Bài giảng thuốc nhuận tẩy thuốc gây nôn, thuốc chống nôn GV trần ngọc châu

THUỐC NHUẬN THUỐC NHUẬN TẨYTẨY
THUỐC GÂY NÔNTHUỐC GÂY NÔN
THUỐC CHỐNG NÔNTHUỐC CHỐNG NÔN
THUỐC NHUẬN THUỐC NHUẬN TẨYTẨY
THUỐC GÂY NÔNTHUỐC GÂY NÔN
THUỐC CHỐNG NÔNTHUỐC CHỐNG NÔN
THUỐC CHỐNG NÔNTHUỐC CHỐNG NÔNTHUỐC CHỐNG NÔNTHUỐC CHỐNG NÔN
TRẦN NGỌC CHÂU
Gỉang viên Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Ruột già & Táo bón
2Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Táo bón
Nguyên nhân
• Chế độ ăn thiếu chất xơ
• Ít vận động
•
Tác
dụng
phụ
của
thuốc
(opium,
thuốc
chống
co
thắt
)
•
Tác
dụng
phụ

của
thuốc
(opium,
thuốc
chống
co
thắt
)
• Bệnh lý tại ruột (sưng viêm ruột, có khối u tại ruột)
• Một số bệnh lý khác (nhược giáp,…)
3Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Táo bón
Cách chữa trị
• Cung cấp chất xơ và nước
•
Tập
thể
dục
thường
xuyên
•
Tập
thể
dục
thường
xuyên
• Ngưng dùng thuốc gây tác dụng phụ táo bón
• Dùng thuốc nhuận – tẩy
4Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Thuốc nhuận – tẩy

• có tác dụng trên ruột già (thuốc nhuận)
•
hay
trên cả ruột non và ruột già (thuốc tẩy)
•
hay
trên cả ruột non và ruột già (thuốc tẩy)
 thúc đẩy đại tiện
5Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Phân loại
Dựa theo nguồn gốc
• Thuốc nhuận tẩy dầu (dầu parafin)
• Thuốc nhuận tẩy muối (natri sulfat, magnesi sulfat)
•
Thuốc tẩy thiên nhiên
(lô
hội, agar
agar)
•
Thuốc tẩy thiên nhiên
(lô
hội, agar
agar)
6Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Phân loại
Dựa theo nguồn gốc
• Thuốc nhuận tẩy dầu (dầu parafin)
• Thuốc nhuận tẩy muối (natri sulfat, magnesi sulfat)
•
Thuốc tẩy thiên nhiên

(lô
hội, agar
agar)
•
Thuốc tẩy thiên nhiên
(lô
hội, agar
agar)
Dựa theo cơ chế
• Thuốc nhuận tẩy cơ học (agar agar, dầu parafin)
• Thuốc nhuận tẩy thẩm thấu (lactulose, sorbitol)
• Thuốc nhuận tẩy kích thích (phenolphtalein)
7Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
1. Thuốc nhuận tẩy cơ học
Các chất này hút nước tạo thành một khối gel rồi kích thích
nhu động ruột và làm mềm phân.
8Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Dầu parafin
• Tên khác : Dầu Vaselin
• Đặc điểm : Sản phẩm chế từ dầu mỏ được tinh chế đảm bảo
tiêu chuẩn dược dụng. Hiện nay, ít dùng vì khó uống
• Cách dùng:
–
Nhuận
trường, chữa táo bón 15
-
30ml/ngày x 5
–
7 ngày,
–

Nhuận
trường, chữa táo bón 15
-
30ml/ngày x 5
–
7 ngày,
dùng xa bữa ăn.
– Làm tá dược cho nhiều dạng thuốc khác.
– Chú ý: Không dùng với các thuốc tan trong dầu vì sẽ làm
giảm hấp thu
• Bảo quản: nơi mát, tránh ánh sáng
9Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Gôm Sterculia
• Biệt dược: Normacol
• Tác dụng : Gomme de Sterculia có đặc tính hút nước cao, do
đó có tác dụng làm tăng thể tích và làm thay đổi độ đặc của
phân.
• Chỉ định: trị táo bón
•
Chống
chỉ
định:
đau
bụng không rõ nguyên
nhân; u ruột
•
Chống
chỉ
định:
đau

bụng không rõ nguyên
nhân; u ruột
• Dạng thuốc: thuốc cốm, gói 10g
• Cách dùng :
– 1g/lần x 3 lần/ngày
– Uống sau bữa ăn; thuốc cốm cho thẳng vào miệng, uống nhiều nước,
không nhai.
• Bảo quản: tránh ẩm
10Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
2. Thuốc nhuận tẩy thẩm thấu
11Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Lactulose
• Biệt dược : Duphalac.
• Tác dụng : thuốc nhuận tẩy thẩm thấu, giảm amoniac huyết.
• Chỉ định
– Trị táo bón
–
Chứng
hôn
mê
não
gan
–
Chứng
hôn
mê
não
gan
• Chống chỉ định
– Đau bụng không rõ nguyên nhân

– Viêm loét đại tràng
12Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Lactulose
• Dạng thuốc: dung dịch uống đóng gói 15ml = 10g
• Cách dùng
– Người lớn: 1 – 3gói /ngày
– Trẻ em: Tùy theo tuổi ½ - 1 gói /ngày
• Bảo quản: nơi mát, tránh ánh sáng.
13Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Sorbitol
• Chỉ định: thuốc nhuận tẩy thẩm thấu, trị chứng khó tiêu
• Dạng thuốc: gói bột 5g
• Cách dùng
– Người lớn : 3gói/ngày
– Trẻ em : 1-2 gói/ngày
•
Bảo
quản
:
nơi
mát
,
tránh
ánh
sáng
•
Bảo
quản
:
nơi

mát
,
tránh
ánh
sáng
14Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Muối Magne sulfat
• Công thức: MgSO
4
7 H
2
O
• Tác dụng (tùy theo liều dùng và cách dùng)
– Nhuận
– Tẩy
– Chống kinh giật
•
Cách
dùng
•
Cách
dùng
– Chữa táo bón; thông mật: 2-5 g uống sáng sớm lúc đói +30ml nước
– Tẩy xổ khi ngộ độc, tẩy sán, khi dùng chất cản quang dạ dày, ruột: 15-
30g +150ml nước
– An thần chống kinh giật (trong sản khoa).
• IM 2-4g/lần x 1-2 lần/ngày (max 25g/ngày)
• IV chậm 2g/lần (max 5g/ngày)
15Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Muối Magne sulfat

• Dạng thuốc:
– Thuốc bột gói 30g – 5g
– Thuốc tiêm 10ml = 2g MgSO
4
. 7H
2
O.
• Bảo quản: nơi khô ráo, tránh nóng ẩm.
• Chú ý
–
Không dùng thuốc cho người quá suy yếu, loét dạ
–
Không dùng thuốc cho người quá suy yếu, loét dạ
dày ruột, phụ nữ có thai hay đang hành kinh.
– Khi tiêm thận trọng vì có thể gây ức chế hô hấp, hạ
huyết áp.
16Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Muối Natri sulfat
• Công thức: Na
2
SO
4
. 10H
2
O hoặc Na
2
SO
4
(khan)
• Tác dụng: nhuận - tẩy, thông mật.

• Chỉ định
– Trị táo bón
– Dùng sau khi dùng thuốc tẩy giun.
–
Tẩy, rửa ruột khi bị ngộ độc.
–
Tẩy, rửa ruột khi bị ngộ độc.
• Dạng thuốc: bột, đóng gói 5g
• Cách dùng
– Nhuận trường thông mật 5-10g + 100-150ml nước uống sáng
sớm lúc đói.
– Tẩy : 30g + 300ml nước chia làm 2 lần uống cách nhau 15 phút.
• Bảo quản: khô ráo, tránh ẩm nóng.
17Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Muối Natri sulfat
• Công thức: Na
2
SO
4
. 10H
2
O hoặc Na
2
SO
4
(khan)
• Tác dụng: nhuận - tẩy, thông mật.
• Chỉ định
– Trị táo bón
– Dùng sau khi dùng thuốc tẩy giun.

–
Tẩy, rửa ruột khi bị ngộ độc.
–
Tẩy, rửa ruột khi bị ngộ độc.
• Dạng thuốc: bột, đóng gói 5g
• Cách dùng
– Nhuận trường thông mật 5-10g + 100-150ml nước uống sáng
sớm lúc đói.
– Tẩy : 30g + 300ml nước chia làm 2 lần uống cách nhau 15 phút.
• Bảo quản: khô ráo, tránh ẩm nóng.
18Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
3. Thuốc nhuận tẩy kích thích
19Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Chú ý khi sử dụng thuốc nhuận-tẩy
• Không dùng thuốc khi đau bụng không rõ nguyên nhân
• Việc điều trị táo bón bằng thuốc chỉ là 1 biện pháp hỗ trợ
• Ăn nhiều thức ăn giàu chất sợi thực vật.
• Uống nhiều nước
•
Tập thể dục
•
Tập thể dục
• Thói quen đi cầu mỗi ngày
• Hạn chế dùng thuốc vì gây
lệ thuộc thuốc
20Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Thuốc nhuận – tẩy
Thuốc gây nôn
Thuốc
chống

nôn
Thuốc
chống
nôn
21Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Phản xạ nôn
Nguyên nhân
• Rối loạn đường tiêu hóa
• Do di chuyển (đi tàu, xe…)
•
Do
rối
loạn
tiền
đình
•
Do
rối
loạn
tiền
đình
• Triệu chứng gặp khi mang thai
• Do tác dụng phụ của thuốc
• …
22Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Trung tâm nôn ở hành não
23Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
24Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn
Thuốc gây nôn
Apomorphin

Thuốc chống nôn
Domperidon
Metoclopramid
Metoclopramid
Diphenhydramin
25Nhuận tẩy - gây nôn - chống nôn