Giáo trình mô đun: Chuẩn đoán nhanh và trị bệnh do ký sinh trùng ở động vật thủy sinh nuôi nước lợ mặn - Phần 2

25
Bài 3: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn
Mөc tiêu:
- Trình bày ÿѭӧc các bѭӟc chҭn ÿoán nhanh bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn;
- Thu ÿѭӧc mүu; quan sát ÿánh giá ÿѭӧc trҥng thái cѫ thӇ cӫa cá; xác ÿӏnh
ÿѭӧc bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
A. Nӝi dung:
1. Tác nhân gây bӋnh:
1.1. Giӟi thiӋu:
Trùng mӓ neo (Therodamas sp) là ký sinh trùng rҩt phә biӃn, thѭӡng gһp
gây bӋnh cho ĈVTS nuôi nѭӟc lӧ mһn. Trùng mӓ neo chӫ yӃu ký sinh ӣ da hút
máu cá làm cá gҫy yӃu, tҥo ÿiӅu kiӋn cho tác nhân nguy hiӇm xâm nhұp vào bên
trong cѫ thӇ.
1.2. Quan sát nhұn dҥng:
Hình dҥng ngoài cӫa trùng mӓ neo gӗm 3 phҫn: ÿҫu, ngӵc, bөng.
Cѫ thӇ trùng kéo dài, các ÿӕt hӧp lҥi thành ӕng hѫi vһn mình, phҫn ÿҫu
kéo dài thành sӯng giӕng mӓ neo ÿâm thӫng bám chҳc vào tә chӭc vұt chӫ nên
còn có tên là trùng mӓ neo.
Hình dҥng và sӕ lѭӧng cӫa sӯng lѭng, sӯng bөng có sӵ sai khác giӳa các
loài.
Phҫn ÿҫu do ÿӕt ÿҫu và ÿӕt ngӵc thӭ 1 hӧp lҥi thành chính giӳa, có lá ÿҫu
hình nӱa vòng tròn, bên trên có mҳt do 3 mҳt nhӓ tҥo thành.






Hình 8-16: Trùng mӓ neo Therodamas sp

2. Dҩu hiӋu bӋnh lý:
2.1. Hoҥt ÿӝng cӫa cá bӋnh trong ao:

26
- Cá mӟi bӏ cҧm nhiӉm ký sinh trùng mӓ neo, lúc ÿҫu cҧm thҩy khó chӏu,
biӇu hiӋn cá bѫi lӝi không bình thѭӡng, khҧ năng bҳt mӗi giҧm dҫn.
Trùng mӓ neo lҩy dinh dѭӥng nên cá bӏ gҫy yӃu và bѫi lӝi chұm chҥp.
2.2. Dҩu hiӋu bӋnh ӣ thân, vây, mҳt, miӋng, mang:
- Lúc ký sinh, phҫn ÿҫu cӫa trùng mӓ neo cҳm sâu vào trong tә chӭc ký
chӫ, phҫn sau lѫ lӱng trong nѭӟc nên thѭӡng bӏ mӝt sӕ giӕng nguyên sinh ÿӝng
vұt, tҧo, nҩm bám vào da cá phӫ mӝt lӟp rҩt bҭn.
- Trùng ký sinh mӝt sӕ lѭӧng lӟn trong xoang miӋng làm cho miӋng
không ÿóng kín ÿѭӧc, cá không bҳt ÿѭӧc thӭc ăn và chӃt.
Trùng mӓ neo ký sinh trên da, vây cá nhiӅu loài cá nѭӟc lӧ mһn nhҩt là
ÿӕi vӟi cá vҭy nhӓ, cá còn non vҭy còn mӅm, làm tә chӭc gҫn nѫi ký sinh sѭng
ÿӓ, viêm loét, tӃ bào hӗng cҫu bӏ thҭm thҩu ra ngoài, tӃ bào bҥch cҫu ӣ trong tә
chӭc tăng, sҳc tӕ da biӃn nhҥt.
- Khi tә chӭc bӏ viêm loét, mӣ ÿѭӡng cho vi khuҭn, các ký sinh trùng
khác xâm nhұp cá.

Hình 8-17: Trùng mӓ neo Therodamas sp ký sinh ӣ xoang miӋng cá bӕng
bӟp (mүu thu Nghƭa Hѭng, Nam Ĉӏnh, 6/2006)


27
3. Phân bӕ và lan truyӅn bӋnh:
Trùng mӓ neo thѭӡng ký sinh ӣ cá biӇn và cá nѭӟc lӧ. ӣ nѭӟc ta lҫn ÿҫu
tiên phát hiӋn ӣ cá bӕng bӟp nuôi ӣ Nghƭa Hѭng, Nam Ĉӏnh (6/2006), tӹ lӋ
nhiӉm trong ao nuôi cá bӕng bӟp tӯ 30-50%, cѭӡng ÿӝ nhiӉm khá cao 20-
40trùng/con cá và ÿã gây cho cá chӃt trong ao nuôi.
NhiӋt ÿӝ phát triӇn thích hӧp cho trùng mӓ neo phát triӇn là 18-30
0
C. Tӹ
lӋ cҧm nhiӉm cao có thӇ gây chӃt hàng loҥt.
4. Chҭn doán bӋnh:
4.1. Thu mүu cá bӏ bӋnh:
4.1.1. Chuҭn bӏ dөng cө
+ Chài, lѭӟi, vӧt, túi nilon
+ Sә ghi chép
+ Bӝ giҧi phүu
4.1.2. Quan sát trҥng thái cá bӏ bӋnh trong ao.
+ Quan sát biӇu hiӋn bҩt thѭӡng cӫa cá bӋnh
4.1.3. Thu mүu cá bӋnh
- Thu mүu cá nghi nhiӉm trùng mӓ neo
4.2. Quan sát cѫ thӇ cá:
- Bҵng mҳt thѭӡng có thӇ nhìn thҩy trùng mӓ neo bám trên thân, vây và
xoang mang, xoang miӋng.
5. Phòng và trӏ bӋnh:
5.1. Phòng bӋnh:

5.1.1. Cҧi tҥo ao
- Lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc.
- Khӱ trùng ÿáy ao: 10 - 15kg/100m
2
; khӱ trùng nѭӟc 1,5 – 2 kg/100m
3

(mӝt tháng khӱ trùng 2 - 4 lҫn) và treo túi vôi: 2 – 4 kg/10m
3
.
5.1.2. Khӱ trùng cá trѭӟc khi thҧ
- Trѭӟc khi thҧ cá nên sát trùng cá bҵng dung dӏch nѭӟc ngӑt trong 10-15
phút nhҵm hҥn chӃ ký sinh trùng bên ngoài cá.
- Cá thҧ không nên quá dày, thѭӡng xuyên theo dõi chӃ dӝ ăn và ÿiӅu kiӋn
môi trѭӡng ao nuôi ÿӇ ÿiӅu chӍnh cho thích hӧp.

5.1.3. Quҧn lý môi trѭӡng nuôi
- Thѭӡng xuyên theo dõi môi trѭӡng nuôi, cho ăn theo "4 ÿӏnh", hҥn chӃ
thӭc ăn dѭ thӯa.
5.2. Trӏ bӋnh:
5.2.1. Thay nѭӟc

28
- NӃu có ÿiӅu kiӋn nên thay toàn bӝ nѭӟc trong ao ÿӗng thӡi khӱ trùng
nѭӟc thay.
5.2.2. Ngâm lá xoan trong ao
+ Dùng lá xoan 0,4-0,5 Kg/m
3
nѭӟc bón vào ao nuôi cá bӏ bӋnh có thӇ tiêu
diӋt ÿѭӧc ký sinh trùng Therodamas sp. Do lá xoan phân hӫy nhanh tiêu hao

nhiӅu ôxy và thҧi khí ÿӝc, nhҩt là mùa hè nhiӋt ÿӝ cao, do ÿó phҧi theo dõi cҩp
nѭӟc kӏp thӡi khi thiӃt.
5.2.3. Tҳm cá trong dung dӏch thuӕc tím
+ Dùng thuӕc tím KMnO
4
nӗng ÿӝ 10 -12 ppm tҳm tӯ 1-2 giӡ, ӣ nhiӋt ÿӝ
20-30
o
C.
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành:
- Câu hӓi:
+ Anh chӏ hãy mô tҧ ÿһc ÿiӇm và dҩu hiӋu bӋnh lý bӋnh trùng mӓ neo ӣ
cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
+ Anh chӏ hãy kӇ tên các loҥi thuӕc, hóa chҩt và biӋn pháp phòng, xӱ lý
bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
- Bài tұp thӵc hành:
+ Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
+ Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn.
C. Ghi nhӟ:
- Tác nhân gây bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn là Therodamas
sp, cѫ thӇ gӗm 3 phҫn: ÿҫu, ngӵc, bөng. Cѫ thӇ trùng kéo dài, các ÿӕt hӧp lҥi
thành ӕng hѫi vһn mình, phҫn ÿҫu kéo dài thành sӯng giӕng mӓ neo ÿâm thӫng
bám chҳc vào tә chӭc vұt chӫ.
- Trùng mӓ neo ký sinh trên thân, vây và xoang mang, xoang miӋng cӫa
nhiӅu loài cá nѭӟc lӧ mһn ӣ nhiӅu lӭa tuәi, nhѭng gây bӋnh nghiêm trӑng nhҩt
là ÿӕi vӟi cá hѭѫng, cá giӕng.
- ĈӇ phòng trӏ bӋnh: cҫn lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc, ÿӏnh kǤ bón vôi,
ngâm lá xoan, tҳm hoһc phun thuӕc tím KMnO

4
vào ao theo ÿúng tiêu chuҭn kӻ
thuұt.




29
Bài 4: Chҭn ÿoán và trӏ bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn
Mөc tiêu:
- Trình bày ÿѭӧc các bѭӟc chҭn ÿoán nhanh bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ
mһn;
- Thu ÿѭӧc mүu; quan sát ÿánh giá ÿѭӧc trҥng thái cѫ thӇ cӫa cá; xác ÿӏnh
ÿѭӧc bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
A. Nӝi dung:
1. Tác nhân gây bӋnh:
1.1. Giӟi thiӋu:
Rұn cá là mӝt giáp xác ký sinh phә biӃn, ký sinh ӣ da, mang, hút máu cá
làm cá gҫy yӃu, tҥo ÿiӅu kiӋn cho tác nhân nguy hiӇm xâm nhұp vào bên trong
cѫ thӇ.
- Trùng gây bӋnh bao gӗm các giӕng:
Bӝ Copepoda (Bӝ chân chèo)
Hӑ Caligidae
Giӕng Caligus
Bӝ Branchiura (Bӝ mang ÿuôi)
Hӑ Argulidae
Giӕng Argulus
Bӝ Isopoda (Bӝ chân ÿӅu)
Hӑ Aegidae
Giӕng Alitropus

Hӑ Corallanidae
Giӕng Corallana

1.2. Quan sát nhұn dҥng:

Hình 8-18: Rұn cá Caligus



30

Hình 8-19: Rұn cá (Caligus) ký sinh trên cá nѭӟc lӧ và nѭӟc mһn

Hình 8-20: Rұn cá (Parapetalus) ký sinh trên cá biӇn (cá giò)

31
2. Dҩu hiӋu bӋnh lý:
2.1. Hoҥt ÿӝng cӫa cá bӋnh trong ao:
- Cá bӏ rұn cá ký sinh có cҧm giác ngӭa ngáy, vұn ÿӝng mҥnh trên mһt
nѭӟc, bѫi lӝi lung tung, cѭӡng ÿӝ bҳt mӗi giҧm.
2.2. Dҩu hiӋu bӋnh ӣ thân, vây, mҳt, miӋng, mang:
- Trùng ký sinh trên da, vây, nҳp mang cá nuôi, có thӇ gây thành bӋnh làm
cá chӃt.
- Rұn cá bám trong xoang mang cӫa cá, phá hӫy xoang mang và cung
mang làm cá ngҥt thӣ.
- Rұn cá dùng tuyӃn ÿӝc qua ӕng miӋng tiӃt chҩt ÿӝc phá hoҥi ký chӫ tҥo
các vӃt thѭѫng viêm ÿӓ, xuҩt huyӃt dӉ nhҫm vӟi bӋnh ÿӕm ÿӓ do vi khuҭn.
- Mһt khác các gai xӃp ngѭӧc ӣ mһt bөng rұn cá cào rách tә chӭc da cá
làm cho da cá bӏ viêm loét tҥo ÿiӅu kiӋn cho vi khuҭn, nҩm, ký sinh trùng khác
xâm nhұp làm cá chӃt hàng loҥt.

3. Phân bӕ và lan truyӅn bӋnh:
- Trùng ký sinh trên da, vây, nҳp mang cá nuôi, khi cҧm nhiӉm vӟi cѭӡng
ÿӝ cao có thӇ gây chӃt cá.
- Rұn cá ký sinh ӣ tҩt cҧ các giai ÿoҥn phát triӇn cӫa cá nѭӟc lӧ mһn.
4. Chҭn doán bӋnh:
4.1. Thu mүu cá bӏ bӋnh:
4.1.1. Chuҭn bӏ dөng cө
- Chài, lѭӟi, vӧt, túi nilon
- Sә ghi chép
- Bӝ giҧi phүu
4.1.2. Quan sát trҥng thái cá bӏ bӋnh trong ao
- Quan sát biӇu hiӋn bҩt thѭӡng cӫa cá bӋnh
4.1.3. Thu mүu cá bӋnh
- Thu mүu cá nghi nhiӉm rұn cá
4.2. Quan sát cѫ thӇ cá:
- Chҭn ÿoán rұn cá Caligus, Parapetalus ký sinh gây bӋnh cho cá có thӇ
quan sát bҵng mҳt thѭӡng hoһc dùng kính lúp
- Rұn cá bám trên da, vây, mҳt, trên mang, xoang miӋng
- ĈӇ phân loҥi chúng cҫn dùng kính hiӇn vi ÿӝ phóng ÿҥi khoҧng 40-80 x.
5. Phòng và trӏ bӋnh:
5.1. Phòng bӋnh:
5.1.1. Cҧi tҥo ao
- Lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc.

32
- Khӱ trùng ÿáy ao: 10 - 15kg/100m
2
; khӱ trùng nѭӟc 1,5 – 2 kg/100m
3

(mӝt tháng khӱ trùng 2 - 4 lҫn) và treo túi vôi: 2 – 4 kg/10m
3
.
5.1.2. Khӱ trùng cá trѭӟc khi thҧ
- Trѭӟc khi thҧ cá nên sát trùng cá bҵng dung dӏch nѭӟc ngӑt trong 10-15
phút nhҵm hҥn chӃ ký sinh trùng bên ngoài cá.
- Cá thҧ không nên quá dày, thѭӡng xuyên theo dõi chӃ dӝ ăn và ÿiӅu kiӋn
môi trѭӡng ao nuôi ÿӇ ÿiӅu chӍnh cho thích hӧp.

5.1.3. Quҧn lý môi trѭӡng nuôi
- Thѭӡng xuyên theo dõi môi trѭӡng nuôi, cho ăn theo "4 ÿӏnh: Ĉӏnh chҩt,
ÿӏnh lѭӧng, ÿӏnh ÿӏa ÿiӇm và ÿӏnh thӡi gian".
5.2. Trӏ bӋnh:
5.2.1. Thay nѭӟc
- NӃu có ÿiӅu kiӋn nên thay toàn bӝ nѭӟc trong ao ÿӗng thӡi khӱ trùng
nѭӟc thay.
5.2.2. Tҳm cá trong dung dӏch thuӕc tím
- Dùng thuӕc tím (KMnO
4
) tҳm cho cá bӋnh nӗng ÿӝ 10 ppm thӡi gian 30
phút.
- Treo túi thuӕc tím liӅu lѭӧng 15-20g/1 m
3
lӗng, mӛi tuҫn treo 2 lҫn.
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành:
- Câu hӓi:
+ Anh chӏ hãy mô tҧ dҩu hiӋu bӋnh lý bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
+ Anh chӏ hãy kӇ tên các loҥi thuӕc, hóa chҩt và biӋn pháp phòng, xӱ lý
bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
- Bài tұp thӵc hành:

+ Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ
mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
+ Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn.

C. Ghi nhӟ:
- Tác nhân gây bӋnh là các giӕng rұn cá Caligus, Parapetalus
- Rұn ký sinh trên da, vây, nҳp mang cá nuôi, khi cҧm nhiӉm vӟi cѭӡng
ÿӝ cao có thӇ gây chӃt cá.
- Rұn cá ký sinh ӣ tҩt cҧ các giai ÿoҥn phát triӇn cӫa cá nѭӟc lӧ mһn.

33
- ĈӇ phòng trӏ bӋnh: cҫn lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc, ÿӏnh kǤ bón vôi,
ngâm lá xoan, tҳm hoһc phun mӝt sӕ hoá chҩt nhѭ thuӕc tím (KMnO
4
)

, formol,
vào ao theo ÿúng nӗng ÿӝ.

34
Bài 5: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn

Mөc tiêu:
- Trình bày ÿѭӧc các bѭӟc chҭn ÿoán nhanh bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn ;
- Thu ÿѭӧc mүu; quan sát ÿánh giá ÿѭӧc trҥng thái cѫ thӇ cӫa cá; xác ÿӏnh
ÿѭӧc bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
A. Nӝi dung:
1. Tác nhân gây bӋnh:
1.1. Giӟi thiӋu:
- BӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nѭӟc lӧ mһn là mӝt bӋnh ký sinh trùng phә biӃn.
Trùng ký sinh ӣ da, mang, gây ҧnh hѭӣng nghiêm trӑng ÿӃn nghӅ nuôi cá nѭӟc
lӧ mһn nӃu không phát hiӋn sӟm và không biӃt cách phòng trӏ bӋnh.
- Tác nhân gây bӋnh trùng quҧ dѭa là loài Cryptocaryon irritans.
- Trùng có dҥng rҩt giӕng quҧ dѭa, kích thѭӟc cѫ thӇ 180-700Pm. Toàn
thân có nhiӅu lông tѫ nhӓ, trùng mӅm mҥi, có thӇ biӃn ÿәi hình dҥng khi vұn
ÿӝng. ӣ trong nѭӟc, ҩu trùng bѫi lӝi nhanh hѫn trùng trѭӣng thành.
- Trùng phát triӇn ӣ nhiӋt ÿӝ 20-26
0
C (nѭӟc ҩm), hiӋn nay có chӫng phát
triӇn ӣ nhiӋt ÿӝ 12-14
0
C (nѭӟc lҥnh) gây bӋnh ӣ cá bѫn (Paralichthyss
olivaceus)- Hàn Quӕc.
- Chu kǤ sӕng cӫa trùng quҧ dѭa có hai giai ÿoҥn: giai ÿoҥn dinh dѭӥng
ký sinh trӃn cá biӇn và giai ÿoҥn bào nang (giai ÿoҥn sӕng tӵ do) bám vào rong
tҧo sӕng trên ÿáy biӇn. Thӡi gian phát triӇn cӫa bào nang ӣ nhiӋt ÿӝ 16
0
C là 13-

15 ngày, ӣ nhiӋt ÿӝ 24
0
C là 7-12 ngày.
1.2. Quan sát nhұn dҥng:


Hình 8-21: Trùng quҧ dѭa–Cryptocaryon irritans và gây hoҥi tӱ trên da cá


35
















Hình 8-22: Sinh sҧn cӫa trùng quҧ dѭa (A- trùng trѭӣng thành; B- nhân tӃ bào
phân ÿôi; C- nhân thӃ bào phân 3 và 4; E- bào nang)

Hình 8-23: Chu kǤ phát triӇn cӫa Cryptocaryon irritans: A- phôi có 4

nhân ký sinh trên da cá; B- phôi trong bào nang chӭa dҧi dài; C- hình thành
các phôi mӟi; D- bào nang chѭa ÿҫy phôi; E- phôi non có 4 nhân.

2. Dҩu hiӋu bӋnh lý:
2.1. Hoҥt ÿӝng cӫa cá bӋnh trong ao:
- Cá bӋnh nәi tӯng ÿàn lên mһt nѭӟc, bѫi lӡ ÿӡ yӃu ӟt. Lúc ÿҫu cá quүy
nhiӅu do ngӭa ngáy.
- Khi cá yӃu quá chӍ còn ngoi ÿҫu lên ÿӇ thӣ, ÿuôi bҩt ÿӝng cҳm xuӕng
nѭӟc. Sau cùng cá lӝn nhào mҩy vòng rӗi lұt bөng chìm xuӕng ÿáy mà chӃt.
2.2. Dҩu hiӋu bӋnh ӣ da, vây, mang:


36
- Da, mang, vây cӫa cá bӏ nhiӉm bӋnh có nhiӅu trùng bám thành các hҥt
lҩm tҩm rҩt nhӓ, màu hѫi trҳng ÿөc (ÿӕm trҳng), có thӇ thҩy rõ bҵng mҳt
thѭӡng. Da, mang cá có nhiӅu nhӟt, màu sҳc nhӧt nhҥt.
- Trùng bám nhiӅu ӣ mang, phá hoҥi biӇu mô mang làm cá ngҥt thӣ.
3. Phân bӕ và lan truyӅn bӋnh:
Cá nuôi lӗng trên biӇn ӣ châu Á thѭӡng gһp trùng lông, nhiӅu loài cá song
(Epinephelus spp), cá vѭӧc (Lates calcarifer), cá mú (Cromileptes sp), cá mú
(Plectropomus spp), cá hang (Lutjanus spp), cá cam (Seriola spp) và cá giò
(Rachycentron canadus). BӋnh xuҩt hiӋn vào mùa khô ít mѭa, miӅn Bҳc vào
mùa xuân, ÿҫu hè và mùa ÿông.
4. Chҭn doán bӋnh:
4.1. Thu mүu cá bӏ bӋnh:
4.1.1. Chuҭn bӏ dөng cө
- Chài, lѭӟi, vӧt, túi nilon
- Sә ghi chép
- Bӝ giҧi phүu
4.1.2. Quan sát trҥng thái cá bӏ bӋnh trong ao

- Quan sát biӇu hiӋn bҩt thѭӡng cӫa cá bӋnh
4.1.3. Thu mүu cá bӋnh
- Thu mүu cá nghi nhiӉm trùng quҧ dѭa
4.2. Quan sát cѫ thӇ cá:
- Trùng quҧ dѭa bám trên Da, vây, mang, tѫ mang cá bӋnh
- Dӵa theo các dҩu hiӋu bӋnh lý quan sát bҵng mҳt thѭӡng và kiӇm tra
nhӟt cá trên kính hiӇn vi.
- Cѭӡng ÿӝ cҧm nhiӉm tӯ 5-10 trùng/ la men là cá bӏ bӋnh nguy hiӇm.
5. Phòng và trӏ bӋnh:
5.1. Phòng bӋnh:
5.1.1. Cҧi tҥo ao
- Lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc.
- Khӱ trùng ÿáy ao: 10 - 15kg/100m
2
; khӱ trùng nѭӟc 1,5 – 2 kg/100m
3

(mӝt tháng khӱ trùng 2 - 4 lҫn) và treo túi vôi: 2 – 4 kg/10m
3
.
5.1.2. Khӱ trùng cá trѭӟc khi thҧ
- Trѭӟc khi thҧ cá nên sát trùng cá bҵng dung dӏch nѭӟc ngӑt trong 10-15
phút nhҵm hҥn chӃ ký sinh trùng bên ngoài cá.
- Cá thҧ không nên quá dày, thѭӡng xuyên theo dõi chӃ dӝ ăn và ÿiӅu kiӋn
môi trѭӡng ao nuôi ÿӇ ÿiӅu chӍnh cho thích hӧp.

5.1.3. Quҧn lý môi trѭӡng nuôi

37
- Thѭӡng xuyên theo dõi môi trѭӡng nuôi, cho ăn theo "4 ÿӏnh", hҥn chӃ

thӭc ăn dѭ thӯa.
5.2. Trӏ bӋnh:
5.2.1. Thay nѭӟc
- NӃu có ÿiӅu kiӋn nên thay toàn bӝ nѭӟc trong ao ÿӗng thӡi khӱ trùng
nѭӟc thay.
5.2.2. Tҳm cá trong dung dӏch formalin
- Formalin 200-300ppm, 30-60 phút
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành:
- Câu hӓi:
+ Anh chӏ hãy mô tҧ dҩu hiӋu bӋnh lý bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi nѭӟc
lӧ mһn?
+ Anh chӏ hãy kӇ tên các loҥi thuӕc, hóa chҩt và biӋn pháp phòng, xӱ lý
bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
- Bài tұp thӵc hành:
+ Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi nѭӟc
lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
+ Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn.

C. Ghi nhӟ:
- Tác nhân gây bӋnh là giӕng Cryptocaryon irritans có hình dҥng giӕng
quҧ dѭa. Giai ÿoҥn sӕng gӗm hai giai ÿoҥn: dinh dѭӥng và bào nang.
- Trùng quҧ dѭa ký sinh trên da, mang ӣ tҩt cҧ các giai ÿoҥn phát triӇn cӫa
cá nѭӟc lӧ mһn.
- ĈӇ phòng trӏ bӋnh: cҫn lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc, ÿӏnh kǤ bón vôi,
tҳm hoһc phun mӝt sӕ hoá chҩt formalin vào ao lӗng theo ÿúng tiêu chuҭn kӻ
thuұt. DiӋt trùng tӕt nhҩt ӣ thӡi kǤ trùng bѫi lӝi tӵ do ӣ giai ÿoҥn bào nang.

38
Bài 6: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn

Mөc tiêu:
- Trình bày ÿѭӧc các bѭӟc chҭn ÿoán nhanh trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc
lӧ mһn;
- Thu ÿѭӧc mүu; quan sát ÿánh giá ÿѭӧc trҥng thái cѫ thӇ cӫa cá; xác ÿӏnh
ÿѭӧc bӋnh trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
A. Nӝi dung:
1. Tác nhân gây bӋnh:
1.1. Giӟi thiӋu:
- BӋnh trùng bánh xe là mӝt bӋnh ký sinh trùng phә biӃn ӣ cá nѭӟc lӧ mһn.
Trùng ký sinh ӣ da, mang, gây ҧnh hѭӣng nghiêm trӑng ÿӃn nghӅ nuôi cá nѭӟc
lӧ mһn nӃu không phát hiӋn sӟm và không biӃt cách phòng trӏ bӋnh.
- Tác nhân gây bӋnh trùng bánh xe là các giӕng: Giӕng Trichodina;
Giӕng Trichodinella; Giӕng Tripartiella ÿӅu thuӝc Hӑ Trichodonidae

1.2. Quan sát nhұn dҥng ký sinh trùng:
1.2.1. Chuҭn bӏ kính hiӇn vi, tiêu bҧn
1.2.2. Quan sát ký sinh trùng dѭӟi kính hiӇn vi
- Nhìn mһt bên, trùng giӕng nhѭ cái chuông, mһt bөng giӕng cái ÿƭa. Lúc
vұn ÿӝng trùng bánh xe quay tròn lұt qua lұt lҥi giӕng nhѭ bánh xe nên có tên là
trùng bánh xe.
- Nhìn chính diӋn mһt bөng có 1 ÿƭa bám lӟn có cҩu tҥo phӭc tҥp, trên ÿƭa
có 1 vòng răng và các ÿѭӡng phóng xҥ.
- Mӝt phҫn cѫ thӇ có lông tѫ phân bӕ, lông tѫ luôn luôn rung ÿӝng làm

cho cѫ thӇ vұn ÿӝng rҩt linh hoҥt.
- Cѫ thӇ có 1 hҥch lӟn hình móng ngӵa nҵm ӣ giӳa cѫ thӇ thѭӡng bҳt màu
rõ và 1 hҥch nhӓ hình tròn nҵm cҥnh hҥch lӟn .

Hình 8-24: Cҩu tҥo cӫa trùng bánh xe
A. Quan sát mһt bên
B. Quan sát mӝt bӝ phұn mһt
cҳt dӑc

39




Hình 8-25: Trùng bánh xe thѭӡng gһp ký sinh trên cá nuôi ӣ ViӋt Nam:
1- Trichodina acuta; 2- T. domerguei domerguei; 3- T. nigra; 4- T.
rectangle rectangli; 5- T. nigra; 6- Trichodinella subtilis ; 7- Trichodina
mutabilis; 8- Tripartiella obtusa; 9- Trichodina mutabilis; 10- T. heterodentata;
11- Trichodinella epizootica ; 12- Tripartiella bulbosa;13- Trichodina
orientalis; 14- T. rectangle perforata; 15- T. siluri; 16- T. nobilis; 17- T.
centrostrigata; 18- Paratrichodina incisa; 19- Trichodina gasterostei; 20-
Tripartiella clavodonta.

9 10 11 12
13 14 15 16
1 2 3 4
5 6 7 8
17 18 19 20

40

2. Dҩu hiӋu bӋnh lý:
2.1. Hoҥt ÿӝng cӫa cá bӋnh trong ao:
- Cá ngӭa ngáy, thѭӡng nәi tӯng ÿàn lên mһt nѭӟc.
- Mӝt sӕ con tách ÿàn bѫi quanh bӡ ao.
- Ĉàn cá bӏ bӋnh nhҽ thì gҫy yӃu, bӋnh nһng thì cá lұt bөng mҩy vòng,
chìm xuӕng ÿáy ao và chӃt
2.2. Dҩu hiӋu bӋnh ӣ da, vây, mang:
- Khi mӟi mҳc bӋnh, trên thân, mang cá có nhiӅu nhҫy màu hѫi trҳng ÿөc,
da cá chuyӇn màu xám;
- Khi bӋnh nһng trùng ký sinh ӣ mang, phá huӹ các tѫ mang khiӃn cá bӏ
ngҥt thӣ, nhӳng con bӋnh nһng mang ÿҫy nhӟt và bҥc trҳng.
3. Phân bӕ và lan truyӅn bӋnh:
- Trùng ký sinh ӣ các cѫ quan bên ngoài nhѭ mang, da, vây.
- Trùng bánh xe phân bӕ rӝng và gây bӋnh ӣ nhiӅu loài cá khác nhau, gây
tác hҥi chӫ yӃu cho cá giӕng.
- BӋnh phát triӇn quanh năm nhѭng phә biӃn nhҩt vào mùa xuân, ÿҫu hҥ và
mùa thu ӣ miӅn Bҳc, vào mùa mѭa ӣ miӅn Nam, nhiӋt ÿӝ thích hӧp là 20-30
0
C.
4. Chҭn doán bӋnh:
4.1. Thu mүu cá bӏ bӋnh:
4.1.1. Chuҭn bӏ dөng cө
- Chài, lѭӟi, vӧt, túi nilon
- Sә ghi chép
- Bӝ giҧi phүu
4.1.2. Quan sát trҥng thái cá bӏ bӋnh trong ao
- Quan sát biӇu hiӋn bҩt thѭӡng cӫa cá bӋnh
4.1.3. Thu mүu cá bӋnh
- Thu mүu cá nghi nhiӉm trùng bánh xe
4.2. Quan sát cѫ thӇ cá:

- Trùng bánh xe bám trên da, vây, mang, tѫ mang cá bӋnh
- Dӵa theo các dҩu hiӋu bӋnh lý quan sát bҵng mҳt thѭӡng và kiӇm tra
nhӟt cá trên kính hiӇn vi.
- NӃu tӹ lӋ cҧm nhiӉm 90-100%, cѭӡng ÿӝ cҧm nhiӉm 20-30 trùng/thӏ
trѭӡng 9 x 10 là cá bӏ nguy hiӇm.

5. Phòng và xӱ lý bӋnh:
5.1. Phòng bӋnh:
5.1.1. Cҧi tҥo ao
- Lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc.
- Khӱ trùng ÿáy ao: 10 - 15kg/100m
2
; khӱ trùng nѭӟc 1,5 – 2 kg/100m
3

(mӝt tháng khӱ trùng 2 - 4 lҫn) và treo túi vôi: 2 – 4 kg/10m
3
.

41
5.1.2. Khӱ trùng cá trѭӟc khi thҧ
- Trѭӟc khi thҧ cá nên sát trùng cá bҵng dung dӏch nѭӟc ngӑt trong 10-15
phút nhҵm hҥn chӃ ký sinh trùng bên ngoài cá.
- Cá thҧ không nên quá dày, thѭӡng xuyên theo dõi chӃ ÿӝ ăn và ÿiӅu kiӋn
môi trѭӡng ao nuôi ÿӇ ÿiӅu chӍnh cho thích hӧp.

5.1.3. Quҧn lý môi trѭӡng nuôi
- Thѭӡng xuyên theo dõi môi trѭӡng nuôi, cho ăn theo "4 ÿӏnh", hҥn chӃ
thӭc ăn dѭ thӯa.
5.2. Trӏ bӋnh:

5.2.1. Thay nѭӟc
- NӃu có ÿiӅu kiӋn nên thay toàn bӝ nѭӟc trong ao ÿӗng thӡi khӱ trùng
nѭӟc thay.
5.2.2. Tҳm cá trong dung dӏch formalin
- Formalin 200-300ppm, 30-60 phút
B. Câu hӓi và bài tұp thӵc hành:
- Câu hӓi:
+ Anh chӏ hãy mô tҧ ÿһc ÿiӇm cӫa ký sinh trùng và dҩu hiӋu bӋnh lý bӋnh
trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
+ Anh chӏ hãy kӇ tên các loҥi thuӕc, hóa chҩt và biӋn pháp phòng, xӱ lý
bӋnh trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn?
- Bài tұp thӵc hành:
+ Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc
lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
+ Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng bánh xe ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn.

C. Ghi nhӟ:
- Tác nhân gây bӋnh trùng bánh xe là các giӕng: Giӕng Trichodina; Giӕng
Trichodinella; Giӕng Tripartiella ÿӅu thuӝc Hӑ Trichodonidae
- Trùng bánh xe ký sinh trên da, mang ӣ tҩt cҧ các giai ÿoҥn phát triӇn cӫa
cá nѭӟc lӧ mһn, ÿһc biӋt nguy hiӇm vӟi cá giӕng.
- ĈӇ phòng trӏ bӋnh: cҫn lӑc kӻ và khӱ trùng nguӗn nѭӟc, ÿӏnh kǤ bón vôi,
tҳm hoһc phun mӝt sӕ hoá chҩt nhѭ formalin vào ao theo ÿúng tiêu chuҭn kӻ
thuұt.




42

HѬӞNG DҮN GIҦNG DҤY MÔ ĈUN
I. Vӏ trí, tính chҩt cӫa mô ÿun:
- Vӏ trí: mô ÿun chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh do ký sinh trùng ӣ ĈVTS
nuôi nѭӟc lӧ mһn là mô ÿun chuyên môn nghӅ trong chѭѫng trình ÿào tҥo trình
ÿӝ sѫ cҩp nghӅ cӫa nghӅ chҭn ÿoán nhanh bӋnh ÿӝng vұt thӫy sҧn, ÿѭӧc giҧng
dҥy sau mô ÿun chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh do vi khuҭn, nҩm ӣ ĈVTS nuôi
nѭӟc lӧ mһn. Mô ÿun chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh do ký sinh trùng ӣ ĈVTS
nuôi nѭӟc lӧ mһn có thӇ giҧng dҥy ÿӝc lұp theo yêu cҫu hӑc viên.
- Tính chҩt: là mô ÿun chuyên môn thӵc hành, có mӝt phҫn lý thuyӃt ÿӇ
giӟi thiӋu, hѭӟng dүn, mô ÿun ÿѭӧc thӵc hiӋn tҥi thӵc ÿӏa.


II. Mөc tiêu:
Sau khi h͕c xong mô ÿun này, h͕c viên c̯n ÿ̩t ÿ˱ͫc:
- HiӇu ÿѭӧc dҩu hiӋu bӋnh lý, phѭѫng pháp chҭn ÿoán, phòng và xӱ lý
bӋnh sinh vұt bám ӣ tôm, cua nuôi nѭӟc lӧ mһn; bӋnh sán lá ÿѫn chӫ; bӋnh
trùng mӓ neo; bӋnh rұn cá; bӋnh trùng quҧ dѭa; bӋnh trùng bánh xe ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn do ký sinh trùng gây ra;
- Nhұn biӃt và chҭn ÿoán ÿѭӧc dҩu hiӋu bӋnh lý cӫa sáu loҥi bӋnh trên;
- Thӵc hiӋn ÿѭӧc biӋn pháp xӱ lý bӋnh sinh vұt bám ӣ tôm, cua nuôi nѭӟc
lӧ mһn; bӋnh sán lá ÿѫn chӫ; bӋnh trùng mӓ neo; bӋnh rұn cá; bӋnh trùng quҧ
dѭa; bӋnh trùng bánh xe ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn do ký sinh trùng gây ra;
- Tuân thӫ các nguyên tҳc chҭn ÿoán, các bѭӟc kӻ thuұt.

III. Nӝi dung chính cӫa mô ÿun:
M
ã bà
i
Tên bài
Loҥi

bài dҥy
Ĉӏa
ÿiӇm
Thӡi lѭӧng
Tәng
sӕ
Lý
thuyӃt
Thӵc
hành
KiӇm
tra
Bài mӣ ÿҫu
Lý
thuyӃt
Lӟp
hӑc
1 1
M8-01
Bài 1: Chҭn ÿoán nhanh và
trӏ bӋnh sinh vұt bám ӣ
tôm, cua nuôi nѭӟc lӧ mһn
Tích
hӧp
Trang
trҥi
15 3 12

M8-02
Bài 2: Chҭn ÿoán nhanh và

trӏ bӋnh sán lá ÿѫn chӫ ӣ
cá nuôi nѭӟc lӧ mһn
Tích
hӧp
Trang
trҥi
20 4 14
2
M8-03
Bài 3: Chҭn ÿoán và trӏ
bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn
Tích
hӧp
Trang
trҥi
18 2 16


43
M8-04
Bài 4: Chҭn ÿoán và trӏ
bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc
lӧ mһn
Tích
hӧp
Trang
trҥi
18 2 16

M8-05
Bài 5: Chҭn ÿoán nhanh
và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ
cá nuôi nѭӟc lӧ mһn
Tích
hӧp
Trang
trҥi
18 4 14

M8-06
Bài 6: Chҭn ÿoán nhanh và
trӏ bӋnh trùng bánh xe ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn
Tích
hӧp
Trang
trҥi
20 4 14 2

KiӇm tra hӃt mô ÿun
Trҳc
nghiӋm
Lӟp
hӑc
2 2
Tәng cӝng 112 20 86
6

IV. Hѭӟng dүn thӵc hiӋn bài tұp, bài thӵc hành

4.1. Bài 1: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh sinh vұt bám ӣ tôm, cua nuôi
nѭӟc lӧ mһn
4.1.1. Hãy tiӃn hành thu và phân tích bӋnh sinh vұt bám ӣ tôm, cua nuôi
nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
- Nguӗn lӵc:
+ Vӣ: 1 cuӕn/ 1 nhóm 5 hӑc viên
+ Bút: 1 cái/1 nhóm 5 hӑc viên
+ Mүu tôm bӏ bӋnh sinh vұt bám: 5 mүu
+ Mүu cua bӏ bӋnh sinh vұt bám: 5 mүu
+ Kính lúp phóng ÿҥi 10 lҫn: 5 cái
+ Panh: 5 cái
+ Bình nѭӟc rӱa: 5 cái
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 5-6 nhóm, mӛi nhóm 5 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 3 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm:
+ Xác ÿӏnh ÿѭӧc nguyên nhân tôm và cua bӏ bӋnh là sinh vұt bám.
+ Ghi tên sinh vұt bám.
4.1.2. Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ sinh vұt bám ӣ tôm,
cua nuôi nѭӟc lӧ mһn.
- Nguӗn lӵc:
+ Formalin: 10 lít
+ Nѭӟc oxy già: 10 lít

44
+ Xô : 03 cái
+ Gáo múc: 03 cái
+ Cân 30kg: 01 cái
+ Cân 1g: 01 cái
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 3 nhóm, mӛi nhóm 10 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.

- Tiêu chuҭn sҧn phҭm: là báo cáo thu hoҥch nhóm mô tҧ các bѭӟc công
viӋc cӫa thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ sinh vұt bám ӣ tôm, cua nuôi
nѭӟc lӧ mһn.
+ Tӯ kӃt quҧ cӫa bài tұp sӕ 1 sӁ ÿѭa ra biӋn pháp xӱ lý
+ Mô tҧ thao dùng và liӅu lѭӧng Formalin dùng ÿӇ tҳm cho tôm, cua
+ Mô tҧ cách dùng và ÿѭa ra liӅu lѭӧng nѭӟc oxy già dùng ÿӇ tҳm cho
tôm cua.
4.2. Bài 2: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh sán lá ÿѫn chӫ ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn
4.2.1. Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích bӋnh sán lá ÿѫn chӫ ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
- Nguӗn lӵc:
+ Vӣ: 1 cuӕn/ 1 nhóm 5 hӑc viên
+ Bút: 1 cái/1 nhóm 5 hӑc viên
+ Mүu cá bӏ bӋnh: 5 mүu
+ Kính hiӇn ÿҥi 16 lҫn: 5 cái
+ Panh: 5 cái
+ Bình nѭӟc rӱa: 5 cái
+ Bӝ ÿӗ giҧi phҭu: 5 bӝ
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 5-6 nhóm, mӛi nhóm 5 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm:
+ Xác ÿӏnh ÿѭӧc nguyên nhân cá bӏ bӋnh là sán ÿѫn chӫ.
4.2.2. Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh sán lá ÿѫn chӫ
ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
- Nguӗn lӵc:
+ Formalin: 10 lít
+ Nѭӟc oxy già: 10 lít

45

+ Xô : 03 cái
+ Gáo múc: 03 cái
+ Cân 30kg: 01 cái
+ Cân 1g: 01 cái
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 3 nhóm, mӛi nhóm 10 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm: là báo cáo thu hoҥch nhóm mô tҧ các bѭӟc công
viӋc cӫa thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh sán lá ÿѫn chӫ ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn.
+ Tӯ kӃt quҧ cӫa bài tұp sӕ 1 sӁ ÿѭa ra biӋn pháp xӱ lý;
+ Mô tҧ thao dùng và liӅu lѭӧng Formalin dùng ÿӇ tҳm cho cá;
+ Mô tҧ cách dùng và ÿѭa ra liӅu lѭӧng nѭӟc oxy già dùng ÿӇ tҳm cho cá.
4.3. Bài 3: Chҭn ÿoán và trӏ bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ
mһn
4.3.1. Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
- Nguӗn lӵc:
+ Vӣ: 1 cuӕn/ 1 nhóm 5 hӑc viên
+ Bút: 1 cái/1 nhóm 5 hӑc viên
+ Mүu cá bӏ bӋnh: 5 mүu
+ Kính hiӇn ÿҥi 10 lҫn: 5 cái
+ Panh: 5 cái
+ Bình nѭӟc rӱa: 5 cái
+ Máy bѫm: 1 chiӃc
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 5-6 nhóm, mӛi nhóm 5 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 5 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm:
+ Xác ÿӏnh ÿѭӧc nguyên nhân cá bӏ bӋnh là trùng mӓ neo
+ Trӏ ÿѭӧc bӋnh trùng mӓ neo cho cá
4.3.2. Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng mӓ neo

ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
- Nguӗn lӵc:
+ Thuӕc tím: 10 lít
+ Lá xoan: 15 kg

46
+ Xô : 03 cái
+ Gáo múc: 03 cái
+ Cân 30kg: 01 cái
+ Cân 1g: 01 cái
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 3 nhóm, mӛi nhóm 10 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm: là báo cáo thu hoҥch nhóm mô tҧ các bѭӟc công
viӋc cӫa thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn.
+ Tӯ kӃt quҧ cӫa bài tұp sӕ 1 sӁ ÿѭa ra biӋn pháp xӱ lý;
+ Mô tҧ thao dùng và liӅu lѭӧng thuӕc tím dùng ÿӇ tҳm cho cá;
+ Mô tҧ cách dùng và ÿѭa ra khӕi lѭӧng lá xoan già dùng ÿӇ ngâm xuӕng
ao.
4.4. Bài 4: Chҭn ÿoán và trӏ bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn
4.4.1. Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
- Nguӗn lӵc:
+ Vӣ: 1 cuӕn/ 1 nhóm 5 hӑc viên
+ Bút: 1 cái/1 nhóm 5 hӑc viên
+ Mүu cá bӏ bӋnh: 5 mүu
+ Kính hiӇn ÿҥi 10 lҫn: 5 cái
+ Panh: 5 cái
+ Bình nѭӟc rӱa: 5 cái
+ Mӕi ăn: 5kg chiӃc

+ Thuӕc tím KMnO
4
: 3 kg
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 5-6 nhóm, mӛi nhóm 5 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm:
+ Xác ÿӏnh ÿѭӧc nguyên nhân cá bӏ bӋnh là trùng mӓ neo
+ Trӏ ÿѭӧc bӋnh trùng mӓ neo cho cá.
4.4.2. Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh rұn cá ӣ cá
nuôi nѭӟc lӧ mһn.
- Nguӗn lӵc:
+ Thuӕc tím: 10 lít

47
+ Xô : 03 cái
+ Gáo múc: 03 cái
+ Cân 30kg: 01 cái
+ Cân 1g: 01 cái
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 3 nhóm, mӛi nhóm 10 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm: là báo cáo thu hoҥch nhóm mô tҧ các bѭӟc công
viӋc cӫa thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh rұn cá ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ
mһn.
+ Tӯ kӃt quҧ cӫa bài tұp sӕ 1 sӁ ÿѭa ra biӋn pháp xӱ lý;
+ Mô tҧ thao dùng và liӅu lѭӧng thuӕc tím dùng ÿӇ tҳm cho cá;
4.5. Bài 5: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn
4.5.1. Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
- Nguӗn lӵc:

+ Vӣ: 1 cuӕn/ 1 nhóm 5 hӑc viên
+ Bút: 1 cái/1 nhóm 5 hӑc viên
+ Mүu cá bӏ bӋnh: 5 mүu
+ Kính hiӇn ÿҥi 10 lҫn: 5 cái
+ Panh: 5 cái
+ Bình nѭӟc rӱa: 5 cái
+ Máy bѭѫm: 1 chiӃc
+ Formalin: 20 lít
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 5-6 nhóm, mӛi nhóm 5 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm:
+ Xác ÿӏnh ÿѭӧc nguyên nhân cá bӏ bӋnh là trùng quҧ dѭa.
4.5.2. Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa
ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
- Nguӗn lӵc:
+ Formalin: 10 lít
+ Xô : 03 cái
+ Gáo múc: 03 cái

48
+ Cân 30kg: 01 cái
+ Cân 1g: 01 cái
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 3 nhóm, mӛi nhóm 10 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm: là báo cáo thu hoҥch nhóm mô tҧ các bѭӟc công
viӋc cӫa thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn.
+ Tӯ kӃt quҧ cӫa bài tұp sӕ 1 sӁ ÿѭa ra biӋn pháp xӱ lý;
+ Mô tҧ thao dùng và liӅu lѭӧng Formalin dùng ÿӇ tҳm cho cá;
4.6. Bài 6: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh trùng bánh xe ӣ cá nuôi

nѭӟc lӧ mһn
4.6.1. Bài tұp 1: Hãy tiӃn hành thu và phân tích trùng bánh xe ӣ cá nuôi
nѭӟc lӧ mһn ӣ mӝt ao, lӗng nuôi cө thӇ tҥi ÿӏa phѭѫng.
- Nguӗn lӵc:
+ Vӣ: 1 cuӕn/ 1 nhóm 5 hӑc viên
+ Bút: 1 cái/1 nhóm 5 hӑc viên
+ Mүu cá bӏ bӋnh: 5 mүu
+ Kính hiӇn ÿҥi 10 lҫn: 5 cái
+ Panh: 5 cái
+ Bình nѭӟc rӱa: 5 cái
+ Máy bѫm: 1 chiӃc
+ Formalin: 20 lít
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 5-6 nhóm, mӛi nhóm 5 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm:
+ Xác ÿӏnh ÿѭӧc nguyên nhân cá bӏ bӋnh là trùng bánh xe
4.6.2. Bài tұp 2: Thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng bánh xe
ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ mһn.
- Nguӗn lӵc:
+ Formalin: 10 lít
+ Xô : 03 cái
+ Gáo múc: 03 cái
+ Cân 30kg: 01 cái
+ Cân 1g: 01 cái

49
- Cách thӭc thӵc hiӋn: chia lӟp thành 3 nhóm, mӛi nhóm 10 hӑc viên.
- Thӡi gian thӵc hiӋn: 4 giӡ.
- Tiêu chuҭn sҧn phҭm: là báo cáo thu hoҥch nhóm mô tҧ các bѭӟc công
viӋc cӫa thӵc hiӋn các biӋn pháp phòng và trӏ bӋnh trùng quҧ dѭa ӣ cá nuôi

nѭӟc lӧ mһn.
+ Tӯ kӃt quҧ cӫa bài tұp sӕ 1 sӁ ÿѭa ra biӋn pháp xӱ lý;
+ Mô tҧ thao dùng và liӅu lѭӧng Formalin dùng ÿӇ tҳm cho cá;

V. Yêu cҫu vӅ ÿánh giá kӃt quҧ hӑc tұp
5.1. Bài 1: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh sinh vұt bám ӣ tôm , cua nuôi
nѭӟc lӧ mһn
Tiêu chí ÿánh giá Cách thӭc ÿánh giá
- KiӃn thӭc ÿһc ÿiӇm môi trѭӡng,
hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn
KiӇm tra bҵng cách ÿһt câu
hӓi
- Khҧ năng vұn dөng kiӃn thӭc vào
xác ÿӏnh yӃu tӕ gây bӋnh sinh vұt bám cho
tôm, cua
KiӇm tra kӃt quҧ bҵng cách
thӵc hành
- Mӭc ÿӝ nhanh nhҥy trong công viӋc Theo dõi quá thӵc hiӋn công
viӋc
5.2. Bài 2: Chҭn ÿoán nhanh và trӏ bӋnh sán lá ÿѫn chӫ ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ
mһn
Tiêu chí ÿánh giá Cách thӭc ÿánh giá
- KiӃn thӭc ÿһc ÿiӇm môi trѭӡng,
hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn
KiӇm tra bҵng cách ÿһt câu
hӓi
- Khҧ năng vұn dөng kiӃn thӭc vào
xác ÿӏnh yӃu tӕ gây bӋnh sán lá ÿѫn chӫ ӣ
cá nuôi nѭӟc lӧ mһn
KiӇm tra kӃt quҧ bҵng cách

thӵc hành
- Mӭc ÿӝ nhanh nhҥy trong công viӋc Theo dõi quá thӵc hiӋn công
viӋc
5.3. Bài 3: Chҭn ÿoán và trӏ bӋnh trùng mӓ neo ӣ cá nuôi nѭӟc lӧ
mһn
Tiêu chí ÿánh giá Cách thӭc ÿánh giá
- KiӃn thӭc ÿһc ÿiӇm môi trѭӡng,
hoҥt ÿӝng cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn
KiӇm tra bҵng cách ÿһt câu
hӓi
- Khҧ năng vұn dөng kiӃn thӭc vào
xác ÿӏnh trùng mӓ neo gây bӋnh ӣ cá
KiӇm tra kӃt quҧ bҵng cách
thӵc hành
- Mӭc ÿӝ nhanh nhҥy trong công viӋc Theo dõi quá thӵc hiӋn công
viӋc