hỏi liên quan đến môi trường
nước.
- Câu 1: Nêu những nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước ?
- Câu 2: Vẽ hoàn thành sơ đồ ? Nhận xét ?



16
? Em hãy nêu cảm nhận của
em sau khi xem các hình ảnh
trên ? Giáo viên để tự học
sinh nêu nên cảm nhận của
mình trong các hoạt động
của con người đối với môi
trường nước và thông qua đó
giáo viên giáo dục thêm cho
các em. Từ những sự việc
Không
khí
Sinh vật
Nước bò ô

nhiễm
ảnh hưởng

Với câu này đa số
học sinh đều vẽ thể
hiện sự tác động
qua lại của các
thành phần tự
nhiên. Chứng tỏ khi
môi trường nước bò
ô nhiễm thì ảnh
hưởng đến tất cả
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku



và các thành phần khác lại tác động ngược lại môi trường nước.
Với câu hỏi số 1 đa số các em kể được ít nhất 3 nguyên nhân: Như do
chất thải công nghiệp, nước sinh hoạt hàng ngày của người dân, Do người dân
sử dụng các loại thuốc hoá học và thuốc trừ sâu… Bên cạnh đó có một số em
còn kể thêm được một số nguyên nhân khác, qua đó giáo viên cần bổ sung
thêm cho học sinh một vài nguyên nhân khác : Có thể là do mưa, gió, bão, lũ
lụt… Nước mưa khi rơi xuống mặt đất, mái nhà, đường xá… đã kéo theo các
chất ô nhiễm đi vào sông, suối, ao, hồ, biển…, hoạt động giao thông - vận tải,
chất thải hữu cơ…
Vậy vì sao chúng ta phải bảo vệ môi trường ? Đó là một câu hỏi đặt ra
cho tất cả chúng ta, chúng ta phải tôn trọng thiên nhiên, tôn trọng Trái Đất, vì
Trái Đất và những sinh vật của nó cũng có quyền được tồn tại như con người
chúng ta và chất lượng môi trường Trái Đất và sức khoẻ của nhân loại không
thể tách rời nhau. Chính vì vậy công tác giáo dục môi trường được nhiêù nước

trên thế giới quan tâm trong đó có Việt Nam, vì không có giải pháp kinh tế
nào có hiệu quả bằng đầu tư vào con người. Hiện nay mọi nơi trên thế giới
nguồn đất đang bò ô nhiễm nghiêm trọng.
Ô nhiễm môi trường đất là sự thay đổi về thành phần và các tính chất
lý, hóa, sinh của đất vượt quá mức bình thường, sự thay đổi này đã làm thay
đổi tính chất của đất, khiến cho đất không còn phù hợp với mục đích sử dụng.
Ví dụ: Khi dạy bài 26 “Đất. Các nhân tố hình thành đất” Mục tiêu của
bài là sau khi học xong, học sinh nắm được khái niệm về đất cũng như các
thành phần và nhân tố hình thành của đất. Hiểu được tầm quan trọng về độ
phì của đất và ý thức được vai trò của con người trong việc làm cho độ phì của
đất tăng hay giảm.
Để giải quyết tốt mục tiêu trên, sau khi học xong bài 25, giáo viên
hướng dẫn học sinh tham quan khảo sát thực đòa, thu thập một số mẫu đất và
quan sát cây trồng trên từng khu vực đất đó, cũng như tìm hiểu quá trình canh
tác, kinh nghiệm của người dân trong phát triển kinh tế nông nghiệp của nhân
dân của người dân nơi các em sinh sống, để các em phân tích, so sánh, đối
chiếu và rút ra những kết luận :
17
Con
người
Đất
Những nguyên nhân làm đất bò suy
thoái như : Sử dụng thuốc trừ sâu,
phân hoá học trong nông nghiệp,
chặt phá rừng đầu nguồn, các chất
phế thải trong hoạt động công
nghiệp, cùng như sinh hoạt của con
người… làm nguồn đất bò suy thoái
và ô nhiễm.

Ở lớp học khác giáo viên hướng dẫn
học sinh điều tra về khối lượng rác thải,
ở trường học và tại đòa phương của các
em. Từ đó yêu cầu học sinh trả lời:
- ? Khối lượng rác tại trường học và tại
đòa phương của các em như thế nào?
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
- ? Thế nào là đất có độ phì cao ? Đất có độ phì cao và đất có độ phì thấp
có gì khác nhau ?
- ? Những nguyên nhân nào cho đất bò suy thoái ? Hậu quả?

Nước thải gây chết cây cối và sinh vật
- ? Một số biện pháp bảo vệ môi trường đất ? Vai trò của học sinh trong
việc
bảo vệ môi trường đất ?

Bãi rác thải
- ? Nơi nào là chỗ tiếp nhận rác
nhiều nhất ? Môi trường ở những nơi
chứa nhiều rác như thế nào ?
- ? Chúng ta phải làm thế nào để có
môi trường trong sạch ?
Với cách học tập này giáo viên là
người hướng dẫn, giúp các em nghiên cứu, phân tích và rút ra kết luận, không
những học sinh nắm chắc được kiến thức, mà còn tạo sự hứng thú cho học sinh
và rèn luyện cho học sinh được tính tự lập. Mà qua đó học sinh nhận thấy rằng
những việc xả rác bừa bãi sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân của các em và
việc giữ môi trường trong sạch hay không cũng chính là do bản thân của các
em, từ đó các em có ý thức hơn trong việc giữ gìn vệ sinh trường lớp và ở khu
dân cư. Điển hình trong những năm học qua trường phát động phong trào

xanh, sạch , đẹp các em tích cực tham gia hưởng ứng, thu gom giấy vụn để
làm kế hoạch nhỏ, đổ rác đúng nơi qui đònh, dọn sạch kênh mương và còn tố
cáo những bạn có hành vi gây mất vệ sinh.
Như chúng ta đã biết các thành phần trong tự nhiên bao giờ cũng có mối
quan hệ chặt chẽ lẫn nhau, khi một thành phần thay đổi thì kéo theo sự thay
đổi của các thành phần khác. Vậy sự ô nhiễm nguồn đất, nước, khí quyển đều
18
- ? Những tác động tiêu cực của
con người đã để lại hậu quả gì?
- ? Con người làm gì để bảo vệ
sinh vật ?
- ? Vì sao con người phải khai
thác rừng hợp lý và bảo vệ rừng ?
- ? Nêu mối quan hệ của các
động thực vật ?
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự phát triển của sinh vật. Ở nước ta
hiện nay đang mất dần sự cân bằng sinh thái, nguyên nhân chính là do tự
nhiên và con người.

Khi dạy bài 27 “Lớp vỏ sinh vật. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân
bố động thực vật trên Trái Đất” Mục tiêu của bài là học sinh phân tích được
các nhân tố tự nhiên ảnh hưởng đến sự phân bố động, thực vật trên Trái Đất
và mối quan hệ của chúng, cùng như trình bày được những ảnh hưởng tích cực
và tiêu cực của con người đến sự phân bố động thực vật trên Trái Đất.
Ở bài này trong phần 3 thông qua thực tế và một số tranh ảnh giáo viên
yêu cầu học sinh trả lời :
- ? Những tác động tích cực và tiêu cực của con người đến sự phân bố
động, thực vật trên Trái Đất ? Lấy ví dụ ?

Đất trống đồi trọc
Từ những câu hỏi trên giáo viên phân tích cho các em thấy sự tồn tại
của sinh vật phụ thuộc rất nhiều vào con người và mối quan hệ của các động
thực vật bao giờ cũng có sự tác động qua lại với nhau :Thực vật rất cần cho
đời sống động vật vì nó là thức ăn, nơi ở cho động vật, còn nếu thiếu động vật
thảm thực vật sẽ nghèo nàn và buồn tẻ.
Để kiểm tra sự nhận thức của học sinh đến phần củng cố yêu cầu học
sinh làm các bài tập:
- Bài 1:Đánh dấu x vào câu trả lời đúng ?
Bảo vệ động thực vật trên Trái Đất lại là việc làm cần thiết và cấp bách vì:
a.Con người mang những giống cây trồng, vật nuôi từ nơi này đến nơi khác.
b.Con người thu hẹp nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật.
c.Việc khai thác rừng bừa bải đã làm cho nhiều loài động vật mất nơi cư trú,
phải di chuyển đi nơi khác.
d. Người Âu đã mang cừu từ châu Âu sang nuôi ở Ôâxtrâylia.
19
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
e.Khai thác rừng bừa bãi đã làm cho diện tích rừng ngày càng bò thu hẹp, rừng
ngày càng nghèo đi.
- Bài 2:Nối các ô chữ bằng các mũi tên để chỉ mối quan hệ động, thực vật.



Qua hai bài tập có khoảng 78% học sinh làm đúng hoàn toàn và 22%
học sinh làm còn có câu sai.



III. KẾT QUẢ VÀ VIỆC PHỔ BIẾN ỨNG DỤNG NỘI DUNG VÀO

THỰC TIỄN

Trên đây chỉ là những ví dụ điển hình mà tôi tích hợp vấn đề môi
trường để giáo dục cho học sinh trong việc bảo vệ môi trường . Là người làm
công tác giáo dục tôi không thể làm ngơ trước những thực trạng của môi
trường hiện nay, học sinh là những người chủ tương lai của đất nước, làm sao
để học sinh vừa có nhận thức đồng thời vừa có ý thức trong việc bảo vệ môi
trường. Trong những năm qua ở các lớp tôi dạy, tôi đã lồng ghép việc giáo
dục vấn đề môi trường vào trong bài dạy tôi đã thực nghiệm trên nhiều lớp
khác nhau và đã thu được một số kết quả nhất đònh
Trong những năm trước đây việc tích hợp môi trường vào nội dung bài
học còn chưa được chú trong nhiều nên mức độ nhận thức của học sinh còn
hạn chế và trong những năm gần đây vấn đề tích hợp môi trường vào trong
bài giảng một cách kỹ lưỡng và sâu sắc hơn nên đã đem lại hiệu quả cao hơn.
* Kết quả thống kê:
Lớp Só
số
Mức độ nhận thức trước khi tích
tích hợp môi trường
Mức độ nhận thức sau khi
tích hợp môi trường
Tốt Khá TBình Tốt Khá TBình
6/7 45 10
22,2%
30
66,6%
5
11,2%
15
33,3%

27
60%
3
6,7%
6/8 47 14
29,8%
28
59,8%
5
10,4%
20
42,5%
25
53,2%
2
4,3%
6/9 44 12
27,3%
30
68,2%
2
4,5%
16
36,4%
27
61,4%
1
2,2%
6/11 46 15 29 2 25 20 1
20

Động
vật
Thực
vật
Động
vật
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
32,6% 63% 4,4% 54,3% 43,5% 2,2%
*Kết luận: Để giáo dục cho học sinh có ý thức trong việc bảo vệ môi trường
cho có hiệu quả , trong những năm học tiếp theo tôi vẫn áp dụng phương pháp
dạy học này , qua việc tìm hiểu giảng dạy và học tập của giáo viên, học sinh ,
tôi nhận thấy kết quả ở những lớp dạy không lồng ghép, tích hợp vấn đề môi
trường vào trong bài học khả năng giáo dục cho học sinh có ý thức đối với môi
trường kém hơn, kỹ năng phát hiện và nhận biết các vấn đề về môi trường
cũng hạn chế hơn so với những lớp có sự tích hơpï, lồng ghép. Hoặc qua theo
dõi ý thức của học sinh trước khi và sau khi được giáo dục, trong học sinh đã
có sự biến chuyển cả về nhận thức và ý thức . Từ những kết quả thu được tôi
rút ra những kết luận sau:
1. Trong dạy học đòa lý , việc sử dụng phương tiện trực quan, nhất là các hình
ảnh có ý nghóa rất lớn, vì học sinh chỉ quan sát được những vấn đề về môi
trường nơi mà các em sinh sống, còn phần lớn các vấn đề môi trường ở Việt
Nam cũng như trên thế giới thì học sinh không có điều kiện quan sát trực tiếp,
mà chỉ nhận biết trên cơ sở các phương tiện trực quan. Thông qua các phương
tiện trực quan học sinh có thể phát hiện, khai thác và lónh hội kiến thức.
2. Để truyền thụ và giáo dục tốt các em trước tiên bản thân giáo viên phải là
một người gương mẫu cho các em noi theo, nỗ lực hơn nữa trong việc tìm tòi,
nghiên cứu về những vấn đề bức xúc của môi trường, phải tìm hiểu được
nững sự việc, những giải pháp cụ thể không những ở trong nước, mà cả ở
nước ngoài để giáo dục cho các em, điều đó không những làm cho giờ học sôi
nổi, thêm phần sinh động, mà còn có tác dụng giáo dục rất hiệu quả, bởi vì

chỉ thông qua lời nói suông, những lời giáo dục áp đặt chỉ khiến cho giờ học
vừa nhàm tẻ, vừa không có hiệu quả.
3.Bên cạnh việc giáo dục cũng cần phải nêu gương những việc làm tốt của
học sinh, khuyến khích, động viên, dẫn dắt các em khi các em có những việc
làm chưa đúng, để từ đó các em có thể đònh hướng được những việc làm của
mình.Trong giáo dục không nên sử dụng cứng nhắc một biện pháp mà vận
dụng linh hoạt nhiều biện pháp thì sẽ thành công hơn.
4. Rèn luyện cho học sinh kỹ năng tìm tòi , nghiên cứu, khám phá và phát
hiện, tăng cường hoạt động của học sinh, tổ chức hoạt động giữa trò và
trò,hoạt động nhóm, để xây dựng nội dung bài học, làm cho giờ học sinh động
và học sinh có cơ hội trình bày ý kiến, suy nghó của mình và nghe ý kiến của
các bạn trong lớp về một vấn đề nào đó.
5. Giáo viên cần quan tâm tới việc phát triển năng lực nhận thức, rèn luyện kỹ
năng và phẩm chất tư duy của học sinh, làm sao trong giờ học những học sinh
có trình độ kiến thức và tư duy khác nhau đều được làm việc phù hợp với năng
lực, trí tuệ của mình.
21
Hồng Thi Xn Mai - THCS Phạm Hồng Thái, Pleiku
6.Sau mỗi bài học cần có sự kiểm tra, đánh giá giúp giáo viên và học sinh thu
được những mối thông tin ngược để điều chỉnh hoạt động dạy và học, bổ sung
những điểm còn thiếu sót cho học sinh.
Trên đây là những kinh nghiệm của tôi trong nhiều năm giảng dạy môn
Đòa lý lớp 6, đã áp dụng,tích hợp vấn đề môi trường vào bài dạy để giáo dục
cho học sinh có ý thức trong việc bảo vệ môi trường.
* Tài liệu tham khảo :
- Tài liệu ( Hỏi đáp về môi trường và sinh thái) nhà xuất bản giáo dục .
- Tài liệu ( Hỏi đáp về tài nguyên và môi trường ) nhà xuất bản giáo dục .
- ( Môi trường) của Giáo sư – Tiến só khoa học Lê Huy Bá
- Tài liệu Bồi dường thường xuyên chu kỳ III về môi trường ( 2004 – 2007 )
- Giáo dục và thời đại số 41

22