Nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác thu hồi đất dự án đường sắt đô thị tuyến cát linh hà đông

/'f''

'


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH T Ế QUỐC DÂN
— —0O B D + O SO 8-----Đ Ạ I H Ọ C K .T .Q .D
TT. T H Ô N G T IN T H Ư V I Ệ N

PHÒNG LUẬN AN-TưLIỆƯ

TRẦN THỊ HÒA

NGHIÊN cứu THỰC TRẠNG VÀ ĐÊ XUẤT GlẢl PHÁP
NHẰM ĐẨY MẠNH CỐNG TÁC THU HỔI UẤT Dự ÁN
DUỜNG SẮT ĐÕ THỊ TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐÔNG
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ ĐỊA CHÍNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
/7/5 . 9 Ĩ U
Người hướng dẫn khoa học:
TS.Phạm Lan Hương

HÀ NỘI, NĂM 2014


LỜI CAM ĐOAN
T ô i x in ca m đ oan rằng, n ộ i d u n g, số liệ u v à kết quả n g h iên cứ u trong luận
v ă n là trung th ự c v à ch ư a đ ư ợ c sử dụ ng đ ể b ảo v ệ m ộ t h ọ c v ị nào.
T ô i cũ n g x in cam k ết ch ắc ch ắn rằng, m ọ i sự giú p đ ỡ ch o v iệ c thực h iện luận
v ă n đã đ ư ợ c cảm ơn, c á c th ơ n g tin trích dẫn trong luận vă n đ ều đ ư ợ c chỉ rõ n g u ồ n

g ố c , bản luận v ă n này là sự n ỗ lự c h ết m ìn h, k ết quả làm v iệ c củ a cá nhân tô i (n g o à i
phần đã trích dẫn, c ó th am kh ảo).

Tác giả luận văn

Trần Thị Hòa


LỜI CẢM ƠN

B ả n thân tô i x in tỏ lò n g b iế t ơn sâu sắc tới tồn thể g ia đình v à nh ữ n g n gư ờ i
thân củ a tô i đã ủ n g h ộ, chăm lo ch o tô i v ề v ậ t chất v à lu ôn đ ộ n g v iê n , c ổ v ũ , giúp
đ ỡ tô i v ề tinh thần trong su ốt nh ữ n g năm th án g h ọ c tập v à th ờ i gia n th ự c h iện đề tài
n g h iê n cứu.
T ô i x in trân trọng cảm ơn C ô g iá o

- T.s

P h ạm L an H ư ơ n g - T rư ở n g B ộ m ôn

K in h tế v à quản lý địa ch ín h - T rư ờ n g Đ ạ i h ọ c kinh tế Q u ố c D ân đã h ư ớ n g dẫn kh oa
h ọ c v à tận tình giúp đ ỡ tơ i trong su ốt th ờ i g ia n th ự c h iện đ ề tài v à h oàn chỉn h luận
vă n tốt n g h iệp .
T ô i x in g ử i lờ i cảm ơn tớ i toàn thể T h ầy g iá o , C ô g iá o trong v à n g o à i khoa
B ấ t đ ộ n g sản v à K in h tế tài n g u y ên - T rư ờ n g Đ ạ i h ọ c K in h tế Q u ố c D ân v à cá c ban
n gàn h dự án đ ư ờ n g sắt đô thị tu yến Cát L in h - H à Đ ô n g cù n g nh ữ n g tập th ể v à cá
nhân đ ồ n g n g h iệp đã g iú p đ ỡ tơ i h ồn thành luận v ăn này.

Tôi xin trăn trọng cảm ơn./.
Tác giả luận văn

Trần Thị Hòa


M U• C LU• C

LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG, s ơ ĐỒ
TÓM TẮT NGHIÊN c ứ u LUẬN V Ă N ........................................................... i
MỞ ĐẦU.................................................................................................................1
1.1. Tính cấp thiết của đề tà i............................................................................... 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3
1.3. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 3
1.4. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 3
1.5. Kết cấu luận văn......... .................................................................................. 4
CHƯƠNG 1: CỞ SỞ KHOA HỌC VÈ CỒNG TÁC THU HỒI ĐẤT.......5
1.1. Khái niệm và sự cần thiết phải thu hồi đất............................................... . 5
1 .1 .1 . K hái n iệ m thu h ồ i đ ấ t ...........................................................................................................5
1 .1 .2 . S ự cần th iết p h ả i thu h ồ i đ ấ t .......................................................................................... 7

1.2. Nội dung, trình tự thủ tục thu hồi đất.............................. ......................... 10
1 .2 .1 . C ơ sở pháp lý c h o v iệ c q u y định v ề trình tự, thủ tụ c thu h ồ i đ ấ t .................. 10
1 .2 .2 . Trình tự, thủ tụ c thu h ồi đất của h ộ g ia đình, cá nhân khi thực h iệ n dự án 13

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tói cơng tác thu hồi đất....................................... 19
1 .3 .1 . Đ iề u k iện tự n h iên , kinh tế, x ã h ộ i ..............................................................................19
1 .3 .2 . H ệ th ố n g q u y ph ạm pháp luật liê n quan đ ến đất đai v à bất đ ộ n g s ả n .......... 21
1 .3 .3 . B ộ m á y tổ c h ứ c v à n g u ồ n nhân lự c th ự c h iệ n c ô n g tác thu h ồ i đ ấ t .............. 25

1 .3.4. T hị trư ờ ng bất đ ộ n g sả n .................................................................................................... 26

1.4. Kỉnh nghiệm về thu hồi đất ở một số dự án và bài học kỉnh nghiệm rút ra
cho dự án đường sắt đô thị tuyến Cát Linh - Hà Đông.................................... 27
1 .4.1.

K in h n g h iệ m v ề thu h ồ i đất ở m ộ t số dự á n ......................................................... 27


1.4.2.

B à i h ọ c kinh n g h iệ m rút ra c h o c ô n g tác thu h ồ i đất của dự án đ ư ờ n g sắt đô

thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g ..................................................................................................... 31

CHƯƠNG 2: TH ựC TRẠNG CÔNG TÁC THƯ HỒI ĐẤT CỦA D ự ÁN
ĐƯỜNG SẤT ĐỔ THỊ TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐÔNG........................33
2.1. Khái quát về dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông 33
2 .1 .1 . C ăn cứ pháp lý củ a dự á n ................................................................................................33
2 .1 .2 . M ụ c tiêu , đặc đ iể m củ a dự á n ........................................................................................34
2 .1 .3 . Q uy h oạch củ a d ự á n .............. ............... ...........................................................................3 7

2.2. Thực trạng công tác thu hồi đất của dự án đường sắt đô thị: tuyến Cát
Linh —Hà Đông.................................. ................................................................ 42
2 .2 .1 . C ô n g tác tổ ch ứ c th ự c h iệ n .................... ........................................................................ 4 2
2 .2 .2 . K ế t quả cụ th ể tại dự á n .................................................................................................... 43

2.3. Đánh giá công tác thu hồi đất tại dự án đưỊTig sắt đơ thị tuyến Cát Linh Hà Đơng................................................................................................................ 54
2 .3 .1 . N h ữ n g k ết quả đạt đ ư ợ c v ề c ô n g tác thu h ồ i đất tại dự án đư ờ n g sắt đ ô thị
tu yến C át L in h - H à Đ ô n g ..................... ..................................................................................... . 54

2 .3 .2 . N h ữ n g hạn c h ế v à n g u y ên nhân v ề c ô n g tác thu h ồ i đất tại dự án đ ư ờ n g sắt
đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g ..............................................................................................56

CHƯ ƠNG 3: M Ộ T SĨ G IẢ I PHÁP ĐẨY MẠNH CƠNG TÁC THU
H Ồ I ĐÁT D ự ÁN ĐƯỜNG SẮT ĐÔ T H Ị TUYẾN CÁT LINH-HÀ
ĐÔNG VÀ CÁC D ự ÁN ĐƯỜNG SẮT ĐỐ T H Ị ........................................ 64
3.1. Quan điểm, mục tiêu trong công tác thu hồi đất của dự án đường sắt đô
thị tuyến Cát Linh - Hà Đông của Thành phố Hà Nội.....................................64
3.2. Các giải pháp đẩy mạnh công tác thu hồi đất dự án đường sắt đô thị
tuyến Cát Linh - Hà Đông và các dự án đường sắt đô thị khác...................... 67
3 .2 .1 . C hu ẩn bị tố t n g u ồ n v ố n ch o c ô n g tác thu h ồ i đ ấ t...................................................68
3 .2 .2 . L in h h oạt tro n g x á c định g iá đất đ ền b ù .....................................................................6 9
3 .2 .3 . C ải tiế n tố c đ ộ g iả i q u y ết thủ tụ c hành c h ín h ......................................................... 70
3 .2 .4 . N â n g c a o chất lư ợ n g v à số lư ợ n g củ a đ ộ i n g ũ cán b ộ thu h ồ i đất................. 71


3 .2 .5 . C hú trọn g c ô n g tác v ậ n đ ộn g tu y ên truyền, n ân g c a o ý th ứ c n g ư ờ i dân bị
thu h ồ i đ ất...............................................................................................................................................72
3 .2 .6 . X â y d ự n g quy h o ạ ch dự án hợp l ý ..............................................................................74
3 .2 .7 . G iải pháp tạo v iệ c làm v à đào tạo n g h ề n ân g ca o thu nhập c h o n g ư ờ i lao
đ ộ n g ở c á c h ộ bị thu h ồ i đ ấ t ......................................................................................................... 75
3 .2 .8 . B an quản lý dự án đ ư ờ n g sắt tham m ư u v ớ i B ộ G T V T v à T ổ n g cụ c Đ ư ờ n g
sắt trong các chín h sách , thủ tụ c hành ch ín h trong c ơ n g tác thu h ồ i đ ấ t................. 76
3 .2 .9 . C oi trọng cá c p h ư ơ n g th ứ c h ỗ trợ tài ch ín h v à quá trình g iả i q u y ết g iấ y tờ
nhà đất, cấp sổ đ ỏ .............................................................................................................................. 77
3 .2 .1 0 . Phát h u y vai trò củ a c á c tổ c h ứ c quần ch ú n g k h u y ến k h ích c ộ n g đ ồ n g
th am g ia v à o dự án thu h ồ i đất.................. ........ ........................................................................78

KẾT LUẬN............................................................................................................ 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................

81

PHỤ L Ụ C .............................................................................................................. 83


D A N H M U C C H Ữ V IẾ T TẮ T

CNH

C ô n g n g h iệp h óa

HĐH

H iệ n đại h óa

GPM B

G iải p h ó n g m ặt b ằn g

BT

B ồ i th ư ờn g

THĐ

T hu h ồ i đất

KCN

K hu c ô n g n g h iệp

BĐS

B ấ t đ ộ n g sản

NĐ

N g h ị định

KH

K ế h oạch

ƯBND

ủ y ban nhân dân

KĐT

K hu đ ô thị

TNM T

T ài n g u y ên m ô i trường

HTX

H ọ p tác xã

TTCN

T iể u thủ c ô n g n g h iệp

QLDA

Q uản lý dự án

Đ SV N

Đ ư ờ n g sắt V iệ t N a m


D A N H M Ụ C BẢ N G , s ơ Đ Ồ

Bảng:
B ả n g 2 .1 : B ố trí n g u ồ n v ố n dự á n ...................................................................................................38
B ả n g 2.2: Đ iề u chỉn h tổ n g m ứ c đàu t ư .........................................................................................39
B ảng

2.3: B ố

trí v ị trí c á c g a ............................................................................................................. 41

B ả n g 2 .4 . B ả n g n ội d u n g th ự c h iện c ô n g tác thu h ồ i đất tại dự án đ ư ờ n g sắt đô thị
tu y ến C át L inh - H à Đ ô n g .................................................................................................................. 4 2
B ảng

2.5. T ìn h hìn h thu h ồ i đ ấ t .........................................

45

B ả n g 2 .6 : T iế n độ th ự c h iện dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g .......4 6
B ả n g 2 .7 : D ự tốn k in h p h í tạm tín h b ồ i th ư ờ n g, h ỗ trợ quận Đ ố n g Đ a ......................4 8
B ả n g 2.8: D ự toán tổn g số tiền bồi thường hỗ trợ và tái định cư tại quận Thanh X u â n .... 51
B ản g 2.9: D ự toán tổ n g số tiền b ồi thường hỗ trợ v à tái định cư tại quận H à Đ ô n g ..... 52

Sơ đồ:
S ơ đ ồ 1: C á c t u y ế n g a t h u ộ c d ự á n đ ư ờ n g s ắ t tr ê n c a o ................................................ 4 0
S ơ đ ồ 2 : P h ố i c ả n h đ ư ờ n g sắ t đ ô th ị t u y ế n C á t L in h - H à Đ ô n g ........................... 4 4


m
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH T Ế QUỐC DÂN
------ E0 8 D + G J8 O8------

TRẤN THỊ HÒA

NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ DÊ XUẤT GIAI PH Á P
NHẰM ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC THU HỔI ĐẤT D ự ÁN
ĐUỪNG SẮT ĐÔ THỊ TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐÔNG
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ ĐỊA CHÍNH

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ

HÀ MỘI, NÃM 2014
m


1

TĨM TẮT NGHIÊN c ứ u LUẬN VĂN
1. Tính cấp thiết của đề tài
T hu h ồ i đất, g iả i p h ó n g m ặt b ằn g đ ể th ự c h iện c á c c ơ n g trình q u ố c p h ị n g an
ninh, lợ i íc h q u ố c g ia , c ô n g c ộ n g , phát triển k in h tế là m ộ t khâu quan trọng, then
ch ố t củ a quá trình phát triển. D ự án đầu tư x â y d ự n g c ơ n g trình “Đ ư ờ n g sắt đ ô thị
H à N ộ i: T u y ến C át L in h - H à Đ ô n g ” là m ộ t dự án trọng đ iểm củ a q u ố c g ia d o C ục
đ ư ờ n g sắt V iệ t N a m th u ộ c B ộ G iao th ô n g v ậ n tải làm ch ủ đầu tư. T ron g quá trình
th ự c h iệ n dự án từ T I 1/ 2 0 0 8 đến n ay, m ặc dù đã đ ư ợ c sự quan tâm củ a C hín h phủ,
U B N D thành p h ố, U B N D quận Đ ố n g Đ a , U B N D quận H à Đ ô n g , c á c ngành, các
cấp n h ư n g c ồ n g tác th u h ồ i đất, b ồ i th ư ờ n g, h ỗ trợ g iả i p h ó n g m ặt b ằn g vẫ n gặp
n h iều k h ó khăn, bất cập v à c h o đến th ờ i đ iểm h iệ n tại v ẫn ch ư a h oàn thành, ảnh
h ư ở n g đến tiến độ th ự c h iện c ơ n g trình. V ì v ậ y v iệ c n g h iên cứ u làm rõ thực trạng
c ô n g tác thu h ồ i đất, b ồ i th ư ờ n g, h ỗ trợ g iả i p h ó n g m ặt b ằn g củ a dự án sẽ rút ra
đ ư ợ c n h ữ n g bài h ọ c k in h n g h iệm v à g iả i p h áp g ó p phần x â y d ự n g ch ín h sá ch củ a
T hành p h ố H à N ộ i. T ừ lý do này, tô i đã ch ọ n th ự c h iện đ ề tài: “Nghiên

cứu thực

trạng và đề xuất giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác thu hồi đất dự án đường sắt
đô thị: tuyến Cát Linh - Hà Đông”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- N g h iê n cứ u c ơ sở lý luận v ề v ấn đ ề thực h iệ n c ô n g tác thu h ồ i đất.
- N g h iê n cứ u th ự c trạng th ự c h iện c ô n g tác thu h ồ i đất, b ồ i th ư ờn g, h ỗ trợ
g iả i p h ó n g m ặt b ằn g củ a dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ơ n g , trong
đó làm rõ n h ữ n g hạn ch ế của c ô n g tác n ày v à c h ỉ ra n g u y ên nhân dẫn đến những
hạn c h ế trong th ự c h iện dự án.
- Đ e xuất giải pháp khắc phục những hạn ch ế cho dự án n ó i riêng v à c ô n g tác thu
hồi đất n ói chung cho các dự án đường sắt đô thị khác ư ên địa bàn thành phố H à N ộ i.

3. Phạm vi nghiên cứu
-

về nội dung : áp

d ụ ng lý luận v ề thu h ồ i đất để n g h iên cứ u th ự c trạng cô n g

tác thu h ồ i đất tại dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ơ n g từ đó đề xuất
g iả i pháp để g iả i q u y ết tồn tại hạn c h ế củ a c ô n g tác thu h ồ i đất.
-

về không gian:

dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g


11
-

về thời gian:

từ thời đ iểm th áng 1 0 /2 0 0 8 c ó q u yết định p h ê d u yệt dự án đầu

tư x â y dự n g c ơ n g trình đ ư ờ n g sắt đô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g đ ến nay.

4. Phương pháp nghiên cứu
- Đ iề u tra, thu thập số liệu , tài liệ u trong v à n g o à i n ư ớ c c ó liên quan đến
c ơ n g tác thu h ồ i đất
- P h ư ơ n g pháp th ố n g k ê, tổ n g hợ p số liệ u
- P h ư ơ n g pháp phân tích , so sánh

- P hư ơng pháp phân tích v à đánh g iá tổ n g h ọp

5. Kết cấu luân văn
Chương 1: Cơ sở khoa học về công tác thu hồi đất
1 .1 .

K h á i n iệ m , s ự c ầ n t h iế t v à t á c đ ộ n g c ủ a t h u h ồ i đ ấ t

T h u h ồ i đất là v iệ c N h à n ư ớ c ra q u y ết địn h hành ch ín h để thu lại đất h oặc
q u yền sử d ụ n g đất đã trao ch o tổ ch ứ c, h ộ g ia đình, c á c nhân. T hu h ồ i đất xuất phát
từ nhu cầu củ a N h à n ư ớ c v à x ã h ộ i, h o ặ c là c á c c h ế tài đư ợ c áp dụ ng nhằm xuất
phát từ nh u cà u củ a N h à n ư ớ c v à x ã h ộ i, h o ặ c là cá c ch ế tài đ ư ợ c áp dụng nh ằm x ử
lý c á c hành v i v i p h ạm pháp luật đất đai.
Đ ể c h u y ể n m ộ t phần d iện tíc h đất n ơ n g n g h iệp v à đất đ an g sử d ụ ng th eo m ụ c
đ ích kh ác thành đất sản xu ất c ô n g n g h iệ p v à d ịch v ụ tạo tiền đ ề th úc đẩy C N H ,
H Đ H n ề n k in h tế q u ố c dân, N h à n ư ớ c cần ph ải thu h ồ đất m à m ộ t b ộ phần dân cư
đ an g sử d ụ n g để tạ o m ặt b ằn g v à kết cấu hạ tần g c h o sản xuất, c ô n g n g h iệp , d ịch
v ụ . T h u h ồ i đất để c ó m ặt b ằn g x â y d ự n g cá c c ơ sở sản xuất C N , kh u C N , khu ch ết
xuất, kh u k in h tế m ở , thu hút đầu tư trong v à n g o à i n ư ớ c c h o phát triển kinh tế xã
h ộ i củ a đất n ư ớ c. M u ố n phát triển h ệ th ố n g sản xu ất c ơ n g n g h iệp thì k h ô n g thể
k h ô n g c h u y ể n m ộ t lư ợ n g d iện tích nhất đ ịn h đất đai c h o v iệ c tạo lập m ặt b ằn g triển
khai h oạt đ ộ n g sản xu ất này.
T hu h ồ i đất để c ó m ặt bằn g x â y dự n g c á c c ơ s ở sản xuất C N , khu C N , khu
ch ết xuất, kh u k in h tế m ở , thu hút đầu tư tron g v à n g o à i n ư ớ c c h o phát triển kin h tế
x ã h ộ i của đất n ư ớ c. M u ố n phát triển h ệ th ố n g sản xu ất c ơ n g n g h iệp thì k h ô n g th ể
k h ô n g c h u y ể n m ộ t lư ợ n g d iện tích nhất định đất đai c h o v iệ c tạo lập m ặt b ằn g triển
khai h oạt đ ộ n g sản x u ấ t này.


Ill

1.2. N ộ i d u n g, trình tự củ a thủ tụ c thu h ồ i đất
B ư ớ c 1: G iớ i th iệu đ ịa đ iể m v à th ô n g b áo thu h ồ i đất
B ư ớ c2 : L ập p h ư ơ n g án b ồ i th ư ờ n g, h ỗ trợ v à tái địn h cư
B ư ở c 3: Q u y ết định thu h ồ i đất, p h ê d u y ệt v à th ự c h iệ n p h ư ơ n g án b ồ i
th ư ờ n g, h ỗ trợ v à tái đ ịn h cư , g ia o đất, c h o th u ê đất
1.3. C ác nhân tổ ảnh h ư ở n g tớ i c ô n g tác thu h ồ i đất
Đ ất đai là đ ối tư ợ n g quản lý p h ử c tạp, lu ôn b iến đ ộ n g th eo sự phát triển của
n ề n kinh tế - x ã h ội. Đ ể th ự c h iệ n tốt ch ứ c n ăn g quản lý N h à n ư ớ c v ề đất đai đòi h ỏ i
c á c văn bản pháp luật liê n quan đến lĩn h v ự c n à y ph ải m a n g tính ổn địn h c a o v à phù
h ọ p v ớ i tìn h hình thực tế.
Đ ất đai là c ó hạn, k h ơ n g gian sử dụ ng đất đai c ũ n g c ó hạn. Đ e tồn tại v à duy
trì c u ộ c s ố n g củ a m ìn h c o n n g ư ờ i ph ải dự a v à o đất đai, khai th ác v à sử dụ ng đất đai
đ ể sin h số n g . Q u y h o ạ c h sử d ụ ng đất đai là b iệ n pháp quản lý k h ô n g th ể th iếu đư ợ c
trong v iệ c tổ c h ứ c sử d ụ n g đất của cá c ngàn h k in h tế - x ã h ộ i v à cá c địa p h ư ơ n g, là
c ô n g cụ th ể h iệ n sự c h u y ể n d ịch c ơ cấu k in h tế, c ó tác dụ ng q u yết định để cân đ ố i
g iữ a n h iệm v ụ an toàn lư ơ n g th ự c v ớ i n h iệm v ụ C N H -H Đ H đất n ư ớ c n ó i ch u n g v à
c á c địa p h ư ơ n g n ó i riêng.
N h iệ m v ụ g ia o đất, c h o th uê đất c ó tác đ ộn g rất lớ n đến c ô n g tác b ồ i th ư ờn g
G P M B v à T Đ C , n g u y ê n tắc g ia o đất, c h o th u ê đất phải căn c ứ v à o q u y h oạch , k ế
h o ạ c h là đ iều k iệ n bắt b u ộ c
L ập v à quản lý chặt ch ẽ h ệ th ố n g h ồ s ơ đ ịa ch ín h (H S Đ C ) c ó v a i trò quan
trọng h àn g đầu đ ể “quản lý chặt ch ẽ đất đai trong thị trường bất đ ộ n g sản ”, là c ơ sở
x á c định tính pháp lý của đất đai. Đ ă n g k ý, th ố n g k ê đất đai, lập h ồ sơ địa chính
(H S Đ C ), quản lý hợ p đ ồ n g sử dụ ng đất là n ộ i d u ng quan trọng của c ô n g tác quản lý
N h à n ư ớ c v ề đất đai, n g o à i m ụ c đ ích đảm b ả o q u y ền v à n g h ĩa v ụ củ a cá c ch ủ thể sử
d ụ n g đất, qua đ ó N h à n ư ớ c n ắm ch ắc đ ư ợ c n g u ồ n tài n g u y ê n đất đai trên ph ạm v i
toàn q u ố c th e o q u y h o ạ ch , k ế h oạch
Đ ă n g ký đất đai (L an d R eg istra tio n ) là m ộ t thành phần c ơ bản quan trọng
nhất củ a h ệ th ố n g quản lý đất đai, đó là quá trình x á c lập h ồ s ơ v ề q u yền sở hữu đất

đai, bất đ ộ n g sản, sự đảm bảo v à n h ữ n g th ô n g tin v ề q u y ền sở hữ u đất


IV

H ồ i đ ồ n g thẩm định c ó k ế h o ạ c h thanh tra, k iểm tra v à c o i đây là n h iệm v ụ
th ư ờ n g x u y ê n tron g quá trình triển khai th ự c h iệ n c ô n g tác thu h ồ i đất, kịp th ờ i phát
h iện c á c sai p h ạm , v i ph ạm
G iá c ả đất đai dựa trên ch u y ể n n h ư ợ n g q u y ền sử dụ ng, là tổ n g h ò a g iá trị
h iệ n hành đ ịa tô n h iều n ăm .K h i đ ịn h g iá đất, n g ư ờ i định g iá ph ải căn c ứ v à o n g u y ên
tắc v à p h ư ơ n g pháp định g iá đất; p h ải cân nh ắc đ ầy đủ ảnh h ư ở n g củ a ch ín h sách
đất đai của C hín h ph ủ trên c ơ sở n ắm ch ắ c tư liệ u thị trư ờng đất đai, căn c ứ v à o
nh ữ n g th u ộc tính k in h tể v à tự n h iên củ a đất đai th eo chất lư ợ n g v à tìn h trạng thu lợi
th ơ n g th ư ờn g trong h oạt đ ộ n g k in h tế th ự c tế củ a đất đai.
Đ ể tiến hành c ô n g n g h iệp h o á - h iện đại h o á (C N H - H Đ H ) đất n ư ớ c thì v ố n là
m ộ t y ế u tố quan trọn g, m ộ t đ iều k iệ n k h ô n g th ể th iếu đ ư ợ c nhất là trong g ia i đoạn
đàu củ a quá trình C N H , nền k in h tể c ò n th iếu v ố n n g h iêm trọng v à tiết k iệ m trong
n ư ớ c c ò n quá thấp thì b ổ su n g n g u ồ n v ố n đầu tư bằn g n g u ồ n v ố n n ư ớ c n g o à i là
quan trọng - ch ủ y ế u là v ố n O D A v à FD I.
1.4.

K in h n g h iệ m thu h ồ i đất ở m ột số dự án v à bài h ọ c k in h n g h iệm rút ra

c h o dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g
T ừ kinh n g h iệm thu h ồ i đất ở m ộ t số dự án (D ự án đ ư ờ n g c a o tố c N ộ i B à iL à o C ai; D ự án n ân g cấp, m ở rộn g q u ố c lộ 1A tại H à T ĩnh ) rút ra bài h ọ c ch o dự án
đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ế n C át L in h - H à Đ ơ n g :
C ần c ó m ộ t h ệ th ố n g pháp luật n ói c h u n g v à pháp luật đất đai n ó i riên g rất
đầy đủ, ch i tiết đ ồ n g b ộ , ph ù hợ p v ớ i c ô n g tác quy h o ạ ch , k ế h oạch sử d ụ ng đất
n ă n g đ ộ n g , k h oa h ọ c .

về g iá

đất đ ể b ồ i th ư ờ n g là y ếu tố c ơ bản để n g ư ờ i bị thu h ồ i đất th ự c h iện

tốt c á c chủ trư ơng thu h ồ i đất củ a N h à n ư ớ c.
C ần n ân g c a o g iá trị pháp q u y ền củ a N h à n ư ớ c v ữ n g ch ắc, năn g lự c th ể ch ế
củ a ch ín h q u y ền đ ịa p h ư ơ n g th eo th ẩm q u yền c ó h iệu lự c cao.
N â n g c a o v à chú trọng c ô n g tác tu y ên truyền vậ n đ ộ n g đ ố i v ớ i c á c h ộ gia
đình, c á nhân bị di d ờ i g iả i p h ó n g m ặt bằng.


V

Chương 2: Thực trạng công tác thu hồi đất của dự án đường sắt đô thị
tuyến Cát Linh —Hà Đông
2.1. Khái quát về dự án đường sắt đô thị tuyến Cát Linh - Hà Đông
D ự án “Đ ư ờ n g sắt đô thị H à N ộ i: T u y ến C át L in h - H à Đ ơ n g ” c ó ch ủ đầu tư
là C ụ c Đ ư ờ n g sắt V iệ t N a m , đã đ ư ợ c triển khai từ năm 2 0 0 4 , B á o cá o n g h iên cứ u
khả thi x â y dự ng tu y ến đ ư ờ n g sắt n ày đã đ ư ợ c V iệ n th iết k ế đ ư ờ n g sắt B ắ c K in h v à
T ổ n g C ô n g T y T ư v ấ n th iết kế G T V T (T E D I) h oàn thành từ năm 2 0 0 5 . D ự án đư ợ c
chín h th ứ c ph ê d u yệt th e o q u yết định số 3 1 3 6 /Q Đ -B G T V T củ a B ộ G ia o th ô n g v ận
tải V iệ t N a m , n gày 15 th án g 10 năm 2 0 0 8 . T iêu chu ẩn áp dụ ng ch o dự án dựa trên
Q u y p h ạm th iết kế M etro G B 5 0 1 5 7 - 2 0 0 3 .
- T oàn bộ ch iề u dài tu y ến là 13.05 km , toàn tu y ến c ó 12 ga, tổ n g d iện tích
k h o ả n g 1 9 ,6 ha. T rung tâm đ iều hành khu v ự c D e p o t, nằm trên địa phận p h ư ờ n g
Phú L ư ơ n g , H à Đ ô n g , H à N ộ i.

2.2

Thực trạng công tác thu hồi đất của dự án đường sắt đô thị tuyến

Cát Linh - Hà Đông
C ô n g tác thu h ồ i đất dự án đã c ơ bản h oàn thành v ớ i tổ n g d iện tíc h đất thu
h ồ i đạt 4 0 ,8 h a (đạt trên 9 9 ,2 % ). P h ần tồ n tại c ò n lại rất n h ỏ, tập trung ở quận Đ ố n g
Đ a và Hà Đ ông.

2.3.

Đánh giá công tác thu hồi đất tại dự án đường sắt đô thị tuyến Cát

Linh - Hà Đông
C ô n g tá c thu h ồ i đất lu ôn bám sát v à tuân thủ chặt ch ẽ c á c qu y đ ịn h v ề đền
bù, th u h ồ i đất v à tái đ ịn h cư của C h ín h ph ủ v à Ư B N D cá c tỉnh thành địa ph ư ơ n g.
Đ ộ i n g ũ cán bộ th ự c h iện c ô n g tác thu h ồ i đất, G P M B c ó n ăn g lự c ch u y ên
m ô n tốt, p h ẩ m chất ch ín h trị v ữ n g v à n g , đ ư ợ c b ồ i d ư ỡ n g n ân g c a o th ư ờ n g x u y ên .
N h a n h c h ó n g c ó c á c k iế n n g h ị x ử lý v ớ i c á c ban ngàn h củ a địa p h ư ơ n g v à c ơ
quan ch ủ quản là T ổ n g c ô n g ty Đ ư ờ n g sắt v à B ộ G T V T trong c ô n g tác G P M B .
T hủ tụ c hành ch ín h tron g c ô n g tác thu h ồ i đất c ò n n h iều p h ứ c tạp, c ô n g tác
x ử lý thủ tụ c hành ch ín h tại c á c c ơ quan ch ứ c năn g c ò n ch ậm ch ạp , k é o dài g â y khó
khăn ch o c ơ n g tác triển khai


VI

Đ ộ i n g ũ nhân sự th am g ia thu h ồ i đất, G P M B tại địa p h ư ơ n g th iếu v ề số
lư ợ n g n ên c h ư a kịp thời phản ứ n g trư ớc n h ữ n g tình h u ố n g tiêu cự c x ả y ra trong
c ô n g tác thu h ồ i đất, G P M B
S ự th ay đ ổ i trong q u y h o ạ ch củ a đ ịa p h ư ơ n g g â y g iá n đ oạn ch o c ô n g tác thu
h ồ i đất, ảnh h ư ở n g đ ền quá trình c ũ n g nh ư tiế n đ ộ th ự c h iện c ô n g tác ( như phải
th ay đ ổ i p h ư ơ n g án thu h ồ i đất, G P M B , b ố trí lại khu v ự c tái định cư , .. . ).

S ự th ay đ ổi trong q u y h o ạ ch củ a đ ịa p h ư ơ n g g â y giá n đoạn c h o c ô n g tác thu
h ồ i đất, ảnh hư ở n g đ ền qu á trình cũ n g nh ư tiế n độ th ự c h iện c ô n g tác ( như phải
th ay đ ổi p h ư ơ n g án thu h ồ i đất, G P M B , b ố trí lại khu v ự c tái định cư , .. . ).
T ron g c ô n g tác thu h ồ i đất ch ư a th ự c sự nhận đ ư ợ c sự hợp tác từ p h ía n g ư ờ i
dân g â y ảnh h ư ở n g rất tiê u c ự c đ ến tiế n đ ộ củ a dự án.
T h iế u v ố n ch o c ô n g tác thu h ồ i đất k h ó khăn lớ n nhất

Chương 3: Một số giải pháp đẩy mạnh công tác thu hồi đất dự án
đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông và các dự án dường
sắt đô thi
3.1. Quan điểm, mục tiêu trong công tác thu hồi đất trong công tác thu hồi
đất của dự án đường sắt đô thị tuyến Cát Linh - Hà Đông
V iệ c dự án bị chậm tiế n đ ộ, tă n g tổ n g m ứ c đầu tư c ó n h iều n g u y ên nhân, từ
trượt g iá , th ờ i tiết, thu h ồ i đất c h o đến sự p h ố i hợp g iữ a c á c c ơ quan liê n q u a n ... TP
H à N ộ i lu ôn x á c định c ô n g tác thu h ồ i đất là n h iệm v ụ chính trị quan trọng v à ch ỉ
đạo đ ôn đ ố c , c á c s ở n gàn h , quận, quận q u y ết liệ t triển khai. C ác cấp lãnh đạo T hành
p h ố th ư ờ n g x u y ê n quan tâm sát sao, ch ỉ đ ạo kịp th ờ i để th áo g ỡ cá c v ư ớ n g m ắc v ề
c ơ ch ế , ch ín h sách.

3.2. Các giải pháp đẩy mạnh cơng tác thu hồi đất dự án đường sắt đô thị
tuyến Cát Linh - Hà Đông và các dự án đường sắt đô thị khác
V iệ c th iếu v ố n ch o c ô n g tác G P M B lu ơ n là k h ó khăn lớ n nhất. V ì v ậ y cần
c á c ban n gàn h, ch ứ c n ăn g ph ải ch ủ đ ộ n g c ó n h ữ n g b iệ n pháp k h ắc p h ụ c nhằm kịp
th ờ i hoàn thành tiế n độ đ ư ợ c g ia o .
T h ư ờ n g x u y ê n th eo d õ i v à áp d ụ ng c á c b iện pháp cần th iết nh ằm duy trì sự
ổn định củ a g iá đất, k h ô n g đ ể x ả y ra trư ờng h ọ p b iến đ ộ n g đ ộ t b iến v à sốt g iá đất


V ll

ảo; đ ồ n g thời sử d ụ n g m ột h ệ th ố n g ch ín h sách , b iện pháp, v à c ô n g cụ đ iều tiết tác
đ ộ n g v à o thị trư ờng, h ư ớ n g dẫn thị trường, h ư ớ n g dẫn g iá c ả v .v ..,
N h ữ n g cản trở trong khâu thủ tụ c hành ch ín h v ớ i cá c ch ú đầu tư gầ n như là
bất khả k h áng. V ì v ậ y N h à n ư ớ c cần c ó n h ữ n g b iện pháp th áo g ỡ , g iả i q u y ết nhằm
hạn c h ế sự ch ậ m trễ k é o dài ch o c á c dự án, g â y th iệt hại ch o ch ủ đầu tư v à ở đây là
c ả N g â n sá ch N h à n ư ớ c.
C ô n g tác thu h ồ i đất củ a dự án, m à đ ặc b iệ t là c á c dự án lớ n th ư ờ n g c ó kh ối
lư ợ n g c ơ n g v iệ c k h ổ n g lồ v à đầy p h ứ c tạp. B ở i v ậ y , m u ố n th ự c h iệ n tốt đ ư ợ c c ơ n g
tác n ày, đ ị i h ỏ i đ ội n g ũ cán b ộ th am g ia thu h ồ i đất, G P M B ph ải c ó n ăn g lự c trình
độ nhất định, đ ồn g th ờ i cũ n g ph ải c ó tinh thần, trách n h iệm v à ph ẩm chất đạo đức
tốt, c ù n g v ớ i đ ó là tăn g c ư ờ n g số lư ợ n g cán b ộ c h o c ô n g tác thu h ồ i đât, G P M B .
C ô n g tác vậ n đ ộ n g tu y ên truyền d o đ ịa p h ư ơ n g tổ ch ứ c th ự c h iện . T u y nh iên
B a n quản lý dự án đ ư ờ n g sắt n ên tíc h c ự c h ơ n c ù n g v ớ i đ ịa p h ư ơ n g tham g ia c ô n g
tác n ày nh ằm n ân g c a o h iệ u quả cù n g v ớ i đ ó cá c dự án củ a B an quản lý dự án
đ ư ờ n g sắt tại địa p h ư ơ n g v ề sau cũ n g dễ d àn g đ ư ợ c th ự c h iện hơn.
H ồn thiện c ơ n g tác tổ chức thực hiện kế hoạch thu hồi đất nông nghiệp ở các cấp.
T h ố n g k ê, rà so á t lại tìn h hìn h lao đ ộ n g , v iệ c làm ở nh ữ n g khu v ự c c ó đất bị
thu h ồ i, từ đ ó x â y d ự n g kế h o ạ c h đào tạo la o đ ộ n g ở địa p h ư ơ n g, x â y dự n g đề án
phát triển n g u ồ n nhân lự c để tạo v iệ c làm c h o dân cư
B a n quản lý d ự án đ ư ờ n g sắt th am m ư u v ớ i B ộ G T V T v à T ổ n g c ụ c Đ ư ờ n g
sắt tro n g c á c c h ín h sá ch , th ủ tụ c hành ch ín h tro n g c ô n g tá c thu h ồ i đất

3.3.

Một số kiến nghị để hồn thiện cơng tác thu hồi đất cho các dự án

đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố Hà Nội.
C oi trọng c á c p h ư ơ n g th ứ c h ỗ trợ tài ch ín h v à quá trình g iả i q u y ết g iấ y tờ
nh à đất, cấp sổ đỏ
Phát h u y v a i trò của c á c tổ c h ứ c quần ch ú n g k h u y ến k h ích c ộ n g đ ồ n g tham

g ia v à o dự án thu h ồ i đất.
C ục Đ S V N cầ n tích c ự c p h ố i hợ p v ớ i B a n Q L D A Đ S n g h iên cứ u đánh giá
cá c d ự án khả thi v à tiếp tụ c g ia o cá c dự án p h ù h ọ p c h o B a n Q L D A Đ S th ự c h iện
quản

lý.


TRƯỜNG ĐẠI
■ HỌC
■ KINH TÊ QUÔC DÂN
----------- £ 0 £ D ^ O S G 8 -----------

TRẦN THỊ HÒA

NGHIÊN cú u THỰC TRẠNG VÀ ĐÊ XUẤT GIẢI PHÁP
NHẰM ĐẨY MẠNH CỒNG TÁC THU HỐI ĐẤT Dự ÁN
ĐƯỜNG SẮT ĐỒ THỊ TUYẾN CÁT LINH - HÀ ĐỖNG

Chuyên ngành: Kinh tế và quản lý địa chính

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS.PHẠM LAN HƯƠNG

HÀ NỘI, MẪM 2014
4


1

MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
T rong sự n g h iệp phát triển kinh tế đất nư ớ c, nhất là thời gian gần đây v iệ c x â y
dựng c ơ s ở hạ tầng, khu c ô n g n gh iệp , khu đô thị m ớ i đã phát triển nhanh ch ón g, đáp
ứ n g y ê u cầu C N H -H Đ H đất n ư ớ c v ớ i m ụ c tiêu đưa n ư ớ c ta trở thành m ột n ư ớ c C ô n g
ngh iệp v ớ i tổ n g d iện tích c á c K hu c ô n g n g h iệp đạt hơn 8 0 .0 0 0 ha v à o năm 2 0 2 0 .
Trước th ờ i đại m ớ i, ch ú n g ta c ó nh ữ ng thời c ơ m ớ i so n g cũ n g phải đ ố i m ặt v ớ i những
thách th ứ c h ết sứ c to lớ n v à n ặn g n ề, đặc b iệt là nhu cầu v ề thu h ồ i đất. V iệ c thu h ồi
đất p h ụ c v ụ phát triển kinh tế đất n ư ớ c m à chủ y ểu là phát triển c ô n g n gh iệp trong
thời gia n n gắn tăng nhanh ảnh hư ở n g trực tiếp đến m ộ t bộ phận k h ô n g nhỏ dân cư
n ôn g thôn, nhất là dân cư n ô n g thôn m iền núi cả v ề đờ i số n g v à v iệ c làm là m ột thực
tế kh ách quan. T ình trạng th iếu v iệ c làm dẫn đến thất n gh iệp c ó n g u y c ơ tái n g h èo
ch o n gư ờ i lao đ ộn g h iện n ay đang d iễn ra h ết sứ c p h ứ c tạp, đặc b iệt là đối v ớ i lao
đ ộn g n ô n g th ôn, lao đ ộn g phải ch u yển đ ổi n g h ề n gh iệp do q trình đơ thị h ố v à bị
thu h ồ i đất để x â y dựng các khu c ô n g n gh iệp , khu đô t h ị,.. .Đ â y cũ n g là thách thức, là
v ấ n đề lớn đ ối v ớ i c h iến lư ợ c phát triển n ô n g n g h iệp , n ơ n g th ơn n ó i riên g, phát triển
đất n ư ớ c n ó i ch u n g.
T h ự c tế h iện n ay c h o th ấy, c ô n g tác thu h ồ i đất củ a n g ư ờ i dân đ ể p h ụ c v ụ
phát triển cá c d ự án đầu tư trong n ư ớ c, n ư ớ c n g o à i c h o nh ữ n g n g ư ờ i bị thu h ồ i đất
là v ấn đ ề h ết sứ c nhạy cảm , ph ứ c tạp đ ò i h ỏ i ph ải g iả i qu yết c ô n g bằn g, dân chủ,
m in h bạch , dứt đ iếm . G iải q u y ết k h ô n g th o ả đán g q u y ền lợ i của n g ư ờ i dân c ó đất bị
thu h ồ i v à nh ữ n g n g ư ờ i bị ảnh h ư ở n g khi thu hồi đất đ ể dẫn đến b ù n g phát khiếu
k iện , đặc b iệt là n h ữ n g k h iếu k iện tập th ể đ ô n g n g ư ờ i, sẽ trở thành v ấn đề x ã h ộ i
p h ứ c tạp, ảnh h ư ở n g n g h iê m trọng đến tìn h hình an n in h trật tự, m ất ổn định x ã hội
v à phần nào ảnh h ư ở n g đ ến lò n g tin củ a n g ư ờ i dân đ ố i v ớ i cá c ch ín h sách của Đ ả n g
v à N h à n ư ớ c. M ặ c kh ác, N ế u v iệ c thu h ồ i đất bị lạm dụ ng, qu ỹ đất n ô n g n g h iệp bị
g iả m dần, nhất là q u ỹ đất trồn g m ầu v à lú a v ề lâu dài c ó thể ảnh h ư ở n g tới an ninh
lư ơ n g th ự c q u ố c gia.

2

T hu h ồ i đất, g iả i p h ó n g m ặt bằn g để th ự c h iện cá c c ô n g trình qu ốc p h ị n g an
ninh, lợ i ích q u ốc g ia , cơ n g c ộ n g , phát triển kinh tế là m ột khâu quan trọng, then chốt
của quá trình phát triển. D ự án đầu tư x â y dựng c ơ n g trình “Đ ư ờ n g sắt đô thị H à N ộ i:
T u y ến C át L inh - H à Đ ô n g ” là m ộ t dự án trọng đ iểm củ a q u ốc g ia d o C ục đư ờ n g sắt
V iệ t N a m thuộc B ộ G iao th ôn g vậ n tải làm ch ủ đầu tư. T rong quá trình thực h iện dự
án từ tháng 1 1 /2 0 0 8 đến nay, m ặc dù đã đư ợ c sự quan tâm của C hính phủ, U B N D
thành p h ổ, U B N D quận Đ ố n g Đ a, Ư B N D quận H à Đ ô n g , Ư B N D quận T hanh X uân,
các ngàn h, cá c cấp nh ư n g c ô n g tác thu h ồ i đất vẫ n gặp n h iều khó khăn, bất cập, còn
h ộ dân ch ư a đ ồn g ý v ớ i m ứ c g iá đến bù n ên ch ư a bàn g ia o m ặt bằng ch o chủ đầu tư,
v iệ c di ch u y ển n gh ĩa trang Trinh L ư ơ n g cị n ch ậm v ì th ế ch o đến thời đ iểm h iện tại
v ẫn ch ư a h oàn thành, ảnh h ư ở n g đến tiến độ th ự c h iện c ơ n g trình.
V ì v ậ y v iệ c n g h iê n cứ u làm rõ th ự c trạng c ô n g tác thu h ồ i đất củ a dự án sẽ
rút ra đ ư ợ c n h ữ n g b ài h ọ c kin h n g h iệm v à g iả i pháp g ó p phần x â y dự n g ch ín h sách
củ a T hành p h ố H à N ộ i từ đ ó đưa ra cá c g iả i p h áp đú ng v à toàn d iện , đáp ứ n g đư ợ c
y ê u cầu đặt ra để đ ẩy nhanh c ô n g tác thu h ồ i đất.
T ừ nh ữ ng v ấn đề đã n êu ở trên, câu h ỏ i cần đặt ra trong quá trình n g h iên cứu:
- T ại sa o cần thu h ồ i đất để th ự c h iện dự án?
- N h ữ n g y ế u tố n ào ảnh h ư ở n g đ ến c ô n g tác thu h ồ i đất củ a dự án?
- B à i h ọ c kinh n g h iệm thu h ồi đât từ dự án Cát L inh - H à Đ ô n g rút ra ch o các
dự án đư ờ n g sắt đô thị khác ?
- T h ự c trạng thu h ồi đất của dự án đư ờ n g sắt đô thị tu yến Cát L inh - H à Đ ô n g
- V iệ c thực hiện các chính sách trong quá trình thu hồi đất tại dự án như thế nào?
- C ác vấn đề bất cập tron g ch ín h sá ch v à cá c k h ó khăn, v ư ớ n g m ắc trong quá
trình thực h iệ n thu h ồ i đất tại dự án n g h iên cứ u?
- C ác giải pháp nào cần đưa ra để thực h iện tốt chính sách thu h ồi đất tại dự án?
Đ ể làm rõ đ ư ợ c n h ữ n g v ấ n đ ề trên, tô i tiến hành th ự c h iện đề tài: “ Nghiên

cứu thực trạng và để xuất giải pháp nhằm đẩy mạnh công tác thu hồi đất dự án
đường sắt đô thị tuyến Cát Linh - Hà Đông”.


3

1.2. Mục tiêu nghiên cứu
- N g h iê n cứ u c ơ sở lý luận v ề v ấ n đ ề th ự c h iệ n c ô n g tác thu h ồ i đất.
- N g h iê n cứ u th ự c trạng th ự c h iện c ô n g tác thu h ồ i đất, b ồ i th ư ờ n g, h ỗ trợ
g iả i p h ó n g m ặt b ằn g củ a dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ơ n g , trong
đó là m rõ nh ữ ng hạn c h ế củ a c ô n g tác này v à ch ỉ ra n g u y ên nhân dẫn đến nh ữ n g
hạn c h ế tron g thực h iện dự án.
- Đ ề xuất giải pháp khắc phục những hạn ch ế cho dự án n ói riêng v à cơ n g tác thu
hồi đất nói chung cho các dự án đường sắt đô thị khác trên địa bàn thành phố H à N ộ i.

1.3. Phạm vi nghiên cứu
-

về nội dung-,

áp dụ ng lý luận v ề thu h ồ i đất để n g h iên cứ u thực trạng c ô n g

tác thu h ồ i đất tại dự án đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L inh - H à Đ ô n g từ đó đề xuất
giải pháp để g iả i q u y ết tồ n tại hạn c h ế củ a c ô n g tác thu h ồ i đất.
-

về không gian:

dự án đ ư ờ n g sắt đô thị tu y ến C át L inh - H à Đ ô n g

về thời gian: từ

thời đ iểm th áng 1 0 /2 0 0 8 c ó q u yết định p h ê d u y ệt dự án đầu

tư x â y d ự n g c ơ n g trình đ ư ờ n g sắt đ ô thị tu y ến C át L in h - H à Đ ô n g đ ến nay.

1.4. Phưong pháp nghiên cứu
- Đ iề u tra, thu thập số liệu , tài liệ u trong v à n g o à i n ư ớ c c ó liê n quan đến
c ô n g tác thu h ồ i đất: q u y h o ạ c h tổ n g th ể m ặt b ằn g củ a dự án, bản v ề trích đo khu
đất bị thu h ồ i tại dự án; c á c v ă n bản, chín h sá ch c ó liê n quan đ ến c ô n g tác thu h ồ i
đất, g iả i p h ó n g m ặt b àn g khi N h à n ư ớ c thu h ồ i đất ở cá c dự án như k h ung g iá đất
củ a C h ín h phủ, g iá quy định của U B N D thành p h ố H à N ộ i.
- P h ư ơ n g pháp th ốn g k ê, tổ n g hợp số liệu: từ cá c số liệ u đ ư ợ c thu thập, đ iều
tra từ dự án tiển hành x ử lý số liệ u qua cá c phần m ề m w ord , e x c e l, autocad.
- P h ư ơ n g pháp phân tích , s o sánh: n g h iên cứ u c ô n g tác th u h ồ i đất ở 1 số dự
án kh ác rút ra bài h ọ c k in h n g h iệ m c h o dự án.
- P h ư ơ n g pháp phân tích v à đánh g iá tổ n g hợp: đánh g iá thực trạng cô n g tác
thu h ồ i đất, b ồ i th ư ờn g, h ỗ trợ của dự án v à đề xuất cá c giả i pháp c ó tính kh oa h ọ c v à
phù h ọ p v ớ i thực tiễn cao, g ó p phần h ồn th iện v iệ c thực h iện ch ín h sách thu h ồ i đất.


4

1.5. Kết cấu luân văn
N g o à i lờ i m ở đầu, k ết lu ận , m ụ c lụ c v à tài liệ u th am kh ảo; đ ề tài b ao g ồ m
3 ch ư ơ n g :
C h ư ơ n g 1: C ơ s ở k h o a h ọ c v ề c ô n g tác thu h ồ i đất
C h ư ơ n g 2: T h ự c trạng c ô n g tác thu h ồ i đất củ a dự án đ ư ờ n g sắt đô thị tu yển
C át L inh - H à Đ ô n g .
C h ư ơ n g 3: M ộ t s ố g iả i pháp đ ẩy m ạn h c ô n g tác thu h ồ i đất dự án đư ờ n g sắt

đô thị tu y ến C át L in h -H à Đ ô n g v à cá c án đ ư ờ n g sắt đ ô thị.


5

CHƯƠNG 1
C Ở SỞ K HOA H ỌC VÈ CỒNG TÁC THU HỒI ĐẤT
•

1.1. Khái niệm và sự cần thiết phải thu hồi đất
1.1.1. Khái niệm thu hồi đất
Đ ất đai là n g u ồ n tài n g u y ê n v ô cù n g quý g iá , c ó v a i trị quan trọng đặc b iệt
trong đ ò i số n g k in h tế - x ã h ộ i củ a m ỗ i q u ố c g ia . Đ ấ t đai n ư ớ c ta c ó c ơ cấu p h o n g
p h ú đa dạng như: đất n ô n g n g h iệp , đất rừng, đất c ô n g n g h iệp , đất khai th ác k h oán g
sản. T ất cả đ ư ợ c quản lý , sử dụ ng, khai th ác m ộ t cá ch h ợ p lý k h oa h ọ c sẽ trở thành
n g u ồ n lự c lớ n m ạnh. Đ iề u 53 H iế n pháp năm 2 0 1 3 đã k h ẳn g định: “đất đai, rừng
nú i, sô n g , h ồ, n g u ồ n n ư ớ c tài n g u y ê n th iên n h iên trong lò n g đất, n g u ồ n lợ i ở v ù n g
b iển , th ềm lụ c đ ịa v à v ù n g tr ờ i...đ ề u th u ộc sở hữu tồn dân” . T ính nhất qn trong
quan n iệ m x â y d ự n g c h ế độ s ở hữ u toàn dân đ ư ợ c tiếp tụ c kh ẳn g định tại Đ iề u 1
L uật đất đai n ăm 2 0 1 3 : “ .. .N h à n ư ớ c đại d iện ch ủ sở hữ u toàn dân v ề đất đ ai” . Trên
tin h thần đ ó, N h à n ư ớ c ta trong quá trình quản lý đã sử dụ ng n h iều b iệ n pháp kh ác
nhau đ ể phân p h ố i v à phân p h ố i lại q u ỹ đất q u ố c g ia c h o n h iều ch ủ sử dụng. M ột
trong n h ữ n g b iện pháp đó ch ín h là thu h ồ i đất.
T hu h ồ i đất k h ô n g ch ỉ h iể u m ộ t c á ch thuần túy là N h à n ư ớ c sẽ tư ớ c đi qu yền
sử d ụ n g củ a cá c ch ủ sử d ụ ng đất m à qua đ ó để th iết lập m ộ t quan h ệ sử dụ ng đất
m ớ i ph ù hợ p v ớ i lợ i ích N h à n ư ớ c v à x ã h ộ i. T h ự c tế thu h ồ i đất là g ia i đ oạn k ết
th úc v iệ c sử d ụ n g đất củ a ch ủ th ể n ày n h ư n g là b ư ớ c k ế tiếp củ a v iệ c sử dụng đấ
cu a m ộ t ch ủ thể m ớ i. D o v ậ y c á c quy định v ề thu h ồ i đất cần k ết n ố i đ ư ợ c ba lợ i ích
củ a ba chủ th ể quan trọng là: N h à n ư ớ c - ch ủ đầu tư - n g ư ờ i bị thu h ồ i đất
G iáo trình L uật đất đai - trư ờng Đ ạ i h ọ c L uật H à N ộ i đưa ra đ ịn h n g h ĩa v ề

thu h ồ i đất n h ư sau: “thu h ồ i đất là v ă n bản hành ch ín h củ a c ơ quan nhà n ư ớ c c ó
th ẩm q u y ền nh ằm ch ấm dứt m ộ t quan h ệ pháp luật đất đai đ ể p h ụ c v ụ lợ i ích của
N h à n ư ớ c củ a x ã h ộ i h o ặ c x ử lý hành ch ín h hành v i v i p h ạm pháp luật đất đai của
n g ư ờ i sử d ụ ng đất” .
T h eo k h oản 11 Đ iề u 3 L uật đất đai n ăm 2 0 1 3 thì n h à n ư ớ c thu h ồ i đất đư ợ c
hiểu: “là v iệ c N h à n ư ớ c q u y ết định thu lại q u y ền sử d ụ n g đất của n g ư ờ i đ ư ợ c N h à


6

n ư ớ c trao q u y ền sử d ụ n g đất h o ặ c thu lại đất của n g ư ờ i sử d ụ n g đất v i ph ạm pháp
luật v ề đất đ a i.” .
T ừ c á c định n g h ĩa trên, thu h ồ i đất đ ư ợ c h iểu dư ớ i hai g ó c đ ộ c ơ bản, đó là:
T h ứ nhất, thu h ồ i đất là m ộ t b iệ n pháp pháp lý làm ch ấ m dứt quan h ệ pháp
luật đất đai đ ư ợ c th ể h iệ n dư ới h ìn h th ứ c là m ộ t q u yết định hành ch ín h củ a c ơ quan
nhà n ư ớ c c ó th ẩm q u y ền v ề g ia o đất, c h o th u ê đất. Đ â y là q u y ết đ ịn h th ể h iện q u y ền
lự c nhà n ư ớ c nhàm th ự c thi m ột trong nh ữ n g n ộ i d u n g củ a nhà n ư ớ c v ề quản lý đất
đai. V ì v ậ y , thẩm q u y ền thu h ồ i đất phải tuân thủ Đ iề u 6 6 L uật đất đai năm 2 0 1 3 .
M ộ t q u y ết định thu h ồ i đất k h ô n g đú ng thẩm q u y ền h o ặ c trái thẩm q u y ền k h ôn g
làm ch ấ m dứt quan h ệ pháp luật đất đai, v í dụ như q u y ết định thu h ồ i đất củ a chủ
tịc h ủ y ban nhân dân cấp quận đ ố i v ớ i đất g ia o c h o tổ c h ú c sử dụ ng đất. C h o n ên
m ọ i q u y ết định thu h ồ i đất ph ải tuân thủ q u y đ ịn h v ề thẩm q u y ền thu h ồ i đất.
T hứ hai, v iệ c thu h ồ i đất phải xuất phát từ nh u cầu N h à n ư ớ c v à x ã h ộ i h oặc
là b iện pháp c h ế tài nh ằm x ử lý cá c v i ph ạm pháp luật đất đai củ a n g ư ờ i sử dụng
đất. Đ iề u n ày c ó n g h ĩa N h à n ư ớ c thu h ồ i đất để sử d ụ ng v à o m ụ c đ ích q u ố c p h ò n g ,
an nin h, lợ i ích q u ố c g ia , lợ i íc h c ô n g c ộ n g , phát triển k in h tế th e o cá c trường hợp
q u y định tại N g h ị đ ịn h 8 4 /2 0 0 7 /N Đ -C P n g à y 2 5 th án g 05 năm 2 0 0 7 . M ặt khác,
trong số n h iều lý d o đ ể nh à n ư ớ c thu h ồ i đất thì cá c v i ph ạm pháp luật đất đai của
n g ư ờ i sử d ụ n g đất c h iế m m ộ t tỷ lệ đán g kể. Đ â y là c á c trư ờng h ọ p k h ôn g tuân thủ
cá c q u y đ ịn h củ a N h à n ư ớ c v ề quản lý đất, v i ph ạm v ớ i qu y m ô v à m ứ c đ ộ n g h iêm

trọng dẫn tớ i hậu quả là N h à nư ớ c ph ải tư ớ c đi q u y ền sử dụ ng đất củ a h ọ. T hu hồi
đất là m ộ t b iện pháp cầ n th iết đế ch ấm dứt sự v i ph ạm củ a n g ư ờ i sử d ụ ng đất v à lập
lại k ỷ c ư ơ n g trong q u ản lý nhà n ư ớ c v ề đất đai.
T ó m lại: ta c ó th ể h iểu m ột c á ch tổ n g quát v ề khái n iệ m thu h ồ i đất n h ư sau:
T hu h ồ i đất là v iệ c N h à n ư ớ c ra q u y ết định hành ch ín h đ ể thu lại đất h o ặ c q u y ền sử
dụ ng đất đã trao c h o tổ ch ứ c, hộ g ia đình, c á c nhân. T hu h ồ i đất xuất phát từ nhu
cầu củ a N h à n ư ớ c v à x ã h ộ i, h o ặ c là cá c c h ế tài đ ư ợ c áp d ụ n g nh ằm xuất p h át từ
nhu cầu củ a N h à n ư ớ c v à x ã h ộ i, h o ặ c là c á c c h ế tài đ ư ợ c áp dụ ng nh ằm x ử lý các
hành v i v i ph ạm ph áp luật đất đai.


7

1.1.2. S ự cần thiết ph ải thu hồi đất
T ron g quá trình h ộ i nhập phát triển cù n g th ế g iớ i, nhà n ư ớ c cần ph ải thu h ồi
đất m ột b ộ p h ận dân c ư đan g sử d ụ ng đ ể tạo m ặt b ằn g v à k ết cấu h ạ tần g c h o sản
xuất, c ô n g n g h iệp , d ịc h v ụ tạo tiền đ ề đ ể th ú c đẩy c ơ n g n g h iệp h óa, h iện đại h óa
n ền k in h tế q u ố c dân. S ự cần th iết ph ải thu h ồ i đất đ ư ợ c th ể hiện:
T hu h ồ i đất đ ể c ó m ặt bằn g x â y d ự n g c á c c ơ sở sản xu ất C N , khu C N , khu
ch ết xuất, khu k in h tế m ở , thu hút đầu tư tron g v à n g o à i n ư ớ c c h o phát triển k in h tế
x ã h ộ i của đất n ư ớ c. M u ố n phát triển h ệ th ố n g sản xu ất c ô n g n g h iệp thì k h ơ n g thể
k h ơ n g ch u y ể n m ột lư ợ n g d iện tích nhất định đất đai c h o v iệ c tạo lập m ặt b ằn g triển
khai h oạt đ ộ n g sản x u ấ t n ày.
D o nằm trong m ộ t c ơ cấu kinh tế, c á c ngàn h k in h tể c ó quan h ệ tác đ ộ n g thúc
đẩy, h ỗ trợ lẫn nhau, n ên sự phát triển sản xuất C N , tất y ế u ph ải phát triển các
ngản h k in h tế d ịch v ụ , x â y d ự n g k ết cấu hạ tần g như sân bay, b ến cản g, h ệ th ốn g
đ ư ờ n g g ia o th ô n g , h ệ th ố n g lư ớ i đ iện q u ố c g ia , h ệ th ố n g th ô n g tin , liê n lạc, bưu
ch ín h , v iễ n th ơ n g , h ệ th ố n g th ủy lợ i v à phát triển đ ô thị. Đ iề u n à y đ ò i h ỏ i p h ải m ở
rộn g d iệ n tíc h thu h ồ i đất đã v à đ an g sử d ụ n g v à o sản xu ất c ô n g n g h iệp , lâm n g h iệp
đ ể c h u y ể n sa n g phát triển sản xuất C N , d ịch v ụ , x â y d ự n g kết cấu hạ tần g v ì lợ i ích

ch u n g củ a n ề n k in h tế q u ố c dân v à phát triển đ ô thị.
V iệ c thu h ồ i đất n ô n g n g h iệp , n ô n g th ôn c h o phát triển C N , d ịch v ụ , x â y
d ự n g đô thị v à x â y d ự n g k ết cấu hạ tần g là cần th iết k h ô n g chỉ đơn thuần bắt n g u ồ n
từ y ê u cầu C N H , H Đ H m à cị n từ ch ín h y ê u cầu p h át triển kinh tế, x ã h ộ i củ a khu
v ự c n ô n g th ôn. V iệ c phát triển sản xu ất c ô n g n g h iệp k h ô n g ch ỉ tạo ra c ơ h ộ i v iệ c
làm m ớ i, ổn định hơ n để n g ư ờ i lao đ ộ n g c ó thu nhập c a o hơn so v ớ i làm v iệ c trong
n ô n g n g h iệp , tạo đ iều k iệ n c h u y ể n d ịc h la o đ ộ n g từ n ô n g n g h iệp , n ô n g th ôn sang
C N , d ịch v ụ v à thành th ị, m à c ò n tạ o ra n h ữ n g đ iều k iệ n m ớ i đ ể m ở rộn g thị trường
c h o phát triển n ô n g n g h iệp , n ô n g th ôn. N h ữ n g sản p h ẩm đ ư ợ c tạo ra từ C N sẽ là
nh ữ n g y ế u tố sản xu ất v à h àn g tiê u d ù n g đáp ứ n g tốt h ơ n nhu cầu sản xuất v à đời
số n g củ a n g ư ờ i dân n ô n g th ôn. N h ờ phát triển C N m à n g ư ờ i dân n ô n g thôn m à có