Vai trò của nhà nước đối với giảm nghèo nhanh và bền vững ở các huyện miền núi vùng cao ( lấy ví dụ ở huyện quế phong tỉnh nghệ an )

TRUONG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

TRAN QUOC CHUNG
DAi HOC KTQD
TT. THONG TIN THU'VlEN

prong LUAN AN • TV LIEU

VAI TRO NHA NU(’)C DOI VOT GIAM NGHEO NHANH VA BEN
VU'NG O CAC HUYEN MIEN NUIVUNG CAO
(LAY VI DU O HUYEN QUE PHONG, TINH NGHE AN)

CHUYEN NGANH: KINH TE CHINH TRI

LUAN
VAN THAC
SY KINH TE
•
•

NGtfOI HUONG DAN KHOA HOC: TS. NGUYEN AN NINH

THS /fTE&
Ha Noi, nam 2010


Ldl CAM DOAN

>

r

Ho va ten: Tran Quoc Chung
Sinh ngay: 06-02- 1963
Que quan: Xa Ngoc Son, huyen Thanh Chuong, tinh Nghe An

Hoc vien lop Cao hoc Kinh te CH 16, truong Dai hoc Kinh te Quoc Dan,
Ha Noi

Xin cam doan: Luan van “ Vai tro Nha nuac doi vai giam ngheo nhanh va
>

>

r

r

ben vung o cac huyen mien nui vung cao (lay vi du tai huyen Que Phong, tinh

Nghe An)” la do tu ban than toi nghien cuu, suu tarn tai lieu va xay dung nen

luan van.

Toi xin cam doan va chiu toan bo trach nhiem ve tinh trung thuc cung
nhu su hop phap cua van de nghien cuu.

Nguai cam doan

Tran Quoc Chung

MUC LUC

MO DAU:.......................................................................................................... 1

CHlTONG 1: MOT SO VAN DE VE LY LUAN VA THU*C TIEN VE VAI

TRO NHA NVOC DOI VCD GLAM NGHEO NHANH VA BEN VLrNG O

CAC HUYEN MIEN NUI VUNG CAO.......................................................... 9
>

A

1.1-Ly luan chung ve doi ngheo, giam ngheo nhanh va ben vung ................ 9
1.1.1- Mot so van de chung ve doi ngheo........................................................ 9
Mot
1.1.2-

so van de ve giam ngheo nhanh va ben virng va vai tro cua nd ddi

voi chinh tri, kinh te, xa hoi dat nud'c............................................................. 14
f
r
1.2- Noi dung va su can thiet vai tro Nha nuve doi voi giam ngheo nhanh va
1

ben vung o’ cac huyen mien nui vung cao...................................................... 16
■7

X

1.2.1- Nguyen nhan, dac diem doi ngheo cua cac huyen mien nui vung cao. 16

1.2.2- Noi dung vai tro Nha nude doi voi giam ngheo nhanh va ben vung o'
cac huyen mien nui vung cao........................................................................... 19

1.2.2.1- Xac dinh quan diem, muc tieu tong quat nhiem vu xoa doi, giam ngheo
nhanh va ben vung............................................................................................ 19

1.2.2.2- Hoach dinh chinh sach va tao moi truang, hanh lang phap ly thuan lai
de thuc hien giam ngheo nhanh va ben vung.................................................... 19
1.2.2.3- Dau tu hop ly cho cac huyen mien nui vung cao.................................. 23

1.2.2.4- Nha nuac tao moi dieu kien thuan lai cho nguai ngheo vuon len thoat
ngheo nhanh va ben vung..................................................................................24
9
y
1.2.2.5. Nha nuac kiem Na, giam sat, danh gid, dieu chinh thuc hien chuong

trinh

26


1.2.3- Su can thiet ve vai tro Nha nude doi vdi giant ngheo nhanh va ben vung

d cac huyen mien nui vung cao....................................................................... 27
1.3- Kinh nghiem ve vai tro Nha niroc doi voi giam ngheo nhanh va ben

virng o’ mot so niroc va mot so dia phuomg trong niroc............................... 29
1.3.1- Tong quan kinh nghiem......................................................................... 29

1.3.1.1- Kinh nghiem ciia mot so nude..............................................................30
r
1.3.1.2- Kinh nghiem cua mot so dia phuomg trong nude ve giam ngheo nhanh
X

va ben vung....................................................................................................... 33
1.3.2- Bai hoc kinh nghiem rut ra ve vai tro Nha nude tu viec nghien cuu ket
qua giam ngheo nhanh va ben vung cua mot so quoc gia va dia phuomg trong

nude................................................................................................................. 35
CHUONG 2: THlTC TRANG VAI TRO NHA NUNC DOI V(3l GIAM

NGHEO NHANH VA BEN VUNG 0 HUYEN MIEN NUI VUNG CAO QUE
PHONG, TiNH NGHE AN THOI GIAN QUA

........................................... 36

2.1- Thue trang phat trien KT - XII va tinh hinh doi ngheo o’ huyen Que

Phong, tinh Nghe An...................................................................................... 36
2.1.1- Thurc trang phat trien KT - XH 6 huyen Que Phong, tinh Nghe An..... 36
2.1.2- Thue trang doi ngheo 6 huyen Que Phong, tinh Nghe An........................ 42

2.2- Thue trang vai tro Nha nude doi voi giam ngheo nhanh va ben vung

tren dia ban huyen Que Phong, tinh Nghe An thd’i gian qua....................... 46
46

2.2.1- Ket qua dat duo'c
>

r

>

r

2.2.2- Nhung ton tai han che ve vai tro Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh
va ben vung thdi gian qua.............................................................................. 56
X

2.3- - Nguyen nhan ton tai

59


CHUONG 3: DINH HUONG VA MOT SO GIAI PHAP CO BAN NANG CAO

VAI TRO NHA NlfdC DOI V(3l GIAM NGHEO NHANH VA BEN VUNG 0
CAC HUYEN MIEN NUI VUNG CAO THC5I GIAN Tdl................................ 61

3.1 - Co1 hoi va thach thirc vai tro Nha nude doi vol giam ngheo nhanh va

ben vung o’ cac huyen mien nui vung cao...................................................... 61
3.2- Quan diem, muc tieu chung cua vai tro Nha nuoc doi voi cong tac giam
ngheo nhanh va ben vung cho cac huyen mien nui vung cao trong thoi gian

to'i

63

3.2.1, Quan diem

63

3.2.2, Muc tieu............................................................................................... 64
r
r
3.3- Mot so giai phap nang cao vai tro Nha nuoc doi voi giam ngheo nhanh
A

A

va ben vung o’ cac huyen mien nui vung cao................................................. 65

3.3.1- Giaiphap ve hoan thien co' che chinh sack XDGN............................. 65
r
3.3.1.1, Co? che chinh sach luon di cung vai bo tri nguon lye dau tic day du de
<

A

A

7

A

thyc hien duo’c cac muc tieu da de ra............................................................... 65

3.3.1.2, Xay dung nhieu chicang trinh dac thii cho tieng link vuc phat trien........ 69
3.3.2- Hoan chinh cac loai quy hoach phat trien kinh te - xa hoi cua huyen de

thuc hien chwo’ng trinh dat hieu qua cao........................................................ 77

3.3.3- Day manti edng tac „xa hoi hod dau tir“ cho XDGN............................. 79
3.3.4- Tuyen truyen van dong cac ho dan tich eye thyc hien giam ngheo

nhanh va ben vung.......................................................................................... 81
3.3.5- Xay dung va dao tao doi ngu can bo dia pliuo’ng co’so’........................ 84
7

A

3.3.6- Tang cuo’ng kietn tra, giant sat viec thyc hien giam ngheo nhanh va ben
vung................................................................................................................ 87

KET LUAN VA ETEN NGHI....................................................................... 90


DANH MUC CAC CHLT CAI VIET TAT
DCS:

Dang Cong san

XHCN:

Xa hoi chu nghTa

CNXH:

Chu nghTa xa hoi

XDGN:

Xoa doi giam ngheo

BCHTW:

Ban chap hanh Trung uong

HDND, UBND:

Hoi dong nhan dan, Uy ban nhan dan

QD:

Quyet dinh

NQ:

Nghi quyet

WB:

Ngan hang the^gidi

WTO:

To chuc thuong mai the gidi

GDP:

Tong san pham quoc noi

DNNN:

Doanh nghiep Nha nude

HTX:

Hop tac xa

DCDC:

Dinh canh dinh cu

NN va PTNT:

Nong nghiep va phat trien nong thon

LD, TB va XH:

Lao dong, Thuong binh va xa hoi

BHXH:

Bao hiem xa hoi

CNH:

Cong nghiep hoa

HDH:

Hien dai hoa


D ANU MUC BANG BIEU

Ten bang bieu:

Trang

Bang 2.1: Tinh hinh dan so va thanh phan dan toe huyen Que Phong ...39
Bang 2.2: Thue trang doi ngheo theo dia ban hanh chinh...................... 43

Bang 2.3: Tong hop ket qua XDGN cho ho ngheo................................... 54
Bang 3.1: Nhu cau dau tu xay dung giao thong den 2015........................68
Bang 3.2: Ke hoach dau tu XD thuy lai den 2015.................................... 72

Bang 3.3: Tong hop nhu cau von tin dung................................................. 75
A

Bang 3.4: Danh muc keu goi cac doanh nghiep dau tu.......................... 80

TRUONG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

TRAN QUOC CHUNG

VAI TRO NHA NU'OC DOI VOI GIAM NGHEO NHANH VA
BEN VUNG d CAC HUYEN MIEN NUI VUNG CAO
(LAY VI DU d HUYEN QUE PHONG, TINH NGHE AN)

CHUYEN NGANH: KINH TE CHINH TRI

TOM TAT KET QUA NGHIEN CU*U DE TAI

Ha Noi, nam 2010


TOM TAT KET QUA NGHIEN CUU CUA LUAN VAN
1. Ctf sd ly luan va phuong phap nghien cuu cua luan van
hoi cua dat niroc, theo do ty le doi ngheo ngay cang giam nhanh, Chinh phu Viet

Nam da co nhieu chuong trinh XDGN dat ket qua tot, giam ngheo ben vung
X

dang duqc thuc hien co hieu qua. nha do. Tuy nhien, ty le doi ngheo d mien nui
A

*

X

vung cao cdn kha cao, do vay muon giam ngheo nhanh va ben vung cho dia ban

X

nay thi vai tro Nha nude trong cong cuoc nay can phai duqc tang cudng hon nua.
xx

r

x

x

Nham gop phan lam sang to. nhung van de neu tren, ban than lua chon de tai luan
r

x

van la “Vai tro Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen
r

x

mien nui vung cao

<

x

Luan van lay vi du thuc te d huyen mien nui vung cao bien

gidi Que Phong, tinh Nghe An la mot trong 61 huyen ngheo nhat trong ca nude

duqc Chinh phu quyet dinh ho trq dau tu de giam ngheo nhanh va ben vung tai

Nghi Quyet 30a/2008/NQ-CP.
Ve muc dich va nhiem vu nghien cuu, luan van nghien cuu cac van de ly
x

x

r

x

r

luan ve giam ngheo nhanh va ben vung, de xuat mot so giai phap tang cudng vai
tro quan ly cua Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen

mien nui vung cao.
r

x

Ve co sd phuong phap luan va phuong phap nghien cuu, luan van lay chu

nghTa duy vat bien chung va chu nghTa duy vat lich sir Mac - Le nin lam co sd
r

phuong phap luan, dua vao cac qui luat kinh te va chinh sach cua Dang va Nha
x

r

nude lam co sd phan tich, danh gia va de xuat giai phap, su dung phuong phap
nghien cuu kinh te: trim tuqng hoa khoa hoc va phan tich he thong, phuong phap

thong ke, dinh luqng,...


2. Nhirng ket qua flat dupe va phuoug phap nghien cuu trong luan van:

Thu? nhat, luan van da nghien curu va trinh bay co so ly luan vai tro Nha
Van de nay bat nguon tu tinh hinh doi ngheo va vai tro Nha nude chung.

Khai niem doi ngheo mang tinh tuong doi, dupe so sanh theo khong gian va

chat cho nhung ngudi so voi su sung tuc cua xa hoi do.

Viet Nam da nhieu lan thay doi chuan ngheo de phu hop voi xu the phat
trien, gan nhat la Quyet dinh so 170/2005/QD-TTg ban hanh chuan ngheo ap

dung cho giai doan 2006-2010: ho ngheo b nong thon co muc thu nhap binh
quan tu 200.000 dong va ho thanh thi la tu 260.000 dong/ngubi/thang tro xuong.

Giam ngheo nhanh la day nhanh toe do de rut ngan thbi gian xoa ngheo
7

r

a

cho cac ho ngheo trong 16 trinh, giam ngheo ben vung la kien quyet khong de tai

ngheo, muon vay phai duy tri tiep tuc cac nguon dau tu va cac bien phap chi dao

thuc hien trien khai lien tuc de khong cho doi ngheo quay lai. Giam ngheo nhanh
A

X

A

va ben vung phai dua tren co so cac nguon luc dau tu dupe ho tro, dupe tang
7

r

a

cubng, ngudi ngheo va cong dong ngheo tiep can dupe cac co hoi phat trien

Tu nhung co so ly luan chung, luan van trinh bay vai tro Nha nude doi voi
r

a

a

giam ngheo nhanh va ben vung b cac huyen mien nui vung cao voi mot so noi
dung co ban la:

Trubc het, can xac dinh dupe quan diem, muc tieu tong quat den 2020,
xay dung nhiem vu giam ngheo nhanh va ben vung den nam 2015 voi yeu cau:
A

7

Giam nhanh ty le ngheo nhung phai ben vung khong de tai ngheo, nang cao ro
ret doi sbng vat chat, van hoa, tinh than cua nhan dan. Chinh phu dua ra cac muc


tieu cu the va xay dung cac chinh sach, quy dinh cac bien phap chi dao dieu hanh

cho chuong trinh thuc thi hieu qua.
Ti£p theo, la tao moi trudng tang trudng, cai each hanh chinh, tu phap,

keu goi dau tu, ho tro ho ngheo. Nha nuoc tao moi trudng phap ly de SX kinh
A

7

A

A

doanh binh dang, keu goi dau tu, xay dung ha tang. Xay dung mot nen hanh

chinh Nha nude va doi ngu can bo cong chuc trong sach, co nang lire, hoat dong
r

r

a

co hieu luc, hieu qua, tung budc thu hep khoang each ve doi song vat chat va
tinh than gitra cac nhom dan toe. De cao vai trd doi tupng dupe giam ngheo,

tuyen tryen van dong thuyet phuc ngudi ngheo phai no luc vuon len, day duoc

coi la dong luc chinh cho qua trinh giam ngheo nhanh va ben vung thanh cong.

Cudi cung, xac dinh vai tro kiem tra, giam sat, danh gia, dieu chinh thuc
•7

hien chuong trinh, nhiem vu. Nha nude thuc hien vai tro kiem tra, giam sat danh
<

r

9

gia, qua thuc hien boc lo nhung bat cap se duoc tong ket, xu ly thich hop, cd

nhung dieu chinh kip thoi de bo sung cho giai doan sau.
r

,

,

a

e

gia va mot so dia phuong trong nude, luan van rut ra kinh nghiem ve vai tro Nha
r

Nha nude lay ngudi ngheo lam trung tarn de hoach dinh chinh sach, de tac dong,
A

A

van dong va dau tu, nang cao trinh do dan tri; Can nang cao nang luc va trach
nhiem dpi ngu can bo lam cong tac XDGN cua cac ban nganh dia phuong co so.
A

tai ngheo lam trung tarn cua hoach dinh chinh sach giam ngheo nhanh va ben
vung. Nha nude phai tir chinh sach chung duoc ban hanh, cho dia phuong cd su

dieu chinh phu hop. Can cd them cac chinh sach dac thu cho tirng dia phuong.


r

r

a

a

Thie hai, Luan van lay thuc te tinh hinh d huyen mien nui vung cao Que
Phong, tinh Nghe An, mot trong 61 huyen ngheo nhat duqc Chinh phu dua vao

thuc hien chucmg trinh giam ngheo nhanh va ben vung theo Nghi quyet
30a/2008/ND-CP, dS khao sat thuc trang phat trien kinh te xa hoi va tinh hinh
r

doi ngheo. Luan van da khao sat toan bo thuc trang tinh tu nhien, kinh te ,xa hoi,
•>

A

tinh hinh phat trien moi mat cua huyen, tinh doi ngheo, ho ngheo va di den nhan

dinh Que Phong la huyen vimg nui cao, bien gidi cua tinh Nghe An dang thuc su
kho khan moi mat. Dien tich tu nhien Ion gom 189.500 ha nhung chu yeu la dat

Co so ha tang toan huyen con ngheo nan, an d chua hop ve sinh,...
VS thuc trang vai tro Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung
r

r

tren dia ban huyen Que Phong thdi gian qua, luan van da nghien cuu cac ket qua
r

r

dat duqc cho thay vai tro Nha nude cap huyen da chu dong xay dung ke hoach 5

nam, 10 nam va quy hoach phat trien KT - XH den nam 2020, dac biet da chu y
dua muc tieu xoa doi, giam ngheo nhanh va ben vung thanh nhiem vu trong tarn

cho hoat dong chi dao dieu hanh cua cac cap cac nganh. Huyen da chi dao thuc

hien cac chuong trinh XDGN co hieu qua.
A

A

A

Tuy nhien luan van cung chi ra nhung ton tai han che ve vai tro Nha nude
doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung thdi gian qua. Trude het la viec chi dao
a

•>

a

r

r

bo tri dau tu con dan trai, viec tong ket danh gia chua lam tot. Vai tro Nha nude
r
dia phuong co sd boc lo nhieu bat cap, khong chi dao thuc hien dung quy trinh,
a

A

7

A

A

A

A

A

quy dinh; thieu kiem tra udn nan, lang phi von dau tu, nhieu tieu cue phat sinh
A

A

A

trong qua trinh xay dung d vung cao. Tiep den la doi ngu can bo cac cap chinh
A

A

A

A

quyen trong bo may nha nude cap huyen, xa vung cao yeu ve nang luc va cd noi

sut kem ve pham chat, thieu tinh than trach nhiem. Bo may quan ly va can bo
con qua cong kenh nhung hieu lire hoat dong khong cao
r

r

Thu? ba, tir nghien cuu thuc te tinh hinh cua huyen Que Phong mang tinh
r

x

x

dai dien cho cac huyen mien nui vung cao, luan van de xuat dinh huong va mot
'
r
'
so giai phap nang cao vai trd Nha nuac doi voi giam ngheo nhanh va ben vung d
cac huyen mien nui vung cao. Dinh huong la Nha nubc tong hop moi nguon lire,
huy dong moi nguon dau tu va tang cudng cac bien phap chi dao dieu hanh. Muc
i

r

t

r

r

7

x

tieu tong quat la tao su chuyen bien nhanh hon de doi song vat chat, tinh than
\

r

x

cua ngudi ngheo d cac huyen mien nui vung cao den nam 2020 ngang bang cac
huyen khac trong khu vuc.
Luan van dua ra mot so nhom giai phap nang cao vai trd Nha nude doi

voi giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao, bao gom:

Mot la, hoan thien co che chinh sach XDGN vdi nhiem vu tap trung dau tu
x

r

x

x

moi nguon lire, co che chinh sach phai kem theo nguon luc dau tu du dap ung.

Xay dung cac chuong trinh dir an phat trien kinh te, ha tang, phat trien san xuat,

tdi da loi the chuyen nganh phuc vu chuyen sau hon cho cac huyen mien nui

vung cao.
Hai la, hoan chinh cac loai Quy hoach phat trien kinh te - xa hoi cua huyen

de thuc hien chuong trinh dat hieu qua cao. Kien tri thuc hien theo quy hoach,
luu y thuc hien ngay quy hoach chi tiet phat trien cay con nong nghiep.
Ba la, tang cudng hon nua cong tac “xa hoi hoa dau tu” cho XDGN. Vai
7

X

tro Nha nude chu tri to chuc van dong moi nha dau tu cho XDGN.
Bdn la, Xay dung va dao tao doi ngu can bo dia phuong co so vung vang

ve pham chat chinh tri, cd trinh do quan ly, chuyen mon ky thuat. Cd quy dinh


vi

khen thudng va xu phat ro rang nghiem minh.

Nam la, tang cudng ki£m tra, giam sat va xu ly nghiem vi pham theo quy

dinh cua luat phap. Chan chinh nhanh viec quan ly ddu tu va siet chat ky cuong,
r

r

x

co nhung che tai xu phat nghiem khac trong vi pham dau tu. Ban hanh cac quy

chuc thuc hien d cac huyen ngheo.
•?

r

3. Nhirng diem moi va han che cua luan van:
Luan van co diem moi la luan van dau tien de cap den van de vai tro Nha
X

X

nude trong viec giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao.

Luan van da khai quat hoa mot so van de ly luan va de xuat mot so giai phap
X

nang cao vai tro Nha nude cho mot linh vuc dac thu la cac huyen mien nui vung

Xoa doi giam ngheo la chu truong ldn cua Dang va Nha nude. Vai trd Nha
•t

r

x

nude da duoc khang dinh doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen

kho khan va ty le ho ngheo van con cao nhat nude. Do vay, vai tro Nha nude can
r

7

tang cudng hon nua, kien tri vdi muc tieu da dinh de chi dao, giup do, khau noi,
r

X

X

7

A

X

phoi hop moi nguon luc dau tu de dat ket qua giam ngheo nhanh va ben vung da


TRUONG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

TRAN QUOC CHUNG

VAI TRO NHA NU*OC DOI VOI GIAM NGHEO NHANH VA BEN
VU'NG O CAC HUYEN MIEN NUI VUNG CAO

(LAY VI DU O HUYEN QUE PHONG, TINH NGHE AN)

CHUYEN NGANH: KINH TE CHINH TRI

LUAN VAN THAC SY KINH TE
NGUOI HUONG DAN KHOA HOC: TS. NGUYEN AN NINH

Ha Noi, nam 2010


MG DAU

1. Tinh cap thiet cua de tai:
r

r

Dat nude Viet Nam da thurc hien cong cuoc doi moi phat trien kinh te
A

7

xa hoi toan dien dupe hon 20 nam. Su nghiep doi moi da dem lai nhieu thay

do dang chu y nhat la ty le doi ngheo ngay cang giam nhanh, giam ngheo ben
vung dang dupe Nha nuoc dau tu Ion, chi dao quyet liet va cac dia phuong
A

thuc hien co hieu qua, cong tac xoa doi giam ngheo nhanh va ben vung thoi
\

r

r

gian qua da thu dupe nhieu ket qua tot dep.
Dang va Nha nude ta luon coi cong tac xoa doi giam ngheo la cue ky
f

A

quan trong phai thuc hien triet de. Sinh thoi Chu tich Ho Chi Minh da coi doi
r

7

•>

a

ngheo la mot thu giac trong ba giac nguy hiem nhat cua buoi dau gianh dupe

Tham nhuan tu tudng cua Ngudi, Dang ta da tap trung moi nguon luc de thuc
hien cong cuoc xoa doi giam ngheo nham nhanh chong dua nude ta ra khdi
7

A

tinh trang ngheo nan lac hau, kern phat trien. Viet Nam da gianh nhieu
•»

r

7

t

chuong trinh uu tien cho thuc day phat trien kinh te, thuc day tang truong
f

A

kinh te nhanh di doi vdi xoa doi giam ngheo tich cue va ben vung. Do vay
trong 10 nam tro lai day Viet Nam da dupe nhung ket qua quan trong trong
r

r

tang trudng kinh te va xoa doi giam ngheo. Doi song nhan dan timg budc

dupe cai thien. Nhd thuc hien cac chinh sach cd hieu qua cung co che phu
r

hop, cong tac xoa doi giam ngheo cua nude ta da dat dupe nhung ket qua
a

r

a

dang khich le. Trong nhieu nam qua, xoa doi giam ngheo luon la van de dupe

Dang va Nha nude quan tarn nham thuc hien muc tieu "Dan giau, nude manh,
A

A

xa hoi cong bang, dan chu va van minh". Dang va Nha nude ta da cd nhieu
chu truong, chinh sach xoa doi giam ngheo nhu xay dung chinh sach phat


2

triin toan dien kinh te xa hoi nong thon; thuc hien chien lupc phat trien cho
timg vung, mien; dau tu xay dung co so ha tang nong thon; uu tien tin dung
r

Ar

*

r

a

cac nguon von cho xoa doi giam ngheo, thiet lap nguon von vay cho ngudi
ngheo...

Nhb co su quan tarn dau tu tren, ty le doi ngheo cua Viet Nam da giam
7

r

qua cac nam, binh quan moi nam giam tir 2 den 3%. De giam nhanh ty le doi
ngheo, thang 7/1998, Chinh phu chinh thuc phe duyet Chuong trinh muc tieu

quoc gia ve xoa doi giam ngheo (Chuong trinh 133) cho giai doan 1998-2000,

phe duyet chuong trinh 135 ho tro phat trien 1715 xa ngheo dac biet kho khan

o mien nui, vung sau, vimg xa. Day la hai chuong trinh Ion tac dong manh me
toi cong cuoc xoa doi giam ngheo. Ket qua thuc hien, chuong trinh 133 va

135 da tao ra nhung kdt qua tich cue: Ca nude da thuc hien dinh canh dinh cu,
khai hoang mb rong dien tich trong lua nude, trong rung moi, cay cong
r

a

7

nghiep va an qua. Ve tin dung, da co hang ngan luot ho duqc vay von de phat
7

r

'

trien san xuat. Ben canh do, hang loat cong trinh co so ha tang nong thon dac
r

r

biet b cac xa vung sau vung xa phuc vu san xuat va doi song duqc xay dung,
nhi£u chuong trinh khuyen nong-lam-ngu, giup do ngubi ngheo lam an kinh
r

te dupe thuc hien.

Tuy nhien, ty le doi ngheo cua khu vuc nong thon Viet Nam, dac biet la
r

d mien nui vung cao, vung sau vung xa con kha cao. Doi song dai bo phan
r

r

nhan dan nong nghiep va nong thon con thap. Su bat cap va phan hoa giau

ngheo dang co xu huong dien ra va tang nhanh trong cong dong dan cu. Co
A

r

7

che thi truong co nhung tac dong khong nho toi su cong bang va binh dang

trong xa hoi. Doi song nhan dan mien nui, dac biet la mien nui vung cao dang
A

X

den nay con co 61 huyen mien nui vung cao vung sau va vung xa cd ty le ho
r

7

r

ngheo chiem tir 50% trd len. O cac huyen ngheo nay moi co sb vat chat va


3

t

x

\

r

r

\

r

dieu kien phat trien deu thieu thon, nguoi dan chua dugc tiep can nhieu vdi sir

r

**

• X

r

,

doi moi cua dat nude, co che chinh sach ap dung va tao dieu kien cho sir phat

XX

•>

giam ngheo nhanh va ben vung can dugc nang cao mot budc de dap ung yeu
,

x

x

cau nhiem vu. Hon nua trong tinh hinh hien nay do xac dinh dugc nhu cau
buc xue can day nhanh cong cuoc giam ngheo nhanh va ben vung, Chinh phu

nude CHXHCN Viet Nam vua ban hanh Nghi quyet so 30a/2008/NQ-CP
~

x

r

x

ngay 27/12/2008 ve chuong trinh ho trg giam ngheo nhanh va ben vung doi
vdi 61 huyen ngheo. Tir do, cang can dugc tang cudng vai tro Nha nude de
X

XX

thuc hien cong cuoc giam ngheo nhanh va ben vung. Nham gop phan lam
Z

X

X

sang to nhung van de neu tren, ban than lua chon de tai luan van la “Vai tro
r

x

x

Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben viing d cac huyen mien nui vung
cao

r

r

x

r

e

Luan van lay vi du thuc te d huyen mien nui viing cao bien gidi Que

Phong, tinh Nghe An la mot trong 61 huyen ngheo nhat trong ca nude dugc
Chinh phu quyet dinh ho trg dau tu de giam ngheo nhanh va ben vung tai

Nghi QuySt 30a/2008/NQ-CP.
•>

r

q

A

x

2. Tong quan tinh hinh nghien cuu cua de tai:
X

Hien nay chuong trinh xoa doi giam ngheo nhanh va ben vung dang

hien thanh cong nhiem vu trgng dai nay. Tuy nhien qua trinh thuc hien vira

r

r

\

\

x

qua boc 16 mot so van de can quan tarn ve vai tro Nha nude trong viec xay
dung ke hoach, chuong trinh, xac dinh budc di, huy dong nguon lire den to
f

X

chuc chi dao thuc hien nhiem vu giam ngheo nhanh va ben vung. Nhung bat
X

cap nay can dugc phan tich danh gia, tim ra nguyen nhan va co nhung giai
. X

/

7

phap khac phuc kip thdi. Thdi gian qua cung da co nhieu van kien, tac pham,
r

*

r

cong trinh nghien cuu lien quan den cong tac XDGN nhu: Van kien “Chien


4

luge trudng toan dien ve tang truong va xoa doi giam ngheo” (nam 2002) cua

Chinh phu nude CHXHCN Viet Nam; cac Luan van Thac sy kinh te: “Hoan
r

x

thien chinh sach xoa doi giam ngheo doi vdi tinh mien nui” cua tac gia
Nguyen Trung Hai KI3 Dai hoc Kinh te Quoc dan; “Hoan thien chinh sach

giam ngheo theo hudng bdn vung d Viet Nam” cua tac gia Tran Tuan Cudng
KI3 Dai hoc Kinh te Quoc dan, “Doi mdi chinh sach phat trien kinh te nong
nghiep, nong thon mien nui trong qua trinh cong nghiep hoa, hien dai hoa”

cua tac gia Dau Van Thanh va mot so tac pham nghien cuu khac ma ban than

da duoc nghien cuu. Tuy nhien chua cd tac pham hay cong trinh nghien cum
x

<

r

x

X

e

nao de cap den van de vai tro Nha nude trong viec giam ngheo nhanh va ben
vung d cac huyen mien nui vung cao, noi dong bao cac dan toe thieu so la chu

yeu dang con chiu nhieu kho khan vat va doi ngheo. Ban than tac gia la can
r

x

bo huyen mien nui vung cao bien gidi Que Phong, noi cd ty le ho doi ngheo

den 50% va thuoc mot trong 61 huyen ngheo cua ca nude duoc thu hudng
chinh sach giam ngheo nhanh va ben vung cua Chinh phu tai Nghi quyet
r

x

30a/2008.NQ-CP nen co nhieu tran tro va mong muon duoc dong gop mot
phan nho be cua minh vao nghien cuu va de ra mot so giai phap nham nang
X

cao vai tro nha nude trong cong cuoc giam ngheo nhanh va ben vung d cac

3. Muc dich va nhiem vu nghien cuu:

•

•

•

o

r

r

x

x

a. Muc dich nghien ctru: Tren co so khai quat mot so van de ve ly luan
~

r

va thyc tien, luan van phan tich, danh gia thyc trang quan ly cua Nha nude doi
X

vdi cong tac xoa doi giam ngheo cho cac huyen mien nui vung cao trong thoi
r

x

gian qua, nhung thuan loi kho khan, nhung ket qua dat duoc va nhung ton tai

phap nang cao vai tro nha nude trong cong tac giam ngheo nhanh va ben vung
X

d cac huyen mien nui vung cao.


5

b. Nhiem vu cua luan van:
- Nghien chu cac van de ly luan ve doi ngheo va chien luoc xoa doi,
giam ngheo nhanh va ben vung cua nuac ta, tu do ap dung vao cho cac huyen
r

~

a

r

r

mien nui vung cao, bai hoc tu thuc tien d mot so quoc gia va mot so tinh
thanh trong nuac, rut ra cho van de nghien cuu.
>

r

r

\

- Be xuat phuong huong va mot so giai phap co ban nham tang cudng

vai trd quan ly cua Nha nude doi vdi cong tac giam ngheo nhanh va ben vung
cho thdi gian tdi.

4. Doi tirong va pham vi nghien cuu:
- Ddi ticcmg nghien ctcu: Luan van tap trung nghien cuu vai trd cua
Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung trong dieu kien nen kinh
r

r

r

A

te thi trudng va hoi nhap kinh te the gidi va dieu kien dac thu cua cac

huyen mien nui vung cao cd su ho trq dau tu cua Chinh phu va cac to chuc,

ca nhan de de ra chinh sach va nhiem vu cho thich hup.
r

a

- Ve khong gian: nghien cuu vai trd cua Nha nude doi vdi giam ngheo
nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao.
A

A

A

•>

- Ve thdi gian: nghien cuu tu khi nude ta bat dau cong cuoc doi mdi,
xay dung va thuc hien chien luoc toan dien ve tang trudng va xoa doi giam

ngheo (nam 2002) den nay, dac biet la tu khi cd Nghi quyet 30a/2008/NQ-CP
r

x

a

cua Chinh phu ve chuong trinh ho trq giam ngheo nhanh va ben vung doi vdi
61 huyen ngheo trong ca nude.

5. Ca sd phuong phap luan va phuong phap nghien cuu:
r

Luan van lay chu nghia duy vat bien chung va chu nghia duy vat lich

su Mac - Le nin lam co sd phuong phap luan cua phuong phap nghien cuu
kinh te; luan van dua vao cac qui luat kinh te va quan diem, dudng loi, chinh
a

r

sach cua Dang va Nha nude lam co sd phan tich, danh gia va de xuat giai
phap.


6

D6 giai quyet nhung noi dung nhiem vu dat ra, luan van con su dung
mot so phuong phap nghien cuu kinh te pho bien sau:
- Phuong phap trim tuong hoa khoa hoc va phuong phap phan tich he

thdng: viec nghien cuu vai tro Nha nude dupe thuc hien mot each dong bo,

huyen mien nui vung cao.
- Phuong phap thong ke, thu thap thong tin dinh lupng: luan van da sir

dung cac so lieu tai lieu thong ke thich hop de phuc vu cho viec phan tich, danh
gia toan dien noi dung nhiem vu va ket qua cua hoat dong quan ly cua Nha nude
•>

trong cong tac xoa doi giam ngheo trong timg giai doan cu the.

- Phuong phap quy nap va dien dich: tren co sd phan tich nhung noi dung
X

<

cor ban ve vai tro cua Nha nude va thuc te quan ly cong tac xoa doi giam ngheo,

luan van sir dung phuong phap quy nap de dua ra nhung danh gia chung mang

tinh khai quat ve thuc trang quan ly va thuc hien nhiem vu giam ngheo nhanh va
X

X

' .

ben vung d cac huyen mien nui vung cao. Thuc trang nay duqc dat trong boi
r

r

canh chung cua ca nude va dudi tac dong cua co che kinh te thi truong.
r

r

r

- Phuong phap chuyen khao, doi chieu so sanh: Luan van tien hanh
X

<

' .

X

.

nghien cuu mot van de ve vai tro cua Nha nude doi vdi XDGN dupe xem xet
r

r

x

danh gia tren co sd so sanh doi chieu nham rut ra bai hoc kinh nghiem cho
cong tac giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao.

6. Nhung diem moi cua luan van:
r

r

x

r

x

Luan van da ke thira, tiep thu nhieu tai lieu nghien cuu lien quan den de
r

t

nghien cuu. Luan van cd mot so diem mdi nhu sau:

va gan chat vdi do la thuc hien nhiem vu giam ngheo nhanh va bdn vung

7

trong tinh hinh hien nay.
X
z
'
•
- Lam ro sir can thiet khach quan can tang cudng vai tro cua Nha nuoc
doi voi cong tac XDGN noi chung, va tang cudng vai tro nha nuoc trong thuc
X

y

hien giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao.
~

X

- Tu co sd ly luan va thuc tien hoat dong vai tro nha nuoc ve cong tac
y

->

X

r

giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao, tong ket,
r

r

y

y

danh gia thuc tien, rut ra duoc nhung van de cap bach can dupe xem xet giai
quyet: do la lam the nao de vai tro nha nuoc tac dong vao cong cuoc giam

ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao dat dupe hieu qua

cao;
- De xuat mot so dinh hudng va giai phap cu the nham giai quyet nhung

van de buc xue trong quan ly nha nude va nang cao vai tro nha nude ve giam

ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao trong giai doan tdi.

7. Ket cau cua luan
* van
r

xx

r

r

phan md dau, giai trinh viet tat, muc luc, ket luan va danh

r

x

muc tai lieu tham khao, luan van gom co 3 chuong, 9 tiet:
r

r

~

x

x

r *

e

Chirang 1: Mot so van de ly luan va thuc tien ve vai tro Nha nude doi
vdi giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao
r

r

y

X

1.1- Mot so van de ly luan chung ve doi ngheo, giam ngheo nhanh va

X
ben vung.
r

x

1.2 - Noi dung vai tro Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung

d cac huyen mien nui vung cao.
1.3 - Kinh nghiem vai tro Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben
r

r

vung d mot so nude va mot so dia phuong.
r

Chuang 2\ Thuc trang vai tro Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va
x

y

r

ben vung d huyen mien nui vung cao Que Phong (Nghe An) thdi gian qua.


8

*>

r

2.1- Thuc trang phat trien kinh te - xa hoi va tinh hinh doi ngheo d
r

huyen Que Phong.
f

X

2.2- Thuc trang vai trd Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung

tren di a ban huyen thdi gian qua.
X
2.3- Nguyen nhan ton tai.

Chtctfng 3: Dinh hudng va mot so giai phap cor ban tang cudng vai trd
r

x

'

Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung

cao trong thdi gian tdi.
r

3.1 - Ca hoi va thach thuc vai trd Nha nude doi vdi giam ngheo nhanh va
X
X
B
ben vung d cac huyen mien nui vung cao.
•»

'

3.2- Quan diem, muc tieu chung cua vai trd Nha nude doi vdi giam ngheo

nhanh va ben vung cho cac huyen mien nui vung cao trong thdi gian tdi.
f

X

f

3.3- Mot so giai phap nham nang cao vai tro Nha nude doi vdi giam
A
X
a
ngheo nhanh va ben vung d cac huyen mien nui vung cao.


9

CHUONG1

MOT

• SO VAN DE LY LUAN
• VA THUG
• TIEN VE VAI TRO NHA
NVOC DOI VOI GIAM NGHEO NHANH VA BEN VUNG 6 CAC
HUYEN MIEN NUI VUNG CAO

1.1- Mot so ly luan chung ve doi ngheo, giam ngheo nhanh va ben

viing:
r

x

r

X

x

1.1.1- Mot so van de chung ve doi ngheo:
i

r

i

r

r

Ngheo dien ta sir thieu co hoi de co the song mot cuoc song tuong

ung vdi cac tieu chuin toi thieu nhat dinh. Thudc do cac tieu chuan nay va
cac nguyen nhan dan den ngheo nan thay doi tuy theo dia phuong va theo thdi
gian. To chuc Y te The gidi dinh nghia ngheo theo thu nhap, theo do mot

ngudi la ngheo khi thu nhap hang nam it hon mot nua muc thu nhap binh
quan tren dau ngudi hang nam cua quoc gia.
r

i

\

r

\

Ngheo tuyet doi: De cd mot cai nhin tong quan ve cac van de cua cac
■>

r

f

nude dang phat trien, Robert McNamara, khi la giam doc cua Ngan hang The
r

r\

gidi, da dua ra khai niem ngheo tuyet doi. Ong dinh nghia khai mem ngheo

tuyet d6i nhu sau: "Ngheo d muc do tuyet doi la song d ranh gidi ngoai cung
X

<

.

.

'

7

cua ton tai. Nhung ngudi ngheo tuyet doi la nhung ngudi phai dau tranh de
r

x

r

r

x

i

sinh ton trong cac thieu thon toi te va trong tinh trang bo be va mat pham each

vuot qua sue tudng tuong mang dau an cua canh ngo may man cua gidi tri
thuc chung ta."
x

x

<

r

Chuan tong quat cho nan ngheo tuyet doi duqc Ngan hang The gidi dua

ra la thu nhap 1 do la My/ngay theo sue mua tuong duong cua dia phuong .
Theo bao cao cua Chuong trinh phat trien Lien hiep Quoc 1997, trong nhung

budc sau do ranh gidi ngheo tuyet doi cho tung dia phuong hay tung vung


10

r

dupe xac dinh tu 2 do la cho chau My La tinh va Carribean, den 4 do la cho
nhung nude Dong Au cho den 14,40 do la cho nhung nude cong nghiep.
Ngheo tuong doi la ngheo dupe dinh nghTa dua vao hoan canh xa hoi
cua ca nhan trong nhung quoc gia dupe goi la giau cd, nd dupe xem nhu la

ngudi thuoc vb mot so tang ldp xa hoi nhat dinh so vdi su sung tuc cua xa hoi
do. Ngheo tuong doi cd the la khach quan cung nhu la su hien huu khong phu

thuoc vao cam nhan cua nhung ngudi trong cuoc. Ngudi ta goi la ngheo
tuong doi chu quan khi nhung ngudi trong cuoc cam thay ngheo khong phu
r
thuoc vao su xac dinh khach quan. Ben canh viec thieu su cung cap vat chat
r

r

r

r

'

f

r

tuong doi, viec thieu thon tai nguyen phi vat chat ngay cang co tarn quan

trong hon.
r

y

->

r

Co nhieu sb lieu thong ke khac nhau de xac dinh ranh gidi cho nan

r

\

ngheo tuong doi cho mot xa hoi, vi du nhu la ty le bao nhieu phan tram cua
thu nhap trung binh. Tu nam 2001 trong cac nude thanh vien cua Lien minh

chau Au, nhung ngudi dupe coi la ngheo khi co it hon 60% gia tri trung binh

cua thu nhap rong tuong duong. Vi the nhung ngudi do van con la ngheo
r

r

tuong doi. Vi mot su phan chia ro rang giua ngheo va giau tren thuc te khong
co nen khai niem ranh gidi nguy co ngheo cung hay dupe dung cho ranh gidi

ngheo tuong doi.
Ngoai ra con co dinh nghTa ngheo theo tinh trang song. Dinh nghTa
r

r

ngheo theo tinh trang song luu y den nhung khia canh khac ngoai thu nhap,
nhu cu hoi dao tao, muc song, quyen tu quyet dinh, bn dinh ve luat le, kha
r

r

\

nang anh hudng den nhung quyet dinh chinh tri va nhieu khia canh khac.
Doi ngheo la mot thuc trang xa hoi ton tai trong bat cu mot che do nao
a

•>

r

tir trudc den nay. Cac xa hoi trudc trinh do phat trien kinh te, van hoa, xa hoi
cham thi ty le doi ngheo cao va mang tinh dong deu binh quan nhieu hem. Den