Giáo trình mô đun: Chuẩn bị lắp ráp ngư cụ - Phần 1

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN







GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
CHUẨN BỊ LẮP RÁP NGƯ CỤ

Mã số: MĐ 01
NGHỀ: LẮP RÁP VÀ SỬA CHỮA NGƯ CỤ
Trình độ: Sơ cấp nghề










Hà Nội, năm 2012


1

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN:
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể
được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
MÃ TÀI LIỆU: MĐ 01




2


LỜI GIỚI THIỆU

Ở nước ta hiện nay nghề khai thác, đánh bắt hải sản đóng một vai trò hết
sức quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Để đáp ứng nhu
cầu phát triển ngày càng cao của khoa học kỹ thuật, nhiệm vụ lắp ráp và sửa
chữa ngư cụ có tính chất quyết định đến hiệu quả khai thác, đánh bắt hải sản. Vì
vậy ở các địa phương có nghề cá cũng như các cơ sở đào tạo cần thiết phải đào
tạo lực lượng lao động có tay nghề lắp ráp và sửa chữa ngư cụ thành thạo, nhằm
đáp ứng với tình hình thực tế của nghề cá.
Dựa trên cơ sở đề án: “ Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm
2020 của Thủ tướng Chính phủ”. Chương trình dạy nghề “Lắp ráp và sửa chữa
ngư cụ”do tập thể giáo viên ngành Khai thác hàng hải Thủy sản thuộc khoa
Công nghệ Thủy sản, trường Cao đẳng nghề Thủy sản Miền Bắc biên soạn.
Chương trình đào tạo đã tổ hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề thành
5 mô đun, trên cơ sở sơ đồ phân tích nghề DACUM và bộ phiếu phân tích công
việc.

Bộ giáo trình đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, cập
nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sản xuất trên biển tại các địa
phương. Bộ giáo trình gồm 5 quyển:
1) Giáo trình mô đun Chuẩn bị lắp ráp ngư cụ
2) Giáo trình mô đun Lắp ráp áo lưới
3) Giáo trình mô đun Lắp ráp áo lưới với dây giềng
4) Giáo trình mô đun Lắp ráp lưới với phụ tùng
5) Giáo trình mô đun Sửa chữa và bảo quản ngư cụ
Giáo trình Chuẩn bị lắp ráp ngư cụ giới thiệu khái quát về các khâu chuẩn
bị cho lắp ráp ngư cụ đảm bảo kỹ thuật. Nội dung được phân bổ giảng dạy trong
thời gian 104 giờ và bao gồm 6 bài:
Bài 1: Chuẩn bị mặt bằng lắp ráp ngư cụ
Bài 2: Chuẩn bị dụng cụ và bản vẽ
Bài 3: Chuẩn bị dây giềng
Bài 4: Chuẩn bị phao, chì và phụ tùng
Bài 5: Chuẩn bị chỉ lưới
Bài 6: Chuẩn bị lưới tấm

Để hoàn thiện bộ giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ đạo, hướng
dẫn của Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT; Tổng cục dạy nghề -
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Sự hợp tác, giúp đỡ của Trung tâm
Khuyến ngư Quốc gia, Chi cục bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản Hải phòng, Viện
nghiên cưú Hải sản Hải phòng và một số đơn vị khác v.v Đồng thời chúng tôi
cũng nhận được các ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật của
các Viện, Trường, cơ sở nghề cá, Ban Giám Hiệu và các thầy cô giáo Trường


3

Cao đẳng nghề thuỷ sản Miền Bắc. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ
Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục dạy nghề, Ban lãnh đạo
các Viện, Trường, các cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các
thầy cô giáo đã tham gia đóng góp nhiều ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi
để hoàn thành bộ giáo trình này.
Bộ giáo trình là cơ sở cho các giáo viên soạn bài giảng để giảng dạy, là tài
liệu nghiên cứu và học tập của học viên học nghề “Lắp ráp và sửa chữa ngư cụ”.
Các thông tin trong bộ giáo trình có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế và tổ
chức giảng dạy các mô đun một cách hợp lý. Giáo viên có thể vận dụng cho phù
hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong quá trình dạy học.
Bộ giáo trình chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, Ban chủ nhiệm và
các tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các
cán bộ kỹ thuật, các đồng nghiệp để giáo trình hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Tham gia biên soạn:

1- Đỗ Văn Nhuận (Chủ biên)
2- Đỗ Ngọc Thắng
3- Lê Trung Kiên



4


MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU 2
MÔ ĐUN CHUẨN BỊ LẮP RÁP NGƯ CỤ 6
Bài 1: Chuẩn bị mặt bằng lắp ráp ngư cụ 6

A. Giới thiệu quy trình 7
B. Các bước tiến
hành 7
1. Xác định vị trí mặt bằng 7
1.1. Mặt bằng ngoài trời 7
1.2. Mặt bằng trong nhà xưởng 8
2. Chuẩn bị nhà xưởng 8
3. Sắp xếp trang thiết bị trong xưởng 8
3.1. Thiết bị làm dây 8
3.2. Thiết bị kéo căng dây giềng và lưới 11
3.2. Sắp xếp thiết bị làm dây 12
C. Câu hỏi 12
D. Ghi nhớ 12
Bài 2: Chuẩn bị dụng cụ và bản vẽ 12
A. Giới thiệu quy trình 13
B. Các bước tiến hành 13
1. Xác định chủng loại dụng cụ 13
1.1. Chuẩn bị dụng cụ làm lưới 13
1.2. Chuẩn bị dụng cụ để làm dây giềng 16
2. Sắp xếp dụng cụ làm lưới, làm dây 18
3. Chuẩn bị các bản vẽ ngư cụ 19
3.1. Chuẩn bị các bản vẽ thiết kế ngư cụ 19
3.2. Sắp xếp các bản vẽ thiết ngư cụ 38
C. Bài tập thực hành 38
D. Ghi nhớ 39
Bài 3: Chuẩn bị dây giềng 40
A. Giới thiệu quy trình 40
B. Các bước tiến hành 40
1. Chọn chủng loại dây giềng 40
1.1. Cấu tạo của dây 40

1.2. Vật liệu làm dây 41
2. Xác định kích thước dây giềng 44
2.1. Lấy dây ra khỏi cuộn không bị rối 44
2.2. Kích thước dây 46
3. Tạo khuyết các loại dây giềng 47
3.1. Cách buộc đầu dây giềng 47
3.2. Cách đấu khuyết đầu dây giềng 47
3.3. Cách đấu khuyết đầu dây cáp 49
3.4. Đấu nối hai đầu dây 49
4. Sắp xếp các loại dây giềng 52
C. Bài tập thực hành 54
D. Ghi nhớ 54
Bài 4: Chuẩn bị phao, chì và phụ tùng 54
A. Giới thiệu quy trình 54
B. Các bước tiến hành 54
1. Chuẩn bị các loại phao 54
1.1. Phao lưới kéo 54


5


1.2. Phao lưới vây 56
1.3.Phao lưới rê 57
2. Chuẩn bị các loại chì 57
2.1. Chì lưới kéo 57
2.2. Chì lưới vây 59
2.3. Chì lưới chụp mực 61
2.4. Chì lưới rê 62
3. Chuẩn bị các loại phụ tùng 63

3.1. Phụ tùng lưới kéo 63
3.2. Phụ tùng lưới vây 64
3.3. Phụ tùng lưới chụp mực 65
3.3. Phụ tùng của nghề câu 65
4. Kiểm tra, sắp xếp phao, chì và phụ tùng 66
C. Bài tập thực hành 66
D. Ghi nhớ 66
Bài 5: Chuẩn bị chỉ lưới 66
A. Giới thiệu quy trình 66
B. Các bước tiến hành 67
1. Chọn chủng loại chỉ đan lưới 67
1.1 Sợi và chỉ dùng trong nghề cá 67
1.2. Chỉ lưới dùng trong nghề cá 67
2. Chọn chỉ đan lưới 69
3. Chọn chỉ ghép và dây ghép 73
4. Sắp xếp và bảo quản chỉ đan lưới, chỉ ghép và dây ghép 75
C. Bài tập thực hành 77
D. Ghi nhớ 77
Bài 6: Chuẩn bị lưới tấm 77
A. Giới thiệu quy trình 77
B. Các bước tiến hành 77
1. Chọn chủng loại lưới tấm 77
1.1. Đặc điểm của lưới tấm dùng trong nghề cá 78
1.2. Kết cấu lưới tấm 79
2. Dự trù lưới tấm 83
2.1. Cách tính diện tích lưới tấm 83
2.2. Cách tính trọng lượng tấm lưới 83
2.3. Dự trù lưới tấm cho một số nghề thông dụng 83
3. Sắp xếp và bảo quản lưới tấm 85
C. Bài tập thực hành 85

D. Ghi nhớ 85
HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 85
IV. Hướng dẫn thực hiện bài tập, bài thực hành 86


6



MÔ ĐUN CHUẨN BỊ LẮP RÁP NGƯ CỤ
Mã số mô đun: MĐ 01

Giới thiệu mô đun
Mô đun Chuẩn bị lắp ráp ngư cụ là mô đun chuyên môn nghề, mang tính
tích hợp giữa kiển thức và và kỹ năng thực hành chuẩn bị lắp ráp ngư cụ. Nội
dung mô đun này trình bày khái quát về công tác chuẩn bị cho việc lắp ráp ngư
cụ; thực hiện việc chuẩn bị nhà xưởng, dụng cụ và các bản vẽ ngư cụ cũng như
vật tư cần thiết có liên quan. Mô đun được kết cấu qua các bài dạy tích hợp giữa
lý thuyết vả thực hành, chủ yếu là thực hành. Học xong mô đun này, học viên có
những kiến thức cơ bản về các bước chuẩn bị cho lắp ráp ngư cụ thông dụng.
+ Hiểu được các tiêu chuẩn của vị trí lắp ráp ngư cụ;
+ Hiểu được các bản vẽ thiết kế ngư cụ và chủng loại dụng cụ;
+ Biết cách chọn chủng loại dây giềng;
+ Biết cách chọn chủng loại phao, chì và phụ tùng;
+ Biết cách chọn chỉ lưới và lưới tấm.
+ Xác định vị trí lắp ráp ngư cụ hợp lý;
+ Đọc hiểu được các bản vẽ thiết kế ngư cụ và chủng loại dụng cụ;
+ Lựa chọn được dây giềng, phao, chì và phụ tùng;
+ Chuẩn bị được lưới tấm, chỉ đan lưới, chỉ ghép và dây ghép.
- Thái độ: Rèn luyện tính thận trọng, chính xác, nghiêm túc, tuân thủ theo

quy định.

Bài 1: Chuẩn bị mặt bằng lắp ráp ngư cụ

Mục tiêu:
- Hiểu được điều kiện cần thiết của vị trí lắp ráp ngư cụ;
- Mô tả được vị trí lắp ráp ngư cụ;
- Sắp xếp được các trang, thiết bị trong xưởng lắp ráp ngư cụ
- Tuân thủ các nguyên tắc, sáng tạo, thận trọng.


7


A. Giới thiệu quy trình
Để lắp ráp và sửa chữa ngư cụ đảm bảo chất lượng tốt, một khâu không thể
thiếu được là công tác chuẩn bị cho việc lắp ráp ngư cụ. Đó là công việc phải
chuẩn bị tất cả những vật tư, trang thiết bị, bản vẽ và dụng cụ cần thiết. Muốn
vậy ta có thể thực hiện các công việc đó theo quy trình sau:

B. Các bước tiến hành
1. Xác định vị trí mặt bằng
1.1. Mặt bằng ngoài trời
- Mặt bằng ngoài trời phải thoả mãn về chiều dài và chiều rộng để có thể
lắp ráp những ngư cụ quy mô lớn như lưới kéo, lưới vây, lưới chụp mực…
- Mặt bằng ngoài trời chỉ thực hiện được khi thời tiết bình thường, không có
mưa, gió lớn, không ảnh hưởng tới sức khoẻ người lao động.


Hình 1.1.Mặt bằng ngoài trời

8


1.2. Mặt bằng trong nhà xưởng
- Mặt bằng trong nhà xưởng phải thoả mãn về diện tích tối thiểu là 30 m
2

đến 60 m
2
để có thể lắp ráp được tất cả các loại ngư cụ.
- Nền nhà xưởng phải cao ráo, trám xi măng hoặc lát gạch, có độ dốc để
thoát nước.
2. Chuẩn bị nhà xưởng
- Nhà xưởng phải lợp bằng ngói, có cửa sổ thông gió, có hệ thống quạt và
đủ ánh sáng…
- Có diện tích thoả mãn vị trí để sắp xếp các thiết bị và dụng cụ trong nhà
xưởng, đồng thời đáp ứng đủ chỗ làm việc cho người lao động
- Đảm bảo điều kiện làm việc an toàn cho người lao động
- Thuận tiện cho việc vận chuyển vật tư và giao nhận sản phẩm
- Có hệ thống phòng chống cháy nổ theo tiêu chuẩn
- Không gây ô nhiễm môi trường


Hình 1.2. Nhà xưởng để lắp ráp ngư cụ
3. Sắp xếp trang thiết bị trong xưởng
3.1. Thiết bị làm dây
Các loại dây giềng trong nghề cá, để cho phù hợp với từng loại nghề người

ta thường phải xe lại, cuốn bằng chỉ lưới hoặc bện lại với cácc dây giềng khác để
cho dường kính lớn hơn. Vì vậy mà trrong các nhà xưởng lắp ráp ngư cụ được
bố trí các thiết bị làm dây sau:


9



Hình 1.3. Máy xe dây giềng


Hình 1.4. Máy xe dây giềng tổng hợp



10



Hình 1.5. Máy quấn chỉ lưới vào dây cáp

Dây cáp sau khi quấn chỉ lưới được cuộn vào tang chứa


11



3.2. Thiết bị kéo căng dây giềng và lưới

Hình 3.3.Thiết bị dùng để kéo căng dây giềng và lưới



12







Hình 3.4 Pa lăng xích dùng để căng lưới và dây giềng

3.2. Sắp xếp thiết bị làm dây
Tất cả các thiết bị làm dây đều được sắp xếp một cách có khoa học trong
nhà xưởng sao cho tận dụng được diện tích nhà xưởng, không ảnh hưởng đến
các công việc khác và thuận tiện trong khi sử dụng.
C. Câu hỏi
Câu hỏi 1: Nêu các điều kiện cần thiết khi chọn mặt bằng lắp ráp ngư cụ
Câu hỏi 2: Hãy nêu cách sắp xếp các trang thiết bị trong nhà xưởng.
D. Ghi nhớ
- Các điều kiện để xác định vị trí mặt bằng và nhà xưởng
- Cách sắp xếp các thiết bị trong nhà xưởng

Bài 2: Chuẩn bị dụng cụ và bản vẽ
Mục tiêu:
- Hiểu được các bản vẽ thiết kế ngư cụ;

- Chuẩn bị được các công việc theo các bản vẽ thiết kế ngư cụ;


13


- Sắp xếp được các loại dụng cụ để lắp ráp ngư cụ;
- Chuẩn xác, tỷ mỷ, thận trọng, nghiêm túc học tập.
A. Giới thiệu quy trình
Để chuẩn bị được dụng cụ và các bản vẽ thiết kế ngư cụ, ta phải xác định
được chủng loại dụng cụ dùng để lắp ráp ngư cụ cũng như các bản vẽ thiết kế
ngư cụ, sau đó sắp xếp dụng cụ và bản vẽ có thứ tự để thuận tiện cho việc lắp
ráp ngư cụ. Ta có thể tiến hành công tác chuẩn bị theo sơ đồ sau:


B. Các bước tiến hành
1. Xác định chủng loại dụng cụ
Để tiến hành lắp ráp ngư cụ ta cần phải chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần
thiết tối thiểu cho số người tham gia lắp ráp ngư cụ các loại và dụng cụ dự
phòng khi hư hỏng, mất mát. Vì thế ta phải chuẩn bị các dụng cụ sau đây:
1.1. Chuẩn bị dụng cụ làm lưới
Dụng cụ làm lưới thường được chuẩn bị đầy đủ, đa dạng về kích cỡ, đáp
ứng thoả mãn cho các công việc của các bản vẽ thiết kế ngư cụ, đồng thời đảm
bảo đủ cho số người lao động hiện có và dự phòng hư hỏng. Dụng cụ làm lưới
bao gồm: ghim, cữ, dao, kéo, thước đo và cân theo các hình vẽ dưới đây:


14

Hình 2.1. Ghim đan lưới các loại


Hình 2.2. Cữ đan lưới các loại


15






Hình 2.3. Dao, kéo các loại để làm lưới




Hình 2.4. Thước đo đường kính và chiều dài dây các loại

Trong quá trình dự trù vật tư để lắp ráp
ngư cụ ta cần phải tính toán đúng và đủ
lượng tiêu hao vật tư cần thiết cho một
ngư cụ đang lắp ráp.



Hình 2.5. Cân vật tư các loại

16



1.2. Chuẩn bị dụng cụ để làm dây giềng
Dụng cụ làm dây giềng bao gồm các loại búa, dao, kéo, dùi sắt, đục sắt và
khuyên sắt…



Hình 2.6. Búa gỗ và dao, kéo
Hình 2.7.
Dùi sắt dùng để đấu dây c
áp




Hình 2.8. Búa, cưa sắt Hình 2.9. Búa cao su



17

Hình 2.10. Rìu, đục sắt các loại để chặt dây cáp






Hình 2.11. Khuyên kim loại để tạo khuyết đầu dây giềng


Hình 2.12. Kìm các loại


18


2. Sắp xếp dụng cụ làm lưới, làm dây
Tất cả các dụng cụ làm lưới, làm dây nói trên cần được sắp xếp một cách có
thứ tự, thuận tiện trong quá trình sử dụng và bảo quản. Vì thế mà dụng cụ phải
được đặt trên các kệ gỗ hoặc giá cố định trong nhà xưởng.




Hình 2.13. Kệ để dụng cụ trong nhà xưởng




19

3. Chuẩn bị các bản vẽ ngư cụ
3.1. Chuẩn bị các bản vẽ thiết kế ngư cụ
Các bản vẽ thiết kế ngư cụ là các bản vẽ thể hiện tổng chiều dài nằm
ngang của ngư cụ. Tuỳ theo tùng loại ngư cụ mà các bản vẽ thể hiện như: lưới
vây, lưới rùng và lưới rê phụ thuộc vào chiều dài của giềng phao và chiều cao
phụ thuộc hoàn toàn vào độ căng của lưới. Trong trường hợp lưới rê có giềng
biên, chiều sâu được vẽ theo chiều dài của giềng biên. Độ rộng của các tấm lưới
hoặc các phần của lưới kéo được vẽ theo một nửa độ kéo căng theo chiều rộng
của lưới, chiều sâu hoặc dài theo hoàn toàn độ căng của lưới. Một số loại ngư cụ
khai thác được đưa ra theo các sơ đồ hoặc bản vẽ tổng thể với các kích thước
được áp dụng. Các bản vẽ thiết kế ngư cụ bao gồm:
a. Bản bẽ tổng thể
Các bản vẽ tổng thể của ngư cụ gồm các thiết bị của một ngư cụ hoàn chỉnh
và vẽ các kết cấu chi tiết từng phần không tính theo tỷ lệ, nhưng các kích thước
chính vẫn được đưa ra. Sau đây là bản vẽ tổng thể của một số ngư cụ:
* Bản vẽ tổng thể lưới kéo
Bản vẽ tổng thể của lưới kéo thể hiện cấu tạo tổng quát của lưới kéo thông
qua các bản vẽ dưới dây:

Hình 2.14. Hình dạng lưới kéo


20

21





Hình 2.15. Cấu tạo tổng quát của lưới kéo


* Bản vẽ tổng thể lưới vây
Bản vẽ tổng thể của lưới vây thể hiện cấu tạo tổng quát của lưới vây
thông
qua bản vẽ dưới dây:



22



Hình 2.16. Bản vẽ tổng thể của lưới vây
Chú thích:
1. Phao đầu tùng
6. Dây đầu cánh
11. Chì
2. Giềng rút biên đầu tùng
7. Dây cáp rút
12. Khoá xoay
3. Phao én

8. Dây tam giác biên
đầu cánh
13. Vòng khuyên chính
4. Giềng phao
9. Vòng khuyên biên
đầu cánh
14. Dây tam giác biên
đầu tùng
5. Giềng rút biên đầu cánh
chính
10. Giềng chì
15. Vòng khuyên biên
đầu tùng
* Bản vẽ tổng thể nghề câu



23




Hình 2.17. Bản vẽ tổng thể nghề câu


* Bản vẽ tổng thể lưới chụp mực



24

Hình 2.18. Bản vẽ tổng thể lưới chụp mực