Vận dụng dạy học tích hợp trong chương hạt nhân nguyên tử vật lý lớp 11

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH YÊN BÁI
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CẢM NHÂN

BÁO CÁO SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ
Lĩnh vực: VẬT LÝ
“Vận dụng dạy học tích hợp trong chương Hạt nhân nguyên tử
Vật lý lớp 12”

Tác giả/đồng tác giả: Hồ Tun
Trình độ chun mơn: Đại học
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Cảm Nhân

Yên Bái, tháng 02 năm 2022
1


I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Vận dụng dạy học tích hợp trong chương hạt nhân
nguyên tử - Vật lí 12”.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục và đào tạo
3. Phạm vi áp dụng sáng kiến: Học sinh khối 11+12 Trường THPT Cảm
Nhân
4. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 1 năm 2022
5. Tác giả:
Họ và tên:Hồ Tuyên
Năm sinh: 13/ 03/ 1972
Trình độ chun mơn: Cử Nhân
Chức vụ cơng tác: Giáo viên
Nơi làm việc: Trường THPT Cảm Nhân

Địa chỉ liên hệ: Trường THPT Cảm Nhân - Huyện Yên Bình - Tỉnh Yên Bái
Điện thoại: 0399517619
II. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến (Là tác giả tạo ra sáng kiến)
III. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực vật lí.
IV. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu là năm học 2020- 2021
V. Mô tả bản chất của sáng kiến
1. Thực trạng trước khi áp dụng sáng kiến
1.1. Thực trạng ban đầu:
a) Về phía giáo viên:
Qua q trình giảng dạy kết hợp với việc dự giờ đồng nghiệp tại trường
THPT Bế Văn Đàn trong các tiết dạy lí thuyết chương “Hạt nhân nguyên tử”
nhiều năm, tôi nhận thấy:
Vấn đề áp dụng tích hợp trong dạy học đã được giáo viên tiếp cận nhưng
chưa thật sự có chiều sâu. Sự tiếp cận ấy có thể chỉ dừng lại ở việc nắm được quan
điểm, nguyên tắc xây dựng chương trình và sách giáo khoa mới là theo định hướng
tích hợp nhưng tích hợp như thế nào, với nội dung và phạm vi nào thì thực sự là
vấn đề khó khăn với các giáo viên.
Nhiều giờ dạy, giáo viên chưa chú ý đến việc vận dụng quan điểm tích hợp,
dẫn đến việc khai thác bài dạy chưa có tính hệ thống, thiếu chiều sâu, làm cho chất
lượng bài dạy chưa cao.
2


b) Về phía học sinh:
Trường THPT Cảm Nhân là trường thuộc khu vực thành phố nhưng đa số
gia đình các em sinh sống tại các vùng ven, một số em nhà xa phải ra thuê nhà trọ,
học sinh gặp khó khăn về kinh kế và học tập là đáng kể. Một bộ phận các em chưa
xác định được mục tiêu học tập đúng đắn, còn thụ động trong tiếp thu tri thức, khả
năng vận dụng kiến thức sách vở vào thực tiễn còn hạn chế.Mặt khác chương “Hạt
nhân nguyên tử” nằm ở cuối chương trình lớp 12 (nhiều học sinh có tư tưởng dã

đám), phần kiến thức của chương là kiến thức khó mà phương pháp dạy học chủ
yếu của chương là giảng giải, thơng báo.
Chính vì vậy, khi học chương “Hạt nhân nguyên tử”, các em thường cảm
thấy trừu tượng, khó hiểu, khó hình dung; dẫn tới tâm lí ngại học, ngại tìm tịi, suy
nghĩ.
c) Kết quả khảo sát của những năm trước khi thực hiện sáng kiến.
Về học lực:
Giỏi

Khá

Trung

Yếu

Kém

22,2%

7,4%

bình
3,7%

18,5%

48,2%

Về sự hứng thú học tập:
Cảm nhận của học sinh

Kết quả

Rất hứng thú

2,7%

Khá hứng thú

10%

Bình thường, khơng ấn tượng

67%

Khơng có hứng thú

20,3%

3


Qua kết quả trên, tơi nhận thấy mơn Vật lí nói chung và chương “Hạt nhân
nguyên tử” nói chung chưa thực sự cuốn hút các em, không gây được hứng thú
học tập của các em nên kết quả học tập còn hạn chế. Nguyên nhân do:
-Ý thức học tập của các em chưa cao, chưa tự giác học tập, có thái độ thờ ơ
với môn học. Đối với môn Vật lí, các em chủ yếu học vẹt để đối phó với giáo viên.
- Đa số học sinh có hồn cảnh khó khăn. Ngồi giờ học ở trường, các em
phải dành thời gian phụ giúp gia đình một số việc ruộng đồng,…
- Các tiết dạy chương “Hạt nhân nguyên tử” chưa được đầu tư thích đáng về

nội dung dạy học tích hợp hoặc nếu có thì mang tính hình thức, gượng gạo, hiệu
quả khơng cao. Nhìn chung, bài giảng cịn tẻ nhạt, khơng kích thích được hứng thú,
gây cảm giác mệt mỏi cho học sinh.
Thực trạng đó xuất phát từ những nguyên nhân sau:
- Lý thuyết về dạy học tích hợp còn khá mới mẻ đối với một số giáo viên,
một số giáo viên chưa thực sự có ý thức đầu tư hợp lí cho chun mơn. Tâm lý
ngại thay đổi đã trở thành một trong những rào cản để giáo viên sử dụng những
quan điểm mới, phương pháp mới vào dạy học.
- Kĩ năng sử dụng các phương tiện phục vụ việc dạy học hiện đại của giáo
viên còn hạn chế,như việc sử dụng máy vi tính để chuẩn bị bài, cập nhật lưu trữ
thông tin, sưu tầm các tư liệu điện tử, tranh ảnh, phim liên quan đến thực tế.
1.2 Giải pháp đã sử dụng:
Để khắc phục tình trạng trên tôi mạnh dạn đưa ra 1 số giải pháp hiện nay tôi
đã và đang áp dụng:
- Nâng cao hơn nữa lịng u nghề từ phía người thầy.
- Tạo khơng khí học tập thoải mái.
- Đa dạng hóa các hoạt động học tập của học sinh.
- Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
- Gắn kiến thức với thực tiễn.
4


Góp phần nâng cao hơn nữa sự hứng thú học tập mơn Vật lí đối với học
sinh, tơi xin nêu một số giải pháp về việc gắn kiến thức với thực tiễn, liên hệ với
các hiện tượng thực tiễn hàng ngày trong cuộc sống, để giải thích các hiện tượng tự
nhiên cũng như áp dụng vào công việc sinh hoạt hàng ngày. Đặc biệt trong q
trình giảng dạy tơi ln quan tâm, chú ý tới vấn đề dạy học tích hợp. Do
phạm vi rộng nên tôi chỉ xin đề cập tới nội dung dạy học tích hơp các bài lý thuyết
trong chương Hạt nhân nguyên tử- Vật lí lớp 12 cơ bản THPT. Do đó nên tơi đã
chọn nghiên cứu và viết sáng kiến kinh nghiệm “Vận dụng dạy học tích hợp

trong chương Hạt nhân nguyên tử - Vật lí 12”.
2. Tính mới, tính sáng tạo, hiệu quả
2.1. Tính mới
Để giúp học sinh u thích mơn học vật lí nói chung và phần Hạt nhân
nguyên tử nói riêng, trong mỗi bài giảng ngồi việc cùng học sinh tìm hiểu những
kiến thức trong sách giáo khoa, tơi cịn đặt ra 1 số những câu hỏi thường gặp trong
đời sống hàng ngày bằng cách đưa ra những câu hỏi trực tiếp hoặc câu hỏi gián
tiếp thông qua những đoạn video, lồng ghép trong mỗi hoạt động.
Tích hợp trong mơn học, có những kiến thức mà học sinh đã được học trước
đó có liên quan đến bài học hiện tại. Vì vậy, để tránh chồng chéo, lãng phí thời
gian, gây nhàm chán cho học sinh tơi nghiên cứu kĩ chương trình để xác định phần
kiến thức nào học sinh đã được biết, nội dung nào cần được nhắc lại, phần nào cần
bổ sung. Khi tích hợp với các kiến thức đã được biết tức là chạm tới vùng phát
triển gần sẽ gây được hứng thú học tập cho học sinh. Giáo viên chỉ cần liên hệ, mở
rộng, dẫn dắt, định hướng để học sinh tự chiếm lĩnh những kiến thức mới, nhằm
giúp học sinh dễ dàng tiếp thu, khắc sâu kiến thức, yêu thích mơn học, cụ thể như
sau:
Bài- Tên
bài
Bài 35-

Địa chỉ
tích
hợp

Hình

Nội dung

Mục tiêu

thức

I.2. Cấu Tích

Kiến thức Hóa - Giúp học sinh nhớ lại kiến
5


Tính
chất và

tạo hạt
nhân

hợp liên học 10 về cấu tạo thức hóa học 10 về “Hạt nhân
mơn

của ngun tử và ngun tử ”để phục vụ cho

cấu tạo

hạt nhân nguyên bài mới

hạt

tử

- Tạo hứng thú học tập cho
học sinh trong quá trình

nhân

chiếm lĩnh kiến thức mới

Tích

Kiến thức Hóa - Giúp học sinh nhớ lại kiến

hợp liên học 10 về khối thức về “khối lượng nguyên
II.2.

môn

lượng nguyên tử

tử ”để liên hệ sang “khối

Khối

lượng hạt nhân”

lượng

- Tạo tâm lí quen thuộc, dễ

hạt

hiểu cho học sinh trong quá

nhân

trình chiếm lĩnh kiến thức
mới

Bài 36Năng
lượng
liên kết
hạt
nhân.
Phản
ứng hạt
nhân

Hoạt
động
khởi
động.
(Kiểm
tra bài
cũ- Đặt
vấn đề
vào bài
mới)

- Tích

- Kiến thức về - Giúp học sinh vận dụng

hợp

phản

trong

nhân

ứng

hạt kiến thức đã học ở tiết trước
của chính mơn học để tự hình

mơn

thành kiến thức mới

học

- Giúp học sinh hình dung

- Liên

- Cuộc đời và sự được nội dung, nhiệm vụ

hệ thực

nghiệp của nhà nghiên cứu của bài học. Từ

tế

bác học Pi-e Quy- đó có ý thức tìm tịi, khám
ri và Ma-ri Quy-ri phá kiến thức mới
- Giáo dục học sinh lòng biết
ơn đối với các nhà khoa học
6


và từ đó có thái độ học tập,
nghiên cứu khoa học nghiêm
túc, chủ động

- Tích

- Kiến thức Hóa - Giúp học sinh nhận xét và

hợp liên học về sử dụng so sánh, đồng thời tìm ra vị
mơn

Bảng HTTH các trí của hạt nhân mẹ và hạt

- Liên

nguyên

hệ thực

học

I.2. Các tế

tố

hóa hân con trong bảng hệ thống
tuần hoàn các nguyên tố hóa

- Kiến thức Sinh học

dạng

học và kiến thức - Tạo hứng thú trong học tập,

phóng

thực tế về tác gắn kiến thức sách vở với đồi

xạ
Bài 37-

động

của

phóng

xạ

tia sống và giáo dục ý thức bảo
với vệ sức khỏe

cuộc sống

Phóng

- Kiến thức Giáo

xạ

dục cơng dân về
bảo vệ sức khỏe
- Tích
III.
Đồng vị
phóng
xạ nhân
tạo

Kiến thức môn Giúp học sinh hiểu thêm về

hợp liên Sinh học, Hóa những ứng dụng của chất
mơn

học

- Liên

thành tựu trong tiễn để từ đó có thái độ

hệ thực

cơng- nơng- Y nghiêm túc, hứng thú hơn

tế

học về ứng dụng trong học tập, nghiên cứu
của

và những phóng xạ nhân tạo trong thực

đồng

vị

phóng xạ
Bài 38-

Hoạt

- Tích

- Kiến thức mơn - Tạo hứng thú cho học sinh

Phản

động

hợp liên Lịch sử về Chiến trước khi tiếp thu kiến thức

ứng

khởi

môn

tranh Thế giới thứ mới; bước đầu nhận thức về

phân

động(

- Liên

hai

vấn đề cần nghiên cứu
7


hạch

Đặt vấn hệ thực

- Những ví dụ về - Giáo dục học sinh tinh thần

đề vào

thảm

tế

họa

hạt đồn kết, u hịa bình

nhân trong lịch sử

bài
mới)

- Vận dụng kiến thức của

Tích

hợp liên - Kiến thức Hóa mơn hóa học vào việc hình
II.1.

mơn

học về tính số thành kiến thức mới

Phản

mol và số nguyên - Giáo dục học sinh ý thức

ứng

tử của một lượng bảo vệ môi trường, sử dụng

phân

chất

hạch

-

năng lượng tiết kiệm và hiệu
Kiến

thức quả

tỏa

GDCD lớp 11 về

năng

“Chính sách tài

lượng

ngun và mơi
trường”

Tích

Kiến thức môn Giáo dục học sinh ý thức bảo

II.2.Phả hợp liên Giáo dục cơng vệ hịa bình, sử dụng tiến bộ
n ứng

môn

dân về tinh thần khoa học kĩ thuật và tri thức

phân

đồn kết, u hịa học được vào phục vụ lợi ích

hạch

bình

cộng đồng

dây
chuyền

II.3.

Liên hệ Những ứng dụng

- Giúp học sinh có thêm

Phản

thực tế

của Phản ứng dây

hiểu biết về kiến thức thực

ứng dây

chuyền có điều

tế, những ứng dụng của kiến

chuyền

khiển:

thức sách vở trong đời sống

lò

phản

8


có điều

ứng hạt nhân tại

từ đó xác định được mục

khiển

Đà Lạt, dự án nhà

tiêu học tập và thêm u

máy

thích mơn học

điện

hạt

nhân Ninh Thuận
- Kiến thức Lịch

- Tạo hứng thú học tập cho

Hoạt

hợp liên sử 12 về “Cách

học sinh trong quá trình

động

mơn

mạng KHCN và

khởi

- Liên

xu

động(

hệ thực

cầu hóa nửa sau

- Tích

Bài 39-

hướng

Đặt vấn tế

thế kỉ XX”)

đề vào

-

Liên

chiếm lĩnh kiến thức mới

toàn

hệ

về

bài

những ứng dụng

mới)

của nguồn năng
lượng Mặt trời

Phản
ứng

Tích

thức

Giúp học sinh hiểu được

nhiệt

hợp liên GDCD lớp 11 về

nguồn năng lượng dồi dào

hạch

mơn

“Chính sách tài

của năng lượng nhiệt hạch,

ngun và mơi

những ưu việt của nó. Từ đó

trường”

giáo dục học sinh ý thức bảo

II.
Năng

Kiến

lượng

vệ mơi trường, sử dụng năng

nhiệt

lượng tiết kiệm và hiệu quả

hạch

2.2. Tính sáng tạo
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của dạy học nói chung và dạy học Vật lí

nói riêng là tăng cường tính tích cực, khả năng sáng tạo, tự tìm hiểu và khám phá
9


những kiến thức mới của học sinh. Tính tích cực học tập - về thực chất là tích cực
nhận thức, đặc trưng ở khát vọng hiểu biết, cố gắng trí lực và có nghị lực cao trong
q trình chiếm lĩnh tri thức. Tính tích cực nhận thức trong hoạt động học tập liên
quan trước hết với động cơ học tập. Động cơ đúng tạo ra hứng thú. Hứng thú là
tiền đề của tự giác. Hứng thú và tự giác là hai yếu tố tạo nên tính tích cực. Như
vậy, việc cần làm trước hết là tăng cường sự hứng thú của học sinh trong học tập,
từ đó nâng cao tính tự giác. Chỉ có như vậy thì mới thực hiện được nhiệm vụ dạy
học.
Do đó, cơng việc của người giáo viên lúc này là phải tìm ra phương pháp,cách
thức phù hợp để học sinh gần gũi và có hứng thú u thích mơn học,tích cực học
tập để ngày càng nâng cao chất lượng dạy và học.
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“VẬN DỤNG DẠY HỌC TÍCH HỢP TRONG CHƯƠNG HẠT NHÂN
NGUYÊN TỬ- VẬT LÍ 12’’.
I - Lí thuyết
1. Khái niệm dạy học tích hợp:
Là q trình dạy học trong đó có sự lồng ghép, liên hệ những tri thức khoa
học, những quy luật chung gần gũi với nhau, qua đó học sinh không chỉ được lĩnh
hội tri thức khoa học môn chính mà cả tri thức khoa học được tích hợp.
2. Mục tiêu của dạy học tích hợp:
- Làm cho quá trình học tập có ý nghĩa bằng cách gắn học tập với cuộc sống
hàng ngày, vận dụng các kiến thức học được để xử lý các tình huống cụ thể,
những tình huống có ý nghĩa, hồ nhập thế giới học đường với cuộc sống.
- Giúp phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn.
- Quan tâm đến việc sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể.
- Giúp HS xác lập mối quan hệ giữa các khái niệm đã được học.

3. Các hình thức tích hợp:
Tùy nội dung dạy học và mức độ liên quan của nó với các bộ môn khác hoặc
với thực tiễn cuộc sống mà ta chọn các hình thức tích hợp cho phù hợp:
10


- Tích hợp trong mơn học:
Có những kiến thức của chính mơn học mà học sinh đã được học trước đó có
liên quan đến bài học hiện tại. Vì vậy, để tránh chồng chéo, lãng phí thời gian, gây
nhàm chán cho học sinh thì giáo viên cần nghiên cứu kĩ chương trình để xác định
phần kiến thức nào học sinh đã được biết, nội dung nào cần được nhắc lại, phần
nào cần bổ sung. Khi tích hợp với các kiến thức đã được biết tức là chạm tới vùng
phát triển gần sẽ gây được hứng thú học tập cho học sinh. Giáo viên chỉ cần liên
hệ, mở rộng, dẫn dắt, định hướng để học sinh tự chiếm lĩnh những kiến thức mới.
- Tích hợp liên mơn:
Giáo cần tìm hiểu, nghiên cứu nhiều mơn học có liên quan để vận dụng kiến
thức các em đã được trang bị từ môn học đó vào bài giảng.
- Tích hợp với kiến thức thực tế ngồi cuộc sống (liên hệ thực tế)
Tích hợp với kiến thức thực tế ngồi đời sống, khơng chỉ giúp học sinh vận
dụng được thực tế vào bài học mà còn giúp các em phát hiện và thấy được cái hay
và ý nghĩa của mơn học. Việc tích hợp này sẽ góp phần làm cho các giờ học bớt
khơ khan, trở nên hấp dẫn, tạo được hứng thú học tập cho học sinh .
4. Mục tiêu chung của chương “Hạt nhân nguyên tử”
a) Về kiến thức:
- Nêu được cấu tạo hạt nhân, biết kí hiệu và đơn vị khối lượng hạt nhân
- Nêu được lực hạt nhân là gì và các đặc điểm của lực hạt nhân
- Nêu được độ hụt khối của hạt nhân là gì và cơng thức tính
- Nêu được năng lượng liên kết hạt nhân, năng lượng liên kết riêng và cơng
thức tính của chúng. Hiểu được mối liên hệ giữa năng lượng liên kết riêng với tính
bền vững của hạt nhân

- Nêu được phản ứng hạt nhân là gì và các định luật bảo tồn trong phản ứng
hạt nhân.
- Nêu được hiện tượng phóng xạ là gì, thành phần, bản chất của các tia
phóng xạ. Phát biểu được định luật phóng xạ và viết được biểu thức của nó
- Nêu được phản ứng phân hạch là gì. Nêu được phản ứng phân hạch dây
chuyền là gì, các điều kiện để phản ứng dây chuyền xảy ra
11


- Nêu được phản ứng nhiệt hạch là gì, các điều kiện để phản ứng xảy ra
b) Về kĩ năng:
- Tính được độ hụt khối, năng lượng liên kết của hạt nhân
- Tính được năng lượng tỏa ra hoặc thu vào của phản ứng hạt nhân
- Vận dụng được định luật phóng xạ để giải các bài tập
c) Về thái độ:
- Rèn thái độ tích cực tìm hiểu, học tập, tự lực nghiên cứu các vấn đề mới
trong khoa học
- Thái độ tôn trọng, biết ơn đối với các nhà khoa học
II - Thu thập tài liệu, kiến thức liên quan đến nội dung cần tích hợp một
cách chính xác, khoa học, phù hợp.
1. Tính chất và cấu tạo hạt nhân
Kiến thức mơn Hóa học 10
- Thành phần của ngun tử: Gồm electron và hạt nhân (hạt nhân mang điện
tích +Ze, các êlectron quay xung quanh hạt nhân)
- Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử: Hạt nhân nguyên tử được tạo thành bởi
các proton và notron.
- Kích thước của hạt nhân so với ngun tử: Hạt nhân có kích thước rất nhỏ
so với kích thước nguyên tử
- Đồng vị: Đồng vị là các nguyên tố hóa học có cùng số proton trong hạt
nhân nguyên tử nhưng có số khối khác nhau vì có chứa số nơtron khác nhau.

- Khối lượng của nguyên tử: Để biểu thị khối lượng của nguyên tử, phân tử;
hạt proton, notron, electron người ta dùng đơn vị khối lượng ngun tử.
Kí hiệu: u (cịn gọi là đvC)
1u =

1
khối lượng của một nguyên tử đồng vị cacbon -12.
12

- Khối lượng nguyên tử chủ yếu tập trung ở hạt nhân cụ thể:
2. Phóng xạ
a) Kiến thức cũ của bộ mơn:
- Phản ứng hạt nhân: Là q trình tương tác giữa các hạt nhân dẫn đến sự
12


biến đổi thành các hạt nhân khác
- Phân loại phản ứng hạt nhân: Phản ứng hạt nhân tự phát (Là q trình tự
phân rã của một hạt nhân khơng bền vững thành các hạt nhân khác. Ví dụ: q
trình phóng xạ); Phản ứng hạt nhân kích thích (Q trình các hạt nhân tương tác
với nhau tạo ra các hạt nhân khác)
- Các định luật bảo toàn trong phản ứng hạt nhân:
b) Kiến thức Hóa học về vị trí của các nguyên tố trong Bảng hệ thống tuần
hoàn các nguyên tố hóa học
c) Kiến thức Sinh học lớp 12:
- Bài “Đột biến gen” về ảnh hưởng của các tia phóng xạ với thực tiễn cuộc
sống: Các tia phóng xạ là một trong những tác nhân gây ra đột biến gen. Đột biến
gen có thể có lợi (cung cấp nguyên liệu cho tiến hóa và q trình tạo giống), có hại
(gây ra nhiều bệnh, ảnh hưởng đến sức khỏe và giống nòi)
- Bài “Gây đột biến nhân tạo trong chọn giống” về ứng dụng của các tia

phóng xạ: trong chọn giống thực vật, chiếu xạ vào hạt nảy mầm, đỉnh sinh trưởng,
mô thực vật nuôi cấy…
- Bài “Sự phát sinh và phát triển của sinh giới qua các đại địa chất” về vai
trị của các hố thạch trong nghiên cứu lịch sử phát triển của sinh giới và cách xác
định tuổi của hóa thạch:
+ Là bằng chứng gián tiếp cho thấy mối quan hệ tiến hóa giữa các lồi sinh
vật.
+ Là bằng chứng trực tiếp về lịch sử phát triển của sinh giới:
+ Tuổi hóa thạch có thể được xác định nhờ phân tích các đồng vị phóng xạ
có trong hóa thạch hoặc trong các lớp đất chứa hóa thạch.
c) Các kiến thức liên hệ thực tiễn: Tác động của ô nhiễm phóng xạ với cơ
thể: Hệ hơ hấp (ung thư vịm họng, phổi); Máu và cơ quan tạo máu (mô limpho và
tủy xương ngừng hoạt động, số lượng tế bào trong máu ngoại vi giảm nhanh
chóng); Hệ tiêu hóa (niêm mạc ruột tổn thương, tiêu chảy, sút cân, ung thư); da
(ban đỏ, viêm da, viêm lt, thối hóa, hoại tử); Cơ quan sinh dục (vô sinh).
13


- Các biện pháp bảo vệ sức khỏe khỏi nhiễm phóng xạ vượt quá mức cho
phép: sơ tán, đeo khẩu trang, mặc quần áo kín người, khơng nên uống nước trong
vịi, khơng nên sử dụng những thực phẩm được sản xuất trong vùng có ơ nhiễm.
Nếu có những dấu hiệu bất thường trên da, mắt, đường hô hấp... cần đến các cơ sở
y tế để được chẩn đoán và điều trị sớm. Những phụ nữ có thai càng đặc biệt cảnh
giác với mơi trường nguy hiểm này.
- Một số hình ảnh minh họa sử dụng:

Nhà bác học Mari- Quyri và Pie- Quyri

Giống bưởi đường và cam không hạt nhờ đột biến phóng xạ

14


Giống lúa nếp thầu dầu và hoa cúc bông to, kháng bệnh nhờ đột biến phóng xạ

Bướm Zizeeriamaha bình thường (phải) và bị đột biến do phóng xạ

Cà chua hình dạng kì qi và nảy mầm do bị nhiễm phóng xạ

Những em nhỏ đáng thương do nhiễm phóng xạ
- Kiến thức thực tế về những ứng dụng của đồng vị phóng xạ trong Cơng
nghiệp, Y học: Xác định độ mịn của động cơ; xác định chỗ hư hỏng trong một
chu trình lớn; đánh dấu đồng vị phóng xạ để khảo sát các mỏ dầu; cải tạo giống cây
trồng; xác định quá trình di chuyển của sa bồi lớp đáy tại các cửa cảng, lịng sơng
15


giúp cho các nhà quản lý thực hiện việc duy tu, nạo vét hợp lý; chuẩn đoán và điều
trị bệnh ung thư…
3. Phản ứng phân hạch
a) Kiến thức Lịch sử lớp 11 về Chiến tranh thế giới thứ hai , những hậu quả
của nó và những thước phim ghi lại cảnh tượng Mỹ ném hai quả bom nguyên tử
xuống Nhật Bản
b) Kiến thức Hóa học:
+ Số mol: n =

n
M

+ Số nguyên tử: N = n NA ; Trong đó NA = 6,022.1023 nguyên tử/mol

c) Kiến thức Giáo dục công dân về:
- Tinh thần đồn kết, bảo vệ hịa bình
- Cơng dân với những vấn đề cấp thiết của nhân loại
- Chính sách tài ngun và bảo vệ mơi trường: Tình hình tài ngun đang
ngày một cạn kiệt, mơi trường ơ nhiễm nghiêm trọng. Trách nhiệm của cơng dân
đối với chính sách bảo vệ tài ngun, mơi trường: Chấp hành chính sách và pháp
luật về bảo vệ tài nguyên môi trường; tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ tài
nguyên, môi trường; vận động mọi người cùng thực hiện, đồng thời chống các
hành vi vi phạm pháp luật về tài ngun và bảo vệ mơi trường.
+ Một số hình ảnh minh họa cho liên hệ thực tế:

Cảnh hoang tàn, đổ nát của Nhật Bản sau thảm họa ngày 06/08/1945

16


Thành phố bị bỏ hoang sau thảm họa nổ nhà máy điện hạt nhân
Chernobyl (Liên Xô cũ) năm 1986

Sự cố nổ nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1 (Nhật Bản)
và các biện pháp khắc phục

Phản ứng phân hạch kích thích

17


Phản ứng phân hạch dây chuyền

Lò phản ứng hạt nhân ở thành phố Đà Lạt và dự án Nhà máy điện hạt nhân

Ninh Thuận
4. Phản ứng nhiệt hạch
a) Kiến thức Lịch sử 12 (Bài “Cách mạng KHCN và xu hướng tồn cầu hóa
nửa sau thế kỉ XX”) về những thành tựu trong lĩnh vự năng lương mới của cuộc
cách mạng KHCN nửa cuối thế kỉ XX và tác động tích cực của nó tới đời sống?
- Năng lượng mới: nguyên tử, nhiệt hạch, mặt trời, thủy triều, gió
- Tác động tích cực: Tăng năng suất lao động, nâng cao đời sống vật chất,
tinh thần của con người; thay đổi cơ cấu dân cư, chất lượng nguồn nhân lực, đòi
hỏi mới về giáo dục, đào tạo; cải thiện môi trường.
18


b) Kiến thức GDCD lớp 11 về: Chính sách tài ngun và bảo vệ mơi
trường: Tình hình tài ngun đang ngày một cạn kiệt, môi trường ô nhiễm nghiêm
trọng. Trách nhiệm của cơng dân đối với chính sách bảo vệ tài ngun, mơi trường:
Chấp hành chính sách và pháp luật về bảo vệ tài ngun mơi trường; tích cực tham
gia các hoạt động bảo vệ tài nguyên, môi trường; vận động mọi người cùng thực
hiện, đồng thời chống các hành vi vi phạm pháp luật về tài nguyên và bảo vệ mơi
trường.
c) Kiến thức thực tế về vai trị của năng lượng Mặt Trời: Mặt Trời là
nguồn năng lượng lớn nhất mà con người có thể tận dụng được: sạch, mạnh mẽ,
dồi dào, đáng tin cậy, gần như vô tận, và có ở khắp nơi. Hai ứng dụng chính của
năng lượng mặt trời là: Nhiệt Mặt Trời (chuyển bức xạ Mặt Trời thành nhiệt năng,
sử dụng ở các hệ thống sưởi, hoặc để đun nước tạo hơi quay turbin điện), điện Mặt
Trời (chuyển bức xạ Mặt Trời dưới dạng ánh sáng trực tiếp thành điện
- Hình ảnh minh họa:

Cấu tạo của bom H và sự nổ của nó

2.3. Hiệu quả

Sáng kiến đã được áp dụng đối với học sinh khối lớp 12 trong năm học 2018
- 2019 và thu được một số kết quả thu được cụ thể như sau:

19


Để đánh giá về sự quan tâm của học sinh đối với mơn học, tơi sử dụng phiếu
hỏi thăm dị trên tổng số 69 học sinh của khối lớp 12 về thái độ của các em dành
cho bộ môn. Phiếu hỏi này đã được sử dụng 2 lần, lần 1 là cuối năm học 20172018, lần 2 là kết thúc năm học 2018- 2019. Kết quả được thể hiện ở bảng sau:
Bảng 1: Kết quả điều tra về mức độ hứng thú của học sinh sau giờ học vận dụng
tích hợp

Thái độ của học sinh
Thời điểm điều tra

Khá

Bình

Khơng

Rất hứng hứng thú

thường,

hứng thú

thú

không ấn

tượng

Năm học 2020- 2021

2,7%

10%

67%

20,3%

Năm học 2021- 2022

17,9%

35,5%

38,1%

8,5%

Từ kết quả điều tra trên cho thấy:
-Trong quan niệm của học sinh đã có sự thay đổi cũng như những điều chỉnh
của giáo viên theo các nhóm, biện pháp trên đã có tác động tích cực tới hứng thú
học tập của học sinh.
- Đa số học sinh có sự chăm chú theo dõi và tích cực suy nghĩ cho các vấn
đề giáo viên đưa ra trên lớp, tỉ lệ học sinh giơ tay phát biểu tăng lên rõ rệt, độ
chính xác trong các ý kiến phát biểu ngày càng cao hơn.
- Khơng khí trong mỗi giờ học vui vẻ, thoải mái hơn trước, học sinh tự tin

phát biểu các ý kiến của mình trước tập thể, một vài trường hợp học sinh cịn có sự
tranh luận với giáo viên để làm rõ hơn về vấn đề được nêu ra trong bài dạy.
Kết quả học tập của học sinh: Tỉ lệ học sinh khá, giỏi của khối 12 ở cuối
năm học 2021 - 2022 của bộ mơn Vật lí có sự tăng lên so với kết quả khảo sát của
những năm chưa thực hiện sáng kiến, tỉ lệ học sinh yếu kém có xu hướng giảm. Cụ
thể:
Thời điểm

Kết quả
20


Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

3,7%

18,5%

48,2%

22,2%

7.4%

18,9%

37,8%

35,2%

8,1%

0

Năm học 20202021
Năm học 20212022

Căn cứ vào kết quả trên cho thấy, các bài dạy theo hướng tích hợp sẽ làm cho
kiến thức sách vở trong nhà trường gắn liền với thực tiễn cuộc sống, với sự phát
triển của cộng đồng và đặc biệt là phù hợp với tư duy logic, quá trình hình thành
nhận thức của học sinh, làm cho học sinh có nhu cầu học tập để giải đáp được
những thắc mắc, phục vụ cho cuộc sống của mình và cộng đồng. Học theo hướng
tích hợp sẽ giúp cho các em quan tâm hơn đến con người và xã hội ở xung quanh
mình.
Làm cho các em nắm và hiểu bài một cách nhanh nhất nhờ việc tiếp thu bài
mới bằng các kiến thức đã được trang bị từ các mơn học khác nhau. Qua đó học
sinh đã có sự cải thiện không chỉ về sự hứng thú và u thích mơn học mà cịn về
cả chất lượng học tập. Nếu chỉ dừng lại ở việc học trong sách giáo khoa để chống
chế thì kết quả mang lại khơng thể cao và khơng lâu dài. Vì vậy, để có được những
kết quả trên đòi hỏi giáo viên, học sinh phải có sự nỗ lực và cố gắng thực sự, sự nỗ
lực đó xuất phát từ hứng thú học tập của chính các em học sinh
Từ kết quả trên phần nào cho thấy, mơn Vật lí đã và đang ngày càng hấp dẫn

hơn đối với học sinh.
3. Những thông tin cần được bảo mật (không)
4. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
Sáng kiến kinh nghiệm “Vận dụng dạy học tích hợp trong chương Hạt
nhân nguyên tử - Vật lí 12” áp dụng trong giảng dạy và học tập thuộc lĩnh vực
Giáo dục bộ mơn vật lí (cụ thể chương VII trong sách giáo khoa vật lí 12 ban cơ
bản và chương IX đối với sách giáo khoa vật lí nâng cao, trong sinh hoạt tổ chun
mơn, ơn thi THPT Quốc gia)
21


VI. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
Kiến thức khoa học cơ bản và mở rộng kiến thức gắn liền với thực tế tạo
điều kiện cho giáo viên giảng dạy bộ mơn vật lí áp dụng để nâng cao chất lượng
dạy học mơnvật lí, cịn về phía người học vận dụng kiến thức giải thích những hiện
tượng trong cuộc sống hàng ngày,say mê yêu thích mơn học là tiền đề cho việc
nghiên cứu khoa học.
Khi áp dụng sáng kiến thì đã cải thiện được khả năng đổi mới trong công tác
dạy và học, giúp học sinh có mơi trường học tập mở hơn. Cải thiện được hiệu quả
làm việc của giáo viên và học sinh.
VII. Đánh giá lợi ích thu được hoặc do áp dụng sáng kiến của cá nhân
tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu:
Thứ nhất: Vận dụng biện pháp tích hợp vào dạy học chương “Hạt nhân
nguyên tử” đem lại hiệu quả cao. Nếu với cách dạy theo truyền thống, khiến giờ
học Vật lí trở nên khơ khan, học sinh khơng hứng thú, chưa nhận thấy được vai trò
quan trọng của nội dung thì bằng việc vận dụng tích hợp vào dạy học làm cho các
em thực sự say mê, thích thú với tiết học. Vì thế học sinh chủ động chiếm lĩnh tri
thức, biết cách vận dụng các tri thức đó vào giải bài tập của mơn học, biết móc nối
với các môn học khác và biết vận dụng vào cuộc sống.

Thứ hai: Với thực trạng dạy Vật lí nói chung, dạy chương “Hạt nhân
nguyên tử” nói riêng như hiện nay thì việc nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp
để dạy Vật lí theo định hướng tích hợp đáp ứng yêu cầu của việc đổi mới chương
trình, SGK và thực tiễn xã hội là một việc làm rất cần thiết. Nếu thực hiện tích hợp
một cách hợp lý sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học.
Cụ thể tôi đã áp dụng dạy học “Vận dụng dạy học tích hợp trong chương
Hạt nhân nguyên tử - Vật lí 12” trong năm học 2021-2022 thì kết quả năm học
sau áp dụng sáng kiến cao hơn năm trước chưa áp dụng sáng kiến.
VIII. Danh sách những người đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu

22


Số

Ngày
Họ và tên

TT

tháng

Nơi cơng Chức
tác

danh

năm sinh

Trình độ

Nội dung

chun

cơng việc

mơn

hỗ trợ

Trường
1

HồTun

113/03/1972

Nội dung

THPT

Giáo

Cảm

viên

Đại học – SKKN liên
Vật lí

quan

Nhân
2

Chu Thị The

02/1/1977

Trường

Giáo

THPT

viên

Cảm
Nhân

Hỗ trợ giải
Đại học – thích các
Vật lí

hiện tượng
có liên
quan

Tơi xin cam đoan nội dung sáng kiến kinh nghiệm này là những kinh

nghiệm thực tiễn của cá nhân tơi trong q trình dạy học cũng như tự bồi dưỡng
của bản thân. Sáng kiến được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu bài học và tìm hiểu
tình hình thực tế của mơn học ở trường phổ thông.
Các vấn đề nêu ra đảm bảo độ chính xác và tính trung thực, tính khoa học.
Một lần nữa tơi xin cam đoan và khẳng định về tính trung thực của lời cam
kết trên.

23


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Một số phương pháp giáo dục mơi trường, Hồng Đức Nhuận, NXB Giáo dục.
2. Xu thế tích hợp mơn học trong nhà trường phổ thơng- Nhà xuất bản Giáo dục
3. Giảng dạy tích hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục- Nhà xuất bản Giáo dục
4. Sách giáo khoa, sách giáo viên Vật lí 12- Cơ bản, Nhà xuất bản Giáo dục
5. Sách giáo khoa, sách giáo viên Vật lí 12- Nâng cao, Nhà xuất bản Giáo dục
6. Hướng dẫn thực hiện chương trình sách giáo khoa lớp 12 mơn Vật lí, Nhà xuất
bản Giáo dục
7. Sách giáo khoa Sinh học 12- Cơ bản, Nhà xuất bản Giáo dục
8. Sách giáo khoa GDCD 11,12- Nhà xuất bản Giáo dục
9. Sách giáo khoa Hóa học 10- Cơ bản, Nhà xuất bản Giáo dục
10. Sách giáo koa Lịch sử 11,12- Nhà xuất bản Giáo dục
11. Truyện kể về các nhà bác học Vật lí- Nhà xuất bản Giáo dục
12. Tạp chí “Sức khỏe và đời sống”, ngày 28/03/2011
13. Luận văn “Vận dụng biện pháp tích hợp vào dạy học loại bài thực hành kĩ
năng sử dụng tiếng Việt lớp 10” - Nguyễn Thị Hường- ĐH Quốc gia Hà Nội.
14. Luận văn “Tích hợp các vấn đề kinh tế xã hội và mơi trường trong dạy học
mơn Hóa học lớp 12 THPT”- Trần Thị Tú Anh- ĐH Sư phạm TP Hồ Chí Minh.
15. Trang web

24


Mục lục
Nội dung
I. Lí thuyết

Trang
10,11

II.Thu thập tài liệu kiến thức liên quan

11

đến nội dung cần tích hợp
1. Tính chất và cấu tạo hạt nhân
2. Phóng xạ

12
12,13,14,15

3. Phản ứng phân hạch

16,17,18

4. Phản ứng nhiệt hạch

18,19

XÁC NHẬN CỦA TỔ TRƯỞNG

CHUYÊN MÔN

Nguyễn Duy Thiều

Cảm Nhân, ngày 20 tháng 01 năm2022

Người đề nghị

Hồ Tuyên

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

25