Vai trò của nhà nước trong quá trình hình thành và phát triển thị trường chứng khoán ở việt nam

TRirdNG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

LE MAI THANH
I

DAIHOCKrQD
TRUNG TAM

I THONG TIN THU

VAI TRO CUA NHA NU&C TRONG

QUA TRINH HlNH THANH VA PHAT TRIEN
THI■ TRUONG CHUNG KHOAN 0 VIET
■ NAM
ChuySn nganh: KINH T< CHINH TRI

LUAN VAN THAC SY KINH TE*
•

•

Qdgitii luting, dan. khoa hae:

__________ TS. Td DLfC HANH
DAI HOC KTQD

TRUNGTAMjf

o j oq

THONG TIN THUVIEN
06
•
//a JVo/ - 2OOG

5


J&i (dm on
Sau qua trinh hoc tap, nghien cull va hoan thanh luan van, toi da nhan

ditOc nhitlu sit giup do qui bau. Nhan dip nay, toi xin gufi left chan thanh cam
on toft:

TS. To Dtfc Hanh, ngt/di da danh nhieu thdi gian, cong sufc giup dd,
htfcftig dan tan tinh de toi hoan thien luan van nay.
Cac thay co giao khoa Kinh te chinh tri trUOng Dai hQC kinh te quoc dan
da tao dieu kien giup dor va trang bi kien thtfc cho toi trong qua trinh hoc tap

va nghien cufli.
Trong qua trinh hoc tap, nghien cufti va hoan thien luan van, toi cung da

nhan duOc nhidu sU h6 tro, dong gop quy bau cua ban be, dong nghiep va
gia dinh.

Mot lan nOa, toi xin tran trong gift den cac thay co, dong nghiep, gia
dinh va ban be left cam on chan thanh nhat.

Ha Ndi, ngay 30 thang 10 ndm 2006

Hoc uien
Le Mai Thanh


MUCLUC
MO DAU

1

CHUONG 1 CO SO LY LUAN VA THUC TIEN VE VAI TRO
CUA NHA NUOC TRONG QUA TRINH HINH
THANH VA PHAT TRIEN TTCK..................................... 5
S

Z

A’

1.1. TTCK va nhu’ng nhan td anh huong ddn qua trinh hinh thanh
phat trien TTCK............................................................................ 5
1.1.1. Khai quat ve TTCK......................................................................................... 5

1.1.1.1. Khai niem ve CK.......................................................................... 5
1.1.1.2. Khai niem v£ TTCK..................................................................... 6
1.1.2. Nhu’ng yeu to co1 ban anh hu-o’ng den sy hinh thanh va phat
trien TTCK................. ......................................................................... 11

1.1.2.1. Moi trudng kinh te...................................................................... 11
1.1.2.2. Moi trudng chinh tri - xa hoi..................................................... 15
1.1.2.3. Su quan ly cua Nha nunc doi vdi TTCK................................. 17

1.2. Noi dung va su cin thi§t khach quan v£ vai tro cua Nha
nudc trong qua trinh hinh thanh phat trien TTCK..................... 18
1.2.1. Noi dung vai tro Nha nudc doi vdi sy hinh thanh va phat
trien TTCK..................................................... ’................................................ 18

1.2.1.1. Dinh huong va xay dung ke hoach phat trien TTCK............... 18
1.2.1.2. Lap ra cac chinh sach ho tro TTCK phat trien......................... 20
1.2.1.3. To chuc, quan ly va giam sat hoat dong kinh doanh va
phat trien TTCK............................. .’...... .’................................... 21
1.2.1.4. Dao tao doi ngu quan ly va kinh doanh CK............................. 23
1.2.1.5. Tham gia phat hanh trai phieu tren TTCK.............................. 24
X

t

t

1.2.2. Sy can thiet khach quan cua vai tro cua nha nudc doi vdi
sy hinh thanh va phat trien TTCK..................................................... 25

1.2.2.1. Xuat phat tu doi hoi cua su phat trien kinh te thi trudng....... 26
1.2.2.2. Do yeu cau phat trien dong bo cac loai thi truong trong
nen kinh te thi trudng trong do can phat huy vai tro cua
TTCK trong nen kinh te............................................................. 28
1.2.2.3. Do yeu cau can phai han che nhung nhan to anh hudng
tieu cuc toi su phat trien cua TTCK.......................................... 29


1.3. Kinh nghiem vd vai tro cua nha nircyc trong qua trinh phat
trien TTCK cua mot sd niro’c va bai hoc ddi voi Viet Nam...... 31

1.3.1. Kinh nghiem ve vai tro cua Nha nuvc trong qua trinh hinh
thanh va phat trien TTCK o mot so nuoc tren the gid'i.........31
1.3.2. Bai ho c rut ra doi voi TTCK Vie t Nam..................................... 35

CHUONG 2 THUC TRANG VAI TRO CUA NHA NUOC
TRONG QUA TRINH HINH THANH VA PHAT
TRIEN TTCK VIET NAM.................................................38
2.1. Tong quan vd vai tro cua Nha nuoc trong qua trinh hinh
thanh va phat trien TTCK Viet nam.......................................... 38

2.1.1. Khai quat ve TTCK Viet nam....................................................... 38
2.1.1.1. Qua trinh hinh thanh TTCK Viet nam.................................... 38
2.1.1.2. Thyc trang hoat dong TTCK Viet nam.................................... 41
2.1.2. Vai trd cua nha nuo’c trong qua trinh hinh thanh va phat
trien TTCK Viet nam..................................................................... 47
2.1.2.1. Chuan bi cac dieu kien cho viec ra doi TTCK Viet Nam...... 47
2.1.2.2. Hoach dinh chien luoc phat trien TTCK Viet Nam................ 49
2.1.2.3. Xay dung moi truong phap ly phat trien TTCK...................... 50
2.1.2.4. Tham gia phat hanh trai phieu tren thi truong......................... 56
2.1.2.5. Quan ly va to churc cac hoat dong cua TTCK.......................... 58
2.1.2.6. Lap ra cac chinh sach ho tro de TTCK phat trien.................... 62
2.2. Danh gia vd vai tro cua Nha nuoc trong qua trinh phat trien
TTCK o Viet Nam.........................................................................64

2.2.1. Nhung thanh tuu..............................................................................64
2.2.2. Nhung han che..................................................................................66
2.2.3. Nguyen nhan va nhung van de dat ra doi voi vai tro cua
Nha nuoc trong qua trinh phat trien TTCK o Viet Nam..... 66
CHUONG 3 QUAN DIEM VA GIAI PHAP HOAN THIEN VAI

TRO CUA NHA NUOC DOI VOI QUA TRINH
PHAT TRIEN TTCK VIET NAM TRONG THOI
GIAN TOI.............................................................................. 68
3.1. Mot sd quan didm co ban ttong vi$c hoan tthen vai tto cua
nha nuoc dOi voi qua trinh phat trien TTCK Viet Nam.............. 68

3.1.1. Muc t teu va nguyyn tac phht t rren TTCK Viet Nam............... 68
3.1.1.1. Mcc rIUy phat tring TTCK Viet nam dun nam 2010............... 68
3.1.1.2. Nguyen tcc phat tHen TTCK..................................................... 69


3.1.2. Quan diem co1 ban nham hoan thien vai tro cua Nha nuoc
doi voi qua trinh phat trien TTCK Viet Nam................................ 70

3.1.2.1. Nha nude gi€r vai tro quyet dinh trong viec dinh hudng
phat trwn TTCK........................
.......
'.................... 70

3.1.2.2. Dam bao su quan ly tap trung thong nhat vao mot co quan
nha nude....................................................................................... 71
3.1.2.3. TTCK phai phat trien lanh manh, an toan va co hieu qua,
bao ve dune lai ich hop phap cua ngudi dau tu....................... 71
3.1.2.4. Phat trien TTCK dam bao quan xuyen dune cac to chuc
tham gia, ngan ngua cac hoat dong lira dao, thau tom va
thao tung thi trudng..................................................................... 72
3.1.2.5. Xay dung va phat trien TTCK phai phu hop vai boi canh
hoi nhap kinh te quoc te............................................................. 74
3.2. Cac giai phap chu yeu nhdm hoan thien vai tro cua nha
nude trong qua trinh phat trien TTCK viet nam........................ 75

3.2.1. Dam bao moi truong kinh te vT mo on dinh va du- bao du-oc..75
3.2.2. GiCr vfrng on dinh ve chinh tri - xa h§i................................................ 79

3.2.3. Thue hien dong bo va thong nhat ve he thong quan ly va
he thong tai chinh.......................................................................................... 80

3.2.4. Hoan thien khung phap ly, som dua Luat CK vao thirc tien..81
3.2.5. Phat trien cung - cau cho TTCK............................................................ 83
O

A

A

A

Ji

Ji

3.2.6. Md rong qui mo, nang cao chat luung cung cap dich vu

tren thi truong................................................................................................. 88
3.2.7. Dam bao thi truong tien te hoat dong on dinh va lanh
manh....................................................................................................

96

3.2.8. Phat trien cac TTGDCK, tang cirdng cong tac giam sat va
cirdng chc thirc thi hoatdong TTCK.................................

98

KETLUAN

............................................................................................... 100

DANH MUC TAI LIEU THAMKHAO................................................ 102


DANH MUC CAC CHC VIET TAT

l.CK

Chung khoan.

2. CNH -HDH

Cong nghiep hoa - hien dai hoa.

3. CNXH

Chu nghia xa hoi.

4. DNNN

Doanh nghiep nha nudc.

5. NHTM

Ngan hang thuong mai.

6. SGD

So giao dich.

7. SGDCK

So giao dich chUng khoan.

8. TTGDCK

Trung tam giao dich chUng khoan.

9.TTCK

Thi truOng chUng khoan.

10. UBCK

Uy ban chUng khoan.

11. UBCKNN

Uy ban chUng khoan Nha nudc.


TRlTdNG DAI HOC KINH TE QUOC DAN
esQsa

LE MAI THANH

VAI TRO CUA NHA NlflJC TRONG

QUA TRINH HINH THANH VA PHAT TRIEN
THI TRUONG CHUNG KHOAN 0 VIET NAM
■

■

ChuySn nganh: KINH Tf CHINH TR|

TOM tAt LUAN VAN thac sy kinh te'

Qlujjiiifi tiling. d£n k/uui hoe:
TS. TO OllC HANH

Hu NAi - 2OOG


-1 -

Md DAU

1. Tfnh cap thiet cua de tai
Thi truong chung khoan (TTCK) nude ta ra doi khi dat nude dang trong thdi
Kt

F

F

ky CNH-HDH, doi hoi ngay cang phai co nhieu von. Vi the, Von dune xac dinh:

Dai hoi Dang toan quoc lan thu VIII) va la phuong tien quan trong de thuc hien
muc tieu chien luqc phat trien kinh te xa hoi giai doan 2001 - 2010 la: dua GDP

tang binh quan tu 7,5% den tren 8% mot nam. Nhu vay, chi co the thong qua
Ft

A

TTCK mdi co kha nang cung cap mot luong von ldn trung han va dai han cho nen
kinh te, giam ganh nang ve von cho he thong ngan hang, la phuong tien hieu qua

thu hut von dau tu nude ngoai va hoi nhap kinh te the gidi.
TTCK Viet Nam (hoat dong tu 7/2000) con rat non tre so vdi TTCK nhieu
nude tren the gidi nhu My (tu 1336), Due (tu 1595), Anh (tir 1802), Nhat (tu 1878),

Han Quoc (tir 1956), Thai Lan (tir 1962),.... nhung da co nhung budc phat trien

tai nhung han che do chinh nhung tac dong ho tro cua Nha nude gay ra.

De danh gia thirc trang tir do de xuat mot so giai phap hoan thien vai tro cua

Nha nude doi vdi su phat trien TTCK Viet nam, tac gia chon de tai: “Vai tro cua
Nha nuro’c trong qua trinh hinh thanh va phat trien TTCK o’ Viet nam”.

2. Tinh hinh nghien cifu
Tren thuc te cac nude da cd nhieu cong trinh nghien ciru ve vai tro cua

Nha nude doi vdi sir hinh thanh va phat trien TTCK. 6 nude ta cung da cd

cac cong trinh nghien cuu ve van de nay 6 nhieu khia canh va cap do khac

nhau. Tuy nhien, cho den nay chua cd cong trinh nao nghien cuu mot each
toan dien ve vai tro cua Nha nude doi vdi qua trinh hinh thanh va phat trien

TTCK Viet nam dudi goc do kinh te chinh tri.


- ii -

3. Muc dich nghien ctfu cua de tai
1/ Lam ro nhu’ng van de ly luan va thuc tien ve vai tro cua Nha nude trong qua
trinh hinh thanh, phat trien TTCK; 2/ Phan tich, danh gia thuc trang ve vai tro cua

Nha nude trong qua trinh hinh thanh, phat trien TTCK Viet nam; 3/ De xuat mot so

giai phap hoan thien vai tro cua Nha nudc doi vdi phat trien TTCK Viet nam.

4. Doi ttfdng va pham vi nghien ctfu
r

r

ô

ã

, 2

Doi tuong: Vai tro cua Nha nudc doi vdi qua trinh hinh thanh va phat trien
TTCK Viet nam thong qua cac cong cu quan ly vi mo cua Nha nudc la cac van ban

phap luat, quy hoach ke hoach, chinh sach tao lap moi trudng dau tu chung khoan...

Pham vi nghien cuu cua de tai la vai tro cua Nha nudc trong qua trinh hinh
thanh, phat trien TTCK d Viet nam. Dac biet la vai tro cua Nha nudc Viet nam
trong qua trinh hinh thanh va phat trien TTCK tu nam 2000 den nay.

5. Phtfdng phap nghien ctfu
Su dung phuong phap duy vat bien chung, duy vat lich sir, truu tuong hoa.
t

r

Phuong phap: tong hop, phan tich, thong ke, ke thira cung nhu khao sat thuc
nghiem, thu thap thong tin, tai lieu phuc vu cho viec nghien cuu lam sang to chu de.

6. NhClng dong gop mcJi cua luan van
Luan van trinh bay nhung van de mang tinh chat ly luan va thuc tien ve vai tro
r

•»

cua Nha nudc doi vdi qua trinh hinh thanh va phat trien TTCK.
Danh gia thuc trang vai tro cua Nha nudc doi vdi qua trinh hinh thanh va phat
trien TTCK Viet nam trong nhung nam qua.

Neu nhung quan diem va cac giai phap chu yeu nham hoan thien vai tro cua

Nha nudc trong qua trinh hinh thanh, phat trien TTCK Viet nam trong giai doan tdi.

7. Ket cau cua luan van
5

i

r

r

r

Ngoai phan mb dau, ket luan, luan van duoc ket cau gom 3 chuong:


- iii -

f

%

JL * ■

Chu’O’ng 1: Nhung van de ly luan va thuc tien ve vai tro cua Nha nude doi

vai qua trinh hinh thanh va phat trien TTCK.
Chu’O’ng 2: Thuc trang vai tro cua Nha nude trong qua trinh hinh thanh va

phat trien TTCK Viet nam.

Chu’O’ng 3: Quan diem va giai phap hoan thien vai tro cua Nha nude trong

qua trinh phat trien TTCK d Viet nam trong thdi gian tdi.
Ket luan

CHVONG1
C0 SO LY LUAN VA TH^C TIEN VE VAI TRO CUA NHA N00C

TRONG QUA TRINH HINH THANH VA PHAT TRIEN TTCK

1.1. TTCK va nhCfng nhan to anh hiking den qua trinh hinh thanh phat

trien TTCK
1.1.1. Khai quat ve CK va TTCK

CK la mot thuat ngu dugc hieu theo nhieu goc do khac nhau: Theo quan
diem truyen thong thi CK la phuong tien xac nhan quyen va lqi ich hap phap
r

f

cua ngudi sd huu CK doi vdi tai san hoac von cua ngudi phat hanh CK. Theo
quan diem hien dai thi CK la moi san pham tai chinh cd the chuyen nhugng
dugc. CK cd 3 dac diem la: Tinh sinh ldi, Tinh thanh khoan, va Tinh rui ro.
*
TTCK duac dinh nghia theo nhieu each khac nhau, song deu cd chung

mot noi dung la: TTCK la mot thi trudng dien ra cac hoat dong phat hanh,

giao dich, mua ban CK theo qui dinh cua phap luat.

TTCK cd 3 dac diem: 1/ TTCK dupe dac trung bdi hinh thuc tai chinh

true tiep. 2/ TTCK la thi trudng gan vdi thi trudng canh tranh hoan hao. 3/

TTCK ve co ban la thi trudng lien tuc: sau khi cac CK duac phat hanh tren thi
”,

>

X

f

trudng sa cap, nd cd the duac mua di ban lai nhieu lan tren thi trudng thu cap.


- iv -

Xet theo tieu chi' luu thong CK, TTCK duoc chia lam 2 loai: Thi truong

so cap (la nui dien ra cac hoat dong giao dich mua ban nhung CK mdi phat
hanh lan dau hoac tai phat hanh) va Thi truong thu cap (la noi mua di ban lai

cac CK da phat hanh). Xet theo phuong thuc to chuc va giao dich, TTCK

duoc chia lam 2 loai: TTCK tap trung va TTCK phi tap trung (OTC). TTCK
tap trung la thi truong d do viec giao dich CK duoc thuc hien thong qua

SGDCK con thi truong OTC thi khong co san giao dich cu the.
r

TTCK hoat dong theo cac nguyen tac: canh tranh ty do; cong khai; trung
r

f

gian mua ban CK; va nguyen tac dau gia.
1.1.2. Nhung you to co” ban anh huong den sir hinh thanh va phat trien TTCK
1.12.1. Moi truxmg kinh te

truong la moi truong phat sinh, phat trien TTCK. Khi nen kinh te phat trien
manh the hien d sue mua tien te, muc do lam phat, quy mo von, nang luc cua

cac to chuc kinh te anh huong rat Ion den sy phat trien cua TTCK.

* Sy phat trien cua cac cong ty co phan cd anh huong quan trong tdi sy
hinh thanh, phat trien va on dinh cua TTCK boi day la mot trong nhung chu

the cung cap hang hoa ldn nhat cho TTCK.
*

r

* Sy phat trien cua cac dinh che tai chinh tren thi truong gom: Cong ty
CK, to chuc dich vu thi truong va quy dau tu,... co tac dong thubng xuyen den

cac hoat dong CK nhu chat dau boi tron cho TTCK hoat dong tot hon.
1.122. Moi truong chinh tri - xa hoi

* Moi truong chinh tri anh huong den TTCK khong chi d pham vi lanh

i»

f

F

_

tho, quoc gia ma con tren pham vi khu vuc va the gidi vi moi truong chinh tri

- xa hoi the hien sy bao ho cua xa hoi do doi vdi quyen so huu tai san va


-V-

■%

r

r

quyen hudng lqi cua nha dau tu. TTCK co do nhay cam cao doi vdi bat ky

su bien doi hay bat on dinh nao ve chinh tri, xa hoi.

* Trinh do nhan thuc ve CK: TTCK hinh thanh va phat trien duqc khong
f

'

r

"i,

r

the thieu yeu to con ngudi - quang dai dan chung. Noi nao thu hut duqc nhieu
nha dau tu thi noi do TTCK phat trien manh va nguqc lai. Dong thbi, trinh do
hieu biet cua nhung ngudi tham gia vao viec kinh doanh, moi gidi va dieu
hanh TTCK co tac dong khong nhd trong viec nang cao chat luqng cuaTTCK.
1.123. Suquan ly cua Nha nude doi vdi TTCK

Nha nudc quan ly TTCK thong qua Luat. Moi trudng phap ly phu hop se
kich thich TTCK phat trien va nguqc lai. Vi vay, moi trudng phap ly la nhan
to cd anh hudng ro rang va true tiep nhat tdi qua trinh phat trien TTCK.

1.2. Noi dung va sd can thiet khach quan ve vai tro cua NhS ndde trong

qua trinh hinh thanh phat trien TTCK
12.1. Noi dung vai tro Nha nude doi vdi sir hinh thanh va phat trien TTCK
1.2.1.1. Dinh hudng va xay dung ke hoach phat trien TTCK
r

r

Su phat trien cua TTCK di tir thap den cao, tu hoat dong mang tinh tu do
den hoat dong cd to chuc thong qua su can thiep cua Nha nudc. Viec dinh

hudng (Chuyen dich) nen kinh te, chuan bi ve co sd vat chat, doi ngu, viec

xay dung chien luqc, 16 trinh va lua chon mo hinh phu hop cho hoat dong
phat trien TTCK la khong the thieu vai tro Nha nude.
12.1.2. Lap ra cac chinh sach ho tro' TTCK phat trien

Nha nudc ho tro TTCK phat trien bang viec lap ra cac chinh sach:

Khuyen khich cac cong ty co phan ra niem yet; Ho trq cac cong ty CK thiet
r

_

r

r

lap co sb vat chat va duy tri hoat dong; Can doi moi quan he giua tich luy vdi
tieu dung; Ho trq tuyen truyen cho cac dqt phat hanh; Chinh sach tien te va ty


- vi -

gia de thu hut DTNN; Md rong hoac thu hep kha nang dau tu cua cac dinh

che tai chinh qua viec quy dinh cac dieu kien kinh doanh bat buoc.
1.2.13. To chuc, quan ly vagiam sat hoat dong kinh doanh va phat trien TTCK

Nha nude co vai tro bao tro de cho TTCK dugc on dinh phat trien ben
vung va tang trudng nhanh. Nha nude quan ly TTCK bang phap luat nhu:
Luat cong ty, Luat ngan hang, Luat thuong mai, Luat dan su va hinh su...

nhung can ban nhat la Luat CK.
12.1.4. Dao tao doi ngu quan ly va kinh doanh CK

Vai tro Nha nude la thuc day su hinh thanh doi ngu can bo kinh doanh va
quan ly CK va cac to chuc tir quan tren thi trudng lam cho TTCK dugc van
hanh co to chuc va chuan hoa d trinh do cao. Tao dieu kien cho ra ddi cac co
%

___

T

so dao tao ve CK va TTCK, to chuc cac khoa dao tao chuyen sau ve cac linh

vuc chuyen nganh CK va TTCK. Quy dinh va chuan hoa chuung trinh dao tao
ve kien thuc CK d cac trudng dai hoc.
12.1.5. Tham gia phat hanh trai phieu tren TTCK

Nha nude cd vai tro nhu mot chu the quan trong tren TTCK bang viec
r
*
_
cung cap cho TTCK nguon hang roi rao la Trai phieu Chinh phu. Nhung nude
r

_

dang phat trien, cd TTCK ra ddi muon nhu Viet nam thi d giai doan dau Trai
r

r

r

1

.

phieu Chinh phu la het sue quan trong, tao sue song va su on dinh cho TTCK.
122. Su- can thiet khach quan cua vai tro cua nha nuoc doi voi su- hinh thanh va

phat trien TTCK
122.1. Xuat phat tir ddi hoi cua sir phat trien kinh te thi trudng

Trong dieu kien nen kinh the thi trudng, ma d Viet nam la kinh te thi
’ll

f

trudng dinh hudng xa hoi chu nghTa, can cd nhung nguyen tac bao dam sd

huu, tu do canh tranh, tu do kinh doanh. Nha nude tao dieu kien de moi ngudi


- vii -

**

A

A

A

X

1.2.2.2. Do yeu cau phat trien dong bo cac loai thi truong trong nen kinh to thi truong
trong do can phat huy vai tro cua TTCK trong nen kinh te
r

•t

■»

____

Do sir phat trien cua kinh te thi truong da nay sinh phat trien TTCK.
Cung nhu cac loai thi truong khac, TTCK mang day du nhung dac trung cua
f

rv

*■

kinh te thi truong, nhung no cd vai tro dac biet quan trong la kenh dan von

trung va dai han cho nen kinh te. De phat trien TTCK ma khong pha vd cac

loai thi truong khac thi chi' co Nha nude vdi kha nang tai chinh doi dao quyen
luc duy nhat cung vdi he thong phap luat moi cho ra doi san pham bac cao

cua nen kinh te thi truong dinh huong xa hoi chu nghTa trong dieu kien nen

kinh te Viet nam chua phai la nen kinh te thi truong phat trien hoan chinh.

trien cua TTCK
r

'

'

Ban than thi truong khong the giai quyet duoc nhung han che co ban von
co cua nd. Chi cd Nha nude, phap luat ma khong the la mot luc lupng nao
A

’

’

r

khac cd kha nang dieu chinh de nd cd the van hanh theo su tu do von cd

nhung lai trong khuon kho cua phap luat quy dinh va dam bao tuong dong ve
lpi ich cua cac ben.

1.3. Kinh nghiem ve vai tro cua nha ndde trong qua trinh phat trien
TTCK cua mot so ndde va bai hoc doi vdi Viet Nam
Tim hieu kinh nghiem cua Nhat Ban, Han Quoc, Thai Lan va Trung
Quoc doi vdi vai tro cua Nha nude trong qua trinh phat trien TTCK, chung ta

da rut ra dupe nhung bai hoc cho Viet nam nhu sau:


- viii -

Mot la, De cao vai tro cua Nha nudc trong viec dinh hudng phat trien
TTCK; Hai la, Nha nudc giao cho mot co quan chuyen trach quan ly ve

TTCK; Ba la, Nha nudc can phai co vai tro trong viec tao dieu kien cho thi
trudng phat trien lanh manh, an toan va co hieu qua, bao ve ducrc lui (ch hup
z

\

r

phap cua ngudi dau tu; Bon la, He thong phap ly chinh la cac van ban luat va

to chuc va hoat dong cua TTCK; Nam la, Viec xay dung va phat trien TTCK

vdi cac quy mo va chat luqng d tung giai doan can phai tuy thuoc vao hoan
z

canh kinh te hien tai va kha nang phat trien trong tuung lai.
CIHONG 2

THVC

trang vai tro cua nha nloc trong qua trinh
HINH THANH VA PHAT TRIEN TTCK VIET NAM

2.1. Tong quan ve vai tro cua Nha ntlclc trong qua trinh hinh thanh va
phat trien TTCK Viet nam
2.1.1. Khai quat ve TTCK Viet nam
2.1.1.1. Qua trinh hinh thanh TTCK Viet nam

Sau Dai hoi Dang toan quoc lan thu VI (12/1986), nen kinh te nudc ta
i

r

f

chuyen sang cu che thi trudng co su quan ly vi mo cua Nha nudc. Dat nudc

gian chuan bi ve moi mat, ngay 20/07/2000 TTGDCK dau tien duyc thiet lap
tai TP. Ho Chi Minh, va den thang 3/2004 TTGDCK Ha noi da ra ddi. Ve co

cu su cho sy ra ddi cua TTCK. Giai doan 2: Hinh thanh TTCK. Giai doan 3:
Phat tri6n TTCK.


- ix -

2.1.12.Thuv trang hoat dong TTCK Viet nam

Han 6 nam hinh thanh va phat trien, TTCK Viet nam da dat duac budc
.

T>

'

khai dong va tang truang dang ke, da chung to la kenh huy dong va dau tu

von khong the thieu. Tuy nhien, quy mo cua hien nay cdn qua nhd (binh quan

dat doanh so giao dich 7-10 trieu USD/ngay), chi so VN-Index con len
xuong bat thuong, toe do phat trien chua duqc nhu mong muon; co che hoat

dong chua thuc su hoan chinh; ca sa ha tang ky thuat cung nhu nang lure trinh
do cua can bo quan ly con chua dap ung duac vai yeu cau phat trien lau dai

cua thi truang. Cong tac tao hang cho thi truang con gap nhieu kho khan mac
du Chinh phu, Bo Tai chinh da co chi dao cu the va quyet liet, tuy nhien mot
so Bo, nganh, tong cong ty, doanh nghiep con e ngai tham gia thi truang,

chua co ke hoach cu the cho viec niem yet, dang ky giao dich; cong tac quan
r

f

y

ly, giam sat thi truang con co su bat cap do van ban phap ly, ca che chua day
A

f

'

'

du, dong bo; he thong cong nghe chua dap ung duqc yeu cau ve giam sat tu

dong va them nua trinh do va kinh nghiem cua can bo quan ly, giam sat hoat
dong thi truang con co nhung han che. Viec dao tao pho cap kien thuc ve CK
va TTCK cho cong chung da thuc hien nhung van con it do kinh phi han

hep... anh hudng tai su phat trien chung cua TTCK.
2.1.2. Vai tro cua nha nirot trong qua trinh hinh thanh va phat trien TTCK
Viet nam

2.12.1. Chuan bi cac dieu kien cho viec ra ddi TTCK Viet Nam

Chuan bi cac dieu kien kinh te xa hoi de tao moi truang thuan lqi cho su

ra dai TTCK Viet nam.
2.122. Hoach dinh chien luuc phat trien TTCK Viet Nam

Nha nuac da hoach dinh ra mot 16 trinh cu the de phat trien TTCK vlet

nam voi nhung buac di than trong, vung chac trong xu the hoi nhap va toan


- X -

cau hoa cac nen kinh te. Trong do can phai trai qua cac giai doan thu
*

nghiem, tu mo hinh TTGDCK don gian va phu hop vdi dieu kien hien tai sau

do tung budc tien tdi mo hinh SGDCK co quy mo hien dai; thi truong OTC

vdi cac thiet che van hanh phuc tap; cac dinh che trung gian; va qua trinh hoi
nhap cua TTCK Viet nam vdi cac nen kinh te khu vuc va the gidi.
2.1.23. Xay dung moi truong phap ly phat trien TTCK

Cho den nay, he thong cac van ban phap quy do Chinh phu, Bo tai chinh

va UBCKNN ban hanh la tuong doi toan dien. Dac biet la da xay dung duoc

Luat Chung khoan - van ban phap luat cao nhat ve CK va TTCK bao gom 11
chuong va 136 Dieu da duoc Quoc hoi thong qua Ngay 29 thang 6 nam 2006.
2.I.2.4. Tham gia phat hang trUi phieu trUn thi truong

KET QUA PHAT HANH TRAI PHIEU CHINH PHU CHO NSNN
VA CHO DAU TUCHINH PHU GIAI DOAN 2000 - 2005
(DVT: nghin ty dong)
Nam phPt hnnh

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Loat tuPt patuu

TPCP bu dap
NSNN
Trai phieu
cOng trinh
Cong trai
XDTQ
Tong cong

9,899.7

7,796.1

11,322.0

15,645.4

22,869.0

29,236.0

37.6

190.0

0.0

5,020.0

5,013.2

10,085.0
2,816.0

2,579.0
9,937.3

7,986.1

11,322.0

23,244.4

27,882.2

42,137.0

Nguon: Kho Bqc Nha nuac (Khong tinh so phat hanh cho Quy HTPT)

Ben canh viec phat hanh trai phieu Chinh phu trong nudc, ngay

27/10/2005, Bo Tai chinh da hoan thanh dot phat hanh dau tien 750 trieu
USD trai phieu chinh phu ra thi trudng von quoc te (giao dich tren TTCK

Singapore). Nhu vay, khoi luong Trai phieu phat hanh trong nudc da tang
dang ke qua cac nam. Trai phieu Chinh phu lan dau tien duoc giao dich tren

- xi -

r

f

r

re

A

y

thi trudng von quoc te duqc cac nha dau tu tai chinh quoc te danh gia cao ve
A

f

A

■?

muc do an toan tac dong dang ke den tarn ly cua nhieu to chuc dau tu nudc

ngoai tren TTCK Viet Nam.
2.12.5. Quan ly va to chuc cac hoat dong cua TTCK

Nghi dinh 75/CP ngay 28/11/1996 cua Chinh phu ve viec thanh lap
UBCKNN, thuc hien chuc nang to chuc quan ly Nha nudc ve CK va TTCK
da tao dieu kien thuan lqi cho cac hoat dong quan ly giam sat cua Nha nudc
*

___

r

_

ddi vdi TTCK, tranh dune cac hoat dong tu phat, tac dong xau tdi nen kinh te
nhu d mot so nudc da gap phai.
2.12.6. Lap ra cac chinh sach ho tro’ de TTCK phat trien
■>

f

a

r

Mot la: Chinh sach khuyen khich cong ty co phan ra niem yet;

Hai la: Chinh sach khuyen khich cac nha dau tu;
r

Ba la: Chinh sach khuyen khich cac to chuc kinh doanh CK.

2.2. Danh gia ve vai tro cua Nha nildc trong qua trinh phat trien TTCK

d Viet Nam
22.1. Nhung thanh tun
n

a

Nha nudc da co ban giu duqc su on dinh ve moi trudng chinh tri, xa hoi;
nhat quan dudng loi ngoai giao tren co sd md cua vdi the gidi da khai thong

su giao luu va tim duqc nhieu nguon ho trq tu ben ngoai de phat trien TTCK.

da tu minh thuc hien cai each hanh chinh tao co che thong thoang, thuan lqi
A

'

'

• r

giam duqc nhieu chi phi va su phien ha cho nha dau tu. Xay dung duqc chien

luqc phat trien TTCK den nam 2010. Ban hanh duqc he thong luat phap ma
quan trong la da xay dung duqc Luat CK, the che hoa duqc cac quan he thi
trudng, tung budc the che hoa quyen tu do lua chon cua ngudi dan trong viec


- xii -

su dung nguon cua cai ma ho tich luy duac de dau tu, md rong pham vi cho

cac quan he giao dich va tao dugc moi truang phap ly cho TTCK phat trien.
r

2.2.2. Nhung han che

Viec thi hanh Luat phap tren thuc te con chua nghiem minh, chinh sach

thay doi nhieu nen cac doanh nghiep khong tinh toan lam an dugc lau dai dan
den viec phat hanh CK khong lan. Su can thiep hanh chinh con qua sau lam
cho TTCK giam di tinh canh tranh. Mo hinh sd huu con mang tinh qua do.

Cac quy dinh ve phat hanh trai phieu doanh nghiep con tan mat va chua co
tinh khuyen khich cao. Cung each hanh dong cua Nha nude van con nhieu bat

hgp ly, trai phieu phat hanh chua du sue hap dan, he thong phap luat va cac
van ban dudi luat con mau thuan va chua hoan chinh gay khong it kho khan
cho ca ca quan dieu hanh lan doi tugng chiu sur che dinh. Cac chinh sach ho
trg chua dem lai hieu qua nhu mong muon.
223. Nguyen nhan va nhung van de dat ra ddi voi vai tro cua Nha nude trong
qua trinh phat trien TTCK o’Viet Nam

Nguyen nhan cua nhung han che tren la do: dai bo phan dan Viet Nam

con ba nga vai TTCK. Cac ca quan quan ly Nha nude ve TTCK cung nhu doi

ngu chuyen gia con thieu kinh nghiem. Cac TTGDCK tren thuc te dugc thanh
lap con mang tinh ap dat tu phia Nha nuac tren ca sa hgc tap kinh nghiem tu
nude ngoai chu khong phai tu hinh thanh do cac yeu to noi tai khach quan cua

nen kinh te. Thu tuc va dieu kien xin phat hanh con kho khan phuc tap, quy
r

r

che phat hanh con khat khe, nguyen nhan la do hieu qua hoat dong cua cac
t

r

DNNN chua cao. Nguyen nhan khac nua la co che bao cap cua Nha nude qua
r

r

1

hinh thuc cap von va tin dung chi dinh uu dai van ton tai nen DNNN con i lai
r

vao su uu dai nay ma chua chu trong vao viec huy dong von trong dan. Nha

nude chua md rong quyen tu chu cho cac dia phuong, trai phieu chinh phu


- Xlll -

r

m

\

f

chua du suc hap dan nguoi dau tu so vdi cac hinh thuc tiet kiem khac, lai
suat chua linh hoat, hinh thuc dau thau con cung nhac.
CHVONG 3
QUAN DIEM VA GIAI PHAP HOAN THIEN VAI TRO

CUA NHA NVOC DOI VOI QUA TRINH PHAT TRIEN
TTCK VIET NAM TRONG THO’I GIAN TO’I

3.1. Mot so quan diem cd ban trong viec hoan thien vai tro cua nha
nddc doi vdi qua trinh phat trien TTCK Viet Nam
3.1.1. Muc ttnu vn nguynn tic papt tuinn TTCK Viet Nam

3.1.1.1. Muc ttnu patt tuinn TTCK Viet nam dun nam 2010

1/ Phat trien TTCK ca ve quy mo va chat luong hoat dong; 2/ Duy tri an
toan, ma rong pham vi, tang cuong hieu qua quan ly, bao ve quyen loi hop

phap cua nguoi dau tu; 3/ Tung budc nang cao kha nang canh tranh va chu
F

F

dong hoi nhap thi truong tai chinh quoc te.
3.1.12. Nguynn tic patt

TTCK

1/ Phat trien TTCK phu hop vdi dieu kien thuc te va dinh hudng phat
v

9

9

>

r

f

trien kinh te - xa hoi cua dat nudc, theo tieu chuan va thong le quoc te, tung

budc hoi nhap voi thi truong tai chinh khu vuc va the gidi.
2/ Xay dung TTCK thong nhat trong ca nudc, hoat dong an toan va

hieu qua.

3/ Thuc hien quan ly bang phap luat; bao dam quyen, loi ich hop phap va
co chinh sach khuyen khich cac chu the tham gia TTCK.

4/ Bao dam tinh thong nhat cua thi truong tai chinh trong pham vi quoc
gia, gan viec phat trien TTCK vdi viec phat trien thi truong von, thi truong

tien te, thi truong bao hiem.

- xiv -

r

%

3.1.2. Quan diem co’ ban nham hoan thien vai tro cua Nha nuw doi voi qua
trinh phat trien TTCK Viet Nam
3.12.1. Nha niroc giirvai tro quyetdinh trong viec dinh hubng phat trien TTCK

Quan diem dugc xuat phat tir chinh sach quan ly kinh te vi mo: “... phat
5

*

r

/

trien nen kinh te hang hoa nhieu thanh phan theo co che thi trudng co su quan
ly cua Nha nude theo dinh hudng XHCN...”. Dac biet vdi TTCK, mot the che
kinh te bac cao cua nen kinh te thi trudng thi vai tro cua Nha nudc trong viec

xay dung chien luge, muc tieu, to chuc, quan ly va giam sat la mot yeu to tat
r

x

x

f

i

r

r

yeu, nham gop phan hat huy nhung the manh, uu diem va han che den muc
thap nhat nhung tieu cue cua TTCK.
3.122. Dam bao su’ quan ly tap trung thong nhat vao mot co quan nha nuwe

Day la ddi hoi khach quan cua qua trinh xa hoi hoa luc lugng san xuat
cua nen san xuat Ion noi chung va cung la ddi hoi cua su phat trien dong bo

he thong cac loai thi trudng trong nen kinh te thi trudng dinh hudng xa hoi
chu nghia d nudc ta. Nhu C.Mac A.Ghen da chi rd: la mot ngudi doc tau vi
cam anh tu do dieu khien lay minh, con neu la dan hop xudng thi phai cd
nhac trudng. Nhu vay, viec thanh lap, giam sat TTCK dugc tap trung vao

mot co quan la UBCKNN.
3.123. TTCK phai phat trien lanh manh, an toan va co hieu qua, bao ve dupe loi ich
hop phap cua ngubi dau tu’

SGDCK la buc tranh phan anh TTCK vdi nhiem vu chu yeu la to chuc

phuc vu cho cac hoat dong giao dich mua ban, chuyen nhugng CK, cung cap
cac dich vu thong tin, dang ky, luu ky CK, giam sat cac hoat dong nham dam

bao cong bang, trat tu, an toan va co hieu qua. Nhu vay, xay dung mot TTCK
phat trien lanh manh, hieu qua bao ve dugc lgi ich cua ngudi dau tu thi can

thong qua viec xay dung va to chuc tot SGDCK.


- XV -

3.12.4. Phat trien TTCK dam bao quan xuyen dupe cac to chuc tham gia, ngan
ngira cac hoat dong lira dao, thau tom va thao tung thi truotig

Viec tao dung mot hanh lang phap ly day du, can phai tinh den tir khau
r

y

r

phat hanh CK cho den cac giao dich, tir ca nhan dau tu cho den cac trung gian

moi gidi tham gia thi truang va cac to chuc phu trg cau thanh nen thi trudng.

Cung vdi qua trinh phat trien, khung phap ly se dugc hoan thien dan cho phu
hgp vdi thuc tien cung nhu yeu cau phat trien trong tuang lai.
3.I.2.5. Xay dung va phat trien TTCK phai phu hop vdi boi canh hoi nhap kinh te
i

.i.

quocte

Xuat phat tir thuc tien nen kinh te nude ta hien nay, Nha nude can to
chuc thi trudng giao dich CK tap trung theo tung budc di phu hgp, tu quy mo

den phuc tap canh tranh cao. Tung budc hien dai theo chuan muc cua thi
trudng von quoc te.

3.2. Cac giai phap chu yeu nham hoan thien vai tro cua nha nifdc trong

qua trinh phat trien TTCK viet nam
r

3.2.1. Dam bao moi truang kinh te vT mo on dinh va dir bao dupe

Thu nhat, Nha nude phai su dung huu hieu cac cong cu dieu tiet kinh te
vi mo la: He thong luat phap, he thong ke hoach, 4 chinh sach kinh te ca ban

(Chinh sach tai khoa, tien te, gia ca - thu nhap, kinh te ddi ngoai) de kinh te

tang trudng nhanh, lanh manh va ben vung; on dinh gia ca, that nghiep d muc

tu nhien va can bang can can thanh toan. Nha nude phai lua chon, ap dung
chinh sach kinh te phu hgp vdi tung giai doan; co the la phai hy sinh muc tieu

cua chinh sach nay de thuc hien dugc muc tieu cua chinh sach kia.

Thu hai, phat trien nen kinh te nhieu thanh phan gan vdi viec xay dung

dong bo va van hanh cd hieu qua ca che thi trudng co su dieu tiet cua Nha

- xvi -

nudc theo dinh huong XHCN; xay dung mot nen kinh te mb, da phuong hoa
r

r

f

va da dang hoa, huong manh xuat khau, thay the nhap khau nhung mat hang
trong nudc san xuat co hieu qua, tranh thu von, cong nghe va thi truong quoc
te. Cung co, phat trien cac thanh phan kinh te tren co so quy hoach lai khu

vuc DNNN, thuc day phat trien kinh te tu nhan, huy dong toi da cac nguon
luc cua xa hoi vao phat trien kinh te.
r

%

s

r

Thu ba, Nha nudc can phai: Hoan chinh he thong phap luat ve kinh te;

Doi moi chinh sach tai chinh tien te, gia ca; Nang cao nang luc va hieu qua

quan ly kinh te cua Nha nudc.

32.2. Giir vung on dinh ve chinh tri - xa hoi

Mot mat, Nha nudc can phai tu doi moi minh, tuc la phai cai each

phuong phap quan ly va tac dong vao xa hoi noi chung va nen kinh te, trong

do cd TTCK noi rieng, tien tdi quan ly xa hoi, quan ly kinh te, quan ly TTCK
theo luat de cac quan he thi truong duoc dien ra tu nhien, khong bi can thiep
tho bao, khong bi bop meo dap ung dieu kien can cho sir phat trien TTCK.

Mat khac, Nha nudc cd vai tro tao ra mot xa hoi cong bang, dan chu,
doan ket va co trinh do dan tri cao thong qua viec tuyen truyen y thuc lam chu
va cd trach nhiem cua cong dan vdi xa hoi, thong qua co che phan phoi loi ich
5

r

r

ca nhan va xa hoi cong bang; thong qua he thong thue thu nhap hop ly, thong
qua cac chinh sach xa hoi khac de xoa doi giam ngheo va han che su each biet

qua Idn giua cac tang ldp, giua cac vung mien. Dong thdi Nha nudc thuc hien
ft

f

!

nhat quan dudng loi ngoai giao hoa binh, md cua giao luu kinh te de thu hut

von dau tu tir nudc ngoai. Thuc hien tot giai phap nay la Nha nudc da nang

cao duoc vai tro cua minh, anh huong Ion den su phat trien cua TTCK


- xvii -

3.23. Thur hien dong bo va thong nhat ve he thong quan ly va he thong

tai chinh
r

r

r

\

Tang cudng phoi hop thong nhat va dong bo gicra cac Bo, nganh, dia
phuong ve thuc hien cac chu truong, chinh sach phat trien TTCK, dac biet la
5

«

»

IF

chinh sach tai chinh, tien te. Chinh phu can xay dung chien lupc tong the ve

r

\

phat trien thi trudng tai chinh, gan thi trudng tien te vdi TTCK; to chuc lai va
quan ly he thong tai chinh thong nhat theo chuc nang, nhiem vu cu the va

giam sat cua Nha nudc doi vdi tirng khu vuc trong tong the thi trudng tai
/

r

chinh. Neu lam tot, thi trudng tai chinh Viet nam se giam thieu dupe rui ro va

hoi nhap thanh cong vao thi trudng tai chinh quoc te; Quy dinh cong khai tai
chinh doanh nghiep: noi dung nay phai dupe dua vao Luat doanh nghiep va
phai kien quyet thuc hien. Ve budc di cd the thuc hien trudc het ddi vdi cac to
chuc tai chinh, cac doanh nghiep thuoc dien bat buoc phai kiem toan.
3.2.4. Hoan thien khung phap lv, som chra Luat CK vao thuc tien

Nha nudc vdi vai tro la ngudi xay dung luat can tirng budc hoan thien
khung phap ly cho TTCK Viet nam phat trien, cu the la phai xay dung, bo
sung va hoan thien cac khung phap ly sau: 1) Luat DNNN, Luat doanh nghiep
%

r

y

tu nhan, Luat cong ty co phan, Luat pha san, he thong phap luat ve quan ly

r

\

phat hanh, kinh doanh, giao dich tren TTCK cung nhu cac quy che ve quan ly

va luu giu CK, cac quy dinh ve moi gidi CK... de dieu chinh cac chu the la
ngudi phat hanh CK. 2) Luat dau tu, Luat thuong mai, Luat dan sir, hinh sir,
Luat tin thac dau tu w... de dieu chinh cac doi tupng mua ban kinh doanh

CK, dieu chinh hanh vi dau tu cua cac nha dau tu. 3) Luat CK va TTCK, Luat

ngan hang, Luat bao hiem vv..de dieu chinh hanh vi cua cac to chuc tai chinh
trung gian cung nhu cac hoat dong kinh doanh va moi gidi CK. Trudc mat

UBCKNN nen tap trung xay dung song hanh 2 bo luat do la Luat CK va Luat


- xviii -

SGDCK va vach mot 16 trinh de xay dung cac bo luat lien quan khac theo

thong le cua cac nudc co TTCK phat trien lau doi.
32.5. Phat trien cung - cau cho TTCK

* Giai phap kich cau: Vai tro quan trong cua Nha nude trong viec kich

cau TTCK thoi gian toi la phai nang cao hon nua mat bang van hoa CK cho
cong chung de thu hut sir tham gia rong rai cua cong chung dau tu thong qua

viec: Tang cuong tuyen truyen pho bien kien thuc co ban ve CK va TTCK
tren cac phuong tien thong tin dai chung; uu tien dao tao doi ngu dua tin va
giang day ve TTCK dong then khuyen khich ho chai CK; Mu rong them so

luung cac trung tarn dao tao cua UBCKNN; Xay dung chuong trinh phat trien
cac Quy dau tu CK cua cac cong ty bao hiem va cac NHTM, tiep tuc uu dai
ve thue doi vdi cac ca nhan tham gia TTCK.
* Giai phap tang cung: Nha nudc can tap trung vao viec tiep tuc day

manh tien trinh co phan hoa cac DNNN bang viec tang cuong kiem tra tien

do; trien khai viec ban co phan cho nguoi nudc ngoai; gan co phan hoa
r

f

DNNN vdi niem yet CK; lua chon mot so cong trinh dy an co tinh kha thi cao
r

t

de phat hanh trai phieu doanh nghiep va trai phieu cong trinh; hoan thien cac
r

n

r

'

chinh sach tai chinh, trong do co chinh sach khuyen khich ve thue gop phan

khong nhd vao viec tang so lupng cong ty niem yet, tang luong CK niem yet
va giao dich tren thi truong.
f

r

32.6. Mb rong qui mo, nang cao chat lupng cung cap dich vu tren thi truong

* Xay dung chinh sach khuyen khich phat trien thi truong thong qua cac

cong cu tai chinh, thue uu dai thich hop: Cac bien phap co the tap trung vao
cac uu dai ve tai chinh va thue: giam hoac mien thue doi vdi cac to chuc hoat
dong kinh doanh tren TTCK nhu cac dinh che tai chinh trung gian, cac ngan
hang, cac cong ty ldn co thanh lap cong ty CK.