Mô hình hợp tác xã sau khi ban hành luật sẽ như thế nào

Mô hình hợp tác xã sau khi ban hành luật sẽ như thế nào?
10:30 | 19/04/2012
Dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi) quy định theo hướng làm rõ hơn bản chất
tổ chức hợp tác xã gắn với chính sách ưu đãi hỗ trợ. Mục tiêu của hợp tác xã
là đáp ứng nhu cầu chung của thành viên về sản phẩm, dịch vụ hoặc tạo việc
làm, nâng cao thu nhập cho thành viên một cách hiệu quả hơn so với từng
thành viên đơn lẻ không thực hiện được hoặc thực hiện kém hiệu quả trong
điều kiện cơ chế thị trường. Hợp tác xã, liên minh hợp tác xã phải hoạt động
hiệu quả và theo đuổi mục tiêu cao nhất là tối đa hóa lợi ích thông qua đáp
ứng nhu cầu về sản phẩm, dịch vụ của thành viên.
Phó chủ tịch QH Tòng Thị Phóng: Thực chất đây là luật về tổ chức, hình thành
một mối quan hệ sản xuất…

Thực chất luật này là luật về tổ chức, hình thành một mối quan hệ sản xuất chứ
không chỉ bình thường quan hệ là dịch vụ hợp tác để phát triển về kinh tế. 4 quan
điểm ở đây tôi đồng tình bởi vừa thể chế hóa nội dung, mục tiêu tiếp cận chính là
những người yếu thế thường gặp rủi ro. Sự hợp tác ấy là đối nhân chính. Cùng với
kinh tế Nhà nước trở thành nền tảng của nền kinh tế và đời sống xã hội dưới chế độ
ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, khái quát theo cách ấy tôi đồng tình. Ở đây có
các nội dung nêu rõ về bản chất và định nghĩa hợp tác xã, bản chất của hợp tác xã
thể hiện qua 5 mối quan hệ, tôi đồng tình về mục tiêu thiết lập quan hệ sở hữu,
quan hệ kinh tế, quan hệ phân phối và quan hệ quản lý. Phần quản lý nhà nước sẽ
để vào trong nhóm cơ quan quản lý nhà nước gắn với công tác thanh tra, kiểm tra
và các công tác phối hợp khác. Cách đặt như vậy là rõ, tuy nhiên còn hơi dài.
Trong Báo cáo chung đã quá dài nhưng trong Báo cáo tóm tắt vẫn còn dài, nên viết
gọn lại.
1
Tôi thấy cần nêu yêu cầu hướng tới thị trường nên mới có hợp tác, thực tế trong cơ
chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có nhiều công đoạn khác nhau: công
đoạn để thành lập, công đoạn đã thành lập rồi nhưng vươn tới thị trường lại tiếp tục
quan hệ của hợp tác đó ở công đoạn phân phối và tiêu thụ. Cách tư duy ấy sẽ phù

hợp với hiện tại, với trình độ sản xuất của ta hiện nay. Nhu cầu hợp tác sẽ hình
thành, phát triển do nhu cầu phát triển của kinh tế xã hội của khu vực đó. Có như
vậy, chúng ta mới thực sự “vực” được các vùng và tiêu thụ được sản phẩm, kể cả
dịch vụ sản xuất. Nếu làm được những hợp tác xã kiểu mới như thế này thì thực sự
mới thúc đẩy sản xuất phát triển và thúc đẩy tư duy kinh tế của đồng bào các vùng
đó.
Tiếp cận với doanh nghiệp, bản thân tôi không thể phân tích rạch ròi riêng giữa
hợp tác xã và doanh nghiệp phân định ở mức độ nào. Tôi muốn chúng ta hiểu thực
tiễn hợp tác xã cũng phải gắn với doanh nghiệp chứ không phải tách rời, rạch ròi
hợp tác xã chỉ là hợp tác xã và doanh nghiệp là doanh nghiệp. Có những cái doanh
nghiệp tác động trở lại thì hợp tác xã trở thành vùng nguyên liệu của các doanh
nghiệp chế biến. Chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp thì theo Luật Doanh
nghiệp, nhưng chính sách ưu đãi đối với hợp tác xã, theo tôi cần phải có. Từ thực
tiễn khi làm ở địa phương tôi thấy đây là một vấn đề rất cần, có như vậy mới hỗ trợ
được những người nghèo, những người có vốn ít.
Trong hợp tác xã có nên cho lập công ty hay không? Trong một thời điểm và với
một trình độ sản xuất phát triển nhất định, do yêu cầu, kể cả tiếp cận thị trường,
giao tiếp, liên kết, liên danh với các doanh nghiệp và các lĩnh vực có tính đặc thù,
theo tôi cũng nên cho phép lập công ty theo từng loại hình và theo từng địa bàn
nhưng phải có chính sách, tiêu chí để Chính phủ quy định nội dung này.

2
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’Sor Phước: Nên có chính sách khuyến khích đối
với các doanh nghiệp tham gia liên kết với các hợp tác xã

5 đặc trưng khác nhau giữa hợp tác xã với doanh nghiệp là những nét lớn. Có lẽ
đây là những điểm mới so với những quan điểm trước đây. Tôi cho rằng nếu thống
nhất được những điểm này thì đây là bước tiến thể hiện tư duy đổi mới và phản ánh
đúng thực trạng, hiện thực của cuộc sống.
Tuy nhiên tôi cũng xin nêu thêm một ý, suy cho cùng mục tiêu thành lập tổ chức

cũng là tối đa hóa lợi nhuận của cá nhân. Bởi vì thước đo về lợi ích kinh tế dứt
khoát phải là lợi nhuận trên đồng vốn, trên công sức bỏ ra, tuy nhiên nó có mức độ
thấp hơn. Điều mà tôi thấy khác hẳn trong đặc trưng có mấy điểm. Một là tài sản
chung của hợp tác xã; hai là quản lý, phân công lao động; thứ ba là về phân phối.
Hợp tác không có tài sản chung mà chỉ là phối hợp phân công với nhau trong từng
khâu một để đưa ra thị trường một sản phẩm, một dịch vụ nào đó chứ nó không có
đặc trưng là có tài sản chung. Thứ hai, khi phân công lao động có sự tự nguyện.
Giống nhau là tự nguyện, “tôi” đồng ý thì tham gia, không đồng ý thì không tham
gia. Hợp tác là như vậy, sòng phẳng và mục đích của hợp tác nhằm tối đa hóa lợi
nhuận của riêng mình và để thực hiện, “tôi” liên kết với “anh”.
Về chính sách khuyến khích, tôi đề nghị cần có một mục nói thêm chính sách
khuyến khích đối với các doanh nghiệp tham gia liên kết với các hợp tác xã. Hợp
tác xã muốn phát triển mà không có vai trò của doanh nghiệp tham gia vào cũng rất
khó phát triển. Do vậy, tôi đề nghị cần có chính sách khuyến khích đối với những
doanh nghiệp trực tiếp tham gia vào các hoạt động sản xuất kinh doanh của hợp tác
xã.

3
Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Trương Thị Mai: Cách hiểu về bản
chất hợp tác xã còn lẫn lộn

Tại Điều 5 về giải thích từ ngữ, do quy định của Luật Hợp tác xã năm 2003 xem
như một loại hình doanh nghiệp. Vì vậy, cách hiểu trong quá trình triển khai tổ
chức từ trước đến nay cũng có lẫn lộn. Có những hợp tác xã mà trong đó có doanh
nghiệp, có hợp tác xã hoạt động như doanh nghiệp. Do vậy, luật làm cho quá trình
thực tiễn diễn ra còn lẫn lộn, khác nhau. Nhưng tôi cũng nói rõ ràng bản chất của
hợp tác xã là hoàn toàn khác. Có thể mục tiêu này phải tính toán để xác lập lại. Tôi
nghĩ có những hợp tác xã như có cùng một loại sản phẩm, cùng một thị trường hợp
tác với nhau để nâng cao thế mạnh của sản phẩm đưa ra thị trường, nhưng cuối
cùng vẫn đi đến việc phải tiếp cận với thị trường chứ không phải hợp tác xã trong

nội bộ với nhau. Bởi vì quan hệ giữa hợp tác xã với thị trường là quan hệ phát triển
trong nền kinh tế thị trường. Vì lợi nhuận nên phải hợp tác với nhau còn nếu không
thì làm riêng lẻ. Nhưng vì hợp tác với nhau có thế mạnh hơn, lợi nhuận cao hơn
nên hợp tác với nhau vẫn là nhu cầu tất yếu.
Ở đây hiểu theo kiểu hợp tác xã theo đúng bản chất của nó, nhu cầu hợp tác vẫn là
tất yếu. Vì vậy, trên thế giới vẫn tồn tại mô hình hợp tác xã, vẫn tồn tại các loại mô
hình hợp tác, hợp tác với nhau mạnh hơn thì tội gì không hợp tác, mô hình này vẫn
tồn tại, vẫn tiếp tục, chính sách nhà nước phải góp phần để tác động hỗ trợ. Đặc
biệt ở đây tôi thấy có mấy con số: khoảng hơn 14 nghìn hợp tác xã, có hơn 7,4
triệu xã viên, trong đó có con số rất đáng lưu ý là hơn 5 triệu hội viên là hộ gia
đình. Điều này chứng minh ý kiến là vì yếu thế nên cần hợp tác với nhau, hơn 5
triệu hộ gia đình này có nhu cầu hợp tác tạo nên sức mạnh của mình thay cho hoạt
động sản xuất kinh doanh đơn lẻ. Tôi nghĩ con số hơn 5 triệu này là minh chứng rất
hùng hồn cho thấy cần có hợp tác xã, mô hình này tiếp tục phát triển hỗ trợ cho
4
những hộ gia đình, cho những cá nhân phát triển mạnh hơn. Quan hệ lao động
trong hợp tác xã là không có nhưng sẽ có một phần, vì hiện nay trong hợp tác xã có
doanh nghiệp như kiểu Coopmart có những người là xã viên, có những người là
nhân viên có quan hệ lao động. Quan hệ lao động là có người thuê, có người chủ
và có người làm, cái này rất rõ trong quan hệ doanh nghiệp nhưng trong hợp tác xã
cơ bản là xã viên, hùn lại với nhau để hợp tác cùng làm gì đó. Vì vậy, bản chất
hoàn toàn khác nhau. Một bên có quan hệ lao động giữa người chủ sử dụng và
người lao động. Còn một bên là quan hệ hợp tác, bình đẳng và chia đều lợi nhuận.
Vậy mô hình hợp tác xã sau luật này ban hành sẽ như thế nào? Rõ ràng phải tính
toán để chuẩn hóa. Từ năm 2003 đến giờ, “ông” nào là doanh nghiệp là doanh
nghiệp, “ông” nào hợp tác xã là hợp tác xã. Tôi đồng ý với ý kiến của Ủy ban Kinh
tế và ý kiến trình bày trong Tờ trình, tức là cho phép hợp tác xã được thành lập
công ty, nhưng công ty này là loại có điều kiện, còn điều kiện gì thì phải quy định,
nếu không thì không phát triển được.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phùng Quốc Hiển: Sự khác nhau
giữa doanh nghiệp và hợp tác xã là gì?

Luật này phải giải quyết được vấn đề rất lớn là hiện nay các hợp tác xã đang gặp
khó khăn, hoạt động không có chất lượng, thậm chí hoạt động hình thức hoặc
manh mún. Luật ra đời nhằm đưa hoạt động của hợp tác xã đi vào cuộc sống là cả
một vấn đề thực tiễn đang đặt ra mà luật phải đáp ứng. Thứ hai, luật phải giải quyết
được vì hợp tác xã có rất nhiều loại hình như hợp tác xã nông nghiệp, ngư nghiệp,
lâm nghiệp, tín dụng, các loại dịch vụ khác. Thứ ba, phải minh chứng được vấn đề
là Luật Hợp tác xã này khác gì với Luật Doanh nghiệp, cái đó mới là cái khó.
5