SKKN Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học môn Toán lớp 10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BẮC NINH
TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1

SÁNG KIẾN ĐỀ NGHỊ THẨM ĐỊNH,
ĐÁNH GIÁ CẤP CƠ SỞ

TÊN SÁNG KIẾN: MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG KHỞI ĐỘNG NHẰM TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP
CHO HỌC SINH KHI DẠY HỌC MƠN TỐN LỚP 10

Tác giả sáng kiến: Nguyễn Thị Duyên
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Thuận Thành số 1
Bộ mơn: Tốn

Bắc Ninh, ngày 12 tháng 02 năm 2023


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG
KIẾN Kính gửi: Hội đồng sáng kiến cấp cơ sở
1. Tên sáng kiến: Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo
hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học mơn Tốn lớp 10.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Dạy học bộ mơn Tốn ở trường THPT
3. Tác giả của sáng kiến:
- Họ tên: Nguyễn Thị Duyên
- Đơn vị: Trường THPT Thuận Thành số 1
- Địa chỉ: xã Gia Đông, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh
- Điện thoại: Cơ quan 02223774228, cá nhân: 0989865195
4. Đồng tác giả sáng kiến (nếu có): Khơng có

5. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Khơng có
6. Các tài liệu kèm theo:
6.1. Thuyết minh mô tả giải pháp và kết quả thực hiện sáng kiến.
6.2. Đối với cuốn sản phẩm nộp về Sở, nộp về HĐSK tỉnh theo từng giai
đoạn: Có biên bản họp Hội đồng sáng kiến cấp cơ sở (lưu tại đơn vị thẩm định). Số
lượng cuốn đề tài có đóng kèm các tài liệu trên nộp về Sở, nộp về HĐSK
tỉnh theo từng giai đoạn: 01 cuốn đối với đề nghị công nhận SK cấp cơ sở; 05 cuốn
đối với SK cấp cơ sở đề nghị thẩm định cấp ngành; 10 cuốn đối với SK cấp cơ sở
đề nghị thẩm định cấp tỉnh.
Thuận Thành, ngày 12 tháng 02 năm 2023
Tác giả sáng kiến
Nguyễn Thị Duyên


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ
KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo
hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học mơn Tốn lớp 10.
2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: tháng 10 năm 2022.
3. Các thông tin cần bảo mật: khơng có.
4. Mơ tả giải pháp cũ thường làm:
- Hoạt động khởi động mơn Tốn thường xun khơng được tổ chức trong q
trình soạn giảng.
- Nếu có được tiến hành thì phương pháp tổ chức trong hoạt động thường đơn
điệu chưa được đa dạng và phong phú.
5. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến:
- Việc áp dụng sáng kiến có vai trị quan trọng trong việc tạo hứng thú và nâng
cao chất lượng mơn học.

6. Mục đích của giải pháp sáng kiến:
- Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong lĩnh hội kiến thức của học

sinh.
- Tạo ra hứng thú cho học sinh trong tiết học Tốn.
- Góp phần hình thành và phát triển năng lực cho các em như: Năng lực hợp
tác, năng lực phản biện, năng lực giải quyết vấn đề…
- Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học mơn Tốn ở trường THPT.

7. Nội dung:


7.1. Thuyết minh giải pháp mới hoặc cải tiến
* Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động khởi động bằng kĩ thuật KWL
KWL là một kĩ thuật dạy học tích cực do Donns Ogle giới thiệu năm 1986.
Trong đó, “K” (Know) – Những điều đã biết
“W” (Want to know) – Những điều muốn biết
“L” (Learned) – Những điều đã học được
BẢNG KWL
K
(Những điều đã biết)

W
(Những điều muốn

L
(Những điều đã học được)

biết)
- …………………….. -……………………… - ………………………….

……………………… ……………………… ……………………………
-……………………..

-……………………..

-…………………………..

……………………… ………………………

……………………………

-……………………... -……………………...

-……………………..........

……………………… ………………………

……………………….......

Trong hoạt động khởi động bài học nếu áp dụng kĩ thuật này, GV sẽ tổ chức cho
HS hoạt động ở cột (K): Điền những điều các em đã biết về nội dung bài học và cột
“W”: Điền những điều em muốn biết về nội dung bài học.
Nội dung cột “L”: Những điều em đã được học về bài học sẽ giành phần hoạt
động luyện tập. Việc các em ghi lại những gì mình đã học được và đối chiếu với cột
K, cột W sẽ giúp các em hệ thống hóa được kiến thức và thấy được việc học của
mình cịn mở rộng ra ngoài cả những điều các muốn biết.


Như vậy khi sử dụng kĩ thuật KWL trong hoạt động khởi động bài học nói riêng
và trong dạy học nói chung sẽ tăng cường sự tham gia tích cực của học sinh: Học

sinh được chủ động tham gia, được bày tỏ ý kiến, được tơn trọng. Ngồi ra cịn
hình thành các kĩ năng xã hội cho các em: Giao tiếp, hợp tác, giải quyết vấn đề,
trình bày, đánh giá và tự đánh giá kết quả của mình và của bạn. Học sinh được học
sâu và học thoải mái.
* Biện pháp 2: Khởi động bài học bằng sử dụng sơ đồ tư duy
- Bước 1: Giáo viên viết ra chủ đề của bài học trước ra giữa bảng với những từ
thích hợp.
- Bước 2: Chia lớp làm hai nhóm. u cầu các nhóm lên bảng viết ra các kiến
thức liên quan vào nhánh nhỏ. Nhóm nào hồn thành xong theo yêu cầu của giáo
viên trước sẽ thắng cuộc, mỗi học sinh chỉ viết một công thức liên quan.
- Bước 3: GV gọi học sinh dưới lớp nhận xét chéo giữa hai nhóm. Cuối cùng
GV nhận xét và chốt lại điểm số cho hai nhóm học sinh.
* Kết quả đạt được
Trong các giờ học có tổ chức các hoạt động khởi động đa dạng tạo được
khơng khí học tập sơi nổi, thu hút học sinh vào các hoạt động học. Kết quả khảo sát
cụ thể tại lớp 10A2 năm học 2022 - 2023.
Mức độ hứng thú

Số HS

Tỉ lệ (%)

Rất thích

30

65,2

Thích

11

23,9

Bình thường

5

10,9

Khơng thích

0

0

Sản phẩm được tạo ra từ sáng kiến:


Giỏi (9-10)
Lớp

Sĩ số

Thực
nghiệm

46

45

Số
lượng

Khá (7-9)

TB (5-7)

Yếu (<5)

Tỉ lệ
Số
(%) lượng

Tỉ lệ
(%)

Số
lượng

Tỉ lệ
(%)

Số
Tỉ lệ
lượng (%)

18

39,1

27

58,7

1

2,2

0

0

12

26,6

26

57,7

7

15,7

0

0

10A2

Đối
chứng
10A14
7.2. Thuyết minh về phạm vi áp dụng giải pháp:
- Các tiết học mơn Tốn.
- Đối tượng: Học sinh lớp 10.
7.3. Thuyết minh về lợi ích kinh tế, xã hội của sáng kiến:
- Tạo hứng thú học tập đối với mơn Tốn của học sinh.
- Nhằm giúp học sinh tích cực, chủ động hơn trong học tập Tốn.
- Góp phần phát triển phẩm chất, năng lực đối với học sinh.
* Cam kết: Chúng tôi cam đoan những điều khai trên đây là đúng sự thật và không
sao chép hoặc vi phạm bản quyền.
Xác nhận của cơ quan

Tác giả sáng kiến

(Ch ký, dấu)
ữ

(Chữ ký và họ tên)

Nguyễn Thị Duyên


MỤC LỤC
PHẦN 1: MỞ ĐẦU……………………………………………………….

1

1. Mục đích của sáng kiến………………………………………………..2

2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến……………………………

2

3. Đóng góp của sáng kiến trong các mặt………………………………...2
PHẦN 2: NỘI DUNG……………………………………………………..
Chương 1: Khái quát thực trạng của vấn đề tổ chức hoạt động khởi

3
3

động khi dạy học Toán lớp 10……………………………………………
1. Ưu điểm………………………………………………………………..3
2. Hạn chế và nguyên nhân……………………………………………….3
Chương 2: Những biện pháp của sáng kiến đã áp dụng trong trường
THPT Thuận Thành số 1………………………………………………..

4

1. Cơ sở lí luận ……………………………………………………………

4

2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khởi động…………… 6
2.1. Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động khởi động bằng tình huống có

6

vấn đề………………………………………………………………….
2.2. Biện pháp 2: Hoạt động khởi động thơng qua tổ chức trị chơi…..

10

2.3. Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động khởi động bằng kĩ thuật KWL…

19

2.4. Biện pháp 4: Khởi động bài học bằng phương pháp sử dụng tranh

23

ảnh, video hoặc âm nhạc………………………………………………
2.5. Biện pháp 5: Khởi động bài học bằng sử dụng sơ đồ tư duy……..

26

2.6. Biện pháp 6: Tổ chức hoạt động khởi động bằng phương pháp

27

liên môn……………………………………………………………….
Chương 3: Kiểm chứng các biện pháp đã triển khai của sáng kiến…...

29

1. Mô tả cách thức nghiên cứu……………………………………………

29

2. Kết quả đạt được……………………………………………………….

29


PHẦN 3: KẾT LUẬN…………………………………………………….
1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến của sáng kiến……….

31
31

2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến……………………………………... 31
3. Kiến nghị với các cấp quản lý…………………………………………. 32
PHẦN 4: PHỤ LỤC………………………………………………………

33

1. Tranh, ảnh minh họa .…………………………………………………. 33
2. Tài liệu tham khảo……………………………………………………..35


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
GV

Giáo viên

HS

Học sinh

THPT

Trung học phổ thơng

THCVĐ

Tình huống có vấn đề

TB

Trung bình


PHẦN 1: MỞ ĐẦU
Việt Nam đang trong thời kỳ phát triển công nghệ 4.0, hội nhập quốc tế với
những ảnh hưởng của xã hội tri thức và tồn cầu hóa địi hỏi đội ngũ lao động phải
có tư duy sáng tạo cao, linh hoạt, có khả năng giải quyết các vấn đề phức hợp trong
thực tiễn, có năng lực hợp tác làm việc, tìm tịi, khám phá,…Trước tình hình đó,
ngành giáo dục nước ta đã và đang thực hiện các bước chuyển đổi từ phương pháp
dạy học truyền thống sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ
năng, từ đó hình thành năng lực và phẩm chất cần thiết cho người học.
Để đáp ứng cho chương trình giáo dục phổ thơng mới địi hỏi mỗi giáo viên (GV)
cần không ngừng học hỏi, không ngại đổi mới trong từng giờ học của chính mình.
Khơng phải bất cứ học sinh nào đều có sẵn niềm say mê, u thích mơn học. Vì vậy,
GV trước hết phải là người “thắp lửa đam mê”. Để học sinh hứng thú với môn học,
tích cực, chủ động và mỗi khi đến tiết Tốn các em khơng cịn thấy nhàm chán, GV
cần chú trọng đổi mới và đa dạng phương pháp trong tất cả các hoạt động: Hoạt động
khởi động, hình thành kiến thức mới, luyện tập, vận dụng, mở rộng.

Trong đó hoạt động khởi động chỉ chiếm khoảng vài phút đầu giờ nhưng có ý
nghĩa rất lớn. Hoạt động khởi động giúp học sinh (HS) huy động những kiến thức,

kĩ năng của bản thân để định hướng về bài học mới. Khởi động hiệu quả sẽ tạo một
tâm thế tốt cho cả thầy và trò chinh phục những hoạt động tiếp theo. Hoạt động
khởi động trong giờ Tốn càng đa dạng sẽ ln tạo được bất ngờ, thú vị, giúp HS
phát huy năng lực bản thân và góp phần nâng cao chất lượng giờ học.
Hiểu được tầm quan trọng của hoạt động khởi động trong mỗi tiết học Tốn nên
tơi ln tìm tịi, áp dụng nhiều biện pháp khác nhau trong hoạt động này. Vậy nên
tơi lựa chọn đề tài: “Một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động nhằm tạo
hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học mơn Tốn lớp 10”.
1. Mục đích của sáng kiến
1


Việc nghiên cứu và áp dụng sáng kiến kinh nghiệm : “Một số hình thức tổ chức
hoạt động khởi động nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khi dạy học mơn
Tốn lớp 10” nhằm các mục đích sau:
- Phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong lĩnh hội kiến thức của học sinh.
- Tạo ra hứng thú cho học sinh trong tiết học Tốn.
- Góp phần hình thành và phát triển năng lực cho học sinh: Năng lực hợp tác, năng
lực phản biện, năng lực giải quyết vấn đề…
- Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học mơn Tốn ở trường THPT
2. Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến
- Tính mới : Bên cạnh các hình thức phổ biến trong hoạt động khởi động thường
được sử dụng ở các trường THPT, sáng kiến đã đưa ra một số biện pháp hoàn tồn
mới mẻ, dễ thực hiện và có hiệu quả cao.
- Sáng kiến được áp dụng lần đầu thực tiễn tại trường THPT…. trong đầu năm học
2022 - 2023 với những ưu điểm nổi bật là:
+ Trình bày hệ thống cơ sở lí luận và thực tiễn về hoạt động khởi động.
+ Đưa ra hệ thống các biện pháp đa dạng trong hoạt động khởi động.
+ Đưa ra cách thực hiện, những lưu ý khi áp dụng và các ví dụ minh họa cụ thể.
+ Các số liệu cụ thể chứng minh cho hiệu quả của việc áp dụng đa dạng các

biện pháp trong hoạt động khởi động.
3. Đóng góp của sáng kiến trong các mặt
- HS tích cực, hứng thú trong học tập từ đó góp phần phát triển năng lực của bản

thân.
- GV đổi mới phương pháp dạy học, lấy HS làm trọng tâm để từ đó nâng cao
chất lượng giờ dạy.

2


PHẦN 2: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ TỔ CHỨC HOẠT
ĐỘNG KHỞI ĐỘNG KHI DẠY HỌC TOÁN LỚP 10
1. Ưu điểm
 Về cơ sở vật chất
- Những năm gần đây được sự quan tâm của các cấp chính quyền, cơ sở vật chất
của nhà trường được đầu tư hiện đại. Máy chiếu, bảng thông minh kết nối với máy
chiếu vật thể, loa, mic, mạng internet là điều kiện lí tưởng để GV tổ chức hoạt động
khởi động đa dạng.
 Về phía học sinh
- Học sinh trường THPT Thuận Thành số 1 chủ yếu học sinh khá, giỏi có nhận
thức tốt, biết khai thác và sử dụng công nghệ thông tin để khám phá kiến thức.
Không chỉ vậy, học sinh cịn có nhiều năng khiếu như MC, ca hát,…Các em chính
là những động lực để GV tìm tòi, áp dụng nhiều biện pháp dạy học mới ở mơn Tốn
trong đó có những biện pháp tích cực trong hoạt động khởi động.
 Về phía giáo viên
- Cơng tác dạy học các bộ mơn trong đó có mơn Tốn nhận được sự quan tâm, chỉ
đạo của Sở giáo dục và đào tạo Bắc Ninh, Ban giám hiệu và tổ chuyên môn: tổ
chức các buổi sinh hoạt chuyên môn cụm, sinh hoạt chuyên đề, các tiết dạy tốt để

GV trao đổi, học hỏi kinh nghiệm và tìm ra những phương pháp, cách thức phát
huy tối hiệu quả giờ dạy.
- Ngày nay với sự bùng nổ của Công nghệ thông tin, các phương tiện truyền thơng
giúp GV có thể tiếp cận với những phương tiện, phần mềm dạy học hiện đại, tri
thức trong mọi lĩnh vực một cách dễ dàng. Từ đó, GV có thể tổ chức giờ học với
nhiều hình thức và phương pháp đa dạng, mới mẻ trong đó có hoạt động khởi động.
2. Hạn chế và nguyên nhân
3


 Về cơ sở vật chất
- Một số thiết bị dạy học hư hỏng sau thời gian sử dụng nhưng việc sửa chữa chưa
được kịp thời. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học các môn
học trong đó bộ mơn Tốn.
 Về phía học sinh
- Nhìn chung các em còn thụ động trong việc tiếp thu kiến thức mơn học, các kiến
thức liên quan có trong thực tế nhưng không thể hiện cụ thể nên cảm thấy mơn
Tốn xa rời thực tế, khó tiếp thu. Việc làm quen với kĩ thuật, hình thức tổ chức dạy
học mới dần được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều hạn chế: tinh thần tự giác, hợp tác,
giải quyết vấn đề cịn yếu.
 Về phía giáo viên
- Đa phần GV chỉ quan tâm đến hoạt động hình thành kiến thức mới mà ít khi đầu
tư tìm tịi, sáng tạo trong các hoạt động khác. Trong những năm gần đây, việc soạn
giảng theo hướng phát triển năng lực học sinh đòi hỏi mỗi tiết học gồm 5 bước, nhiều
GV đã bắt đầu quan tâm đến hoạt động khởi động bài học. Nhưng trên thực tế phần
khởi động, học sinh ít được hoạt động. Hoạt động khởi động được GV đầu tư thực
hiện nhưng chỉ khi có tiết đăng kí dạy tốt hoặc thi giáo viên giỏi các cấp. Nguyên nhân
chính là do nhiều GV còn xem nhẹ những hoạt động này thường có thói quen bỏ qua
hoặc nếu có tiến hành thì chỉ qua loa cho có, do tâm lí ngại thay đổi, không muốn đầu
tư thời gian thực hiện các hoạt động khởi động, sợ sự ồn ào gây ảnh hưởng đến lớp

học khác,…Vì vậy, trong quá trình dạy, dù rất cố gắng, nhiều giáo viên cũng không thể
lôi kéo sự tập trung của học sinh, hiệu quả giờ học bị giảm sút.

CHƯƠNG 2: NHỮNG BIỆN PHÁP CỦA SÁNG KIẾN ĐÃ ÁP DỤNG
TRONG TRƯỜNG THPT THUẬN THÀNH SỐ 1
1. Cơ sở lí luận
1.1. Một số khái niệm
4


- Khởi động: Theo từ điển tiếng Việt: “Khởi động” được hiểu là “thực hiện
những động tác nhẹ trước khi bắt đầu”. Như vậy hoạt động khởi động được hiểu là
một hoạt động nhằm thực hiện những thao tác cơ bản, nhẹ nhàng trước khi bắt đầu
thực hiện một công việc cụ thể nào đó.
- Hứng thú học tập: “Hứng thú là một thái độ đặc biệt của cá nhân đối với một hiện
tượng nào đó vừa có ý nghĩa đối với cuộc sống, vừa mang lại cảm xúc cho cá nhân
trong q trình học tập”.
1.2. Vai trị của hoạt động khởi động
Ở mỗi bài học, hoạt động khởi động chỉ chiếm khoảng vài phút đầu giờ nhưng
lại đóng vai trị rất quan trọng đối với việc phát triển tính tích cực học tập của học
sinh, từ đó phát huy năng lực cho học sinh.
Thứ nhất: Một bài học với cách khởi động thú vị, hấp dẫn sẽ có tác dụng
kích thích hứng thú học tập. Bởi sự say mê, u thích đối với mỗi mơn học khơng
phải em nào cũng sẵn có. Phần nhiều nhờ sự sáng tạo của giáo viên biết cách dẫn
dắt học sinh vào từng hoạt động học tập - trước tiên là hoạt động khởi động mà các
em có được sự thích thú.
Thứ hai: Hoạt động khởi động có tác dụng nối liền kiến thức cũ với kiến
thức mới, tạo nền tảng cho việc thực hiện các nhiệm vụ học tập của bài học. Vì vậy,
khi thiết hoạt động khởi động, giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh tái hiện lại các
kiến thức nền đã học, cần thiết cho việc lĩnh hội nhiệm vụ mới. Như vậy, vừa giúp

các em ghi nhớ chắc chắn hơn kiến thức cũ, vừa giúp hình thành các kĩ năng, kĩ xảo
cần thiết trong học tập và trong cuộc sống.
Thứ ba: Hoạt động khởi động giúp tạo ra mâu thuẫn nhận thức cho người học.
Bởi học tập Toán là một quá trình khám phá. Quá trình ấy phát huy được nội lực của
học sinh, tư duy tích cực - độc lập - sáng tạo với mong muốn được hiểu biết và giải
quyết mâu thuẫn giữa những điều đã biết và chưa biết. Có thể thấy, hoạt động khởi

5


động chứa đựng mâu thuẫn về mặt nhận thức sẽ kích thích sự tị mị của học sinh,
khiến các em có mong muốn tìm được câu trả lời thỏa đáng cho các vấn đề cịn
thắc mắc, thậm chí cịn biết tự đặt ra những vấn đề nghiên cứu tiếp theo.
Thứ tư: Hoạt động khởi động giúp khái quát nội dung cơ bản của bài học,
hướng sự suy nghĩ, tư duy của học sinh vào nội dung chính ngay từ đầu, bởi có một
thực tế là khi bắt đầu bài học, nếu giáo viên khơng có sự định hướng, học sinh sẽ
loay hoay với rất nhiều câu hỏi như: “Hôm nay khơng biết học bài gì? Nội dung có
khó (hoặc hấp dẫn) hay không? Chúng ta sẽ phải thực hiện những nhiệm vụ nào?”
Như vậy, tư duy học sinh bị phân tán sẽ ảnh hưởng đến việc lĩnh hội kiến thức của
bài.
2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động khởi động
2.1. Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động khởi động bằng tình huống có vấn đề
 Vai trị tình huống có vấn đề trong hoạt động khởi động
Tình huống có vấn đề (THCVĐ) là loại tình huống mà GV đặt ra trong quá
trình tổ chức dạy học, trong những tình huống đó xuất hiện những mâu thuẫn mà
chưa có lời giải đáp buộc HS phải tìm ra cách giải quyết. Đưa ra tình huống có vấn
đề sẽ giúp cho học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo hơn trong việc chiếm lĩnh
nguồn tri thức. Khởi động bài học bằng đưa ra THCVĐ tiết học sẽ trở nên sôi nổi
ngay từ đầu bởi những ý kiến, tranh luận của học sinh.
 Các bước tiến hành khởi động bài học bằng giải THCVĐ

Bước 1. Giáo viên đưa ra THCVĐ.
Bước 2. Yêu cầu học sinh đưa ra ý kiến của mình về THCVĐ.
Bước 3. Giáo viên nhận xét và dẫn dắt vào bài học.
 Lưu ý khi đưa ra tình huống có vấn đề
- THCVĐ phải phù hợp với nội dung của bài học.
- THCVĐ phải phù hợp với nhận thức, đặc biệt là tư duy của HS cấp THPT.
6


- THCVĐ phải liên quan tới nội dung bài học.
- THCVĐ phải có sức hấp dẫn lơi cuốn và kích thích các em lịng mong muốn
giải quyết.
Ví dụ: Bài 1, Chương II – Tốn 10 (Cánh diều): Bất phương trình bậc nhất hai ẩn.
- GV đưa ra THCVĐ:
Nhân dịp Tết Trung thu, một doanh nghiệp dự định
sản xuất hai loại bánh: bánh nướng và bánh dẻo.
Lượng đường cần cho mỗi chiếc bánh nướng, bánh
dẻo lần lượt là 60g, 50g. Doanh nghiệp đã nhập về
500kg đường. Số bánh nướng và bánh dẻo doanh
nghiệp dự định sản xuất cần thoả mãn ràng buộc gì
để lượng đường sản xuất bánh khơng vượt q lượng
đường đã nhập về?
- GV cho HS cả lớp suy nghĩ trong 3 phút và gọi HS đứng tại chỗ trả lời.
- HS: Gọi x, y lần lượt là số bánh nướng, số bánh dẻo doanh nghiệp dự định sản
xuất
( x, y
∈

).

+ Ý kiến thứ nhất: 6 x + 5 y ≤
500 .

+ Ý kiến thứ hai: 0,06 x + 0,05 y

500 .

≤ + HS giải thích kết quả đưa ra.
- GV nhận xét, đưa ra kết quả đúng và dẫn dắt vào bài mới: Vậy điều kiện ràng
buộc đối với x, y bên trên gọi là bất phương trình bậc nhất hai ẩn…
Ví dụ: Bài 1, Chương IV – Toán 10 (Cánh diều): Giá trị lượng giác của một góc từ
0° đến 180° . Định lí cơsin và định lí sin trong tam giác.

7


- GV chiếu hình ảnh “Cột cờ Lũng Cú” và đưa ra câu hỏi để HS thảo luận theo
bàn.
+ Cột cờ Lũng Cú nằm ở tỉnh nào?
+ Đường lên cột cờ Lũng Cú có bao nhiêu bậc thang?
+ Nêu sự hiểu biết của em về cột cờ Lũng Cú.

- HS thảo luận và nêu các ý kiến.
- GV nhận xét và đưa ra một số thông tin giới thiệu về “Cột cờ Lũng Cú” và đưa
ra THCVĐ liên quan đến bài học.
Từ chân bệ cột cờ và đỉnh bệ cột cờ,
bạn Nam đo được góc nâng (so với
phương nằm ngang) tới một vị trí
dưới chân núi lần lượt là 45°và 50° .
Chiều cao h của đỉnh Lũng Cú so với

chân núi là bao nhiêu mét?

8


- GV có thể đặt câu hỏi tiếp theo:
Tam giác ABC hồn tồn xác định vì biết góc A = 135°, B = 40°, AB = 20, 25 m.
Có thể tính độ dài cạnh AC bằng cách nào? Câu hỏi này gợi cho HS giải tam giác
bất kì. GV chỉ u cầu HS quan sát, khơng u cầu HS tính AC . GV tiếp tục gợi
động cơ để hình thành khái niệm giá trị lượng giác của góc từ 0° đến 180° bằng
cách nhận xét: Để giải tam giác ABC bất kì, ta cần biết giá trị lượng giác khơng chỉ
của góc nhọn mà cịn cả góc tù. Vậy để tính chiều cao h như thế nào thì cơ và các
em sẽ đi nghiên cứu bài học ngày hơm nay.
Ví dụ: Bài 2 (Tiết 2), Chương III – Toán 10 (Cánh diều): Hàm số bậc hai. Đồ thị
hàm số bậc hai và ứng dụng.
- GV trình chiếu hình ảnh và đưa ra câu hỏi:
Đây là cổng được thiết kế hình parabol hướng bề lõm xuống dưới. Cổng này có
tên là gì? Nằm ở đất nước nào?

Cổng Acxơ
9


- GV đưa ra THCVĐ: Làm thế nào để tính chiều cao của cổng (khoảng cách từ
điểm cao nhất của cổng đến mặt đất)?
- GV: Để tính chiều cao của cổng khi ta không thể dùng dụng cụ đo đạc để đo
trực tiếp. Cổng dạng Parabol có thể xem là đồ thị của hàm số bậc hai, chiều cao
của cổng tương ứng với đỉnh của Parabol. Do đó vấn đề được giải quyết nếu ta
biết hàm số bậc hai nhận cổng làm đồ thị.
- GV đưa ra cho học sinh một tình huống tương tự: Khi một quả bóng được đá

lên, nó sẽ đạt đến một độ cao nào đó rồi rơi xuống. Mơ tả quỹ đạo của quả
bóng? Làm thế nào để tính được độ cao lớn nhất mà quả bóng đạt được?

- HS đưa ra các ý kiến chủ quan, GV chưa kết luận đúng sai trong phần thảo luận
của các HS, chỉ tôn trọng kết quả thảo luận của các nhóm và dẫn dắt vào bài mới.
Như vậy buộc các em phải theo dõi bài học để tìm ra đáp án đúng.
2.2. Biện pháp 2: Hoạt động khởi động thơng qua tổ chức trị chơi
 Vai trị, ý nghĩa tổ chức trò chơi trong hoạt động khởi động
- Sử dụng trị chơi trong dạy học nói chung và hoạt động khởi động nói riêng góp
phần đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo
của học sinh. Đây là hoạt động tạo ra được khơng khí sơi nổi, thu hút và lôi cuốn

10


sự tập trung của HS ngay từ đầu giờ học từ đó tạo hứng thú học tập với những hoạt
động tiếp theo.
- Tổ chức trò chơi trong hoạt động khởi động khơng những giúp học sinh định
hướng tìm hiểu bài mới một cách nhẹ nhàng, hứng khởi mà còn giúp các em thể
hiện được khả năng bản thân, mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp từ đó phát triển
năng lực hợp tác.
 Nguyên tắc thiết kế trò chơi khởi động
Tổ chức trị chơi khởi động trong dạy học Tốn giúp tăng tính hấp dẫn cho bài
học và sự tích cực hoạt động của học sinh, giúp học sinh khơi gợi hứng thú, kích
thích trí tìm tịi, khám phá của bản thân, dần dần dẫn dắt học sinh hướng tới tiếp
cận bài học. Mặc dù diễn ra trong thời gian ngắn của hoạt động khởi động nhưng
khi đưa trò chơi vào đòi hỏi phải đảm bảo một số nguyên tắc nhất định.
- Đảm bảo tính hiệu quả: Hiệu quả trong nhận thức định hướng bài học mới
thơng qua trị chơi, người dạy có thể thu hút được sự chú ý của học sinh tới bài học,
đạt được những mục tiêu ban đầu đã đề ra. Người học có thể phát huy tính tích cực,

chủ động, tự giác học tập; hiệu quả giáo dục khi học sinh có ý thức chơi và hồn
thành nhiệm vụ học tập.
- Đảm bảo tính phát triển: Trò chơi phải đạt yêu cầu phát triển các năng lực cho học
sinh: Năng lực tư duy, năng lực sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, năng lực hợp tác…

- Đảm bảo tính hấp dẫn: Sự hấp dẫn thể hiện trên cả nội dung và hình thức chơi.
Nội dung chơi bám sát nội dung dạy học nhưng có khả năng kích thích sáng tạo, óc
tìm tịi, ham học hỏi. Hình thức chơi phong phú, đa dạng khơi gợi hứng thú, lôi
cuốn sự chú ý của học sinh tới bài học.
- Đảm bảo tính phù hợp: Trị chơi phải phù hợp với mục tiêu, đặc điểm bài học.
Thời lượng trò chơi cần tương thích, gói gọn trong phần khởi động (5 - 7 phút). Đồng

11


thời, trò chơi cần phù hợp đối tượng học sinh – Trung học phổ thông với những
hứng thú, động cơ riêng biệt.
 Một số lưu ý trong tổ chức và thiết kế trò chơi phần khởi động bài học
- Tên trò chơi: Cụ thể, ngắn gọn đảm bảo phù hợp với mục tiêu của hoạt động khởi

động, thu hút sự chú ý của học sinh.
- Mục đích của trị chơi: Trả lời cho câu hỏi “Trò chơi sử dụng để làm gì?”. Mục
đích phải được nêu rõ ràng, mạch lạc, cụ thể. Giáo viên cần nêu rõ trước lớp, sử
dụng ngôn ngữ dễ hiểu, dễ nhớ.
- Chuẩn bị về cơ sở vật chất: Phân công cụ thể, giáo viên chuẩn bị những gì, học
sinh chuẩn bị những gì. Trước hoạt động cần kiểm tra lại về cơ sở vật chất cho hoạt
động (có hư hỏng, thiếu hụt hay khơng?) để kịp thời sửa chữa và bổ sung, tránh
việc hoạt động bị gián đoạn.
- Nội dung trò chơi, luật chơi: Nội dung kiến thức trò chơi GV phải định lượng
được những kiến thức HS đã biết, chưa biết đảm bảo tính định hướng cho bài học

mới, vừa tạo ra sự hấp dẫn; luật chơi phải rõ ràng, công bằng và phải được công bố
trước lớp. Giáo viên cần sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, dễ nhớ. Đảm bảo mỗi cá nhân
học sinh đều hiểu và áp dụng được.
- Cách tiến hành: Tùy vào mỗi trị chơi có thể áp dụng từng bước hoặc rút ngắn
các bước tiến hành. Không nên máy móc, rập khn. Cần linh hoạt trong q trình
tổ chức.
- Kết thúc: Giáo viên nhận xét, đánh giá cụ thể về hoạt động, tinh thần của học
sinh tham gia hoạt động. Phải ln có những lời khích lệ, cổ vũ các em để các em
cố gắng và hào hứng hơn với các hoạt động tiếp theo.
 Các bước tiến hành trò chơi khởi động
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích của trị chơi.
Bước 2: Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau:
12


- Tổ chức người tham gia trò chơi: Số người tham gia, số đội tham gia (mấy đội
chơi), trọng tài.
- Các dụng cụ dùng để chơi.
- Cách chơi: Từng việc làm cụ thể của người chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi,
những điều người chơi không được làm…
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi.

- GV hoặc trọng tài là HS nhận xét về thái độ tham gia trò chơi của từng đội,
những việc làm chưa tốt của các đội để rút kinh nghiệm. GV hoặc trọng tài công bố
kết quả chơi của từng đội, cá nhân và trao phần thưởng cho đội đoạt giải (nếu có).
- GV kết nối những nội dung kiến thức trong trò chơi vào bài học mới
• Một số trị chơi tổ chức trong hoạt động khởi động
- Trò chơi 1: “Nhanh tay, nhanh mắt”
Trò chơi: Nhanh tay, nhanh mắt là trò chơi được sử dụng phổ biến trong dạy
học. GV có thể tổ chức trò chơi này trong nhiều hoạt động khác nhau. Trong hoạt

động khởi động nếu sử dụng trò chơi Nhanh tay, nhanh mắt giúp các em vừa rèn
luyện về mặt tư duy, vừa định hướng các em vào bài học mới. Đây cũng là biện
pháp mang lại không khí vui vẻ, hứng khởi khi bắt đầu bài học.
Ví dụ: Bài 4 – Toán 10 (Cánh diều): Tổng và hiệu của hai vectơ.
- Mục đích: HS rèn luyện khả năng nghe tốt, phản xạ nhanh, đặc biệt là một
cách thú vị để GV kiểm tra một số kiến thức của bài cũ liên quan tới bài học
mới.

13


- Chuẩn bị: Những miếng bìa mica các màu có gắn sẵn nam châm. Với miếng
bìa này, GV ghi các nội dung đã được học trong tiết 1 và ứng dụng trong tiết
2 của bài. GV gọi 2 học sinh bất kì lên bảng (2 học sinh có cùng lực học).
- Luật chơi:
+ Ứng với các miếng bìa là câu hỏi đã được soạn sẵn. Mỗi câu hỏi sau khi
GV đọc, HS có 30s suy nghĩ và chọn miếng bìa gắn đáp án.
+ HS nào nhanh lấy được nhiều miếng bìa đúng thì HS đó thắng cuộc và
nhận được phần thưởng từ ban tổ chức.

Câu hỏi:
Câu 1: Vectơ là một...có hướng.
Câu 2: Hai vectơ có giá song song hoặc trùng nhau là hai vectơ….
Câu 3: Hai vectơ cùng phương và cùng chiều là hai vectơ….
Câu 4: Hai vectơ cùng phương và ngược chiều là hai vectơ….
Câu 5: Hai vectơ cùng hướng và cùng độ dài là hai vectơ….
Câu 6: Vectơ AA là ….
14

Câu 7: Từ hai điểm A, B phân biệt có bao nhiêu vectơ khác vectơ – không được tạo
thành?
Câu 8: Từ ba điểm A, B, C phân biệt có bao nhiêu vectơ khác vectơ – không được
tạo thành?
Câu 9: Cho hình vng ABCD, vectơ bằng AB là?
Câu 10: Cho hình vuông ABCD cạnh 2, độ dài AB bằng?
 GV nhận xét, công bố kết quả, rút kinh nghiệm, trao thưởng và dẫn dắt để vào bài
mới.

- Trò chơi 2: “Hộp q bí ẩn”
Ví dụ: Bài 2 (Tiết 2) – Tốn 10 (Cánh diều): Hàm số bậc hai. Đồ thị của hàm số
bậc hai và ứng dụng.
- Mục đích: Thu hút sự chú ý, kích thích hứng thú cho HS là một cách thú vị
để GV kiểm tra một số kiến thức của bài cũ liên quan tới bài học mới.
- Chuẩn bị: GV chuẩn bị powerpoint chiếu, các câu hỏi và các món quà tương
ứng.
- Luật chơi: Ứng với mỗi câu hỏi, gọi một HS bất kì trả lời và mỗi câu trả lời
đúng được phần quà tương ứng.

15


Câu hỏi:
Câu 1: Điền từ thích hợp vào chỗ chấm. “Đồ thị hàm số bậc hai là một
đường.................’’
Câu 2: Tọa độ đỉnh của đồ thị hàm số y = x2 + 2x −1 là?
2
Câu 3: Trục đối xứng của đồ thị hàm số y =
là?
−2x

Câu 4: Giao điểm của đồ thị hàm số y = 2 + 2x −1 và trục tung là điểm có toạ độ?
x

Câu 5: Tìm hàm số bậc hai biết đồ thị của nó đi qua 3 điểm A( 0;1) , B

( 0;0) .

( 2;

−3) ,O

Câu 6: Cho parabol có phương trình y = 2 + bx + biết parabol đi qua gốc tọa độ
ax
c
O và có đỉnh
I ( 2;8) . Khi đó a + b + c
bằng?
 GV nhận xét, công bố kết quả, rút kinh nghiệm, trao thưởng và dẫn dắt để vào bài
mới.

- Trị chơi 3: “Ơ chữ bí mật”
Ví dụ: Bài 1 – Toán 10 (Cánh diều): Luyện tập hàm số và đồ thị
- Mục đích:
+ GV tạo tâm thế thoải mái, hứng thú cho HS trước khi vào bài mới.
+ Giúp HS củng cố lại kiến thức đã được học.
+ Rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm.
+ Xây dựng tinh thần đồn kết.
- Chuẩn bị: GV chuẩn bị powerpoint trình chiếu, câu hỏi và chia lớp thành 3
đội chơi.
- Luật chơi: Các đội lần lượt chọn các câu hỏi và trả lời, đúng cộng 10 điểm,

sai không bị trừ điểm và nhường cơ hội cho đội khác, đội nào có tín hiệu trả
lời đúng được 10 điểm. Đội nào trả lời được từ khoá được cộng 30 điểm, sai
bị trừ 20 điểm.