Nhận thức tư tưởng mác ăng ghen về mối quan hệ giữa những người cộng sản và toàn bộ giai cấp vô sản trong “tuyên ngôn của đảng cộng sản” ý nghĩa đối với việc xây dựng, chỉnh đốn đảng hiện nay

1
Thu hoạch
Nhận thức tư tưởng Mác - Ăng ghen về mối quan hệ
giữa những người cộng sản và toàn bộ giai cấp vô sản
trong “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”. Ý nghĩa đối
với việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay
Tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản do Mác - Ăng
ghen viết vào tháng Chạp năm 1847, đến tháng Giêng 1848,
được in lần đầu đã thành sách riêng ở Luân Đôn vào ngày 24
tháng 2 năm 1848. Tác phẩm ra đời được xuất phát từ những
điều kiện kinh tế, chính trị và xã hội đã chín muồi. Cuối thế kỷ
XVIII là thời kỳ bão táp của cách mạng tư bản, hàng loạt cuộc
cách mạng ở Châu Âu, Bắc Mỹ được diễn ra. Sự ra đời của nền
sản xuất công nghiệp diễn ra nhanh chóng ở Anh và một phần
Châu Âu. Đến thế kỷ XIX phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa đã thống trị ở Anh, Pháp và một chừng mực quan trọng
cả ở nước Đức, giai cấp vô sản có sự gia tăng nhanh chóng về
số lượng và chất lượng, lúc này cơ cấu giai cấp được hình
thành trên mọi lĩnh vực. Tỷ trọng công nhân được tăng lên
đáng kể, trở thành hạt nhân của giai cấp công nhân. Cùng với
sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, do lực lượng sản xuất có
tính chất xã hội hố ngày cang cao mâu thuẫn với quan hệ sản
xuất dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa gay
gắt và biểu hiện trên bình diện xã hội thì mâu thuẫn giữa giai
cấp vơ sản và giai cấp tư sản phát triển gay gắt, hàng loạt các
cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân được nổ ra ở các nước.
Công nhân dệt ở thành phố Liông Pháp 1837, công nhân dệt ở
XiLêri Đức, phong trào hiến chương Anh từ 1838 - 1848. Từ
điều kiện kinh tế xã hội ấy, nhất là sự lớn mạnh của giai cấp

2
cơng nhân đã địi hỏi phải có một lý luận tiên phong dẫn
đường. Trong thời gian này xuất hiện những trào lưu tư tưởng
ảnh hưởng tới phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân,
đại biểu là Xanhximông 1780 - 1825; sáclơ 1772 -1837, các
luận điểm của các ông đều cơ bản chứa đựng những tinh thần
nhân đạo cao cả, đều lên án chế độ tư bản chủ nghĩa, khát
vọng của các ông đều muốn xây dựng một xã hội công bằng
bác ái. Song hạn chế của các ông đã khơng giải thích được bản
chất của chế độ tư bản chủ nghĩa, chưa vạch ra được qui luật
phát triển của xã hội lồi người, chưa thấy được vai trị sứ
mệnh của giai cấp cơng nhân. Từ những hạn chế đó là có tính
lịch sử khơng thể tránh khỏi. Song nó là tiền đề lý luận quan
trọng cho sự hình thành chủ nghĩa Mác. ở Châu Âu phong trào
đấu tranh của giai cấp cơng nhân hình thành rất nhiều, đáng
chú ý có tổ chức có tên là Liên đồn những Người chính nghĩa
được thành lập năm 1836, đây là tổ chức mang tính chất quốc
tế bao gồm những phần tử tiêu biểu của giai cấp công nhân ở
nhiều quốc gia; Lúc đầu có mời Mác - Ăngghen tham gia, 2 ơng
đã từ chối vì khơng nhất trí quan điểm, chủ trương của tổ chức
này. Tuy vậy, 2 ông vẫn thường gửi thư cho những người lãnh
đạo. Mùa Xuân 1847 Ban lãnh đạo Liên đồn những Người
chính nghĩa đã bắt đầu chấp thuận quan điểm của 2 ông. Mác
và Ăng ghen đã đồng ý tham gia và đã có những việc làm tích
cực và hiệu quả. Hai ơng đã xúc tiến thành lập một chi bộ ở
Bruxen và một chi bộ ở Paris.
Vào mùa hè năm 1847 Đại hội lần cuối cùng của Liên
đồn những Người chính nghĩa họp ở Ln Đơn, đại diện của
hai chi bộ do Mác - Ăng ghen xúc tiến thành lập ở Bruxen và

3
Paris về dự. Đại hội đã đưa ra những vấn đề cần phải cải tổ
Liên đoàn và đổi tên từ “Liên đồn những Người chính nghĩa”
thành “Liên đồn những Người cộng sản” thông qua điều lệ
mới do Ăngghen dự thảo. “Liên đoàn những người cộng sản
cần phải được củng cố bằng việc thông qua cương lĩnh mới,
do vậy cần triệu tập Đại hội lần thứ hai. Theo sự ủy nhiệm của
các thành viên của Liên đoàn, Ăngghen đã viết dự thảo khác
và đặt tên là: Những Nguyên lý của chủ nghĩa cộng sản. Đại
hội của “Liên đoàn những Người cộng sản” họp từ 9/11 đến
8/12/1847, Đại hội đã tiến hành cải tổ Liên đoàn về tư tưởng
và tổ chức, những quan điểm của Mác và Ăngghen trình bày,
đấu tranh và bảo vệ nguyên lý của chủ nghĩa cộng sản khoa
học đã được Đại hội nhất trí tán thành. Mác và Ăng ghen có
nhiệm vụ thảo ra bản tun ngơn chính thức nhằm cơng khai
trình bày trước tồn thế giới về chiến lược, sách lược của
Đảng Cộng sản và đập tan những lưu truyền về “Bóng ma
cộng sản” mà các thế lực chính trị phản động loan truyền ở
Châu Âu lúc bấy giờ; Cuối tháng 1/1848 cơng việc đã hồn
thành và bản thảo được gửi sang Luân Đôn.
“Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” là

bản Cương lĩnh

Cách mạng đầu tiên của phong trào cộng sản và công nhân
quốc tế là tác phẩm tổng kết tồn bộ q trình hình thành chủ
nghĩa Mác, trình bày những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa
Mác, thế giới quan khoa học của giai cấp vô sản.
Tuyên ngơn Đảng Cộng sản được trình bầy làm 4

chương, trong các lần tái bản sau này Mác và Ăngghen đã viết
những lời tựa có nội dung lý luận sâu sắc bổ sung nhiều vấn
đề mà trước đó bản Tun ngơn chưa đề cập đến.


4
Chương 1: Tư sản và vô sản là chương cơ bản, trọng
tâm, là cơ sở Mác - Ăngghen đã luận giải các mối quan hệ
giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất; giữa cơ sở hạ
tầng và kiến trúc thượng tầng để xem xét một xã hội cụ thể là
hình thái kinh tế tư bản chủ nghĩa với hai lực lượng chủ yếu là
giai cấp vô sản và giai cấp tư sản. Mác - Ăngghen chỉ rõ:
Chính sự vận động nội tại, khách quan của xã hội tư bản sẽ
dẫn đến sự sụp đổ tất yếu của giai cấp tư bản và thắng lợi tất
yếu của giai cấp vơ sản, giai cấp vơ sản là người có sứ mệnh
lịch sử thủ tiêu chủ nghĩa tư bản và xây dựng xã hội cộng sản
chủ nghĩa.
Chương 2: “Những người vô sản và những người cộng
sản” Mác - Ăng ghen đã giải thích mối quan hệ giữa Đảng Cộng
sản và giai cấp vơ sản, vạch rõ tính chất nhiệm vụ trước mắt,
mục đích cuối cùng của Đảng và những biện pháp cách mạng
để thực hiện nhiệm vụ mục đích ấy; Mác - Ăngghen cũng vạch
trần những luận điệu xuyên tạc của giai cấp tư sản đối với
những người cộng sản.
Chương 3: Văn học xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ
nghĩa Mác - Ăng ghen đã phân tích và phê phán, xác định thái
độ cụ thể đối với từng trào lưu tư tưởng xã hội phi vơ sản
trước đó đang cịn ảnh hưởng một cách tiêu cực vào phong
trào công nhân lúc bấy giờ.
Chương 4: Thái độ những người cộng sản đối với các

Đảng đối lập.
Chương này Mác - Ăngghen khẳng định lập trường kiên
định của Đảng Cộng sản về những vấn đề chiến lược, sách


5
lược của Đảng. Đó là lập trường cách mạng khơng ngừng, là
tinh thần cách mạng triệt để, là sách lược liên minh với các
Đảng dân chủ trong cuộc đấu tranh nhằm thực hiện sự tiến bộ
xã hội.
Toàn bộ nội dung được trình bày trong “Tun ngơn
Đảng Cộng sản” đã đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa Mác là
cương lĩnh chính trị của phong trào cộng sản và cơng nhân
quốc tế. Sự ra đời của “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” và
ảnh hưởng của nó đã chấm dứt thời kỳ khủng hoảng về đường
lối và lực lượng lãnh đạo, đáp ứng kịp thời đòi hỏi của phong
trào đấu tranh của giai cấp công nhân chống lại giai cấp tư
sản. Tác phẩm không chỉ chứa đựng nguyên tắc, phương pháp
luận về Đảng Cộng sản mà còn phản ánh cả các quan điểm lý
luận về kinh tế, chính trị, xã hội… Thực tế chứa đựng một
tổng thể những quan điểm của chủ nghĩa Mác không trừ một
lĩnh vực nào. “Tác phẩm này trình bày một cách hết sức sáng
sủa, rõ ràng thế giới quan mới, chủ nghĩa duy vật triệt để, chủ
nghĩa duy vật này bao quát tất cả các lĩnh vực sinh hoạt xã
hội - phép biện chứng với tư cách là học thuyết toàn diện nhất
và sâu sắc nhất về sự phát triển, lý luận đấu tranh giai cấp và
vài trị cách mạng trong lịch sử tồn thế giới của giai cấp vô
sản, tức giai cấp sáng tạo ra một xã hội mới, xã hội cộng
sản”1.
Tuyên ngôn Đảng Cộng sản đặt nền tảng, tư tưởng kim

chỉ nam cho toàn bộ phong trào cộng sản và công nhân quốc
tế. Những tư tưởng của tuyên ngôn Đảng Cộng sản là những
chỉ dẫn hết sức quan trọng, có ý nghĩa thiết thực trong cơng
11

Lênin, tồn tập, Nxb Tiến bộ, Matxơcơva, 1980 tập 26, tr 57.


6
tác xây dựng và hoạt động của Đảng Cộng sản; mỗi luận
điểm, mỗi ngun lý được trình bầy đều địi hỏi nhiều cơng
trình nghiên cứu cơng phu, khoa học để nắm vững, vận dụng
đúng đắn trong thực tiễn. Trong khuôn khổ của một bài thu
hoạch, khi nghiên cứu tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng Cộng
sản” tác giả tập trung đi sâu nghiên cứu làm rõ: Nhận thức
tư tưởng Mác - Ăngghen về Mối quan hệ giữa

những

người cộng sản và toàn bộ giai cấp vô sản. ý nghĩa đối
với việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng ta hiện nay.
Bằng phương pháp duy vật biện chứng, trong tuyên
ngôn của Đảng Cộng sản Mác, Ăngghen đã luận giải mạch lạc,
chứng minh một cách khoa học về sự diệt vong tất yếu của
chủ nghĩa tư bản và sự thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản. Mác
- Ăng ghen đã kết luận: “Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và
thắng lợi của giai cấp vô sản đều là tất yếu như nhau” 1. Song
Mác - Ăng ghen đã chỉ ra rằng: bước quá độ từ chủ nghĩa tư
bản sang chủ nghĩa cộng sản không diễn ra một cách tự phát
mà bằng con đường cách mạng lật đổ sự thống trị của giai

cấp tư sản, xoá bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Mác Ăngghen cũng phát hiện ra lực lượng xã hội có khả năng thực
hiện bước quá độ đó là giai cấp cơng nhân. Giai cấp cơng
nhân là người có sứ mệnh lịch sử đào huyệt chôn chủ nghĩa tư
bản và xây dựng thành cơng chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi
tồn thế giới. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là
khách quan do địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp công nhân
trong lịch sử quy định. Tuy nhiên, theo Mác - Ăngghen giai
cấp công nhân muốn thực hiện được sứ mệnh lịch sử của
1

C. Mác – Ph. Ăng ghen tồn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 1995 tập 4, tr 613.


7
mình thì điều kiện tiên quyết là giai cấp cơng nhân phải tổ
chức ra chính Đảng của mình. Mác - Ăngghen cho rằng: Trong
cuộc đấu tranh của mình chống lại quyền lực liên hợp của giai
cấp có của, giai cấp cơng nhân chỉ khi được tổ chức thành
một chính Đảng độc lập, đối lập với tất cả các chính đảng cũ
do giai cấp có của lập nên thì mới có thể hành động với tư
cách một giai cấp. Việc tổ chức như vậy giai cấp cơng nhân
thành một chính đảng là cần thiết để bảo đảm thắng lợi của
cách mạng xã hội và thắng lợi của mục đích cuối cùng của nó
là: “Thủ tiêu các giai cấp” 21. Như vậy chính Đảng của giai cấp
cơng nhân mà Mác và Ăng ghen đề cập tới là một Đảng cách
mạng, một Đảng độc lập, mang bản chất giai cấp công nhân
rõ rệt. Theo quan điểm của Mác - Ăngghen về Đảng độc lập
nghĩa là phải độc lập về chính trị, tư tưởng và tổ chức không bị
lệ thuộc vào giai cấp tư sản, không bị giai cấp tư sản lợi dụng.
Tuy nhiên, độc lập nhưng Đảng khơng phải là hội kín, khơng

phải là đơn độc, cô độc tách khỏi quần chúng nhân dân lao
động nói chung và giai cấp vơ sản nói riêng. Đảng phải liên hệ
chặt chẽ với nhân dân, không đối lập với các đảng và các tổ
chức khác của giai cấp vơ sản. Đảng phải tích cực hoạt động
trong các tổ chức đó, đưa tư tưởng chủ nghĩa xã hội khoa học
vào các tổ chức đó và hướng hoạt động của các tổ chức đó
theo quỹ đạo của cách mạng vô sản. Theo Mác - Ăngghen
Đảng Cộng sản là một bộ phận của giai cấp công nhân, mang
bản chất giai cấp cơng nhân, gắn bó chặt chẽ với giai cấp
cơng nhân và nhân dân lao động nhưng Đảng có vị trí vai trị
riêng và tính chất của Đảng hồn tồn khác với bộ phận khác
của giai cấp cơng nhân. Cần phân biệt dứt khốt điều đó,
12

Mác - Ăng ghen, tuyển tập, Nxb Sự thật, Hà Nội 1983, tập 4, tr. 207.


8
không được lẫn lộn Đảng và các bộ phận khác của giai cấp
công nhân. Lẫn lộn giữa Đảng và giai cấp, mơ hồ về vấn đề
này là hết sức nguy hại cả về lý luận và thực tiễn đối với sự
phát triển của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.
Trong “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”, Mác và Ăng ghen đã
giành Chương 2 để làm rõ mối quan hệ giữa những người vô
sản và những người cộng sản tức quan hệ giữa giai cấp cơng
nhân và chính Đảng của nó. Theo Mác - Ăngghen cần làm rõ
mối quan hệ này mới xây dựng và phát huy vai trò của Đảng
bảo đảm cho Đảng gắn bó với giai cấp, với quần chúng lao
động, làm tròn sứ mệnh là đội tiên phong dìu dắt, đưa đường
chỉ lối cho giai cấp tiến lên. Nếu lẫn lộn Đảng và giai cấp sẽ

dẫn đến các quan điểm và hành động sai trái. Nếu Đảng là hội
kín tách khỏi giai cấp, đứng ngồi giai cấp thì sẽ làm cho
Đảng khơng liên hệ mật thiết với quần chúng, với những
người vô sản như vậy sẽ khơng dìu dắt được giai cấp đấu
tranh có hiệu quả. Nếu lẫn lộn Đảng và giai cấp sẽ hạ thấp vai
trò của Đảng như các tổ chức khác của giai cấp công nhân,
thực chất là thủ tiêu Đảng.
Mối quan hệ giữa những người cộng sản với những
người vô sản đã được Mác - Ăngghen chỉ rõ, vô sản đi tới cộng
sản đó là biện chứng của sự phát triển, Đảng khơng phải là
cái gì khác mà là hiện thân của giai cấp đã tự giác. Theo Mác Ăngghen Đảng Cộng sản là một bộ phận không tách giời giai
cấp vô sản, gắn liền với giai cấp vô sản, thể hiện tính vơ sản
rõ rệt, tức là Đảng phải mang bản chất giai cấp công nhân,
đứng trên lập trường giai cấp côn nhân xem xét giải quyết
vấn đề trong xây dựng và hoạt động của Đảng; hai Ông cho


9
rằng mục tiêu lý tưởng của Đảng thống nhất với mục tiêu lý
tưởng giai cấp công nhân, tư tưởng này được đề cập trong
tuyên ngôn rằng: “Những người cộng sản không phải là một
Đảng riêng biệt, đối lập với các Đảng cơng nhân khác. Họ
tuyệt nhiên khơng có một lợi ích nào tách khỏi lợi ích của toàn
thể giai cấp vô sản. Họ không đặt ra những nguyên tắc riêng
biệt nhằm khuôn phong trào vô sản theo những nguyên tắc
ấy”2. “Mục đích trước mắt của những người cộng sản cũng là
mục đích trước mắt của tất cả các Đảng vơ sản khác: Tổ chức
những người vô sản thành giai cấp, lật đổ sự thống trị của giai
cấp tư sản, giai cấp vơ sản giành lấy chính quyền” 3. Những
quan điểm lý luận của những người cộng sản tuyệt nhiên

không dựa trên những ý niệm, những nguyên lý do một nhà
cải cách thế giới nào phát minh hay phát hiện ra. Những
nguyên lý ấy chỉ là biểu hiện khái quát của những quan hệ
thực tại của một cuộc đấu tranh giai cấp hiện có, của một sự
vận động lịch sử đang diễn ra trước mắt chúng ta.
Tuy nhiên, hai Ông phân biệt sự khác nhau của Đảng
với bộ phận còn lại của giai cấp giai cấp vô sản ở chỗ, Đảng là
lãnh tụ chính trị, là đội tiền phong, bộ tham mưu chiến đấu
của giai cấp, Đảng bao gồm những người ưu tú nhất, tiên tiến
nhất, giác ngộ nhất, tức là một tổ chức chắt chẽ nhất của giai
cấp vô sản và Đảng phải tiên phong cả về lý luận và thực tiễn.
Mác - Ăngghen viết “ Những người cộng sản chỉ khác với các
đảng vô sản khác trên hai điểm: một là, trong các cuộc đấu
tranh của những người vô sản thuộc các dân tộc khác nhau,
2

3

Mác - Ăng ghen, tuyển tập, Nxb Sự thật, Hà Nội 1995, tập 4, tr. 614.
Mác - Ăng ghen, tuyển tập, Nxb Sự thật, Hà Nội 1995, tập 4, tr. 615.


10
họ đặt lên hàng đầu và bảo vệ những lợi ích khơng phụ thuộc
vào dân tộc và chung cho tồn thể giai cấp vô sản; hai là,
trong các giai đoạn khác nhau của cuộc đấu tranh giữa vô sản
và tư sản họ ln ln đại biểu cho lợi ích của toàn thể phong
trào. Vậy là về mặt thực tiễn những người cộng sản là một bộ
phận kiên quyết nhất trong các Đảng công nhân ở tất cả các
nước, là bộ phận luôn thúc đẩy phong trào tiến lên. Về mặt lý

luận, họ hơn bộ phận còn lại của giai cấp vô sản ở chỗ họ hiểu
rõ những điều kiện, tiến trình và kết quả chung của phong
trào vơ sản”1.
Do vậy, theo Mác - Ăngghen Đảng Cộng sản là một bộ
phận khơng tách rời của giai cấp vơ sản. có nghĩa Đảng là
một tổ chức do giai cấp công nhân tổ chức ra là sản phẩm của
cuộc đấu tranh giai cấp giưa giai cấp vô sản đấu tranh chống
giai cấp tư sản, Đảng công sản là đại diện cho gia cấp thực
hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, nên Đảng phải
thể hiện tính vơ sản rõ rệt, Đảng phải mang bản chất giai cấp
công nhân, Đảng của giai cấp công nhân, Đảng phải luôn
đứng vững trên lập trường của giai cấp công nhân để giải
quyết mọi vấn đề trong xây dựng và hoạt động của đảng.
Cương lĩnh chiến lược, sách lược của đảng phải luôn xuất phát
từ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động và phù
hợp với thực tiễn mỗi nước. Có mục đích và lợi ích của Đảng
Cộng sản và giai cấp vô sản là thống nhất; Đảng Cộng sản là
đại biểu trung thành và hy sinh phấn đấu cho quyền lợi của
tồn thể giai cấp vơ sản. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân cũng là sứ mệnh lịch sử của Đảng Cộng sản. Kẻ thù của
11

Mác - Ăngghen toàn tập, Hà Nội 1995, tập 4, tr 614 – 615.


11
giai cấp công nhân cũng là kẻ thù của Đảng Cộng sản đó là
giai cấp tư sản. Đảng Cộng sản khơng phải là hội kín tách khỏi
phong trào cơng nhân mà Đảng phải liên hệ chặt chẽ với toàn
thể giai cấp, tích cực tham gia các tổ chức của giai cấp công

nhân và hướng các tổ chức này đi theo quỹ đạo của chủ nghĩa
xã hội khoa học.
Như vậy, theo Mác - Ăngghen mục đích và lợi ích của
Đảng Cộng sản và giai cấp công nhân là thống nhất. Đảng
Cộng sản ln là đại biểu cho quyền lợi của tồn thể giai cấp
cơng nhân. Đó là điều cơ bản nói lên tính chất giai cấp cơng
nhân của Đảng Cộng sản. Nhưng theo Mác - Ăngghen thì điều
đó khơng có nghĩa là đồng nhất Đảng Cộng sản và giai cấp
công nhân. Đảng Cộng sản khác với tồn bộ giai cấp cơng
nhân và hơn các bộ phận khác của giai cấp công nhân ở tính
tiên phong. Về mặt thực tiễn những người cộng sản là bộ
phận kiên quyết nhất của giai cấp vô sản; về lý luận, những
người cộng sản hơn bộ phận khác cịn lại của giai cấp vơ sản;
ở chỗ họ hiểu rõ những điều kiện, tiến trình và kết quả chung
của phong trào vơ sản. Một chính đảng như thế đương nhiên
phải là đội tiên phong, lãnh tụ chính trị và là bộ tham mưu
chiến đấu, là hình thức tổ chức cao nhất của giai cấp công
nhân, người đưa đường chỉ lối cho toàn thể giai cấp, phải bao
gồm những phần tử ưu tú, tiên tiến nhất, có giác ngộ cộng
sản chủ nghĩa, có nghị lực cách mạng và lịng nhiệt thành
cơng tác, anh dũng hy sinh, tự nguyện phấn đấu thực hiện lý
tưởng cộng sản chủ nghĩa, phục tùng kỷ luật của Đảng, sẵn
sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ Đảng giao. Tư
tưởng đó thể hiện nhất quán một nguyên tắc là không được


12
hạ thấp Đảng xuống ngang giai cấp, khơng được xố nhồ
ranh giới giữa đảng viên và quần chúng tích cực ngoài Đảng.
Tức là đã là đảng viên của Đảng bao giờ cũng phải tiên

phong, giác ngộ, tích cực hơn quần chúng cả về lý luận và
thực tiễn. Có thể nói rằng cái ranh giới phân biệt giữa đảng
viên với quần chúng, cái thuộc tính trội của người cộng sản so
với những người vô sản khác là ở bản chất giai cấp cơng nhân
và tính tiên phong của họ.
Về thuộc tính tiên phong, trước hết là tiên phong về mặt
thực tiễn nhưng người cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất
trong các Đảng công nhân ở tất cả các nước. Họ là bộ phận đi
đầu trong đấu tranh chống lại kẻ thù của giai cấp công nhân,
họ là bộ phận gan dạ, dũng cảm không sợ gian khổ hy sinh,
gương mẫu trong lối sống và trong sinh hoạt, đoàn kết giúp
đỡ, cổ vũ các bộ phận khác của giai cấp công nhân tiến lên.
Điều lệ của Liên đoàn những người cộng sản đã xác định rõ:
mục đích của

liên đồn là lật đổ giai cấp tư sản, lập nền

thống trị của giai cấp vô sản, tiêu diệt xã hội cũ tư sản dựa
trên sự đối kháng giai cấp, và xây dựng một xã hội mới khơng
có giai cấp và khơng có chế độ tư hữu. Điều kiện được làm hội
viên của Liên đồn những người cộng sản phải là những người
có lối sống và hoạt động phù hợp với mục đích của Liên đồn;
có nghị lực cách mạng và lịng nhiệt thành trong công tác
tuyên truyền; thừa nhận chủ nghĩa cộng sản; khơng tham gia
vào mọi tổ chức chống cộng và có nghĩa vụ báo cáo với cơ
quan lãnh đạo hữu quan về việc mình tham gia vào một tổ
chức nào đó; phục tùng các Nghị quyết của Liên đồn, giữ bí
mật mọi cơng việc của Liên đồn; được một chi bộ nhất trí kết

13
nạp. Tất cả mọi hội viên trong Liên đoàn đều bình đẳng, họ là
anh em trong mọi trường hợp đều có nghĩa vụ giúp nhau như
anh em. Mác và Ăngghen cho rằng Đảng Cộng sản là bộ phận
tiên tiến của giai cấp công nhân, Đảng phải hành động sao
cho thật có tổ chức, thật thống nhất, thật độc lập nhất nếu
như nó khơng muốn lại bị giai cấp tư sản lợi dụng và bám đi
nó mà lê đi. Do vậy, Mác - Ăngghen đòi hỏi Đảng Cộng sản
phải là bộ phận kiên quyết nhất trong hành động, trong các
cuộc đấu tranh của những người vô sản họ luôn luôn đặt lên
hàng đầu và bảo vệ lợi ích của giai cấp vô sản không phụ
thuộc vào dân tộc, trong mọi giai đoạn khác nhau họ ln là
đại biểu cho lợi ích của toàn bộ phong trào.
Về mặt lý luận theo Mác - Ăngghen những người cộng
sản phải là những người được giác ngộ cộng sản chủ nghĩa, họ
được trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa học từ
đó hiểu rõ điều kiện, tiến trình và kết quả chung của phong
trào vô sản. Theo Mác - Ăngghen Đảng Cộng sản là đội tiên
phong, bộ Tham mưu chiến đấu, người đưa đường chỉ lối vạch
ra cương lĩnh, chiến lược, sách lược cho giai cấp công nhân và
nhân dân lao động, do vậy Đảng Cộng sản phải được trang bị
lý luận tiên phong và phải thực sự tiên phong về lý luận. Đảng
Cộng sản phải lấy những nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa
học làm cơ sở nền tảng tư tưởng, có như vậy mới xác định
đúng đắn các vấn đề trong lãnh đạo và xây dựng Đảng. Chỉ
khi được lý luận tiên phong dẫn đường và tích cực đấu tranh
bảo vệ tư tưởng khoa học thì Đảng Cộng sản mới làm trịn sứ
mệnh của mình. Mác - Ăngghen khơng những là người đầu
tiên nêu lên những tư tưởng về chính Đảng cách mạng của

14
giai cấp cơng nhân mà cịn là những người đầu tiên tham gia
xây dựng chính Đảng cách mạng của giai cấp vơ sản, tích cực
đấu tranh chống lại những quan điểm tư tưởng phi vơ sản, coi
đó là một nhiệm vụ hết sức quan trọng. Đồng thời, các ơng
tích cực tuyên truyền tư tưởng của chủ nghĩa công sản khoa
học vào phong trào cơng nhân coi đó là một trong những yếu
tố có ý nghĩa quyết định để làm cho Đảng cộng sản thực sự là
Đảng cách mạng đủ sức làm trịn xứ mệnh của mình.
Tuy nhiên, muốn thực hiện được vai trị lịch sử thế giới
thì điều kiện tiên quyết là giai cấp cơng nhân phải có chính
Đảng độc lập của mình. Khi đó cuộc đấu tranh của giai cấp
công nhân mới chuyển từ đấu tranh tự phát, lẻ tẻ, rời rạc sang
đấu tranh tự giác, có tổ chức, có lãnh đạo. Chỉ khi đó, giai cấp
cơng nhân mới chuyển từ giai cấp “tự mình” thành giai cấp
“vì mình”, chính đảng của giai cấp cơng nhân ra đời là một
đòi hỏi tất yếu khách quan từ cuộc đấu tranh của giai cấp vô
sản chống giai cấp tư sản, là điều kiện tiên quyết để giai cấp
vô sản thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình.
Trong lời tựa viết cho bản tiếng Anh xuất bản năm 1888,
Ph.Ăng ghen đã chỉ ra: Chính do bản thân các sự biến và do
thành bại trong cuộc đấu tranh chống tư bản, do những thất
bại nhiều hơn là do những thành công mà công nhân không
thể thông cảm thấy rằng tất cả các môn thuốc vạn ứng của
họ đều vô dụng, họ không thể không đi tới chỗ nhận thấy
tường tận những điều kiện thực sự của cơng cuộc giải phóng
giai cấp cơng nhân. Điều kiện đó chính là sự lãnh đạo của
Đảng cộng sản, Đảng Cộng sản là đảng của giai cấp công
nhân, đảng phải mang bản chất giai cấp công nhân, đối lập

15
hoàn toàn về bản chất với các đảng tư sản.

Sứ mệnh của

Đảng Cộng sản là tổ chức và lãnh đạo phong trào đấu tranh
của giai cấp công nhân lật đổ chế độ tư bản, xóa bỏ tư hữu,
thủ tiêu giai cấp tư sản và xây dựng xã hội mới, xã hội Cộng
sản chủ nghĩa, Đảng gánh vác sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân; là giai cấp bị giai cấp tư sản bóc lột đến tận xương
tủy và bị đẩy tới tình cảnh bần cùng hóa, nên giai cấp vơ sản
có lợi ích đối lập hồn tồn với giai cấp tư sản. Như vậy, theo
C.Mác và Ph.Ăng ghen, Đảng Cộng sản ra đời là tất yếu, đồng
thời đó phải là một chính đảng độc lập, mang bản chất giai
cấp cơng nhân, đối lập hồn tồn với các đảng của giai cấp tư
sản. Tính độc lập của Đảng Cộng sản phải tồn diện cả về
chính trị, tư tưởng và tổ chức. Mặt khác, Mác - Ăngghen cho
rằng cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư
sản là cuộc đấu tranh kiên quyết, triệt để; hai Ông viết “ Đặc
trưng của chủ nghĩa cộng sản không phải là xố bỏ chế độ sở
hữu nói chung, mà là xoá bỏ chế độ sở hữu tư sản. Nhưng chế
độ tư hữu tư sản hiện thời, lại là biểu hiện cuối cùng và đầy đủ
nhất của phương thức sản xuất và chiếm hữu sản phẩm dựa
trên những đối kháng giai cấp, trên cơ sở những người này
bóc lột những người kia. Theo ý nghĩa đó, những người cộng
sản có thể tóm tắt lý luận của mình thành một luận điểm duy
nhất này là: xoá bỏ chế độ tư hữu”4. Tuy nhiên giai cấp vơ sản
chỉ có thể chiến thắng giai cấp tư sản khi đó là cuộc đấu tranh

thực sự tự giác, cuộc đấu tranh có tổ chức chặt chẽ có đường
lối chiến lược, sách lược đúng đắn. Điều đó chỉ có thể thực
hiện được khi có lý luận dẫn đường đặc biệt là đội tiên phong
4

Mác - Ăngghen toàn tập, Hà Nội 1995, tập 4, tr 615 – 616.


16
của nó tức những người cộng sản thực sự được giác ngộ hiểu
rõ: điều kiện, tiến trình và kết quả của phong trào vô sản.
Nhận thức sâu sắc vấn đề này và từ thực tiễn trong phong
trào cộng sản và cơng nhân quốc tế lúc đó xuất hiện những
khuynh hướng lệch lạc về tư tưởng như: chịu ảnh hưởng của
chủ nghĩa xã hội khơng tưởng, chủ nghĩa cộng sản bình quân,
chủ nghĩa cơ hội, triết học duy tâm v.v…
Trong bối cảnh mà “Những nguyên lý thay thế lẫn nhau,
những anh hùng tư tưởng đẩy nhau ngã với một tốc độ nhanh
chưa từng thấy, và chỉ trong 3 năm từ 1842 - 1845 ở Đức,
người ta đã dọn sạch được nhiều hơn trong 3 thế kỷ trước
kia”5 thì các ơng càng đòi hỏi Đảng Cộng sản phải thực sự là
người tiên phong về lý luận. Đảng Cộng sản phải lấy chủ
nghĩa xã hội khoa học làm nền tảng tư tưởng, Đảng phải tích
cực đấu tranh bảo vệ những nguyên lý ấy, Mác, Ăngghen cho
rằng Đảng Cộng sản phải được lý luận tiên phong dẫn đường,
Đảng phải hiểu rõ quy luật vận động, con đường trước tiên
của phong trào chứ không phải hành động thụ động, phiêu
lưu. Do đó, để tiến tới thành lập chính Đảng cách mạng của
giai cấp cơng nhân Mác, Ăngghen đã tích cực tuyên truyền
chủ nghĩa xã hội khoa học bằng cách thông qua các tờ báo,

lập uỷ ban tuyên truyền chủ nghĩa xã hội khoa học, viết các
tác phẩm luận chiến. Đặc biệt năm 1846 khi được mời tham
gia Liên đồn những Người chính nghĩa Mác, Ăngghen đã đấu
tranh đưa chủ nghĩa xã hội khoa học vào tổ chức này, thay
cho chủ nghĩa cộng sản không tưởng và đã được tổ chức này
lấy làm cơ sở tư tưởng. Vì vậy Liên đồn những Người cộng
5

Mác - Ăngghen, tồn tập, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội 1995. tập 3, tr: 23


17
sản đã trở thành một chính Đảng cách mạng tự giác của giai
cấp công nhân.
Như vậy, trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, Mác,
Ăngghen đã trình bày rõ mối quan hệ giữa những người cộng
sản và những người vô sản, đặc biệt làm rõ tính tiên phong
của Đảng, tiêu chí phân biệt Đảng Cộng sản và các bộ phận
khác của giai cấp cơng nhân; vai trị tiên phong của Đảng bảo
đảm cho Đảng tập hợp được giai cấp vô sản, dìu dắt, đưa
đường, chỉ lối, tổ chức cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản đi
đến thắng lợi cuối cùng. Do đó nêu cao tính tiên phong của
Đảng cả về lý luận và thực tiễn là vấn đề cực kỳ quan trọng
chẳng những bảo đảo cho Đảng lãnh đạo được tồn thể giai
cấp, bảo đảm cho giai cấp cơng nhân chiến thắng giai cấp tư
sản trong cuộc đấu tranh cách mạng, mà nó cịn là điều kiện
bảo đảm cho sự tồn tại của Đảng Cộng sản. Đảng

là sản

phẩm tự nhiên của cuộc đấu tranh giai cấp. Sự ra đời của
Đảng Cộng sản là kết quả của phong trào vô sản, nhưng
phong trào vơ sản khơng dừng lại ở đó mà cịn biểu hiện ở chỗ
giai cấp vơ sản biết hành động theo sự lãnh đạo của Đảng. Sự
lãnh đạo của Đảng là điều kiện bảo đảm cho giai cấp vô sản
hoàn thành sứ mệnh lịch sử toàn thế giới và nhiệm vụ trước
mắt của Đảng là tổ chức những người vô sản thành giai cấp,
lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản giành lấy chính quyền.
Sau đó dùng sự thống trị của mình để từng bước đoạt lấy toàn
bộ tư bản trong giai cấp tư sản, để tập trung tất cả những
công cụ sản xuất vào trong tay Nhà nước. Với tư cách là giai
cấp thống trị, giai cấp vô sản dùng bạo lực tiêu diệt chế độ
sản xuất cũ, tiêu diệt những điều kiện của sự đối kháng giai


18
cấp xây dựng một xã hội tốt đẹp văn minh và xã hội cộng sản
chủ nghĩa. Đến khi đó Đảng khơng cịn tồn tại cùng với sự mất
đi của giai cấp. Vì vậy, phải để hồn thành sứ mệnh nặng nề
và vẻ vang đó, giai cấp cơng nhân cần có Đảng với tư cách là
lãnh tụ chính trị, bộ tham mưu chiến đấu, người đưa đường
chỉ lối, tổ chức lãnh đạo giai cấp và nhân dân lao động đấu
tranh, và tất nhiên đó phải là một chính đảng thực sự tiên
phong cả về lý luận, cả về thực tiễn, cả về chính trị, tư tưởng
và tổ chức.
Tun ngơn Đảng Cộng sản là tác phẩm kinh điển chủ
yếu của chủ nghĩa xã hội khoa học, giữ vị trí đặc biệt quan
trọng trong kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh. Nó cịn là cương lĩnh chính trị của phong
trào cộng sản và cơng nhân quốc tế. Trải qua hơn một thế kỷ

rưỡi với bao thử thách trong phong trào cộng sản quốc tế, thế
giới có nhiều biến động, nhưng những nguyên lý, tư tưởng
được Mác - Ăng ghen trình bày trong tun ngơn của Đảng
Cộng sản đã, đang và sẽ còn giữ nguyên giá trị.
Tuyên ngơn của Đảng Cộng sản đã có ý nghĩa lịch sử vô
cùng to lớn trực tiếp đến sự phát triển của tồn bộ phong trào
cộng sản và cơng nhân quốc tế. Đặt nền tảng tư tưởng cho
những vấn đề chiến lược, sách lược của Đảng và công tác xây
dựng Đảng của các đảng cộng sản trên thế giới như: Quốc tế I
(1864 – 1872) và Quốc tế II ( 1889- 1914) trong thời kỳ đầu
hoạt động của mình ( khi Ăng ghen cịn sống) đã góp phần to
lớn vào việc phát triển phong trào cách mạng và vào việc ra
đời hàng loạt các chính đảng cách mạng của giai cấp công
nhân trên thế giới; đặc biệt tử tưởng giải quyết mối quan hệ


19
giữa đảng cộng sản với những người vô sản, là cơ sở cho các
chính đảng xác định rõ vị trí vai trị của mình, mục tiêu lý
tưởng và sứ mệnh lịch sử cũng như tính tiền phong của các
chính đảng của giai cấp công nhân thế giới luôn xác định phải
xuất phát từ lợi ích, mục tiêu lý tưởng của giai cấp công nhân
và nhân dân lao động; Tác phẩm đã có tác dụng rất lớn trong
đấu tranh khuynh hướng lệch lạc về tư tưởng như: chịu ảnh
hưởng của chủ nghĩa xã hội khơng tưởng, chủ nghĩa cộng sản
bình qn, chủ nghĩa cơ hội, triết học duy tâm v.v… Đồng
thời, những tưởng Mác - Ăngghen trình bày trong tác phẩm,
đã được Lênin, Hồ Chí Minh và những người cộng sản đã trung
thành, bảo vệ phát triển trở thành học thuyết cách mạng
khoa học của giai cấp cơng nhân và nó trở thành ngọn đuốc

soi đường cho cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân đi tới
thắng lợi cuối cùng. Sự phát triển mạnh mẽ và những thắng
lợi to lớn mà phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã
đạt được hơn một thế kỷ qua

khẳng định tính cách mạng

khoa học và giá trị to lớn Tun ngơn. Vì vậy, các Đảng Cộng
sản phải tuyệt đối trung thành, đấu tranh, bảo vệ và vận dụng
sáng tạo, bổ sung phát triển nó. Bất kỳ sự coi nhẹ dù ở góc độ
nào về vấn đề này đều phải trả những giá đắt. Sự sụp đổ của
Liên xô (cũ) và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đơng Âu, sự thối
trào của phong trào cộng sản và cơng nhân quốc tế vừa qua
có những ngun nhân khơng nhỏ là ở đó đã xuất hiện, tồn tại
các quan điểm sai trái, xa rời đi ngược lại những tư tưởng của
Mác và Ăngghen, chưa quan tâm đầy đủ tới công tác xây
dựng chỉnh đốn Đảng, giải quyết không đúng đắn mối quan
hệ giữa Đảng và giai cấp, khơng nêu cao vai trị tiên phong


20
của Đảng như Mác - Ăngghen đã đề cập trong Tun ngơn
của Đảng Cộng sản, do đó đã phải trả một giá quá đắt gây
nên một tổn thất lớn lao cho phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế.
Quán triệt sâu sắc những tư tưởng của Mác - Ăngghen
trong Tuyên ngôn Đảng Cộng sản về mối quan hệ giữa Đảng
và giai cấp từ ngày thành lập đến nay, Đảng Cộng sản Việt
Nam luôn khẳng định Đảng là đội tiên phong của giai cấp
công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp

cơng nhân, nhân dân lao động của cả dân tộc. Mục đích của
Đảng là xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ giàu mạnh,
xã hội công bằng, dân chủ, văn minh thực hiện thành công
chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản, góp
phần vào sự nghiệp cách mạng của nhân dân thế giới và của
phong trào cộng sản, công nhân quốc tế; kế thừa những tư
duy trước đây của Đảng: Đại hội VI khẳng định “ Đảng ta
khơng có mục đích nào khác là đấu tranh vì hạnh phúc của
nhân dân. Mọi chủ trương, chính sách của đảng phải xuất
phát từ lợi ích, nguyện vọng và khả năng của quần chúng”,
đến Đại hội VIII khẳng định “ Mục đích của Đảng là xây dựng
một nước Việt nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công
bằng, văn minh, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và
cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản. nền tảng tư tưởng của Đảng
là chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh” 6; đến Đại
hội IX, X tiếp tục khẳng định mục tiêu của Đảng thực hiện “
Dân giàu, nước mạnh, xã hội cơng bằng, dân chủ,

văn

minh” , điều đó nói lên Đảng ta khẳng định sự thống nhất lợi
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VIII, Nxb Sự thật, Hà Nội,
1996,tr49
6