Hoàn thiện cơ chế quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp ở việt nam (qua nghiên cứu thực tiễn cục thuế tỉnh nghệ an)

LOH CAM DOAN
Toi xin cam doan day la cong trinh nghien ciru cua

rieng toi. Cac so lieu dan ra trong luan van co nguon gdc

day du va trung thuc, ket qua dong gop cua luan van la

moi va chua tung duoc ai cong bo trong bat cu cong trinh
nao khac.

Tac gia

Tran Thi Anh Tuyet


LOI CAM ON
De hoan thanh luan van nay, Tac gid xin bay to Idng biet cfn sau sac tai
cac thay cd giao trong Hoi dong Khoa hoc Truong Dai hoc Kinh Te Quoc
r
r
r
Dan, Khoa Kinh te chinh tri Truong Dai hoc Kinh Te Quoc Dan, Vien dao tao

sau dai hoc Truong Dai hoc Kinh Te Quoc Dan, Lanh dao va cac dong

nghiep Cue thue Nghe An, dac biet la su giup da, chi bao hudng dan tan tinh
cua TS. Do Kim Hoa.
r

r

,

\

Chac chan rang luan van khong tranh khdi nhung sai sot nhat dinh. Tac
gid rat mong nhan duac su gop y cua cac thay cd giao, cac ban dong nghiep
9

7

A

cung toan the ban doc de de tai nghien cuu duac hoan thien.


MUC
LUC
•
•
LOT CAM DOAN

LOI CAM ON

DANH MUC CAC TtT VIET TAT
DANH MUC CAC BANG, BlfiU, SO DO

TOM TAT LUAN VAN

PHAN MO DAU.......................................................................................................................... 1

Chuong 1: NHUNG VAN DE

LY LUAN VA KINH NGHIEM THlTC

TIEN VE HOAN THIEN CO CHE QUAN LY THUE TNDN.................... 5
1.1.

Tong quan ve thue TNDN va QLT TNDN......................................................... 5

1.1.1. Mot so van de ve thue va thue TNDN................................................................ 5
1.1.2. Quan ly thue TNDN: Quan niem, muc tieu, nguyen tac quan ly..................... 8
1.2.

Noi dung, nhan to anh hirong va sir can thiet hoan thien co' che quan

ly TNDN.......................................................................................................................... 12

1.2.1. Khai quat chung ve co che QLT TNDN........................................................... 12
1.2.2. Noi dung hoan thien cor che QLT TNDN........................................................ 13

1.2.3. Nhan to anh huong den hoan thien co che QLT TNDN............................... 18
1.2.4. Sir can thiet phai hoan thien co che QLT TNDN........................................... 22
1.3.

Kinh nghiem xay dung va hoan thien co’ che QLT TNDN cua mot so
r

r

r

Quoc gia, dia phuong va bai hoc doi vol Cue thue Nghe An...................... 24

1.3.1. Kinh nghiem co che quan ly thu thue TNDN cua cac Quoc gia: Nga, cac
nude khu vuc Asean............................................................................................ 24

1.3.2. Kinh nghiem co che quan ly thu thue TNDN tai Tinh Thanh Hoa................27

1.3.3. Bai hoc kinh nghiem doi vdi viec hoan thien co che quan ly thu thue

TNDN.................................................................................................................. 28
Chiroug 2: THUC TRANG VAN DUNG CO CHE QUAN LY THUE THU
NHAP
THUE NGHE
• DOANH NGHIEP
• TAI
• CUC
•
• AN........................... 29
2.1.

Khai quat tinh hinh phat trien cac doanh nghiep tren dia ban tinh

Nghe An..........................................................................................................................29

2.1.1. Tong quan tinh hinh phat trien kinh te Tinh Nghe An.................................... 29


2.1.2. Tong quan tinh hinh phat trien doanh nghiep d Tinh Nghe An.................... 31

2.2.

Tinh hinh thuc hien co' che QLT TNDN 6' Tinh Nghe An........................... 33

2.2.1. Tinh hinh thuc hien chinh sach ve QLT TNDN d Tinh Nghe An..................... 33

2.2.2. Hien trang quy trinh QLT TNDN d Nghe An.................................................. 34
2.2.3. Tinh hinh td chuc thuc hien QLT TNDN..........................................................37
2.2.4. Tinh hinh kiem tra. thanh tra QLT TNDN........................................................50
2.3.

Danh gia thuc trang co' che QLT TNDN tren dia ban Nghe An................54

2.3.1. Ket qua dat duoc........................................................

54

2.3.2. Han che va nguyen nhan.....................................................................................57
Chiroug 3: PHUONG HUONG VA GIAI PHAP HOAN THIEN CO CHE
QUAN LY THUE THU NHAP DOANH NGHIEP....................................... 64
3.1.

Dinh huong hoan thien co1 che QLT TNDN......................................................64

3.1.1. Boi canh kinh te - xa hoi anh huong den hoan thien co che QLT TNDN d

Viet Nam.............................................................................................................. 64
3.1.2. Phuong huong hoan thien co che QLT TNDN................................................ 68
3.2.

Giai phap hoan thien co- che QLT TNDN......................................................... 70

3.2.1. Hoan thien van ban chinh sach ve QLT TNDN............................................... 70
3.2.2. Hoan thien bo may phu hop muc tieu QLT...................................................... 71
3.2.3. Nhom giai phap ve to chuc thuc hien QLT TNDN..........................................72
3.2.4. Tang cudng thanh tra, kiem tra QLT................................................................. 75

3.2.5. Nang cao nang luc cua cac co quan QLT.......................................................... 80
3.3.

Nhirng kien nghi.......................................................................................................... 84

3.3.1. Kien nghi vdi Quoc Hoi...................................................................................... 84

3.3.2. Kien nghi vdi bo Tai chinh, Tong cue Thue.................................................... 86
3.3.3. Kien nghi vdi Cap uy, chinh quyen dia phuong............................................... 87
KET LU AN................................................................................................................................. 88
TAI LIEU THAM KHAO.................................................................................................... 90


DANH MUC CAC Tit VIET TAT

CNH, HDH

Cong nghiep hoa, hien dai hoa

CNXH

Chu nghia xa hoi

CQT

Co quan thue

QLT

Quan ly thue

TNDN

Thu nhap doanh nghiep

GTGT

Gia tri gia tang

NNT

Ngudi nop thue

QLNN

Quan ly nha nunc

NSNN

Ngan sach nha nude

TNHH

Trach nhiem huu han

DNTN

Doanh nghiep tu nhan

SXKD

San xuat kinh doanh

CTN DV

Cong thuong nghiep - dich vu

NQD

Ngoai quoc doanh

KH&CN

Khoa hoc va cong nghe

DKKD

Dang ky kinh doanh


DANH MUC CAC BANG, BIEU, SO DO

DUNG TRONG LUAN VAN

I. BANG

Bang 2.1.

Danh sach DN dang ky KD theo dia ban den nam 2010..................... 32

Bang 2.2:

Ket qua thu thue TNDN tren dia ban...................................................... 39

Bang 2.3.

Ket qua thu thue TNDN theo don vi quan ly thu................................. 40

Bang 2.4.

Ket qua thu ngan sach tren dia ban tinh Nghe An................................ 40

Bang 2.5.

Ket qua thue hien cong tac tuyen truyen............................................... 42

Bang 2.6:

Ket qua ho trq NNT.................................................................................. 42

Bang 2.7:

Ket qua dang ky, cap ma so thue doanh nghiep................................... 43

Bang 2.8.

So doanh nghiep ke khai nop thue nam 2010........................................44

Bang 2. 9.

Thong ke tinh hinh nop to khai thue TNDN.........................................46

Bang 2.10:

Ket qua mien, giam thue TNDN............................................................. 47

Bang 2.11.

Tinh hinh no thud TNDN ttr 2008-2010.................................................50

Bang 2.12.

Ket qua kiem tra tai tru so DN.............................................

Bang 2.13.

Ket qua thanh tra qua cac nam 2008-2010............................................ 52

Bang 2.14.

Tong hop ket qua ra soat mien, giam thue TNDN............................... 53

51

II. BIEU DO

Bieu do 2.1.

Ket qua thu ngan sach tinh Nghe An................................................... 41

Bieu do 2.2. Tinh hinh DN phat sinh qua cac nam 2008 - 2010.............................. 43
Bieu do 2.3. Ket qua truy thu thue TNDN qua thanh tra.......................................... 52

III. SO DO

So do 2.1.

He thong bo may QLT tinh Nghe An..................................................... 38

So do 2.2.

Mo hinh tong the cua quy trinh ke khai- ke toan thue.......................... 45

So do 2.3:

So do quy trinh nop tien thue cua NNT..................................................46



i

TOM TAT LUAN VAN
Co che quan ly kinh te bao gom noi dung quan ly va bo may quan ly kinh te ,
r

a

a

r

nham thuc hien quan ly nha nude tren linh vuc kinh te theo qui luat cua nen kinh te
thi trudng dinh hudng xa hoi chu nghia. Neu co che quan ly phu hop, phan anh
dung qui luat khach quan ... se co tac dong thuc day cac qua trinh xa hoi phat trien.

Ngupc lai, se kim ham su phat trien cac qua trinh xa hoi hoac lam nay sinh moi
trudng va dieu kien cho te nan xa hoi phat trien.Vi vay, van de xay dung va thudng

xuyen ddi mdi, hoan thien co che quan ly nha nude cd y nghia dac biet quan trong.
Thue la nguon thu chu yeu cua NSNN va la cong cu quan trong de Nha

tro rat quan trong nen cac quoc gia deu quan tarn den thue va dua ra nhieu bien

phap quan ly, thu thue.
Thue TNDN cung la loai thue kho quan ly va de gay that thu ldn. Tinh Nghe An
cung khong la ngoai le cua thuc tien do. Lam the nao de QLT TNDN vira dam bao thu
ngan sach, thuc hien cong bang giua cac chu the kinh doanh, vira kich thich phat trien

san xuat - kinh doanh dang la bai toan kho. Ben canh nhung thanh tuu dat duoc song
cong tac QLT TNDN hien con nhieu trd ngai trong co che chinh sach, quy trinh quan

ly thu con nhieu vudng mac, gay that thu ldn cho NSNN.

TNDN d Viet Nam (qua nghien ciru thuc tien Cue Thue tinh Nghe An)" duoc lua

chon nghien cuu nham dap ung doi hoi buc xue do cua thuc tien.

Muc dich nghien cuu cua luan van nham he thong hoa ly thuyet ve thue
TNDN va co che QLT TNDN; mo ta, phan tich va danh gia thuc trang va de xuat

mot so giai phap nham hoan thien co che c uan ly thu thue TNDN. Day cung chinh

la dong gop cua luan van ma tac gia mong won.
Ddi tuong va pham vi nghien cuu la co che quan ly thu thue TNDN, trong do


ii

chu trong co che QLT, quy trinh va thu tuc quan ly thu thue doi vai cac doanh

nghiep tren dia ban Nghe An.

Ngoai phan ma dau, ket luan va danh muc tai lieu tham khao, noi dung chinh
cua luan van dugc ket cau thanh 3 chuong:
Churong 1: Nhimg van de ly luan va kinh nghiem thuc tien ve hoan thien cff

chS QLT TNDN
Tac gia trinh bay tong quan ve thue TNDN, tren co sa trinh bay nhtrng noi

QLT TNDN, kinh nghiem va nhtrng bai hoc rut ra co the van dung vao hoan thien co

chg QLT TNDN.
Thue TNDN la mot loai thue true thu danh vao lgi nhuan cua cac doanh nghiep
trong ky kinh doanh hay no la loai thue tinh tren thu nhap cua doanh nghiep sau khi

da trir di cac khoan chi phi hop ly, hap le.
Noi dung hoan thien co che QLT TNDN gom: Xay dung, ban hanh chinh sach,

phap luat ve QLT TNDN; Xay dung qui trinh QLT TNDN; To chuc thuc hien QLT
TNDN; Thanh tra, kidm tra QLT TNDN.

cac nhan to khach quan nhu: He thong chinh sach, phap luat thue; cac yeu to khac

nhu: Kinh te, chinh tri, xa hQi... Ben canh cac nhan to khach quan, cong tac QLT

TNDN con chju anh huang cua cac nhan to chu quan nhu: To chuc bo may, co so
vat chat...

Anh huang cua cac nhan to tren se dugc luan giai trong phan tich thuc trang co che

QLT TNDN tren dia ban tinh Nghe An.
Chiroug 2: Thuc trang van dung cff che QLT TNDNtai Cue thue Nghe An

Tac gia trinh bay khai quat co cau to chuc bo may, tinh hinh thuc hien co che
QLT TNDN. Tren co so do, luan van da phan tich, danh gia thuc trang ca che QLT
TNDN trong 3 nam tu 2008 den 2010 tren dia ban tinh Nghe An theo cac chuc nang

QLT hien hanh.


iii

Thu nhat, tuyen truyen ho trg NNT: day la mot trong bon chuc nang quan
trong cua QLT, la khau dau cua QLT. Tac gia da trinh bay day du, chi tiet nhung

ket qua dat duoc cua tuyen truyen ho trg NNT qua cac nam tir 2008 den 2010.

Thu hai, ke khai ke toan thue: Tac gia di sau nhung noi dung ve dang ky, ke
khai, nop thue; quan ly mien thue, giam thue. Neu cao trach nhiem cua ngiroi nop,

nang cao chat lugng ke khai va y thurc chap hanh nghTa vu thue cua NNT, tao dieu
kien thuan lgi cho NNT va cho ca CQT trong qua trinh thue hien nhiem vu.

Cue Thue Nghe An da phan cap viec dang ky va cap ma so thue ho ca the,

da tiet kiem dirge th bi gian va cong sue tao dieu kien cho NNT trong hoat dong

kinh doanh cua minh. Cong tac mien, giam thue da thue hien tuong doi kip thbi,
tao dieu kien thuan lgi cho NNT nhung chat lugng con thap, nhieu doanh nghiep

da lgi dung so ho cua chinh sach uu dai dau tu de ke khai mien giam thue khong
dung thue chat, gay that thu cho NSNN.

Thu ba, quan ly thong tin NNT: Day la mot noi dung het sue quan trong
trong QLT hien dai cho nen Cue Thue Nghe An da thubng xuyen trien khai thue

hien xay dung co so du lieu cua cac doanh nghiep tren dia ban va da trien khai hieu
qua cac ung dung phuc vu cong tac QLT tren dia ban.

Thu tu, quan ly ng va cuong che ng thue: da thue hien kiem tra, ra soat, xac
dinh so thue ng dong cua tung doi tugng ng thue, tien hanh phan loai theo tinh trang
ng; Trien khai chuong trinh ung dung tin hoc vao quan ly ng thue ; Ap dung mot so

bien phap cuong che doi vbi cac doi tugng ng thue day dua, chay y.

Thicnam, thanh tra kiem tra: Ben canh viec viec ton trgng ket qua tu tinh, tu
khai tu nop thue, CQT thue hien cac bien phap giam sat hieu qua vira dam bao
khuyen khich su tuan thu tu nguyen, vira dam bao su nghiem minh cua cac luat

thue, phat hien va truy thu tron lau thue, dam bao dong gop cong bang giua cac to

chuc, ca nhan nop thue.
Luan van cung da chi ra nhung han che cua co che QLT TNDN tren dia ban

tinh Nghe An trong thbi gian vira qua. Dong thbi tac gia cung chi ra nhung nguyen


nhan cu the dan den nhung han che da neu. Nhung han che chu yeu ma luan van

dua ra la: To chuc bo may chua thuc su hop ly; cong tac tuyen truyen chua co chien
luoc ro rang, hinh thuc, noi dung chua phong phu; cong tac kiem tra tai tru so cua
NNT con cham, mot so cuoc kiem tra con keo dai nhung -chua co ly do chinh dang

tai ho so, viec xu ly ket qua sau khi ket thuc kiem tra con cham so vdi thdi gian quy

dinh; tinh trang no dong thue con ldn chua co su phoi hop chat che vdi cac co quan
chuc nang de xu ly cac khoan no kho thu...
Chuang 3: Phuong huong va giaiphap hoan thien co che QLT TNDN

Tren co so phan tich, danh gia thuc trang co che QLT TNDN tren dia ban
Nghe An va boi canh kinh te - xa hoi anh huong den co che QLT TNDN, tac gia dua
ra phuong hudng va nhung giai phap hoan thien co che QLT TNDN, do la:

Thu nhat, Phuong hudng hoan thien co che QLT TNDN
Hoan thien co che QLT TNDN gan vdi cai cach he thong thue va QLT noi

chung. Can dieu chinh bo may, co che quan ly, quy trinh - thu tuc, dieu kien ky

thuat... cho phu hop vdi he thong thue mdi

Hoan thien co che QLT TNDN theo hudng thuc hien dong bo cac khau trong
quan ly thu: Tu to chuc bo may, can bo; phan cap chuc nang; co che quan ly khu

vuc, quy trinh quan ly thu thue.
Hoan thien co che QLT TNDN o dia phuong theo hudng tuan thu nghiem

phap luat, chinh sach cua Nha nudc. Thi hanh nghiem cac phap luat ve thue bieu
hien quyen luc cua Nha nudc, quyen luc nhan dan.

Thu hai, giai phap hoan thien co che QLT TNDN
Hoan thien van ban chinh sach ve QLT TNDN: Muon doi mdi co che QLT
TNDN trudc het phai doi mdi he thong chinh sach thue va QLT. Can cu vao thuc
trang kinh te xa hoi, nhung cam ket trong qua trinh hoi nhap, muc tieu cua doi mdi

chinh sach thue va thuc trang co che QLT o Viet Nam hien nay, noi dung cua doi
mdi chinh sach thue va QLT trong thdi gian tdi nen tap trung thuc hien muc tieu
chinh sach ve thue va QLT phai dong bo, thdng nhat vdi cac phap luat co lien quan.

Hoan thien bo may phu hop muc tieu QLT: Vdi muc tieu cua hoan thien to

chuc bo may QLT la: Xac dinh ro va day du nhiem vu cua CQT cac cap; nang cao


•>
r r
hem nua quyen han va tinh chu dong cua bo may QLT tu Tong cue, Cue Thue den

a

Chi cue Thue, Doi Thue. Tu do tac gia dua ra nhung giai phap cu the nhu sau: 0
cap Cue thue bo may can dugc bo sung them chuc nang dieu tra hanh chinh (d

phdng thanh tra) de tang cudng tham quyen cho CQT trong viec thuc thi nhiem vu,
chong hanh vi toi pham ve thue. Dieu chinh co cau can bo, cong chuc cua timg bo

phan QLT d cac chuc nang cho phu hop vdi nhiem vu QLT va thong le quoc te.
Tung budc hinh thanh cac Chi cue Thue vung gan vdi viec phan cap NSNN

trong giai doan tdi de kien toan bo may cap Chi cue Thue tinh gon.
Nhom giai phap ve to chuc thuc hien QLT TNDN: CQT cac cap chu tri, ket

hop vdi cac don vi ban nganh lien quan to chuc trien khai tuyen truyen, giao due phap
luat thue theo dia ban dugc phan cong...Thuc hien thudng xuyen, lien tuc, dong bo
nhung cd trong tarn, trgng diem, dung doi tugng; cd chuong trinh thong nhat tir Cue
Thue den cac Chi cue Thue; Tung budc ap dung cong nghe thong tin, ung dung khoa
hgc ky thuat nham phat trien, md rong va nang cao chat lugng mat hinh thuc va noi

dung. Ho trg theo yeu cau cua NNT, ho trg trong viec ke khai tinh thue va nop thue,

lam ro nghia vu va quyen lgi dich thuc cua NNT.

Tang cuong thanh tra, kiem tra QLT: Kiem tra, thanh tra NNT dugc coi la
mat cong tac chu yeu, quan trgng hang dau nham han che muc thap nhat tinh trang

that thu cho NSNN. De QLT TNDN cd hieu qua can tang cudng kiem tra tai CQT

va tai tru sd NNT. Ben canh do cung can phai tang cudng cong tac kiem tra noi bo.

Nang cao nang luc cua cac co quan OLT: Tac gia da dua ra nhung giai phap

cu the nham dat muc tieu: Xay dung doi ngu can bo nganh thue gioi ve chuyen mon

nghiep vu thue, tin hgc va ngoai ngu, thanh thao ky nang lam viec vdi pham chat
dao due; xay dung doi ngu can bo lanh dao cd trinh do, nang lire chi dao dieu hanh,

co kha nang doan ket tap hgp anh em.

Tang cudng dau tu, ung dung manh me cong nghe thong tin vao cong tac
QLT: Tang cudng doi ngu can bo tin hgc; tang cudng trang bi cac thiet bi tin hgc va
nang cap ha tang truyen thong; day manh trien khai cac ung dung phuc vu NNT; ket
noi mang trao doi thong tin vdi cac nganh lien quan.


Thu ba, nhung kien nghi
Kien nghi vai Quoc Hoi: Thue hien giam muc thue suat chung theo 16 trinh

phu hop de thu hut dau tu, nham nang cao nang luc canh tranh dong thoi dam bao
ngudn thu cho NSNN; Don gian hoa chinh sach uu dai thue theo huong hep ve
linh vuc; Bo sung quy dinh de bao quat duoc cac hoat dong kinh te moi phat sinh

trong kinh te thi truong hoi nhap, phu hop voi thong le quoc te. De nghi bd sung

nop thue; Sua doi cac bien phap cuong che theo huong tao dieu kien thuan lgi cho

co quan QLT khi thue thi nhiem vu dat hieu qua cao hon.

sung Thong tu so 60/2007/TT-BTC. De nghi Tong cue nghien cuu de don gian, giam

cac buoc cong viec khong can thiet, tang cuong dao tao doi ngu, hoan thien chinh sach
luong..., de nghi nang cap ha tang truyen thong tu Cue Thue den Chi cue Thue.

Kien nghi voi Cap uy, chinh quyen dia phuo'ng: Xay dung chinh sach khuyen

khich phat trien SXKD; Chi dao cac Ban nganh phoi ket hop CQT trong cong tac
quan ly thu; trien khai day manh ung dung cong nghe thong tin vao cong tac quan ly.
Ket luan:

Luan van da hoan thanh muc tieu nghien cuu de ra: tien hanh nghien cuu,
phan tich thue trang, chi ra nguyen nhan va tim ra giai phap hoan thien co che QLT
TNDN.



1

PHAN Md DAU
1. linh cap thief cua de tai

Ca che quan ly kinh te bao gom noi dung quan ly (he thong chinh sach, phap

luat...) va bo may quan ly kinh te (to chuc va con ngudi), nham thuc hien quan ly

nha nude tren linh vuc kinh te theo qui luat cua nen kinh te thi trudng dinh hudng
xa hoi chu nghia. De thay doi mot co che quan ly nha nude, phai thay doi ca noi

dung lan bo may va con ngudi thuc thi cua nd. Tuc la phai thay doi tir nhan thuc, tu
duy, quan diem, chinh sach, phap luat den to chuc va con ngudi thuc hien. Vi vay,

thay doi mot cor che quan ly nha nude khi da hinh thanh se cd tac dong thuc day

hoac kim ham cac qua trinh xa hoi. Neu co che quan ly phu hop, phan anh dung qui

luat khach quan va cac yeu to cua co che ton tai trong the thong nhat, phoi hop se cd
tac dong thuc day cac qua trinh xa hoi phat trien. Nguoc lai, co che quan ly lac hau,
cac yeu to cua co che mau thuan, chong cheo, doi lap, nhieu 16 hong, thieu thong

nhat, phoi hop se kim ham su phat trien cac qua trinh xa hoi hoac lam nay sinh moi
trudng va dieu kien cho te nan xa hoi phat trien. Vi vay, van de xay dung va thudng
xuyen doi mdi, hoan thien co che quan ly nha nude cd y nghia dac biet quan trong.

Thue la nguon thu chu yeu cua NSNN va la cong cu quan trong de dieu tiet

vi mo nen kinh te. Thue TNDN ra doi bat nguon tir yeu cau thuc hien chuc nang tai
phan phoi thu nhap, dam bao cong bang xa hoi va xuat phat tu nhu cau tai chinh cua

Nha nude. No edn la mot cong cu de Nha nude thuc hien chinh sach cong bang xa
hoi va dieu tiet cac hoat dong kinh doanh cua doanh nghiep trong nen kinh te thi
trudng. Do co vai tro rat quan trong nen cac quoc gia deu quan tarn den thue va dua

ra nhieu bien phap quan ly, thu thue.
Thue TNDN anh hudng den lpi l'ch sat sudn cua doanh nghiep nen doanh
nghiep luon luon dau tu nghien cuu thue TNDN de giam thieu chi phi phai bo ra de

nop thue. Day cung la loai thue kho quan ly va de gay that thu Ion. Tinh Nghe An
cung khong la ngoai le cua thuc tien do. Lam the nao de QLT TNDN vira dam bao

thu ngan sach, thuc hien cong bang giua cac chu the kinh doanh. vua kich thich phat

trien san xuat - kinh doanh dang la bai toan kho.


2

Ben canh nhung thanh tuu dat dugc song cong tac QLT TNDN hien con

nhieu trd ngai trong co che chinh sach, quy trinh quan ly thu con nhieu vudng

mac, trinh do nang luc can bo chua dap ung, y thue chap hanh nghia vu cua

NNT (NNT) con thap dan den mot so hien tugng tieu cue con pho bien gay that

thu ldn cho NSNN.
Trong boi canh phat trien nen kinh te thi truong, cac doanh nghiep tang len

nhanh chdng ca ve so lugng lan qui mo, tinh da dang loai hinh doanh nghiep, hinh
thue so huu. Viec day manh qua trinh hoi nhap kinh te quoc te cua Viet Nam dang

dat ra yeu cau doi moi can ban cua phap luat, co che chinh sach quan ly tu Trung

uong den dia phuong. Dieu do dat ra yeu cau hoan thien can ban co che QLT TNDN
noi chung va quan ly thu thue TNDN tren dia ban tinh Nghe An noi rieng. Viec

nghien cuu de tim ra nhung giai phap mdi, cai tien qui trinh, thu tuc, cung nhu de

xuat doi moi phap luat, chinh sach de lam tang them hieu lire, hieu qua cua cong cu

thue trcr nen rat buc xuc. De tai "Hoan thien co1 che QLT TNDN d Viet Nam (qua
nghien ciru thue tien Cue Thue tinh Nghe An)" dugc lua chgn nghien cuu nham

dap ung doi hoi buc xuc do cua thue tien.
2. Tong quan tinh hinh nghien cuu

Trong qua trinh nghien cuu, tim hieu tac gia dugc biet d Viet Nam da co
nhieu de tai nghien cuu den cong tac QLT TNDN tren nhieu linh vuc khac nhau, d
nhieu dia phuong khac nhau nhu: “Nang cao hieu qua quan ly thu thue d Viet Nam
trong qua trinh doi mdi”, luan van thac sy quan ly kinh te cua Trinh Hoang Co, Ha

Noi nam 2004 lam rd co so ly luan va thue trang quan ly thu thue chi ra ket qua han

che nguyen nhan de xuat giai phap nang cao hieu qua quan ly thu thue d nude ta
hien nay. “ Hoan thien he thong chinh sach Thue Viet Nam trong tien trinh hoi nhap
vdi he thong Thue The gidi” luan van thac si kinh te cua Vu Dinh Trong, TP HCM,
nam 2005, luan van de xuat nhung giai phap hoan thien he thong thue hien hanh cho
phu hgp vdi thong le quoc te nham gia tang vi the canh tranh quoc gia tren co so

phan tich thue trang he thong chinh sach thue cua Viet nam. Chua cd de tai nao

nghien cuu ve co che QLT TNDN. Do do, viec nghien cuu, ly giai de lam rd co so ly
luan mot each toan dien va day du ve co che QLT TNDN qua nghien cuu thue tien


3

tai Cue Thue Nghe An noi rieng va cua nganh Thue Viet Nam noi chung la mot

quoc te hien nay.
3. Muc dich nghien ciru

Tren co so nghien cuu ly luan, tong ket thuc tien, tir do de xuat cac giai

phap nham tiep tuc doi mdi hoan thien co che QLT TNDN phu hop vdi yeu cau

phat trien kinh te xa hoi. Muc dich chu yeu cua luan van la dua tren nhung ly luan
co ban ve thue noi chung, thue TNDN noi rieng, tap trung phan tich, danh gia thuc

trang viec ap dung thue TNDN tren dia ban Tinh Nghe An tu nam 2008 den nam
2010. Tir do dua ra nhung van de can hoan thien doi vdi co che QLT TNDN sao

cho phu hop vdi dieu kien kinh te Viet Nam, dap ung yeu cau hoi nhap kinh te
Quoc te. Cu the:

He thong hoa ly thuyet ve thue TNDN va co che QLT TNDN.

Mo ta, phan tich va danh gia thuc trang van dung co che QLT TNDN tren
dia ban Tinh Nghe An.

De xuat he thong giai phap nham hoan thien co che quan ly thu thue TNDN

Day cung chinh la dong gop cua luan van ma tac gia mong muon.
4. Doi tuong va pham vi nghien ciru

Ddi ticang nghien cim cua luan van : Nghien cuu noi dung co che quan ly

thu thug TNDN.

Pham vi nghien cicu cua luan van: Co che quan ly thu thue TNDN qua
nghien cuu thuc tien tai Cue Thue Tinh Nghe An. Trong do chu trong co che QLT,
quy trinh va thu tuc quan ly thu thue doi vdi cac doanh nghiep tren dia ban Nghe An

tir 2008 den 2010. Tu do chi ra cac mat con han che trong co che QLT TNDN can
phai bo sung, sua ddi kip th di.
5. Phuong phap nghien ciru

Nham dat dugc muc tieu cua luan van nhu da trinh bay, tac gia su dung cac

phuong phap nghien cuu nhu:

Phuong phap tiep can: Di tir nguyen ly chung ve co che QLT TNDN den
thuc tien ket qua van dung co che QLT TNDN tren dia ban tinh Nghe An trong


4

khoang thdi gian 2008 den 2010, tir do de ra yeu cau phai co nhung giai phap nham

hoan thien co che QLT TNDN.
Phuong phap nghien cuu: Viec nghien cuu de tai dua tren phuong phap luan

duy vat bien chung va duy vat lich sir. Ket hop nghien cuu ly luan chung co lien
quan den thue va co che QLT TNDN, dong thdi gan lien vdi viec phan tich tong ket

qua trinh cai each co che quan ly thu thue cua nganh Thue. Ngoai ra co tham khao

kinh nghiem cac nude tien tien. Su dung cac phuong phap phan tich, thong ke, tong
hop, so sanh, khao sat thuc te, phuong phap chuyen gia va nghien cuu tinh huong.
6. Nhirng dong gop cua luan van

He thong hoa; bo sung nhung van de ly luan co ban ve co che QLT TNDN

trong nganh Thue; tim hieu kinh nghiem mot so nude phat trien va rut ra bai hoc

tiep thu phu hop vdi thuc tien cho nganh Thue Viet Nam.
Danh gia dung thuc trang cua co che QLT ddi vdi cac doanh nghiep SXKD,

cac gian lan thuong mai tir do de xuat cac giai phap cd tinh kha thi nham tiep tuc
hoan thien co che quan ly thu thue ddi vdi SXKD cua nganh Thue trong thdi gian tdi.
7. Ket cau cua luan van

Ngoai phan md dau. ket luan va danh muc tai lieu tham khao, noi dung chinh
cua luan van dupe ket cau thanh 3 chuong:

Chuong 1: Nhung van de ly luan va kinh nghiem thuc tien ve hoan thien co
cht QLT TNDN

Chuong 2: Thuc trang van dung co che QLT TNDN tai Cue thue tinh Nghe An
Chuong 3: Phuong huang va giaiphap hoan thien co che QLT TNDN


5

Chirong 1

NHUNG van de

ly luan
• va kinh nghiem
• thV
• c tien

VE HOAN THIEN CO CHE QUAN LY THUE TNDN
1.1. Tong quan ve thue TNDN va QLT TNDN

1.1.1. Mot so van de ve thue va thue TNDN
1.1.1.1. Khai niem va phan loai thue

Thue la mot khoan dong gop bat buoc tic cac the nhan va phap nhan cho Nha nude

theo mire do va thdi han dicac phap luat quy dinh nham sic dung cho muc dich edng cong,
dieffe Nha nude quy dinh bang phap luat va khong mang tinh hoan trd trice tiep.

Thue TNDN la mot loai thue true thu danh vao lgi nhuan cua cac doanh

nghiep trong ky kinh doanh hay no la loai thue tinh tren thu nhap cua doanh nghiep
sau khi da trtr di cac khoan chi phi hop ly, hop le.

Thue TNDN xuat hien rat sum trong lich su phat trien cua thue. Hien nay d
cac nude phat trien, thue TNDN gitr vai trd dac biet quan trong trong viec dam bao

on dinh nguon thu NSNN va thue hien phan phoi thu nhap. Muc thue cao hay thap

ap dung cho cac chu the thuoc doi tugng nop thue TNDN la khac nhau, dieu do phu

thuoc vao quan diem dieu tiet thu nhap va muc tieu dat ra trong phan phoi thu nhap
cua tung quoc gia trong tung giai doan lich su nhat dinh.

Xuat phat tu yeu cau phai quan ly cac hoat dong dau tu va kinh doanh trong
tung thbi ky nhat dinh, thong qua viec quy dinh doi tuong nop thue, doi tugng chiu
thue, su dung thue suat va uu dai thue TNDN, Nha nude thue hien cac muc tieu

quan ly kinh te vi mo.


6

6 Viet Nam, Luat thue TNDN duqc Quoc hoi nude Cong hoa xa hoi chu

nghia Viet Nam thong qua ngay 10/5/1997 va co hieu lire thi hanh tir ngay
01/01/1999 thay cho Luat thue lai tuc.

Cung vdi cong cuoc cai each thue budc I nam 1990, Luat thue lqi tuc da
duqc ban hanh. Tuy nhien qua 8 nam thuc hien, Luat thue lai tuc dan dan boc 16

nhieu nhuqc diem va khdng edn phu hop vdi tinh hinh kinh te Viet Nam trong giai
doan mdi: giai doan ma rong quan he hap tac vdi cac nude trong khu vuc va tren
the gidi. Vi vay, Luat thue TNDN da duqc ban hanh nham dam bao su phu hop vdi
yeu cau phat trien cua nen kinh te trong giai doan mdi.

Thue co the phan loai theo tinh chat va theo ca sd danh thue.
Theo tinh chat, thue duoc chia thanh 2 loai:

Thue gian thu va thue true thu nham xac dinh ai la ngudi phai chiu thue.

Thue gian thu la loai thue khdng danh true tiep vao thu nhap hay tai san cua
NNT ma danh gian tiep thong qua gia ca hang hoa va dich vu. Thue gian thu gom

thue doanh thu, thue gia tri gia tang, thue tieu thu dac biet.v.v...
Thue true thu la loai thue danh true tiep vao thu nhap hay tai san cua NNT.
Thue true thu gom thue thu nhap cua ngudi co thu nhap cao (thue thu nhap ca
nhan), thue TNDN, thue tai nguyen, thue nha dat v.v...

Theo co sd danh thue

Thue thu nhap bao gom cac sac thue co co sd danh thue la thu nhap kiem
duqc hinh thanh tir nhieu nguon: Tir lao dong dudi dang tien luang, tien cong; thu
nhap tir hoat dong SXKD dudi dang lqi nhuan, ... Thu nhap duqc bieu hien dudi
nhieu dang nen thue thu nhap cung duqc bieu hien dudi nhieu dang: thue thu nhap

ca nhan, thue thu nhap cong ty, thue chuyen lqi nhuan ra nude ngoai...
Thue tieu dung la cac loai thue co ca sd danh thue la phan thu nhap duqc

mang tieu dung trong thuc te, bieu hien nhu thue doanh thu, thue gia tri gia tang,
thue tieu thu dac biet...


■

dinh huu hinh nhu nha cua, dat dai, may moc,

tai san vo hinh nhu nhan hieu,

thuung hieu. Thue tai san danh tren gia tri tai san co dinh goi la thue bat dong san.

1.1.1.2, Dac diem va vai trr^ thue TNDN

Thue TNDN co cac dac diem sau day:

Thu nhat, thue TNDN la thue true thu, doi tuong nop thue TNDN la cac
doanh nghiep, cac nha dau tu thuoc cac thanh phan kinh te khac nhau dong thoi

cung la “nguoi” chiu thue.
Thu hai, thue TNDN phu thuoc vao ket qua kinh doanh cua doanh

nghiep hoac cac nha dau tu. Thue TNDN duoc xac dinh tren cu so thu nhap
chiu thue, nen chi khi cac doanh nghiep, cac nha dau tu kinh doanh co loi

nhuan moi phai nop thue TNDN.
Thu ba, thue TNDN la thue khau tru truoc thue thu nhap ca nhan. Thu nhap
ma cac ca nhan nhan duoc tu hoat dong dau tu nhu: loi tuc co phan, lai tien gui
ngan hang, loi nhuan do gop von lien doanh, lien ket... la phan thu nhap duoc chia

sau khi nop thue TNDN. Do vay, thue TNDN cung co the coi la mot bien phap quan
ly thu nhap ca nhan.
r

•>

Vai tro cua thue TNDN duac the hien tren cac khia canh sau.
Thu nhat, thue TNDN la nguon thu quan trong cua NSNN. Dieu nay the
hien o pham vi ap dung thue TNDN rat rong rai, bao gom moi cu so kinh doanh co

thu nhap. Mat khac, cung voi xu huong tang truong kinh te, quy mo cua cac hoat

dong kinh te ngay cang duoc mo rong, hieu qua kinh doanh ngay cang cao se tao ra
nguon thu ve thue TNDN ngay cang lon cho NSNN.
Thu hai, Thue TNDN la cong cu quan trong de Nha nuoc thuc hien chuc

nang tai phan phoi thu nhap, dam bao cong bang xa hoi.
Trong dieu kien nen kinh te thi truong o nuoc ta, tat ca cac thanh phan kinh te

deu co quyen tu do kinh doanh va binh dang tren cu so phap luat. Cac doanh nghiep

voi luc luong lao dong co tay nghe cao, nang luc tai chinh manh thi doanh nghiep do

se co uu the va co cu hoi de nhan duoc thu nhap cao; nguoc lai cac doanh nghiep voi
nang luc tai chinh, luc luong lao dong bi han che se nhan duoc thu nhap thap, tham
chi khong co thu nhap. De han che nhuoc diem do, Nha nuoc su dung thue TNDN


8

lam cong cu dieu tiet thu nhap cua cac chu the co thu nhap cao, dam bao yeu cau

dong gop cua cac chu the kinh doanh vao NSNN duoc cong bang, hop ly.
Thue TNDN duoc tinh tren so thu nhap con lai sau khi da tru di tat ca nhung
khoan chi phi hop ly theo quy dinh vdi thue suat on dinh cho nen nhung doanh
nghiep co thu nhap cao phai nop thue nhieu. Nguoc lai, nhung doanh nghiep co thu

nhap thap thi nop thue it, doanh nghiep khong co thu nhap thi khong phai nop thue.
Dieu nay da tao ra su binh dang cong bang trong kha nang dong gop cho NSNN
giua cac co sd kinh doanh.

Thu ba, thue TNDN la cong cu quan trong cua Nha nudc trong viec dieu tiet
cac hoat dong kinh doanh cua cac doanh nghiep trong tung thdi ky phat trien kinh te

nhat dinh. Thong qua he thong thue suat uu dai, che do mien, giam thue..., thue
TNDN da gop phan khuyen khich dau tu, SXKD phat trien theo dinh hudng cua

Nha nudc nham dam bao mot co cau kinh te hop ly.

Thu tu, thue TNDN la cong cu quan trong de gop phan khuyen khich, thuc
day san xuat, kinh doanh phat trien theo chieu hudng ke hoach, chien luoc, phat

trien toan dien cua Nha nudc. Nha nudc uu dai, khuyen khich doi vdi cac chu the
dau tu, kinh doanh vao nhung nganh, linh vuc va nhung vung, mien ma Nha nudc
co chien luoc uu tien phat trien trong tung giai doan nhat dinh.

Thu nam, thue TNDN la loai thue co vai trd quan trong trong he thong phap

luat thue cua Viet Nam, song de phat huy mot cach co hieu qua vai trd cua thue
TNDN, chung ta can phai xem xet no dudi nhieu khia canh, ke ca nhung kinh
nghiem xu ly cua nudc ngoai.
r

Quan
1.1.2.

r

ly thue TNDN: Quan niem, muc tieu, nguyen tac quan ly

1.1.2.1. Quan niem ve QLT TNDN

Quan ly noi chung la su tac dong cua chu the quan ly tdi doi tuong quan ly
nham thuc hien muc tieu da de ra. Hien nay khai niem ve QLT duoc xem xet tiep

can d nhieu goc do va binh dien khac nhau. Cu the la:
Theo nghia hep, QLT duoc hieu dong nghia vdi quan ly thu thue. QLT la qua
trinh to chuc, quan ly va kiem tra viec thuc hien nhung quy dinh trong luat thue
nham huy dong day du nhung khoan tien thue vao NSNN theo luat dinh.

9

Tuy nhien theo tac gia van de QLT phai dirge xem xet dudi goc do cua nen
kinh te noi chung, tuc la quan ly cac mdi quan he ve thue cua cac chu thd bao gdm:

Nha nude (co quan dinh ra chinh sach thue ), cac doi tugng nop thue va bo may

quan ly hanh chinh thue ( Quan ly hanh chinh thue dugc hieu la chuc nang, la hoat

dong quan ly cua cor quan QLT doi vdi cac thuc hien nghia vu thue cua NNT va
dugc thuc hien bang phuong phap hanh chinh )
Theo do noi dung cua QLT thudng dugc de cap tren hai phuong dien co ban:

Mot la, to chuc bo may hanh chinh thue: Cd the to chuc theo doi tugng nop
thue, theo sac thue hay theo chuc nang cua QLT hoac to chuc theo cap quan ly hanh

chinh va theo lanh tho.

Hai la, thu tuc va qui trinh thu thue: bao gom dang ky thue, ke khai thue, nop
thue, quyet toan thue, thanh tra, kiem tra thue, xu ly vi pham hanh chinh thue.
Ngoai each tiep can tren, theo tac gia, khai niem QLT cung can dugc xem xet
9

9

nhin nhan d goc do va binh dien rong ldn hon. Cu the: QLT la sic tac dong cd to
A

chuc va dieu chinh cua Nha nude len cac quan he xa hoi phat sinh trong qua trinh
9

r

A

9

cac chu the thuc hien nghia vu thue, nham thuc day cac quan he xa hoi do phat
trien len theo nhung muc tieu va dinh hicdng nhat dinh.

QLT TNDN cd nhung net dac thu rieng nhu sau:
Chu the thuc thi cac giai phap thu thue la cac CQT tu Trung uong den dia
phuong. Cac CQT dugc Nha nude giao trach nhiem chinh cho viec to chuc quan ly
thu thue. Can phai cd su phoi ket hgp giua cac ban, nganh chuc nang de quan ly thu
thue mot each hieu qua nhat.

Doi tugng chiu su quan ly la cac doanh nghiep cd cac hoat dong kinh te

thuoc dien dieu chinh cua Luat QLT va cac luat thue. Qua trinh to chuc va thuc thi

cac giai phap thu thue la rat phuc tap, da dang va phong phu. Cac giai phap do
khdng don thuan la cac giai phap menh lenh hanh chinh, cuong che ma cac giai
phap do phai ket hgp giua menh lenh hanh chinh, tuyen truyen giai thich, khuyen

khich lgi ich vat chat va tinh than.
QLT TNDN dugc quy dinh bang phap luat nen cac CQT khdng the tuy tien

de ra cac bien phap quan ly thu thue trai ngugc vdi quy dinh cua phap luat. Tuy

10

nhien, dieu do khong co nghia la thu tieu tinh sang tao cua tung CQT trong viec tim

toi cac giai phap cu the, mien la cac giai phap do khong trai vdi nhung quy dinh
chung toan nganh va phu hop vdi dac thu SXKD d dia phuong.

1.1.2.2. Muc tieu QLT TNDN
r
Thue TNDN la mot sac thue co ban trong he thong cac sac thue d Viet Nam.
r

r

r

r

r

Bdi vay, muc tieu QLT cung la muc tieu cua thue TNDN. Cong tac QLT TNDN

trong nen kinh te quoc dan nham dat duoc nhung muc tieu co ban sau day:

Mot la, tap trung, huy dong day du, kip thdi so thu cho NSNN tu cac nguon,
cac doi tuong tren dia ban duoc giao quan ly, tren co sd khong ngung nuoi dudng

va phat trien nguon thu.

Lam tot cong tac QLT TNDN se co tac dung ldn trong viec tap trung, huy

dong day du, kip thdi sd thu cho NSNN. Mat khac, chinh sach thue TNDN tac dong

truc tiep den thu nhap cua cac to chuc kinh te, qua do tac dong truc tiep den qua
trinh phat trien kinh te- co sd tao ra nguon thu thue trong tuong lai. De tang cudng

va on dinh so thu cua NSNN trong tuong lai, cong tac QLT can chu y va duy tri

phat trien cac co sd tao ra nguon thu thue.
Hai la, phat huy tot nhat vai tro cua thue trong nen kinh te.

Vai tro cua thue mang tinh toan dien tren nhieu linh vuc. Song, nhung vai tro
do khong mang tinh khach quan, ma no la ket qua cua nhung tac dong tu phia con
ngudi. Nhung tac dong nay duoc thuc hien thong qua nhung noi dung, nhung cong

viec cu the cua cong tac QLT.

Ba la, tang cudng y thuc chap hanh phap luat cho NNT.
Trong co che thi trudng, Nha nudc thong qua cong cu luat phap de thuc hien
su tac dong vao nen kinh te d tam vi mo. Y thuc chap hanh luat phap cua NNT se co
anh hudng khong nho den viec tac dong cua Nha nudc den nen kinh te. Qua cong

tac td chuc thuc hien kiem tra, thanh tra viec chap hanh luat thue cung vdi viec tang

cudng tinh phap che cua luat thue duoc nang cao, tu do tao thoi quen “Song va lam
viec theo phap luat" trong moi tang lop nhan dan.