Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Chương Trình Trung Cấp Lý Luận Chính Trị - Hành Chính Tại Trường Chính Trị Nguyễn Văn Cừ Tỉnh Bắc Ninh.pdf

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐẶNG VĂN HUY

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH
TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2019


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

ĐẶNG VĂN HUY

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG TRÌNH
TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ TRƢỜNG HỌC
Mã số: Thí điểm

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. ĐỖ THỊ THU HẰNG

HÀ NỘI - 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của
riêng bản thân tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực.
Kết quả của luận văn chưa từng được ai cơng bố trong
bất kì cơng trình nào.
Tác giả luận văn

Đặng Văn Huy

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tơi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, các
khoa, phòng thuộc Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, các thầy
giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu và thực hiện hồn thành luận văn “Quản lý hoạt động dạy học
chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn
Cừ tỉnh Bắc Ninh”.
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến TS. Đỗ Thị Thu Hằng, người đã trực
tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tơi hồn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn cán bộ, lãnh đạo Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ,
tỉnh Bắc Ninh cùng Đảng ủy, trưởng khoa chuyên môn, giảng viên cùng học viên
nhà trường và Trường Trung học cơ sở Đại Phúc, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc
Ninh đã không ngừng hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời
gian nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, các anh chị và các bạn đồng
nghiệp đã hỗ trợ, tạo điều kiện, động viên tôi trong quá trình thực hiện luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện, song luận văn có

thể cịn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tơi rất kính mong nhận được ý kiến đóng
góp, sự chỉ dẫn của quý thầy cô giáo và bạn bè đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2020

Tác giả luận văn

Đặng Văn Huy

ii


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT VIẾT TẮT

VIẾT ĐẦY ĐỦ

1.

CB

Cán bộ

2.

CBCCVC

Cán bộ công chức viên chức

3.

CBQL

Cán bộ quản lý

4.

CSVC

Cở sở vật chất

5.

DH

Dạy học

6.

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

7.

GV

Giảng viên

8.

HĐDH

Hoạt động dạy học

9.

HV

Học viên

10.

LLCT-HC

Lý luận chính trị - hành chính

11.

PPDH

Phương pháp dạy học

12.

QLGD

Quản lý giáo dục

13.

TBDH

Thiết bị dạy học

14.

UBND

Ủy ban nhân dân

iii


MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan ....................................................................................................... i
Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii
Danh mục các chữ viết tắt ......................................................................................... iii
Danh mục các bảng, biểu đồ ................................................................................... viii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
CHƢƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH
TẠI TRƢỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH .......................................................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 6
1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động dạy học và dạy học các mơn chính trị........ 6

1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị....... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................. 11
1.2.1. Quản lý, quản lý nhà trường ................................................................... 11
1.2.2. Hoạt động dạy học, Quản lý hoạt động dạy học .................................... 13
1.2.3. Chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................... 15
1.3. Lý luận về hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị
- hành chính tại trƣờng chính trị cấp tỉnh ............................................................ 17
1.3.1. Vị trí, vai trị, nhiệm vụ trường chính trị cấp tỉnh .................................. 17
1.3.2. Đặc trưng của chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .... 19
1.3.3. Mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý
luận chính trị tại trường chính trị cấp tỉnh ........................................................ 21
1.3.4. Nội dung dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị tại
trường chính trị cấp tỉnh ................................................................................... 23
1.3.5. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp lý
luận chính trị tại trường chính trị cấp tỉnh ........................................................ 26
1.3.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chương trình trung cấp lý luận
chính trị - hành chính ........................................................................................ 27
1.4. Quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị hành chính tại trƣờng chính trị cấp tỉnh .............................................................. 28

iv


1.4.1. Quản lý mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung
cấp lý luận chính trị - hành chính ..................................................................... 28
1.4.2. Quản lý nội dung dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị hành chính ......................................................................................................... 29
1.4.3. Quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình
trung cấp lý luận chính trị- hành chính............................................................. 30
1.4.4. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chương trình trung cấp
lý luận chính trị - hành chính............................................................................ 32
1.4.5. Quản lý hoạt động dạy của giảng viên ................................................... 37

1.4.6. Quản lý hoạt động học của học viên ...................................................... 43
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng tới quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình
trung cấp lý luận chính trị - hành chính ............................................................... 44
1.5.1. Đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước .................... 44
1.5.2. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ..................................... 45
1.5.3. Năng lực quản lý đội ngũ của cán bộ quản lý, giảng viên ..................... 45
1.5.4. Đặc điểm của người học ......................................................................... 46
1.5.5. Các điều kiện khác ................................................................................. 46
Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 48
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG
TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH............................ 49
2.1. Khái quát về Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh ................. 49
2.1.1. Quá trình hình thành ............................................................................... 49
2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy ........................................................................... 50
2.1.3. Về đội ngũ cán bộ, giảng viên ................................................................ 50
2.1.4. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị .............................................................. 51
2.2. Giới thiệu quá trình tổ chức nghiên cứu khảo sát ........................................ 53
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận chính
trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .............. 55
2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí vai trị của chương trình trung cấp lý
luận chính trị - hành chính ................................................................................ 55
v


2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu chương trình trung cấp lý luận chính
trị - hành chính.................................................................................................. 56
2.3.3. Thực trạng thực hiện nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình trung
cấp lý luận chính trị tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ, tỉnh Bắc Ninh .......... 59
2.3.4. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động dạy học chương trình trung

cấp lý luận chính trị tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ, tỉnh Bắc Ninh .......... 60
2.3.5. Thực trạng sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ...................................... 63
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý luận
chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh ... 65
2.4.1. Thực trạng quản lý mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học chương
trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ................................................... 65
2.4.2. Thực trạng quản lý nội dung dạy học chương trình trung cấp lý
luận chính trị- hành chính ................................................................................. 68
2.4.3. Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính ....................................... 71
2.4.4. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy
chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ...................................... 74
2.4.5. Thực trạng quản lý hoạt động giảng viên dạy học chương trình
trung cấp lý luận chính trị - hành chính............................................................ 79
2.4.6. Thực trạng quản lý hoạt động học của học viên trong chương trình
dạy học trung cấp lý luận chính trị - hành chính .............................................. 82
2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học chƣơng
trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị
Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .............................................................................. 85
2.6. Đánh giá về thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học chƣơng trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính................................. 87
2.6.1. Mặt mạnh ................................................................................................ 87
2.6.2. Mặt yếu ................................................................................................... 89
2.6.3. Nguyên nhân ........................................................................................... 90
Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 92
vi


Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG

TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CHÍNH TRỊ NGUYỄN VĂN CỪ TỈNH BẮC NINH ....................... 93
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .................................................................. 93
3.1.1. Đảm bảo tính kết thừa ............................................................................ 93
3.1.2. Đảm bảo tính khả thi .............................................................................. 93
3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống ........................................................................... 94
3.1.4. Đảm bảo phù hợp với đặc điểm của Trường Chính trị tỉnh Bắc Ninh ....... 94
3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học chƣơng trình trung cấp lý
luận chính trị - hành chính tại Trƣờng Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh .... 95
3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ, giảng viên về sự cần thiết
của công tác quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận
chính trị - hành chính ........................................................................................ 95
3.2.2. Chỉ đạo xác định nội dung cốt lõi của chương trình trung cấp lý
luận chính trị - hành chính ................................................................................ 99
3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương
trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ................................................. 104
3.2.4. Tổ chức xây dựng kế hoạch bồi dưỡng kỹ thuật kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính .......... 107
3.2.5. Huy động các nguồn lực phục vụ hoạt động dạy học chương trình
trung cấp lý luận chính trị - hành chính.......................................................... 111
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 113
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. 113
3.4.1. Mục đích ............................................................................................... 113
3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm ......................................................... 114
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 114
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................. 118
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 119
PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1.

Thực trạng thực hiện mục tiêu chương trình trung cấp lý luận
chính trị - hành chính .......................................................................... 56

Bảng 2.2.

Thực trạng thực hiện nhiệm vụ hoạt động dạy học chương trình
trung cấp lý luận chính trị tại Trường chính trị Nguyễn Văn Cừ,
tỉnh Bắc Ninh ...................................................................................... 59

Bảng 2.3.

Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động dạy học chương trình trung
cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường chính trị Nguyễn Văn
Cừ tỉnh Bắc Ninh .................................................................................. 61

Bảng 2.4.

Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học chương trình trung cấp
lý luận chính trị - hành chính .............................................................. 63
Thực trạng quản lý mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động dạy học
chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................ 65

Bảng 2.5.
Bảng 2.6.
Bảng 2.7.

Thực trạng quản lý nội dung dạy học chương trình trung cấp lý
luận chính trị- hành chính ................................................................... 68
Thực trạng quản lý phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
chương trình trung cấp lý luận chính trị- hành chính ......................... 72

Bảng 2.9.

Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả giảng dạy chương
trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ..................................... 74
Thực trạng quản lý hoạt động giảng viên dạy học chương trình

Bảng 2.10.

trung cấp lý luận chính trị - hành chính .............................................. 79
Thực trạng quản lý hoạt động học của học viên trong chương

Bảng 2.8.

trình dạy học trung cấp lý luận chính trị - hành chính ........................ 83
Bảng 2.11.

Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học
chương trình Trung cấp LLCT - HC tại Trường Chính trị Nguyễn
Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh ......................................................................... 86

Bảng 3.1.
Kết quả khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp ............................ 114
Bảng 3.2.
Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ............................... 115

Biểu đồ 2.1. Thực trạng nhận thức về vị trí vai trị của chương trình trung cấp
lý luận chính trị - hành chính .............................................................. 55
Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 116

viii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động giáo dục lý luận chính trị, tư tưởng ln là nhiệm vụ quan trọng
của Đảng và Nhà nước ta. V.L. Lênin đã nêu: “Khơng có lý luận cách mạng thì
khơng có phong trào cách mạng”; Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã khẳng định:
“Thực tiễn mà khơng có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù qng, lý luận mà
khơng có liên hệ thực tiễn là lý luận sng”. Có thể thấy, chưa bao giờ cơng tác lý
luận chính trị lại cần thiết và có tầm đặc biệt quan trọng như giai đoạn hiện nay. Là
vì từ thực tiễn cách mạng, sự phát triển của xã hội nước ta cũng như các quá trình
phát triển của thế giới đã và đang đặt ra cho công tác lý luận hàng loạt vấn đề phức
tạp cần phải xem xét, nghiên cứu và giải quyết. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI
đã nhấn mạnh việc quan trọng trước hết là phải đổi mới tư duy, nâng cao trí tuệ của
Đảng lên một bước phát triển mới: Đảng ta phải nâng cao trình độ hiểu biết và năng
lực tổ chức thực tiễn, từ việc nắm vững quy luật vận động của đời sống xã hội, quy
luật vận động của Đảng cho đến hiểu biết về thế giới, về thời đại; Đảng làm giàu trí
tuệ của mình bằng cách khơng ngừng nâng cao trình độ lý luận, nắm vững, vận
dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đồng thời
không ngừng tổng kết kinh nghiệm thực tiễn sinh động.
Quản lý hoạt động dạy học, thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào
quá trình dạy học (được tiến hành bởi tập thể giảng viên và học viên với sự hỗ trợ của
các lực lượng xã hội) nhằm góp phần hình thành và phát triển tồn diện nhân cách
người học theo mục tiêu đào tạo của mỗi cơ sở giáo dục đào tạo. Đây là hoạt động cơ
bản và quan trọng nhất của nhà trường, quản lý nhà trường chủ yếu là quản lý hoạt

động dạy và học vì hoạt động này có ý nghĩa quyết định đến chất lượng đào tạo của
nhà trường. Quản lý hoạt động dạy học là nền tảng, là cơ sở để xác định các mục tiêu
nhiệm vụ quản lý khác trong hoạt động của nhà trường và càng có ý nghĩa hơn khi
trong giai đoạn hiện nay, yêu cầu đổi mới được đặt ra đối với các trường chính trị và đã
trở thành vấn đề then chốt có ý nghĩa quyết định việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ cơ sở, đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ.
1


Hơn 60 năm xây dựng và trưởng thành, Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh
Bắc Ninh ln thực hiện hồn thành tốt nhiệm vụ chính trị do Học viện Chính trị quốc
gia Hồ Chí Minh và Tỉnh uỷ, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh giao cho. Trong nhiệm
vụ đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, nhà trường đã có những đóng góp quan trọng
vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt và cán bộ nguồn cấp cơ sở cho tỉnh Bắc
Ninh. Tuy nhiên, để giúp cho người học những ý thức đầy đủ về việc học tập lý luận
chính trị khơng phải chỉ là u cầu bắt buộc mà còn là nhu cầu thực sự nhằm trang bị
tri thức toàn diện cho người cán bộ lãnh đạo, quản lý thì phải xây dựng một đội ngũ
cán bộ giảng viên thực sự có năng lực, trình độ và tâm huyết với nghề là yêu cầu quan
trọng, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng đào tạo cán bộ của nhà trường.
Với những lý do nêu trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học chương
trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ
tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất một số biện pháp
quản lý hoạt động dạy học để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học chương
trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ
tỉnh Bắc Ninh.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại

trường chính trị cấp tỉnh
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành
chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
4. Câu hỏi nghiên cứu
- Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành
chính có đặc trưng gì?
- Những giải pháp nào cần thực hiện để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động
dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị
cấp tỉnh?
2


5. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành
chính ở Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh trong những năm qua có
những bước chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn
còn những hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học chương trình trung cấp
lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động và quản lý hoạt động dạy học
chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại các trường chính trị cấp tỉnh.
6.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý
hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường
Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học chương trình trung
cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
7.1. Phạm vi khơng gian

Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
7.2. Phạm vi thời gian
Giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2019
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, tác giả vận
dụng phương pháp tư duy logic, phân tích tổng hợp, phân tích dự báo... để phân tích,
khái quát hóa các tri thức lý luận, những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng
và Nhà nước về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, nâng cao chất lượng quản lý hoạt động
dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị tỉnh.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Các phương pháp được tác giả sử dụng nhằm nghiên cứu, khảo sát, đánh giá
thực chất, khách quan, tồn diện thực trạng cơng tác quản lý hoạt động dạy học
3


chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn
Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
8.2.1. Phương pháp quan sát
Sử dụng phương pháp này, tác giả quan sát trực tiếp để nhìn nhận, xem xét,
kiểm chứng thực tiễn công tác điều hành, quản lý hoạt động dạy học chương trình
trung cấp lý luận chính trị - hành chính của Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh
Bắc Ninh. Trên cơ sở đó, đánh giá đúng bản chất, khách quan đối với công tác quản
lý dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính để có những nhận
định sát thực tiễn, khách quan.
8.2.2. Phương pháp điều tra xã hội học
Tác giả xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra xã hội học theo nguyên tắc, nội
dung nhất định phục vụ mục đích nghiên cứu của luận văn đối với những đối tượng
liên quan đến đề tài nghiên cứu. Mục đích là thơng qua số liệu điều tra, khảo sát,
phân tích, dự đốn, nhận xét có căn cứ, thuyết phục.

8.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Tác giả sử dụng phương pháp này dựa trên một dữ liệu câu hỏi, lựa chọn một
số đối tượng (lãnh đạo quản lý, cán bộ làm công tác quản lý đào tạo, người học...)
có chọn lọc về thực trạng, tính hợp lý và khả thi của giải pháp đưa ra nhằm nâng
cáo chất lượng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị hành chính.
8.2.4. Phương pháp phỏng vấn
Để tăng thêm độ tin cậy của kết quả nghiên cứu, tác giả sử dụng phương
pháp phỏng vấn trực tiếp, trao đổi ý kiến đối với đội ngũ cán bộ làm công tác quản
lý giáo dục lâu năm, có kinh nghiệm, uy tín về những vấn đề mà đề tài đặt ra nhằm
nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính
trị - hành chính tại trường chính trị tỉnh.
8.3. Phương pháp thống kê toán học
Tác giả sử dụng số liệu đã được tổng kết, cơng bố chính thức của cơ quan,
của Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh qua các năm để phân tích, tiếp
cận từ nhiều góc độ khác nhau phục vụ mục đích nghiên cứu. Phân tích số liệu
4


thống kê có độ tin cậy giúp việc phân tích, lý giải, nhận định, đánh giá một cách
khách quan hơn nhứng vấn đề đặt ra trong quá trình nghiên cứu.
9. Những đóng góp của đề tài
9.1. Đóng góp về mặt lý luận
Góp phần bổ sung một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý hoạt động dạy
học chương trình lý luận chính trị - hành chính tại các trường chính trị cấp tỉnh.
9.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả về cơng tác quản lý hoạt động
dạy học chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính ở Trường Chính trị
Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo,

luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học chương trình trung
cấp lý luận chính trị - hành chính tại trường chính trị tỉnh.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý
luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.
Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp
lý luận chính trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh.

5


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG
TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH TẠI
TRƢỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về hoạt động dạy học và dạy học các mơn chính trị
Hoạt động dạy học giữ vị trí trung tâm trong nhà trường, bởi dạy học là hoạt
động chiếm hầu hết thời gian, khối lượng cơng việc của thầy và trị; là nền tảng cơ
bản và quan trọng để thực hiện thành công mục tiêu chương trình giáo dục tồn
diện; đồng thời, nó quyết định kết quả đào tạo của nhà trường. HĐDH (hoạt động
dạy học) cịn là hoạt động mang tính đặc thù, nó được quy định bởi lao động sư
phạm đặc thù của người thầy (giáo viên) trong nhà trường. Trong phạm vi cho phép
có thể đề cập đến một số nghiên cứu như sau:
Trong cuốn “Phương pháp giảng dạy triết học chính trị”, nhóm tác giả
Trường Đại học Mátxcơva đã nhấn mạnh quan điểm của Lênin về con đường nhận
thức biện chứng, đồng thời khẳng định tính cụ thể của chân lí phải thông qua hoạt
động thực tiễn của con người. Từ đó, đặt ra yêu cầu trong thực tiễn dạy học, người
dạy phải xác định tồn diện về mục đích, nội dung, phương pháp sử dụng trong bài
giảng phù hợp với người học [Dẫn theo 16, tr.107].

Trong cuốn sách của tác giả Vương Tất Đạt về “Phương pháp giảng dạy
chính trị - hành chính cho lớp bồi dưỡng trung cấp lý luận chính trị” đã khẳng định
những nguyên tắc dạy học mơn học chỉ đạo tồn bộ hoạt động của người học và
dạy; trên cơ sở đó xác định nội dung, lựa chọn phương pháp đến hình thức tổ chức
dạy và học môn học. Tác giả đã chỉ rõ nguyên tắc tính thực tiễn trong dạy học được
phân tích cụ thể trên cơ sở lí luận và ý nghĩa của nó, yêu cầu trong bài giảng cần thể
hiện thực tiễn gắn với tri thức lí luận mơn học; trong đó, sử dụng PPDH truyền
thống và các hình thức kiểm tra, đánh giá tiếp cận khả năng vận dụng kiến thức,
hiểu biết của người học với thực tiễn đời sống xã hội [16, tr.49-59].
Trong cuốn sách “Một số vấn đề về phương pháp giảng dạy và nghiên cứu

6


triết học”, tác giả Phùng Văn Bộ đã chỉ rõ vận dụng nguyên tắc tính thực tiễn vào
giảng dạy phải thực hiện được các yêu cầu cơ bản: Xác định nội dung bài giảng,
những kiến thức lí luận nào cần phải sử dụng thực tiễn để chứng minh, sử dụng loại
thực tiễn nào là phù hợp; quán triệt và nắm vững đường lối, chính sách của Đảng ta
qua các thời kì. Tác giả nhận định, khi sử dụng PPDH, hay hình thức giảng dạy nào,
GV cần đáp ứng được yêu cầu nguyên tắc tính thực tiễn trong dạy học [10, tr.31-33].
Cuốn sách “Tổ chức dạy học lý luận chính trị” của Ngơ Văn Thạo đề cập cụ
thể ngun lí thống nhất giữa lí luận và thực tiễn. Theo tác giả, trong quá trình dạy
học cần làm rõ nội dung: Người học phải hiểu được nội dung các lí luận và mối
quan hệ giữa những lí luận này với đời sống thực tiễn xã hội; nhu cầu nhận thức của
người học và mỗi mảng kiến thức cần định hướng người học liên hệ, vận dụng lí
luận vào thực tiễn [45].
Tác giả X.G.Lu-Cơ-Nhin và V.V.Xê-Rê-Bri-An-Ni-Cốp trình bày trong cuốn
sách “Phương pháp giảng dạy các môn khoa học xã hội” việc giảng dạy cần tuân
thủ sự thống nhất giữa lí luận và thực tiễn; thể hiện, GV biết sử dụng những ví dụ
trong đời sống và hoạt động của các nhà kinh điển để minh họa, giúp người học dễ

hiểu hơn tri thức lí luận. Đồng thời, cần tăng cường áp dụng bài tập tốn kinh tế về
năng suất lao động, hành chính, văn hóa… cần phải sử dụng số liệu thực tế của các
cơng ty, xí nghiệp trong các dạng bài tập đó để tính tốn, làm cho người học hứng
thú, xét về thực chất chính là tăng cường gắn kết lí luận chứng minh qua thực tiễn
sản xuất. Các tác giả đã đi sâu trình bày việc tổ chức dạy học dưới hình thức thâm
nhập thực tế rất phong phú, như tìm hiểu về q trình sản xuất, nói chuyện với công
nhân, kĩ sư, kĩ thuật viên hay nghiên cứu tài liệu kinh tế, tăng cường mối liên hệ
giữa nhà trường với các xí nghiệp để buổi học đạt hiệu quả gắn kết môn học với
thực tiễn. Qua nghiên cứu, tác giả chỉ rõ để nâng cao hiệu quả giảng dạy kinh tế
chính trị, cần phải đảm bảo thống nhất giữa lí luận và thực tiễn, mối liên hệ của
khoa học với đời sống [Dẫn theo 16].
Trong cuốn Dạy học hiện đại – Lý luận, biện pháp, kỹ thuật của Đặng Thành
Hưng đã đưa ra quan điểm giáo dục, dạy học của Platon (427 - 347 trước công
nguyên) khẳng định được vai trò tất yếu của giáo dục trong xã hội, tính quyết định
7


của chính trị đối với giáo dục, phần nào nói lên tầm quan trọng của thể chế xã hội
đối với giáo dục nói chung và hoạt động dạy học nói riêng, tuy rằng các quan điểm
này của ơng cịn hạn chế về mặt bình đẳng trong giáo dục [18, tr.56].
Tác giả Phan Huy Ngọ đã nêu quan điểm HĐDH của Không Tử (551 – 479
trước công nguyên) trong cuốn Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường,
với quan điểm là: “dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp,
nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực suy nghĩ…, địi hỏi học trị phải tập
luyện, phải hình thành nề nếp, thói quen học tập” và “học không biết chán, dạy
không biết mỏi”. Quan điểm của Khổng Tử là muốn mang lại hiệu quả HĐDH phải
đề cao đến các quy định về nề nếp HĐDH, nâng cao trình độ của người dạy để lựa
chọn được những PPDH (phương pháp dạy học) theo hướng đề cao năng lực tự học,
phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học [34, tr.45].
Từ cuối thế kỷ XIV, vấn đề HĐDH được nhiều nhà giáo dục quan tâm, nổi

bật nhất trong thời kỳ đó là J.A.Cơmenxki (1592-1670) đã đưa ra những quan điểm
về HĐDH mà chúng ta có thể vận dụng trong HĐDH chương trình trung cấp
LLCT-HC (lý luận chính trị - hành chính). Theo ơng thì q trình dạy học để truyền
thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật hiện tượng do người học tự quan sát,
tự suy nghĩ mà hiểu biết, khơng nên áp đặt, gị ép người ta chấp nhận bất kỳ một
điều gì. Cùng với đó, ơng đã nêu ra một số ngun tắc dạy học có giá trị rất lớn, đó
là: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tự giác, tích cực của người học;
nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy học
theo khả năng tiếp thu của người học (tính vừa sức); dạy học phải thiết thực và dạy
học theo nguyên tắc cá biệt [34, tr.45].
Trong cuốn Lý luận dạy học ở trường Trung học cơ sở đã bàn về phương
thức thực hiện nguyên tắc tính thực tiễn được nhắc đến trong cuốn “Ngun lí về
phương pháp giảng dạy” tác giả Đu-Kốp trình bày lí luận giảng dạy trong nhà
trường Xơ Viết, vận dụng nguyên tắc dạy học vào giảng dạy chú ý tới kiến thức, kĩ
năng, kĩ xảo gây hứng thú cho người học, khắc phục lí luận tách rời với thực tiễn.
Dưới góc độ LLDH (lý luận dạy học), việc tổ chức dạy học với kiến thức mới, làm
việc nhóm, sử dụng PPDH tình huống để đạt hiệu quả dạy học cao. Cùng với đó,
8


người dạy đảm bảo yếu tố thực tiễn, cung cấp thêm bài tập gắn với hoạt động thực
tiễn để người học thấy được ý nghĩa của nội dung kiến thức được lĩnh hội trong
thực tiễn cuộc sống, tạo hứng thú trong học tập [8, tr.45].
Đối với các tác giả Việt Nam, nghiên cứu của các nhà giáo dục học, trong
cuốn sách “Lý luận dạy học đại học”, tác giả Đặng Vũ Hoạt trong sách chỉ rõ:
“Người GV trong quá trình giảng dạy phải luôn bám sát yêu cầu thực tiễn, kinh tế xã hội và sự phát triển của khoa học công nghệ...” [31]; Trong cuốn “Giáo dục
học”, tác giả Trần Thị Tuyết Oanh đã nêu về khái niệm nguyên tắc dạy học, hệ
thống các nguyên tắc dạy học, PPDH, trong đó có nêu nguyên tắc cần đảm bảo
thống nhất giữa “lí luận và thực tiễn”, “học đi đơi với hành”, “nhà trường gắn liền
với đời sống”. Tác giả nhận định tính thực tiễn dạy học được thể hiện ở việc phải

đổi mới PPDH, nghiên cứu tư liệu thực tiễn giúp người học nắm chắc những kiến
thức lí luận, đồng thời biết vận dụng vào giải quyết những tình huống khác nhau.
trong cuộc sống; dạy học phải kết hợp với lao động, sản xuất và hoạt động cơng ích
là điều kiện quan trọng để thực hiện nguyên tắc này [35].
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở trường chính trị
Việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, nâng cao chất lượng dạy học
nói riêng trong các trường học, luôn là vấn đề được đặc biệt quan tâm của các nước
trên thế giới. Các nhà lãnh đạo, các nhà nghiên cứu đều thấy rõ vai trò, động lực của
giáo dục trong phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia, của thế giới. Ngày nay, nền
kinh tế tri thức đã và đang trở thành một thành phần quan trọng trong sự phát triển
của mọi quốc gia.
UNESCO suốt quá trình tồn tại, phát triển của mình đã tập hợp được nhiều
học giả trên thế giới để nghiên cứu những vấn đề về QLGD (quản lý giáo dục) trên
quy mơ tồn cầu cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia.
Những cơng trình nghiên cứu về HĐDH của các nhà nghiên cứu ở nước
ngồi có giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Tác giả đã tiếp thu và kế thừa một số kết
quả nghiên cứu đã được tổng quát để xác định vấn đề nghiên cứu tiếp theo về tổ
chức HĐDH nói chung và tổ chức HĐDH về lĩnh vực lý luận chính trị - hành chính
trong tình hình hiện nay nói riêng.
9


Cuốn sách “Xây dựng chương trình dạy học lý luận chính trị - hành chính”
[14, tr.46] của Nguyễn Việt Dũng, Vũ Hồng Tiến, Nguyễn Văn Phúc trình bày vấn
đề chung về lý luận dạy học chính trị - hành chính và những nguyên tắc cơ bản cần
vận dụng vào quá trình giảng dạy học và biện pháp tổ chức dạy học. Kết quả nghiên
cứu chỉ rõ, GV khi truyền đạt kiến thức mơn học phải đảm bảo tính khoa học, tính
chính xác cao; nội dung bài giảng phải phản ánh được những thành tựu lí luận mới
nhất về LLCT gắn với thực tiễn kinh tế xã hội, với đường lối, chính sách, biện pháp
kinh tế của Đảng, Nhà nước. Nhóm tác giả đề cập biện pháp thực hiện trong từng

chương trình dạy học nắm vững đối tượng, nhiệm vụ và mục đích học tập mơn học,
sử dụng nhiều PPDH, thủ thuật khác nhau như phương pháp trực quan kết hợp kể
chuyện, nêu vấn đề; để tăng cường tính tích cực, năng lực người học GV chú ý công
tác tổ chức và hướng dẫn tự học của học viên.
Thái Duy Tuyên trong cuốn “PPDH truyền thống và đổi mới” đã đề cập về
lý luận chung HĐDH, tác giả cũng đã đề cập đến những cơ sở phương pháp luận
chung nhất trong quản lý hoạt động dạy học như: Quan điểm tiếp cận phức hợp, hệ
thống cấu trúc, mơ hình… để nghiên cứu các vấn đề cơ bản của HĐDH và hoạt
động giáo dục. Đó là, hệ thống những quy luật dạy học được tác giả giới thiệu với 3
dạng: những quy luật chung nhất, những quy luật chung và những quy luật đặc thù;
đồng thời trình bày phương pháp phối hợp các quy luật DH trong giảng dạy [41].
Tác giả Nguyễn Hữu Châu nghiên cứu “Quản lý hoạt động dạy học ở trường
phổ thông” cho thấy hệ thống cấu trúc của quá trình dạy học bao gồm những thành
tố cơ bản: các mơ hình dạy học, các cách tiếp cận và PPDH, các kĩ thuật dạy học
những hình thức và biện pháp tổ chức hoạt động dạy học… Tác giả có quan điểm rõ
ràng trong quản lý quá trình dạy phải thể hiện một cách sinh động và cụ thể các ý
tưởng của chương trình giáo dục, đồng thời cũng chỉ rõ, chủ thể phải biết thiết kế và
tổ chức chương trình nói chung, có tinh thần hướng đến cá nhân người học; khi xây
dựng chương trình phải đặt ra những vấn đề ảnh hưởng của giao tiếp đến chất lượng
giảng dạy của giáo viên và các PPDH tích cực [13].
Khái qt chung các cơng trình nghiên cứu trong và ngồi nước có liên quan
đến quản lý hoạt động dạy học cho thấy:
10


Một là, hầu hết các cơng trình nghiên cứu đều khẳng định quản lý hoạt động
dạy học lý luận chính trị - hành chính có một ý nghĩa và vai trò rất quan trọng đối với
chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo, là nhân tố trọng yếu nâng cao chất lượng
dạy và học và đã làm rõ vai trị, hoạt động dạy học trên nhiều góc độ khác nhau, cho
chúng ta thấy được bức tranh tổng thể về các yếu tố xoay quanh nội dung dạy học.

Hai là, các nghiên cứu đều khẳng định tầm quan trọng của việc quản lý hoạt
động dạy học, chỉ ra những vấn đề cơ bản của quản lý hoạt động dạy học như mục
tiêu, nội dung, chương trình, phương pháp, hình thức dạy học, ...
Ba là, mặc dù hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học đã được
nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu
của các tác giả trên đã đạt được một số thành tựu nhất định về lí luận và thực tiễn
triển khai, song các cơng trình đó chủ yếu tập trung nghiên cứu về người dạy, trong
đó các chức năng của quản lý hoạt động dạy học chưa được quan tâm đúng mức.
Cho đến nay, những nghiên cứu về QL HĐDH chương trình dạy học lý luận
chính trị nói chung và lý luận chính trị - hành chính ở nước ngồi cũng như trong
nước rất hạn chế. Vì vậy, sự lựa chọn đề tài nghiên cứu của luận văn đã xác định
được điểm mới, và có ý nghĩa thực tiễn cao. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ
phục vụ trực tiếp cho quản lý hoạt động dạy học chương trình trung cấp lý luận chính
trị - hành chính tại Trường Chính trị Nguyễn Văn Cừ tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, quản lý nhà trường
Quản lý
Ngày nay, hoạt động của con người ngày càng đa dạng, phức tạp và phong
phú. Từ sự phong phú đó, nên khi nói đến QL đã có rất nhiều nhà nghiên cứu đưa ra
khái niệm khác nhau và tư tưởng QL cũng khác nhau.
* Quản lý, theo quan niệm của nhà nghiên cứu, của tác giả nước ngoài:
Tác giả Harold Koontz (nhà QL người Mỹ) cho rằng: “Quản lý là một yếu tố
cần thiết để đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân”. Do vậy, QL với tư cách thực
hành thì nó là một nghệ thuật, cịn kiến thức có tổ chức làm cơ sở cho nó có thể coi
như là một khoa học [24, tr.26].
11


* Quản lý, theo quan niệm của nhà nghiên cứu, của tác giả trong nước:
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì: “Quản lý là sự tác động có mục đích,

có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý nhằm đạt được những mục tiêu dự kiến” [37, tr.35].
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý là một phạm trù của khoa học quản lý, có
sự tác động qua lại của chủ thể quản lý và khách thể quản lý, trong đó chủ thể quản
lý đóng vai trị chủ đạo" [21, tr.45]. Đây là một định nghĩa làm cho hoạt động QL
vừa mang tính khoa học, vừa mang tính cơng nghệ, đặc biệt là đảm bảo nguyên tắc
tập trung dân chủ.
Quản lý xuất hiện như một yếu tố cần thiết để phối hợp những nỗ lực cá nhân
hướng tới mục tiêu chung. Vậy quản lý là gì?
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: Quản lý là sự tác động có định hướng, có chủ
đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức nhằm làm cho tổ
chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức [32].
Theo tác giả Bùi Văn Quân thì: “Quản lý là quá trình tiến hành những
hoạt động khai thác, lựa chọn, tổ chức các nguồn lực, các tác động của chủ thể
quản lý theo kế hoạch chủ động và phù hợp với quy luật khách quan để gây ảnh
hưởng đến đối tượng quản lý nhằm tạo ra sự thay đổi, hay tạo ra hiệu quả cần
thiết vì sự tồn tại (duy trì), ổn định và phát triển của tổ chức trong một môi
trường luôn biến động” [17].
Tác giả Trần Quốc Thành cho rằng: “Quản lý là quá trình tác động có ý thức
của chủ thể vào một bộ máy (đối tượng quản lý) bằng cách vạch ra mục tiêu cho bộ
máy, tìm kiếm các biện pháp tác động để bộ máy đạt tới mục tiêu đã xác định" [22].
Qua nghiên cứu, tìm hiểu, có thể khái qt: Quản lý là sự tác động có tổ
chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu
quả các tiềm năng của hệ thống để đạt được mục tiêu định ra trong điều kiện biến
động của môi trường.
Ngày nay, QL được coi là một trong năm nhân tố quan trọng phát triển kinh
tế xã hội, gồm: Vốn, nguồn lực lao động, khoa học kỹ thuật, tài ngun và QL.
Trong đó, QL có vai trị mang tính chất quyết định sự thành cơng.
12

Quản lý nhà trường
Quản lý nhà trường là một trong những nội dung quan trọng của hệ thống
QLGD nói chung, QLGD không thể tách rời công tác QL trường học; Quản lý nhà
trường là quản lý các cơ sở của ngành giáo dục.
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý nhà trường là hệ thống những tác
động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của
chủ thể QL đến tập thể GV, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và
các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và
hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường” [21, tr.35].
Theo tác giả Phạm Minh Hạc thì: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình được nhà trường vận hành
theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với
ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [17, tr.46].
Như vậy, có thể hiểu: Quản lý nhà trường là một hệ thống những tác động sư
phạm hợp lý, có hướng đích của chủ thể QL đến đối tượng QL nhằm đạt được mục
tiêu đã đề ra một cách hiệu quả.
1.2.2. Hoạt động dạy học, Quản lý hoạt động dạy học
Hoạt động dạy học
Theo Nguyễn Hữu Châu thì “dạy học là một quá trình sư phạm, với nội dung
khoa học, được thực hiện theo một phương pháp sư phạm đặc biệt do nhà trường tổ
chức, giáo viên thực hiện nhằm giúp học sinh nắm vững hệ thống kiến thức khoa
học và hình thành hệ thống kiến thức, kỹ năng, nâng cao trình độ học vấn, phát triển
trí tuệ và hồn thiện nhân cách” [13, tr.46].
Theo tác giả Nguyễn Kế Hào thì: “Quan niệm trên về hoạt động dạy học đã
phản ánh tính chất hai mặt của quá trình dạy học: Hoạt động dạy của giáo viên và
hoạt động học của học sinh. Hai hoạt động này không thể tách rời nhau mà là một
quá trình hoạt động chung, nhằm hình thành nhân cách của con người mới đáp ứng
được yêu cầu của thời đại. Ngày nay, trong quá trình hoạt động chung đó, người
giáo viên đóng vai trị lãnh đạo, tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của người

học để giúp họ tự khám phá tri thức. Ngoài ra, giáo viên cũng có chức năng truyền
13


thụ tri thức nhưng chỉ khi người học thật cần thiết. Song chức năng này khơng phải
là chức năng chính yếu của tồn bộ q trình dạy. Người giáo viên phải suy nghĩ,
nhằm để giúp người học sử dụng những tri thức, những kinh nghiệm đã có của
mình, những tri thức họ thu thập được qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua
cuộc sống để tạo nên sự hiểu biết của mình” [17, tr. 38].
Các tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt quan niệm: “Quá trình dạy học là
một quá trình sư phạm bộ phận, một phương tiện trao đổi học vấn, phát triển GD và
phẩm chất GD, nhân cách thông qua sự tác động qua lại giữa người dạy và người
học nhằm truyền thụ và lĩnh hội một cách có hệ thống những tri thức khoa học,
những kỹ năng, kỹ xảo, nhận thức và thực hành” [33, tr. 25].
Dạy học là một quá trình thống nhất giữa hai mặt của các chức năng hoạt
động dạy và hoạt động học, đó là q trình vận động và phát triển của các thành tố
tạo nên hoạt động dạy học.
Nhìn từ cách tiếp cận hệ thống thì quá trình dạy học là một hệ thống tương
tác chặt chẽ với nhau giữa các thành tố cơ bản (mục đích, nhiệm vụ, nội dung,
phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức, người dạy và người học) và tương tác
chặt chẽ với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội. Các thành tố này tương tác với
nhau, thâm nhập và đan xen vào nhau để thực hiện mục đích, nhiệm vụ dạy học
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy học.
Qua các tiếp cận trên, có thể khái quát: Dạy học là hoạt động có mục tiêu, có
tổ chức, phối hợp thống nhất giữa hoạt động của người dạy và người học nhằm
trang bị kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp, phát triển tư duy sáng tạo, góp phần phát
triển, hoàn thiện nhân cách cho người học.
Hoạt động dạy học gắn liền với hoạt động giáo dục, cả hai hoạt động này đều
hướng tới mục tiêu chung là phát triển toàn diện nhân cách người học. Bản chất của
hoạt động dạy học là thể hiện sự thống nhất của hoạt động dạy với hoạt động học,

có sự thống nhất biện chứng giữa các thành tố của hoạt động “dạy” và hoạt động
“học” trong quá trình triển khai hoạt động dạy học. Dạy học là một quá trình tương
tác, cộng tác giữa thầy và trò, chủ thể hoạt động dạy là giáo viên, chủ thể hoạt động
học là học sinh. Quá trình vận động tích cực và sáng tạo của thể này làm cho chủ
14


thể kia phát triển, hoàn thiện về phẩm chất, năng lực, đồng thời chính chủ thể đó
cũng được hồn thiện mình hơn thơng qua việc soi mình vào chủ thể kia, tiếp nhận
phản hồi từ chủ thể kia để điều chỉnh mình. Hoạt động dạy và học của thầy giáo và
học trò nếu phối hợp nhịp nhàng, ăn khớp sẽ phát huy tối đa khả năng sáng tạo của
học sinh, giúp họ trưởng thành hơn qua quá trình học. Nhiệm vụ của người thầy
trong hoạt động dạy là biết khơi dậy, phát huy tối đa tiềm năng của trò bằng cách
thiết kế, tổ chức các hoạt động học một cách hợp lý và luôn quan sát, thu nhận
thông tin phản hồi từ người học để có sự điều chỉnh hoạt động dạy cho phù hợp.
Quản lý hoạt động dạy học
Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất với nhau là hoạt động trung tâm của
nhà trường, mọi hoạt động đa dạng và phức tạp khác nhau của nhà trường đều
hướng vào tiêu điểm này. Do vậy, quản lý nhà trường, thực chất là quản lý quá trình
sư phạm của thầy và hoạt động học tập của trò, diễn ra trong quá trình dạy học.
Như vậy, Quản lý hoạt động dạy học là một hệ thống những tác động có mục
đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý trong quá
trình dạy học nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Quản lý hoạt động dạy học, thực chất là những tác động của chủ thể quản lý
vào quá trình dạy học (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự đồng
hành, hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm góp phần hình thành và phát
triển tồn diện nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường.
1.2.3. Chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính
Chương trình
Theo Hilda Taba cho rằng “Một chương trình dạy học là một kế hoạch dạy

học”. Mặc dù, định nghĩa ngắn gọn, nhưng tác giả đã chỉ rõ những yếu tố xác định
của nó: “Một chương trình thường có một tun bố về các mục đích và mục tiêu cụ
thể; nó chỉ ra một số lựa chọn và cấu trúc của nội dung; nó ám chỉ hoặc biểu lộ các
kiểu học tập và giảng dạy nhất định, do các mục tiêu đòi hỏi chúng hoặc do cơ cấu
nội dung yêu cầu chúng và cuối cùng nó có một hệ thống đánh giá kết quả” [49].
Với định nghĩa trên, chương trình là một hệ thống được định hướng bởi mục tiêu
của người học, từ đó cấu trúc và nội dung được lựa chọn để đạt mục tiêu, sau quá
15