Tiểu luận cao học quan hệ quốc tế phân tích xung đột nga gruzia năm 2008

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU..............................................................................................1
PHẦN NỘI DUNG..........................................................................................2
CHƯƠNG 1: BỐI CẢNH LỊCH SỬ VÀ NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN
CUỘC XUNG ĐỘT.........................................................................................2
1.1. Cuộc chiến năm 1991-1992......................................................................2
1.2. Giai đoạn 1992-2008..................................................................................4
CHƯƠNG 2: DIỄN BIẾN VÀ KẾT QUẢ CỦA CUỘC XUNG ĐỘT
GIỮA NGA VÀ GRUZIA...............................................................................7
2.1. Diễn biến cuộc xung đột giữa Nga và Gruzia........................................7
2.2. Kết quả của cuộc xung đột......................................................................8
2.3. Ý nghĩa của cuộc xung đột.......................................................................9
CHƯƠNG 3: TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC XUNG ĐỘT VÀ BÀI HỌC RÚT
RA TỪ CUỘC CHIẾN ĐÓ...........................................................................11
3.1. Tác động đến đội quân đội của Nga......................................................11
3.2. Tác động đến quốc tế..............................................................................11
3.3. Bài học ruat ra từ cuộc xung đột...........................................................13
KẾT LUẬN....................................................................................................17
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................18


PHẦN MỞ ĐẦU
Trong thời gian gần đây, tình hình thế giới tiếp tục có nhiều diễn biến
phức tạp, khó lường. sự tranh giành ảnh hưởng và lợi ích giữa các quốc gia
lớn diễn ra hết sức quyết liệt, tác động tiêu cực đến hịa bình, ổn định và phát
triển của thế giới. Trong đó, sự tranh giành ảnh hưởng tới lợi ích giữa Nga và
Mỹ là yếu tố tác động quan trọng nhất đến các mối quan hệ quốc tế nói chung
và đặc biệt tại khu vực khơng gian hậu Xơ viết nói riêng. Việc tìm hiểu về
cuộc chiến xung đột giưa Nga và Gruzia có ý nghĩa quan trọng góp phần tìm
hiểu một cách sâu sắc hơn về sự cạnh tranh Nga- Mỹ tại khu vực sau này.
Qua đó làm rõ bản chất của cuộc chiến tranh giữa Nga và Gruzia năm

2008 và những tác động của cuộc chiến tranh đối với quan hệ quốc tế, từ đó
rút ra kinh nghiệm, phương pháp xử lý mối quan hệ giữa 2 nước láng giềng là
một nước to và một nước nhỏ, giúp cho nước nhỏ có biện pháp ứng xử đúng
đắn trong việc giải quyết những bất đồng giữa hai bên nhằm tránh xảy ra xung
đột không mong muốn. trong bối cảnh diễn ra tranh chấp chủ quyền lãnh hải
trên biển Đong giữa Trung Quốc với Việt Nam và một số nước ASEAN hiện
nay, việc nghien cứu và tìm ra phương pháp ứng xử đúng đắn trong việc xử lý
những mâu thuẫn giữa một nước lớn và một nước nhỏ có ý nghĩa ứng dụng
thực tiễn quan trọng.

1


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: BỐI CẢNH LỊCH SỬ VÀ NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN
CUỘC XUNG ĐỘT.
Biên giới tự ý phân chia người Ossetia giữa RSFSR và SSR của Gruzia
được thiết lập vào thời Xơ Viết. Sau đó, họ thậm chí khơng thể nghĩ rằng nó
sẽ trở thành ranh giới giữa hai khối không thân thiện.
Trong khi Georgia là một phần của Liên Xơ, mọi thứ ở đây rất n bình
và khơng có câu hỏi nào về một cuộc xung đột sắc tộc có thể xảy ra. Nhưng
mọi thứ đã thay đổi sau khi perestroika, khi chính quyền Gruzia bắt đầu chậm
nhưng chắc chắn tiến tới độc lập. Đó là khi rõ ràng rằng việc rút SSR của
Gruzia khỏi Liên minh là hồn tồn có thật, giới lãnh đạo Nam Ossetia, phần
lớn đối với Nga, đã nghĩ về chủ quyền của chính mình. Và kết quả là, quyền
tự trị của Nam Ossetia đã được tuyên bố vào năm 1989, và vào năm 1990, chủ
quyền hồn tồn của nó.

1.1. Cuộc chiến năm 1991-1992.
Vào ngày 5 tháng 1 năm 1991, Georgia đã giới thiệu một đội ngũ cảnh

sát thứ ba nghìn đến thủ đơ của Nam Ossetia, Tskhinval. Tuy nhiên, sau vài
giờ, giao tranh đường phố đã nổ ra trong thành phố, thường là sử dụng súng
phóng lựu. Trong q trình của những trận chiến này, sự vô vọng trong quyết
2


định của Hội đồng tối cao Georgia đã trở nên rõ ràng, trong khi chính biệt
phái Gruzia dần dần bị đẩy lùi về phía trung tâm thành phố. Kết quả là, đội
quân Gruzia đã xuống hạng ở vị trí trung tâm Tskhinval, nơi anh bắt đầu
chuẩn bị cho một cuộc phòng thủ dài hạn.
Vào ngày 25 tháng 1 năm 1991, một thỏa thuận đã đạt được về việc rút
quân đội Gruzia khỏi Tskhinval và từ bỏ thành phố, để ngọn lửa ngừng lại
trong vài ngày. Tuy nhiên, những khiêu khích mới từ phía Gruzia đã khiến
cho thỏa thuận ngừng bắn này ngắn ngủi.
Nó cũng được thêm vào lửa rằng, theo hiến pháp Liên Xơ, sự hình
thành tự trị như là một phần của các nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xơ Viết
rời khỏi Liên minh có thể độc lập đưa ra quyết định về việc họ ở lại Liên Xơ.
Do đó, khi Georgia tách khỏi Liên Xơ vào ngày 9 tháng 4 năm 1991, giới lãnh
đạo Nam Ossetia đã nhanh chóng tun bố họ sẽ ở lại Liên Xơ trong tương
lai.
Tuy nhiên, cuộc xung đột bùng lên. Cảnh sát và quân đội Gruzia kiểm
soát lãnh thổ và độ cao gần Tskhinval, nhờ đó họ có thể tiến hành các cuộc tấn
cơng bằng pháo vào thành phố. Tình hình trong đó trở nên thực sự thảm khốc:
sự hủy diệt, cái chết của con người và những điều kiện kinh hoàng khơng làm
tăng thêm thiện cảm cho phía Gruzia.
Vào ngày 21 tháng 12 năm 1991, Hội đồng Tối cao Nam Ossetia đã
thông qua tuyên bố về sự độc lập của nước cộng hịa, và một tháng sau đó,
một cuộc trưng cầu dân ý tương ứng đã được tổ chức. Cần lưu ý rằng cuộc
trưng cầu dân ý này chủ yếu bị dân số Gruzia của nước cộng hịa tẩy chay, do
đó, phần lớn số phiếu tuyệt đối (khoảng 99%) đã được trao cho độc lập.

Đương nhiên, chính phủ Gruzia khơng cơng nhận sự độc lập của khu vực
hoặc trưng cầu dân ý.
Sự kết thúc của cuộc xung đột đã đến đủ nhanh, và nguyên nhân là sự
bất ổn chính trị ở Georgia. Vào cuối năm 1991, một cuộc nội chiến đã nổ ra ở
đất nước này, điều này làm suy yếu đáng kể vị trí của Georgia, trong khu vực.
3


Ngồi ra, Nga đã can thiệp vào tình huống, vốn khơng được sắp xếp bởi các
điểm nóng âm ỉ của biên giới phía Nam. Áp lực đã tác động lên chính phủ
Gruzia (khả năng khơng kích vào lực lượng Gruzia ở khu vực Tskhinval), và
vào giữa tháng 7 năm 1992, cuộc pháo kích của thành phố đã chấm dứt.
1.2. Giai đoạn 1992-2008.
Thời kỳ sau chiến tranh Gruzia-Nam Ossetia trở thành thời kỳ căng
thẳng giống như sóng trong khu vực.
Là kết quả của cuộc xung đột năm 1991-1992. Một thỏa thuận đã đạt
được giữa các bên Nga, Gruzia và Nam Ossetia về việc triển khai một đội ngũ
gìn giữ hịa bình chung vào lãnh thổ Nam Ossetia. Đội ngũ này bao gồm ba
tiểu đoàn (một từ mỗi bên).
Nửa đầu thập niên 90 được đặc trưng bởi một trò chơi ngoại giao tuyệt
vời được chơi bởi tất cả các bên. Một mặt, Nam Ossetia cuối cùng đã tìm cách
tách khỏi Georgia trong mắt cộng đồng quốc tế và trở thành một phần của
Liên bang Nga. Đến lượt mình, Georgia lại "siết chặt" độc lập và tự trị của
Nam Ossetia. Phía Nga quan tâm đến hịa bình ở Nam Ossetia, nhưng sớm tập
trung vào Chechnya, một khu vực khác cách xa khu vực hịa bình.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán vẫn tiếp tục trong suốt nửa đầu thập niên
90 và vào tháng 10 năm 1995, cuộc gặp đầu tiên giữa các đảng Gruzia và
Ossetia đã diễn ra tại Tskhinval. Cuộc họp có sự tham gia của đại diện Nga và
OSCE. Trong cuộc họp, một thỏa thuận đã đạt được về việc bãi bỏ sắc lệnh
của Hội đồng tối cao Gruzia về việc xóa bỏ quyền tự trị của Nam Ossetia,

cũng như sự vắng mặt của nước cộng hòa khỏi Georgia. Điều đáng chú ý là,
có lẽ, một bước như vậy đã được lãnh đạo Nga thực hiện để đổi lấy sự không
công nhận của Tổng thống Gruzia E. Shevardnadze của Cộng hòa Chechen
Ichkeria và sự ủng hộ của họ đối với các hành động của quân đội Nga ở
Chechnya.
Vào mùa xuân năm 1996, một bản ghi nhớ về việc không sử dụng vũ
lực ở Nam Ossetia đã được ký kết tại Moscow. Nó trở thành một bước tiến
4


thực sự trong quan hệ Gruzia-Ossetia. Và vào ngày 27 tháng 8 cùng năm,
cuộc họp đầu tiên của Tổng thống Gruzia E. Shevardnadze và Chủ tịch Quốc
hội (và trên thực tế là nguyên thủ quốc gia) của Nam Ossetia L. Chibirov đã
diễn ra. Trong cuộc họp này, các bên đã vạch ra những cách tiếp theo để bình
thường hóa tình hình, nhưng sau cuộc họp, E. Shevardnadze tuyên bố rằng
"vẫn cịn sớm để nói về quyền tự trị của Nam Ossetia".
Tuy nhiên, tình hình vào năm 2000 đã góp phần củng cố hịa bình trong
khu vực, sự trở lại của người tị nạn và phục hồi kinh tế. Tuy nhiên, tất cả các
lá bài đã bị nhầm lẫn bởi việc lên nắm quyền ở Georgia vào tháng 1 năm 2004
do kết quả của cuộc cách mạng hoa hồng M. Saakashvili lối vào cuộc cách
mạng. Chính ơng là người đại diện cho thế hệ Georgia trẻ tuổi, có tư tưởng
dân tộc, theo đuổi thành công nhất thời, đã không coi thường các ý tưởng dân
túy, mặc dù đôi khi khá vô lý.
Năm 2004-2008 Tình hình xung quanh Nam Ossetia và tiểu đồn gìn
giữ hịa bình Nga trên lãnh thổ của nó tiếp tục nóng lên. Vào mùa xuân năm
2006, giới lãnh đạo Georgia tuyên bố quân đội Nga thuộc đội ngũ gìn giữ hịa
bình trong các tội phạm Nam Ossetia. Lý do cho một tuyên bố lớn như vậy là
vì các qn nhân từ Nga đã khơng có thị thực do phía Gruzia cấp và bị cáo
buộc ở lại trên lãnh thổ Georgia bất hợp pháp. Đồng thời, phía Gruzia yêu cầu
hoặc rút các nhân viên gìn giữ hịa bình Nga, hoặc "hợp pháp hóa" họ.

Trong khi đó, giao tranh nổ ra ở một số khu vực ở Nam Ossetia. Cuộc
đụng độ, khiêu khích và pháo kích, bao gồm cả súng cối, khơng cịn là chuyện
hiếm. Đồng thời, số lượng khiêu khích áp đảo đã được sắp xếp bởi phía
Gruzia. Điều đáng nói là tuyên bố được đưa ra vào tháng 5 năm 2006 bởi Bộ
trưởng Bộ Quốc phòng Georgia, Irakli Okruashvili, người đã nói rằng vào
ngày 1 tháng 5 năm 2007, Nam Ossetia sẽ trở thành một phần của Georgia.
Đáp lại tuyên bố rõ ràng khiêu khích này, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei
Ivanov đã bảo đảm hỗ trợ cho Abkhazia và Nam Ossetia trong trường hợp
Georgia xâm lược chống lại họ.
5


Đó là vào năm 2006, q trình đối đầu giữa Georgia và Nam Ossetia đã
hình thành cuối cùng. Giới lãnh đạo Gruzia trong sự cuồng loạn dân tộc chủ
nghĩa tiếp tục tuyên bố rằng lãnh thổ Gruzia phải bất khả xâm phạm và được
khôi phục bằng bất kỳ phương tiện quân sự nào, thậm chí là quân sự. Chính
trong bối cảnh này, Georgia đã đặt ra một khóa học cho mối quan hệ hợp tác
với Mỹ và NATO. Thiết bị quân sự và người hướng dẫn của Mỹ, những người
trở thành khách thường xuyên, đã đến quân đội Gruzia.
Đồng thời, ngay từ khi bắt đầu tồn tại, Nam Ossetia chỉ tuân thủ khóa
học thân Nga, do đó, về nguyên tắc, khơng thể có một liên minh hịa bình của
người Hồi giáo với Georgia sau khi Saakashvili lên nắm quyền. Vào tháng 11
năm 2006, một cuộc trưng cầu dân ý đã được tổ chức tại Nam Ossetia để ủng
hộ độc lập. Do đó, khoảng 99% cư dân của Nam Ossetia đã bỏ phiếu ủng hộ
việc duy trì sự độc lập của nước cộng hịa và tiếp tục chính sách đối ngoại của
mình.
Do đó, đến tháng 8 năm 2008, tình hình trong khu vực trở nên trầm
trọng đến giới hạn và một giải pháp hịa bình cho vấn đề này thực tế là không
thể. "Những con diều hâu" do Saakashvili lãnh đạo khơng thể rút lui, nếu
khơng họ sẽ mất uy tín và sức nặng trong mắt Hoa Kỳ.

Các đơn vị đầu tiên của Nga vượt hầm Roki 8/8/2008.
6


7


CHƯƠNG 2: DIỄN BIẾN VÀ KẾT QUẢ CỦA CUỘC XUNG ĐỘT
GIỮA NGA VÀ GRUZIA.
2.1. Diễn biến cuộc xung đột giữa Nga và Gruzia.
Ngày 8 tháng 8 - Vào buổi sáng, Gruzia tuyên bố đã bao vây thành phố
và chiếm được tám làng của Nam Ossetia. Một kênh truyền hình độc lập của
Gruzia đã thông báo rằng quân đội Gruzia đã giành được quyền kiểm soát
thành phỗ. Nga gửi quân đội vượt qua biên giới Gruzia, tiến vào Nam Ossetia.
Trong vòng năm ngày giao tranh, quân đội Nga đã giành được khu vực thủ
phủ Tskhinvali, đẩy lùi quân Gruzia, và tiêu diệt phần lớn cơ sở hạ tầng quân
sự của Gruzia bằng cách khơng kích sâu bên trong lãnh thổ của quốc gia này.
ngày 9 tháng 8 - Một động thái diễn ra tại khu vực Biển Đen ngoài khơi
Abkhazia dẫn đến việc Hải quân Nga đánh đắm một chiếc tàu ngư lôi của
Gruzia. Nga tuyên bố rằng tàu Gruzia đã xâm nhập khu vực an toàn của tàu
chiến Nga, và hành động của Hải quân Nga là đúng với luật pháp quốc tế.
Mặt trận thứ hai được mở do quân đội của nước Cộng hòa Abkhazia ly khai
của Gruzia tại thung lũng Kodori, khu vực duy nhất của Abkhazia mà trước
chiến tranh vẫn thuộc quyền kiểm sốt của chính phủ Gruzia. Phần lớn quan
sát viên quốc tế bắt đầu kêu gọi một giải pháp hịa bình cho cuộc xung đột.
Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ bày tỏ sự sẵn sàng gửi một phái đoàn hỗ hợp
để cố gắng thương thảo một hiệp ước ngừng bắn.
Ngày 11 tháng 8 - Nga từ chối đối thoại hịa bình với Gruzia cho đến
khi nước này rút khỏi Nam Ossetia và ký một hiệp ước ràng buộc hợp pháp

tuyên bố không sử dụng quân đội chống lại Nam Ossetia và Abkhazi. Vào
đêm đó, lính dù Nga đóng tại Abkhazia đã thực hiện cuộc đột kích sâu bên
trong lãnh thổ Gruzia để phá hủy các căn cứ quân sự mà từ đó Gruzia có thể
gửi quân cứu viện đến quân đội đang bị giam chân tại Nam Ossetia. Quân đội
Nga cũng đã tấn công rồi rút khỏi căn cứ quân sự ở gần thị trấn Senaki bên
ngoài Abkhazia vào ngày 11, phá hủy hoàn tồn căn cứ đó. Gori bị qn Nga

8


pháo kích và ném bom trong khi quân đội Gruzia và phần lớn dân cư của
Quận Gori rút chạy. Vì Gori nằm trên trục đường chính của Gruzia, sự chiếm
đóng của quân Nga, cùng với việc phá hủy các cầu đường sắt, đã chia cắt sự
liên lạc và hậu cần của Gruzia làm hai.
Ngày 12 tháng 8 - Tổng thống Nga Medvedev tuyên bố ông đã ra lệnh
chấm dứt chiến dịch quân sự tại Gruzia. Sau đó, cũng vào ngày này, tổng
thống Nga đã thơng qua kế hoạch hịa bình 6 điểm do Chủ tịch luân phiên của
Liên minh châu Âu, Nicolas Sarkozy, làm trung gian tại Moskva; cả hai bên
dự định sẽ ký nó vào ngày 17. Quân đội Nga đi qua cảng Poti, và chiếm các vị
trí quanh cảng.

Quân Nga rút khỏi Nam Ossetia trước sự chứng kiến của cảnh sát Gruzia.

2.2. Kết quả của cuộc xung đột.
UNHCR ước tính, có từ 10.000 đến 20.000 người Gruzia và Nam
Ossetia đã bị mất nhà cửa trong những ngày chiến tranh bùng nổ. Phía Nga
thơng báo có 30.000 dân, chiếm một nửa dân số Nam Ossetia, sơ tán tới Bắc
Ossetia thuộc Nga (LHQ chỉ xác nhận có 1.500 người chạy sang Nga). Thủ
phủ của Nam Ossetia là Tskhinvali dường như đã bị phá hủy hoàn toàn.
Theo dữ liệu của Nga, thiệt hại của quân đội Nga, Nam Ossetia và

Abkhazia lên tới khoảng 510 người thiệt mạng và bị thương, trong khi tổn

9


thất của Georgia là khoảng 3000. Phía Gruzia tuyên bố rằng tổn thất của quân
đội Gruzia trong cuộc xung đột là khoảng 410 người chết và 1750 bị thương
và mất quân đội Nga và các đồng minh của họ - khoảng 1.500 người thiệt
mạng và bị thương.
Theo tạp chí quân sự Nga Moscow Defence Brief thì trong cuộc xung
đột với Gruzia năm 2008, ít nhất hai trong số 6 máy bay Nga bị rơi ở Gruzia
do không quân nước này bắn nhầm. Phó Tổng Tham mưu trưởng Anatoly
Nogovitsyn bác bỏ thơng tin trên nhưng bài báo trên cịn cung cấp chi tiết
từng máy bay bị rơi vào thời điểm nào, ở đâu và các phi công trên máy bay.
Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga đã tuyên bố Nga mất 4 máy bay. Tuy
nhiên, chuyên gia quân sự Nga Said Aminov dẫn một nguồn tin khơng chính
thức cho biết, Nga còn mất thêm 3 chiếc máy bay nữa trong cuộc chiến tại
Nam Ossetia – 1 chiếc Su-24MR vào ngày 08/8, 1 chiếc Su-24M vào ngày 10
hoặc 11/8 và 1 chiếc Su-25 vào ngày 09/8 và cũng có thể thêm 1 chiếc trực
thăng Mi-24. Chiếc Su-25, theo hàng loạt các nguồn tin, là "nạn nhân" bị
quân đội Nga bắn lầm.
2.3. Ý nghĩa của cuộc xung đột
Theo RIA Novosti, việc Gruzia chủ động tiến công Nam Ossetia trước
là nhằm các mục tiêu: Tổng thống Saakashvili muốn thực hiện lời hứa của
mình trong vận động tranh cử là khơi phục tồn vẹn lãnh thổ, đưa hai khu vực
tự tuyên bố độc lập là Nam Ossetia và Abkhazia trở lại Gruzia để duy trì uy
tín của mình trong nước; đây được coi là hành động thúc đẩy NATO xem xét
lại khả năng kết nạp Gruzia trong Hội nghị Cấp cao NATO vào tháng 122008; tận dụng cơ hội khi Tổng thống George W.Bush (người ủng hộ tuyệt
đối Gruzia, chống Nga quyết liệt) còn đương nhiệm; là phép thử của Gruzia
với Tổng thống mới của Nga là Dmitry Medvedev, người được đánh giá là

mềm dẻo hơn cựu Tổng thống Vladimir Putin. Sau cùng, việc Gruzia tiến
cơng trước cịn nhằm quốc tế hóa vấn đề xung đột với Nam Ossetia, lôi kéo
Mỹ và đồng minh trong NATO vào tình trạng căng thẳng với Nga, hy vọng
10


thay thế lực lượng gìn giữ hịa bình tại đây bằng lực lượng gìn giữ hịa bình
khác có lợi trong việc giành lại quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ này…
Giới phân tích quốc tế cho rằng, Gruzia đã chuẩn bị kỹ lưỡng kế hoạch
và có sự đồng ý ngầm của Mỹ và phương Tây. Ý đồ của Mỹ là biến Gruzia
thành “tiền đồn” kiềm chế kế hoạch “Đông tiến“ của Nga, kiểm soát đường
ống dẫn dầu sang Tây Âu, thậm chí triển khai hệ thống phịng thủ tên lửa của
NATO ở Gruzia để kiềm chế Nga. Việc Gruzia chọn thời điểm ngày khai mạc
Olympic Bắc Kinh (8-8-2008) là có chủ đích gây chú ý và tiếng vang quốc tế,
tạo tình huống bất ngờ chiến lược với Nga và Nam Ossetia, khiến “sự đã rồi“
để quốc tế ủng hộ.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy Gruzia đã phạm phải sai lầm nghiêm trọng,
không thể lôi kéo Mỹ và NATO tham gia vào cuộc chiến mà họ chỉ đứng
ngồi hơ hào ủng hộ Gruzia, lên án Nga. Gruzia cũng không ngờ tới hành
động can thiệp quân sự kiên quyết, dứt khoát của Nga. Chính Gruzia đã tạo
điều kiện để Nga chứng tỏ cho phía Gruzia hiểu hậu quả của chính sách “thân
phương Tây” và đường lối gia nhập NATO của Gruzia. Hành động sử dụng
vũ lực của Gruzia đã làm cho việc giải quyết vấn đề Nam Ossetia và
Abkhazia thụt lùi nhiều năm sau. Quyết định sai lầm của Tổng thống
Saakashvili cũng gây hại cho chính uy tín bản thân ơng, đồng thời gia tăng
mâu thuẫn nội bộ sâu sắc.
Đối với Nga, việc Gruzia tiến công Nam Ossetia không bất ngờ, bởi
Moscow đã có tính tốn từ trước, vấn đề chỉ là thời điểm. Hành động Nga đưa
quân tiến công vào các mục tiêu quân sự của Gruzia cũng chứng tỏ Nga sẵn
sàng hành động kiên quyết để bảo vệ lợi ích chiến lược của mình, “nhân dịp”

này cảnh báo các nước Ukraine, vùng Baltics, Azerbaijan về hậu quả “theo
đuôi phương Tây” chống lại Nga. Ngồi ra, đây cịn là “lời đáp trả” của Nga
đối với các bước đi chèn ép Nga của Mỹ và phương Tây, đáp lại sự kiện
Kosovo, khi Mỹ bất chấp sự phản đối của Nga “đơn phương công nhận
Kosovo độc lập”.
11


12


CHƯƠNG 3: TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC XUNG ĐỘT VÀ BÀI HỌC RÚT
RA TỪ CUỘC CHIẾN ĐÓ.
3.1. Tác động đến đội quân đội của Nga.
Chỉ hai tháng sau cuộc chiến, Thủ tướng Nga Vladimir Putin bắt đầu
tiến hành chương trình hiện đại hóa và tái cấu trúc quân đội đầy tham vọng
với chi phí ước tính lên tới 700 tỷ USD. Mục tiêu của ông là biến quân đội
Nga từ lực lượng cồng kềnh chuyên đối phó với chiến tranh tổng lực giữa các
cường quốc thành đội quân tinh gọn, phù hợp hơn với các cuộc xung đột khu
vực và cục bộ.
Dưới sự chỉ đạo của Putin, quân đội Nga đoạn tuyệt với mơ hình được
xây dựng từ năm 1870 để áp dụng cấu trúc lực lượng linh hoạt hơn, cho phép
triển khai binh sĩ nhanh chóng mà khơng cần huy động binh lực quy mô lớn.
Mạng lưới chỉ huy và kiểm soát chiến trường cũng được thay đổi nhằm nâng
cao khả năng hiệp đồng.
Từ năm 2009, Nga bắt đầu thực hiện các cuộc tập trận bất ngờ quy mô
lớn, sau gần 20 năm gián đoạn vì thiếu kinh phí. Những cuộc hành quân, triển
khai lực lượng cấp sư đoàn, quân khu được ra lệnh chóng vánh, khơng có kế
hoạch từ trước đã giúp quân đội Nga tăng đáng kể khả năng sẵn sàng chiến
đấu.

Thu nhập của quân nhân Nga được cải thiện đáng kể nhờ ngân sách
quốc phòng liên tục tăng. Tới năm 2014, quân đội Nga đã trở thành lực lượng
lớn mạnh hơn rất nhiều so với đội quân lạc hậu từng tham chiến ở Gruzia
trước đó gần 6 năm.
3.2. Tác động đến quốc tế
Đa phần các nước EU đều khơng đồng tình với việc Nga dùng vũ lực
tấn công Gruzia. Lãnh đạo các nước thành viên cũ của Liên bang Xô viết như
Latvia, Litva, Estonia, Ukraine và Ba Lan đều cùng ủng hộ tổng thống
Mikheil Saakashvili trong cuộc chiến chống Nga. Ngoại trưởng Mỹ
13


Condoleezza Rice cũng lên tiếng cảnh báo Nga rằng họ có thể bị thế giới cơ
lập nếu khơng tn thủ lệnh ngừng bắn với Gruzia và rút quân về nước cịn
các nước thuộc Nato cũng cho rằng họ "khơng thể tiếp tục quan hệ như cũ"
với Nga.
EU và Nato cũng lo ngại sau 2 vùng ly khai của Gruzia, Nga sẽ nhắm
tới các nước khác, chẳng hạn như Ukraina.
Tổng thống của Venezuela thì ủng hộ việc Nga cơng nhận nền độc lập
của 2 vùng ly khai Nam Ossetia và Abkhazia. Ong cho rằng Gruzia xâm lược
Nam Ossetia và khẳng định sẽ ủng hộ lập trường chống đế quốc của Nga.
Việc Venezuela cơng nhận hai miền đất này đã châm ngịi cho những hành
động tương tự trên toàn Mỹ Latin, khiến cả châu Âu rối đầu vì việc này.
Trong khi các nước Ba Lan, Litva, Slovenia muốn EU có những hành
động cứng rắn đối với Nga thì Ngoại trưởng những nước đang phụ thuộc năng
lượng của Nga như Đức, Phần Lan, Pháp và các quốc gia khác lại chỉ đồng ý
những hành động phản đối mang tính tượng trưng vì e ngại ảnh hưởng tới họ.
Các nước phương Tây, trong số đó có cả những quốc gia thành viên
NATO, đã lên án Nga vì hành động ở Nam Ossetia và cáo buộc Moskva sử
dụng lực lượng không cân xứng trong cuộc chiến này. Tuy nhiên, vài tháng

sau đó một số chính trị gia châu Âu phải thừa nhận rằng, Gruzia cũng có trách
nhiệm vì đã làm căng thẳng tình hình trong khu vực. Còn Ủy ban quốc tế độc
lập, căn cứ theo kết quả điều tra tình hình xung đột vào hồi tháng 8/2008, đã
kết luận, việc Nga đáp trả quân sự trong cuộc tấn cơng của Gruzia là hợp pháp
vì hành động này của Nga chỉ mang tính chất phịng thủ. Bản báo cáo cũng đã
quy cho Gruzia trách nhiệm chính trong cuộc chiến này. Những người điều tra
nhận định rằng Tbilissi phải chịu trách nhiệm về việc châm ngòi chiến tranh
và việc ném bom thủ phủ Tskhinvali của Nam Ossetia. Nhiều nhà phân tích
cho rằng, bản báo cáo này có thể làm cho vị thế của tổng thống Gruzia
Mikhail Saakashivili suy yếu hơn và góp phần thúc đẩy quá trình cơng nhận
độc lập cho hai khu vực ly khai của Gruzia.
14


3.3. Bài học ruat ra từ cuộc xung đột.
Các nhà phân tích chính trị đã nói q đủ về những sai lầm của ông
Saakashvili khi phát động cuộc chiến tranh chớp nhoáng với người Nga: đánh
giá sai khả năng gây ảnh hưởng của Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ tới Nga,
quá tin vào sức mạnh quân lực của chính mình và khả năng hậu thuẫn của các
nước láng giềng , không lường trước được phản ứng của Nga... Và hậu quả là
không chỉ thất bại về mặt quân sự, ông phá hỏng toàn bộ những cơ hội mà
Gruzia đang có: qn lực bị thiệt hại nặng nề; tình trạng ổn định để thu hút
các dự án dầu khí bị xáo trộn; tiến trình gia nhập EU và NATO chắc chắn bị
chậm lại; vấn đề hai vùng ly khai quay trở lại trạng thái ban đầu, thậm chí cịn
tồi tệ hơn trước bởi lẽ, Nga đe dọa sẽ đóng quân sâu vào lãnh thổ Gruzia để
"bảo đảm an ninh".

Sẽ là thừa khi tiếp tục nói về những sai lầm của ông Saakashvili. Vấn
đề là từ trường hợp đau đớn Gruzia, những "nước nhỏ" có thể rút ra được bài
học gì? Trước hết, hãy đừng làm điều gì nếu khơng có một khối liên minh

chặt chẽ, và muốn vậy, hãy có một cái nhìn thực tế về các đồng minh. Đành
rằng Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu rất "o bế" Gruzia nhưng họ sẽ làm được

15


gì khi bản thân Hoa Kỳ thì đang sa lầy ở Iraq và châu Âu thì đang có một lực
lượng quốc tế ở Afghanistan. Hơn nữa, châu Âu lại bị phụ thuộc vào Nga
trong vấn đề khí đốt và cả hai đều khơng có một cơng cụ nào thực sự hiệu quả
để gây sức ép với một nước lớn như Nga. Ukraine là nước láng giềng duy
nhất ra mặt ủng hộ Gruzia nhưng bản thân quốc gia này cũng không thể "làm
quá" được khi hạm đội của Nga vẫn đóng ở Sevastopol, đồng thời, vùng bán
đảo Crưm nơi có nhiều người Nga sinh sống cũng là một quả bom hẹn giờ về
vấn đề ly khai.
Thứ hai, phải biết cách ứng xử với những nước lớn. Việc sử dụng một
đòn vũ trang tấn công vào một thực thể được Nga bảo trợ chẳng khác nào một
sự "xúc phạm" nước Nga. Có vẻ như ông Saakashvili vẫn chưa học được cách
vừa "được việc" mình, vừa giữ được thể diện cho "nước lớn". Ngồi ra, trong
mọi trường hợp, giải pháp qn sự khơng bao giờ là giải pháp tối ưu và nhất
là không thể là giải pháp duy nhất. Chỉ nên tiến hành một biện pháp "mạnh"
khi mình thực sự "mạnh". Có vẻ như những q trình hiện đại hóa qn đội
mà Gruzia tiến hành trong những năm vừa qua với sự trợ giúp của Hoa Kỳ
vẫn chưa đủ để xây dựng một lực lượng quốc phòng thực sự mạnh. 2.000
quân Gruzia hiện diện ở Iraq cùng quân Mỹ tỏ ra không thấm vào đâu so với
hàng vạn quân Nga được củng cố rất mạnh sau hai nhiệm kỳ của Tổng thống
Putin và có kinh nghiệm ở chiến trường Chechnya. Hơn thế nữa, có vẻ như
Gruzia đã khơng có được một "binh pháp" thích hợp khi đối đầu với Nga
trong một cuộc chiến tổng lực và khơng có khả năng chặn bước tiến hoặc cầm
chân các lực lượng cơ động của Nga. Và cuối cùng, chính bản thân Gruzia
cũng nên học bài học ứng xử với những "nước nhỏ" hơn mình thay vì việc

đều đặn nã pháo và rốc-két vào các vùng ly khai.
Nhìn từ phía người Nga, có vẻ như họ đã tồn thắng. Nhưng thực ra,
khơng phải là Moscow khơng phải đối mặt với nhiều vấn đề. Trước hết là vấn
đề quân lực. Qua những gì được "trình diễn" ở Gruzia, có thể thấy, mặc dù
Nga hiện nay là một trong những nước xuất khẩu vũ khí hàng đầu của thế giới
16


nhưng rõ ràng, quân lực của Nga chưa được hiện đại hóa bao nhiêu. Sức
mạnh của quân đội Nga vẫn chủ yếu dựa vào quân số và sự áp đảo của hỏa
lực (xe tăng, pháo tự hành) hơn là các vũ khí cơng nghệ cao. So với thời chiến
tranh ở Chechnya, trang bị của người lính Nga vẫn chưa được cải thiện bao
nhiêu dù rằng tinh thần và kỷ luật của họ đã được nâng cao rất nhiều. Tất
nhiên, với một quân đội như của Gruzia, người Nga không việc gì phải dùng
đến những "bảo kiếm" của mình, nhưng rõ ràng việc máy bay Su 25 của Nga
bị bắn rơi ở một nước mà lực lượng khơng qn thậm chí khơng có cả máy
bay đánh chặn rõ ràng là một vấn đề.
Đứng về phương diện kinh tế, việc tái thiết cho một Nam Ossetia gần
như chỉ còn là một đống gạch vụn và tiếp tục "bảo bọc" cho những khu vực
này rõ ràng là một gánh nặng đối với Nga. Điều này càng đặc biệt trầm trọng
khi biết rằng đây đều là những khu vực chậm phát triển về kinh tế.
Trên tất cả, chính bản thân Nga cũng cần phải xem xét lại chính sách
đối ngoại của mình trong mối quan hệ với các "nước nhỏ". Việc quân đội Nga
tiến sâu vào lãnh thổ Gruzia, trong một thời gian ngắn, có thể có cơng dụng
trong việc gây sức ép với quốc gia này nhưng về lâu về dài, chắc chắn sẽ gây
tổn thất về uy tín cho Nga khi hiện diện quân sự trên lãnh thổ của một quốc
gia có chủ quyền. Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Medvedev, Thủ tướng
Đức, bà Angela Merkel, một người chủ trương quan hệ mềm dẻo với Nga,
khơng phải là khơng có lý khi cảnh báo Nga đã "sử dụng vũ lực quá mức". Rõ
ràng thay vì kéo các nước láng giềng xích lại gần mình, Nga lại đang tự đẩy

mình vào thế bị cô lập. Tất cả các nước đồng minh Đông Âu cũ đều đang
quay lưng lại với Nga. Ngay khi quân đội Nga vẫn còn hiện diện trên đất
Gruzia, thỏa thuận về lá chắn tên lửa giữa Ba Lan và Hoa Kỳ đã được ký kết.
Lời đe dọa của Nga xem ra khơng có nhiều sức nặng lắm với quốc gia này.
Chiến thắng quân sự ở Gruzia sẽ chỉ đẩy thêm quốc gia này cũng như các
nước lân cận thuộc Liên Xơ cũ rời xa thêm nước Nga. Điển hình là việc
Ukraine công khai mời các nước Tây Âu và Hoa Kỳ sử dụng hệ thống ra-đa
17


qn sự của mình. Và dẫu Nga có khơng hài lịng đi chăng nữa thì tiến trình
gia nhập Liên minh châu Âu và sau đó là Nato của các quốc gia này dẫu có bị
chậm lại nhưng cũng khơng thể bị đảo ngược. Bà Merkel đã công khai tuyên
bố điều đó khi thuyết phục ơng Saakashvili ký hiệp định ngừng bắn với Nga.

18


KẾT LUẬN
Có thể thấy, nếu nhìn từ bên ngồi thì “cuộc chiến 5 ngày” của Nga ở
Gruzia năm 2008 chỉ là hậu quả từ cuộc xung đột dai dẳng từ đầu những năm
90 của thế kỷ trước ở khu vực tranh chấp chủ quyền giữa Gruzia với Nam
Ossetia, Abkhazia, song đằng sau đó là cuộc cạnh tranh địa - chính trị chiến
lược giữa Nga và Mỹ - phương Tây trong quá trình tái định hình trật tự thế
giới sau Chiến tranh lạnh. Dù chỉ diễn ngắn ngày với cường độ thấp, quy mô
hạn chế, nhưng cuộc chiến đã tác động sâu sắc tới cục diện chính trị - quân sự
thế giới và khu vực; được coi là dấu hiệu mở đầu quá trình sụp đổ trật tự thế
giới đơn cực do Mỹ kiểm sốt sau khi Liên Xơ tan rã (năm 1991).

19

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. />2 />3. />%BFn_tranh_Nam_Ossetia_2008

20