Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất từ thực tiễn huyện bảo thắng, tỉnh lào cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ
NGÀNH: LUẬT KINH TẾ

PHÁP LUẬT VỀ THU HỒI GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN
SỬ DỤNG ĐẤT, QUYỀN SỞ HỮU NHÀ Ở VÀ TÀI SẢN
GẮN LIỀN VỚI ĐẤT TỪ THỰC TIỄN HUYỆN BẢO THẮNG
TỈNH LÀO CAI

PHẠM THỊ THU HẰNG

HÀ NỘI - NĂM 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ
PHÁP LUẬT VỀ THU HỒI GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN
SỬ DỤNG ĐẤT, QUYỀN SỞ HỮU NHÀ Ở VÀ TÀI SẢN
GẮN LIỀN VỚI ĐẤT TỪ THỰC TIỄN HUYỆN BẢO THẮNG
TỈNH LÀO CAI

PHẠM THỊ THU HẰNG
NGÀNH: LUẬT KINH TẾ
MÃ SỐ: 8380107

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. PHẠM THỊ HƢƠNG LAN

HÀ NỘI - NĂM 2021


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu khoa học của tơi trong q
trình học tập tại trƣờng. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn do tơi tự tìm
hiểu trong q trình học tập của tơi. Các kết quả trong cơng trình nghiên cứu
của tơi đƣợc phân tích một cách trung thực, khách quan phù hợp với thực tiễn.
Các kết quả cơng trình nghiên cứu của tơi chƣa từng đƣợc cơng bố ở các cơng
trình nghiên cứu khác.
Hà Nội, ngày 25 tháng 12 năm 2020
Tác giả luận văn

Phạm Thị Thu Hằng


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

UBND tỉnh

Ủy ban nhân dân tỉnh

UBND huyện

Ủy ban nhân dân huyện


LỜI CẢM ƠN
Việc hoàn thành luận văn thạc sĩ của em bên cạnh nỗ lực cố gắng của

bản thân còn có sự chỉ bảo của thầy cơ trong suốt thời gian học tập nghiên
cứu luận văn thạc sĩ.
Em xin chân thành biết ơn các thầy cô giáo của trƣờng Đại học Mở Hà
Nội đã tâm huyết truyền đạt những kiến thức q báu cho em trong q trình
học tập nghiên cứu tại trƣờng. Đặc biệt em chân thành bày tỏ lịng biết ơn đến
cơ giáo TS. Phạm Thị Hƣơng Lan đã tận tình hƣớng dẫn em nghiên cứu và
hồn thành luận văn.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, các anh chị và các
bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tơi rất nhiều trong suốt q trình học tập,
nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh.

Tác giả luận văn

Phạm Thị Thu Hằng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
LỜI CẢM ƠN
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................ 1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài ...................................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................ 5
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................. 5
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ........................................ 6
6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận văn..................................................... 7
7. Kết cấu của luận văn ................................................................................. 7
CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THU
HỒI GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT, QUYỀN SỞ HỮU

NHÀ Ở VÀ TÀI SẢN GẮN LIỀN VỚI ĐẤT ............................................... 8
1.1. Lý luận pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ........................................ 8
1.1.1. Khái niệm pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ........................................................8
1.1.2. Nguyên tắc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ......................................................................11
1.1.3. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất .................................13
1.1.4. Những yếu tố tác động đến pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất ...................................14
1.2. Cơ cấu về nội dung của pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ................ 17
1.3. Quá trình hình thành và phát triển của pháp luật về thu hồi giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền
với đất ......................................................................................................... 19


KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 21
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG
PHÁP LUẬT VỀ THU HỒI GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG
ĐẤT, QUYỀN SỞ HỮU NHÀ Ở VÀ TÀI SẢN GẮN LIỀN VỚI ĐẤT
TẠI HUYỆN BẢO THẮNG, TỈNH LÀO CAI .......................................... 22
2.1. Thực trạng pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất hiện nay ............... 22
2.1.1. Quy định đối với trƣờng hợp thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ......................................22
2.1.2. Quy định về thẩm quyền thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ...............................................24
2.1.3. Quy định trình tự, thủ tục thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ...............................................24
2.1.4. Quy định về xử lý trƣờng hợp không thu hồi đƣợc giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất......................27
2.1.5. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ......................................29
2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất tại huyện Bảo
Thắng, tỉnh Lào Cai .................................................................................. 32
2.2.1. Đặc điểm tình hình tự nhiên, kinh tế, xã hội .....................................32
2.2.2. Công tác quản lý đất đai và tình hình thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất tại huyện Bảo Thắng,
tỉnh Lào Cai ..............................................................................................................39
2.2.3. Thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về thu hồi giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ......41
2.3. Kết quả của việc áp dụng pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất tại
huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ............................................................... 61


2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc của việc áp dụng pháp luật về thu hồi giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
huyện Bảo Thắng tỉnh Lào Cai ...............................................................................61
2.3.2. Những khó khăn, vƣớng mắc trong thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất tại huyện Bảo Thắng,
tỉnh Lào Cai ..............................................................................................................64
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 68
CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ THU HỒI
GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT, QUYỀN SỞ HỮU
NHÀ Ở VÀ TÀI SẢN GẮN LIỀN VỚI ĐẤT ............................................. 69

3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ........................... 69
3.2. Giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất và nâng cao
hiệu quả áp dụng pháp luật trên địa bàn huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ...... 72
3.2.1. Giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất......................72
3.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trên địa bàn huyện
Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .........................................................................................74
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 78
KẾT LUẬN .................................................................................................... 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 81


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Với chức năng quản lý đất đai Nhà nƣớc có quyền cơng nhận quyền sử
dụng đất, giao đất, cho thuê đất, cấp và thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất là một trong
những biện pháp quản lý quan trọng nhằm bảo vệ quyền sở hữu toàn dân đối với
đất đai mà Nhà nƣớc có vai trị là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.
Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
gắn liền với đất luôn là vấn đề phức tạp vì là cơ sở pháp lý làm thay đổi, chấm dứt
quyền sử dụng đất của ngƣời sử dụng đất. Luật Đất đai năm 1993, Luật Đất đai
năm 2003 và hàng loạt các văn bản hƣớng dẫn thi hành thƣờng xuyên đƣợc
sửa đổi, bổ sung thay thế cho phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn song do sự
phát triển nhanh chóng của tình hình kinh tế, xã hội nên nhiều quy định của
các văn bản này khơng cịn phù hợp để việc quản lý và sử dụng đất. Đáp ứng
yêu cầu thời kỳ đẩy mạnh và phát triển toàn diện Luật Đất đai năm 2013 đã

sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hơn về việc quản lý và sử dụng đất trong đó
có các quy định về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Luật Đất đai năm 2013 đang đƣợc các cấp, các
ngành và địa phƣơng triển khai thực hiện trong thời gian qua. Tìm hiểu các
quy định về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và
tài sản gắn liền với đất là cần thiết nhằm thực hiện có hiệu quả việc thực hiện
của các quy định pháp luật trong thực tiễn và khắc phục các khó khăn và
vƣớng mắc trong thời gian tới.
Bảo Thắng là một huyện biên giới cửa ngõ của tỉnh Lào Cai. Phía Bắc
giáp huyện Hà Khẩu (Vân Nam - Trung Quốc) với đƣờng biên giới dài 15km;
phía đơng và đơng bắc giáp giới với huyện Bắc Hà và Mƣờng Khƣơng; Phía
nam giáp huyện Bảo Yên và Văn Bàn; phía tây giáp huyện Sa Pa và tây bắc
1


giáp thành phố Lào Cai. Dải đất này từ thời Hùng Vƣơng thuộc đất Tây Âu
của Thục Phán, thời Bắc Thuộc là châu Cam Đƣờng quận Giao Chỉ, đến đời
Lý thuộc Châu Đăng, đời Trần thuộc Quy Hoá. Từ thời nhà Lê đến khi thực
dân Pháp chiếm đóng (1428 - 1886), Bảo Thắng thuộc châu Thuỷ Vĩ, phủ
Quy Hoá, tỉnh Hƣng Hố. Ngày nay, Bảo Thắng với diện tích trên 69 nghìn
ha và trên 106 nghìn nhân khẩu. Tồn huyện có 17 dân tộc anh em chung
sống ở 195 thơn, tổ dân phố thuộc 11 xã và 3 thị trấn.
Thực hiện quy định của Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản
hƣớng dẫn thi hành huyện Bảo Thắng đã thực hiện quản lý đất đai đạt hiệu
quả khá tốt. Tuy nhiên việc thi hành pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa
bàn huyện cịn gặp nhiều khó khăn, thách thức bởi vì thực tiễn thực hiện
việc khai thác và sử dụng đất của các cá nhân, hộ gia đình, tổ chức trên địa
bàn huyện cịn mang tính tự phát, tự khai hoang ,khoanh vùng và sử dụng
chuyển mục đích trái phép.... điều này ảnh hƣởng đến việc duy trì ổn định

tình hình chính trị, trật tự địa bàn huyện phát sinh các tranh chấp, khiếu nại
về đất đai. Để góp phần ổn định chính trị, trật tự an tồn xã hội và nâng cao
hiệu quả quản lý đất đai trên địa bàn huyện Bảo Thắng thì việc nghiên cứu
một cách hệ thống đầy đủ pháp luật về đất đai nói chung và các quy định
về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản gắn liền với đất riêng từ thực tiễn huyện Bảo Thắng, Tỉnh Lào Cai
nhằm rút ra các bài học kinh nghiệm là việc làm có ý nghĩa. Vì vậy, học
viên lựa chọn đề tài: “ Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất từ thực tiễn huyện Bảo
Thắng, Tỉnh Lào Cai” làm luận văn thạc sĩ luật học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
gắn liền với đất tác động trực tiếp đến lợi ích của ngƣời bị thu hồi đất, nhà
2


đầu tƣ, Nhà nƣớc... Chính vì vậy, trong thời gian gần đây đã nhận đƣợc sự
quan tâm của nhiều chủ thể trong xã hội. Qua tìm hiểu trong thời gian gần
đây, tác giả thấy rằng có một số sách báo, cơng trình nghiên cứu vấn đề này
cả về lý luận và thực tiễn liên quan nhƣ sau:
Hà Chi (2019), Những trường hợp bị thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất theo pháp luật, Tạp chí Tịa án. Trong cơng trình nghiên cứu tác giả đã
phân tích khá cụ thể những trƣờng hợp bị thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất theo pháp luật và những bất cập cả về quy định pháp luật cũng nhƣ thực tiễn
đang đặt ra. Trên cơ sở đó tác giả đã có những kiến nghị nhằm hồn thiện pháp
luật về đất đai nói chung và pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất nói riêng trong thời gian tới.
Đồng tác giả Nguyễn Thùy Trang, Võ Văn Bình ( 2019), Quyền khởi kiện,
căn cứ thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Tạp chí Tịa án. Trên cơ sở
những vụ án cụ thể tác giả đã phân tích những vấn đề pháp lý đặt ra trong tố tụng

dân sự và những điều kiện để thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp.
Tác giả đã đƣa ra các kiến nghị có giá trị tham khảo trong việc nghiên cứu và xây
dựng pháp luật trong thời gian tới.
Nhật Minh ( 2020), Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: Hiểu sao
cho đúng, Tạp chí Tài chính. Bài viết đã phân tích về trƣờng hợp thu hồi lại
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do cấp không đúng thẩm quyền, khơng
đúng đối tƣợng, khơng đủ diện tích, khơng đủ điều kiện đƣợc cấp, khơng
đúng mục đích, nguồn gốc theo quy định, trừ trƣờng hợp ngƣời sử dụng đất
đó đã chuyển quyền sử dụng đất cho ngƣời khác theo quy định của pháp luật
đất đai từ thực tiễn áp dụng có cách hiểu khác nhau nên cần pháp luật quy
định sửa đổi và hƣớng dẫn cụ thể.
Phạm Thị Hƣơng Lan ( chủ biên) ( 2018), Bình luận khoa học Luật Đất
đai năm 2013. Trong cơng trình này, tác giả đã bình luận khoa học những quy

3


định của Luật Đất đai năm 2013 trong đó có các quy định về thu hồi giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất.
Nguyễn Thị Tâm (2014), Pháp luật về thu hồi đất trong việc giải quyết
mối quan hệ giữa nhà nước, nhà đầu tư và người có đất bị thu hồi, luận văn
thạc sĩ luật học, do TS. Trần Quang Huy hƣớng dẫn. Trong nội dung luận văn
đề cập đến thu hồi đất những có liên quan đến thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất trong mối quan hệ giữa nhà nƣớc, nhà đầu tƣ và ngƣời có đất bị
thu hồi.
Nguyễn Minh Tuấn (năm 2013), “Thu hồi đất vì mục đích kinh tế ở Việt
Nam hiện nay”, Luận văn thạc sĩ; Phạm Thu Thùy " Pháp luật về bồi thường
khi Nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam" Luận án tiến sỹ (năm 2014)... Trong
nội dung luận văn đề cập đến thu hồi đất những có liên quan đến giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất và thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi

tiến hành thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ tại địa phƣơng trong
thời gian qua.
Trần Thị Ngà (2014), Pháp luật về hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất
nông nghiệp qua thực tiễn thi hành tại thành phố Phủ Lý - tỉnh Hà Nam, luận
văn thạc sĩ luật học, PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến hƣớng dẫn.
Đào Trung Chính, Đặng Hùng Võ và Nguyễn Thanh Trà,“Đánh giá thực
tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư theo quy định
của pháp luật”, cơng trình ghiên cứu này thực hiện tại 3 thành phố: Hà Nội, Đà
Nẵng, Hồ Chí Minh và đã đánh giá về chuyển đổi đất đai, thu hồi đất, những
vấn đề về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất..... Tạp chí Khoa học và
Phát triển 2013, số 3.
Có thể thấy các cơng trình nói trên đã nghiên cứu trên nhiều khía cạnh
pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhƣng rất ít cơng trình
tập trung nghiên cứu pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Hơn nữa, cơng trình nghiên cứu
4


tại địa phƣơng miền núi trong việc áp dụng pháp luật về nội dung này một cách
chun sâu thì khơng có nhiều do đó cần thiết có cơng trình nghiên cứu chuyên
sâu về vấn đề này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu:

Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm sáng tỏ những vấn đề lý
luận và thực tiễn thực hiện các quy định về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất thơng qua việc tìm hiểu
thực tiễn tại huyện Bảo Thắng, Tỉnh Lào Cai. Từ đó, đề xuất giải pháp góp
phần hoàn thiện pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền
sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất và nâng cao hiệu quả thi hành tại địa

phƣơng.
* Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt mục đích nêu trên, luận văn có các

nhiệm vụ sau:
- Làm rõ những vấn đề lý luận pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận

quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất nhƣ khái niệm,
nguyên tắc, các yếu tố tác động, cơ cấu nội dung pháp luật...
- Phân tích, đánh giá và luận giải thực trạng pháp luật về thu hồi giấy

chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
theo Luật Đất đai năm 2013; chỉ ra những yếu kém, khó khăn, bất cập, yêu
cầu và đòi hỏi từ thực tiễn tại huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.
- Đề xuất một số định hƣớng, giải pháp góp phần hồn thiện pháp luật

về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn
liền với đất và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật tại huyện Bảo Thắng,
tỉnh Lào Cai trong thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu:
- Hệ thống các quan điểm, đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật

5


của Nhà nƣớc về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà
ở và tài sản gắn liền với đất.
- Các văn bản quy phạm pháp luật thực định về thu hồi giấy chứng nhận

quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Trong đó tập

trung đánh giá, phân tích thực trạng về pháp luật thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất; đƣa ra những
vấn đề phát sinh từ thực tiễn trong thời gian qua.
- Thực trạng việc thực hiện pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền sử

dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất tại huyện Bảo Thắng, tỉnh
Lào Cai.
* Phạm vi nghiên cứu:

Luận văn nghiên cứu các quy định pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất với thời gian
nghiên cứu từ khi có Luật Đất đai 2013 đến nay, trên phạm vi huyện Bảo
Thắng, tỉnh Lào Cai.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
* Phƣơng pháp luận
Phƣơng pháp luận nghiên cứu khoa học duy vật biện chứng và duy vật
lịch sử của Chủ nghĩa Mác- Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, quan điểm của
Đảng về xây dựng Nhà nƣớc và pháp luật trong thời kỳ đổi mới; nâng cao
hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy Nhà nƣớc nói chung và về đất đai nói
riêng để đáp ứng nhu cầu phát triển đất nƣớc một cách bền vững và văn minh.
* Phương pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp hệ thống, bình luận, phân tích đƣợc sử dụng trong

chƣơng 1 nhằm tìm hiểu một số vấn đề lý luận và pháp luật về thu hồi giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất.
- Phƣơng pháp tổng hợp, diễn giải, đánh giá, thống kê, đối chiếu...

chƣơng 2 để tìm hiểu về pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Đồng thời, đề xuất một số giải
6

pháp tích cực nhằm hồn thiện pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất.
- Phƣơng pháp bình luận, phƣơng pháp quy nạp, phƣơng pháp diễn

giải... đƣợc sử dụng tại chƣơng 3 để nghiên cứu về định hƣớng và giải pháp
hoàn thiện pháp luật cũng nhƣ nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về thu
hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền
với đất.
6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận văn
- Ý nghĩa lý luận: Luận văn góp phần hệ thống hóa, bổ sung xây dựng
luận cứ khoa học và thực tiễn của pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ở nƣớc ta.
- Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài đóng góp việc nghiên cứu vận dụng vào thực
tiễn quy định pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào
Cai và có thể nhân rộng áp dụng trên toàn quốc.
7. Kết cấu của luận văn
Tác giả bố cục luận văn gồm các phần chính sau: Mở đầu, chƣơng 1,
chƣơng2, chƣơng 3, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo.
Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về thu hồi giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
Chƣơng 2: Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về thu
hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền
với đất tại huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai
Chƣơng 3: Định hƣớng, giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả áp dụng pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền
sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất

7


CHƢƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THU
HỒI GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT, QUYỀN SỞ HỮU
NHÀ Ở VÀ TÀI SẢN GẮN LIỀN VỚI ĐẤT
1.1. Lý luận pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
1.1.1. Khái niệm pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
Công tác quản lý và sử dụng đất đai luôn đƣợc Nhà nƣớc ta chú trọng
nhằm đạt hiệu quả, tiết kiệm và đúng quy định pháp luật. Thu hồi giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ( sau đây
gọi chung là giấy chứng nhận) là một trong những nội dung quản lý đất đai của
nhà nƣớc nhằm đảm bảo trật tự và hiệu quả trong quá trình sử dụng đất.
Khái niệm về thu hồi theo từ điển tiếng Việt định nghĩa thu hồi là việc
“ thu về lại, lấy lại cái trước đó đã đưa ra, đã cấp phát hoặc bị mất vào tay kẻ
khác”1. Đối với đất đai, do quyền sở hữu đất đai thuộc về toàn dân, do Nhà nƣớc
là đại diện. Nhà nƣớc thống nhất quản lý đất đai và thực hiện các thủ tục để cấp
giấy chứng nhận cho ngƣời sử dụng đất nhằm xác lập quyền sử dụng đất hợp
pháp của họ.
Theo Từ điển Luật học do Viện Khoa học Pháp lý ( Bộ Tƣ pháp) thì
“Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: Giấy chứng nhận do cơ quan nhà nước
có thẩm quyền cấp cho người sử dụng đất để bảo hộ quyền và lợi ích hợp
pháp của người sử dụng đất”2.
Luật Đất đai năm 2013 quy định rõ hơn: Giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư
pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài

Từ điển diếng Việt (2004), NXB Đà Nẵng

Viện Khoa học Pháp lý ( 2006), Từ điển Luật học, trang 302, Nxb Tƣ pháp và Nxb Từ điển bách
khoa, Hà Nội.
1

2

8


sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất3.
Dù có nhiều quan điểm nhƣng điểm chung cho thấy giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là
chứng thƣ pháp lý do Nhà nƣớc cấp cho ngƣời sử dụng đất để công nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất của họ
là hợp pháp và là cơ sở pháp lý để thực hiện quyền của ngƣời sử dụng đất.
Qua đó cho chúng ta thấy thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là việc Nhà nước ra quyết
định hành chính để thu lại chứng thư pháp lý đã cấp cho người sử dụng đất. Lý
do để thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản khác gắn liền với đất có nhiều lý do trong đó có thể là lỗi của cơ quan nhà
nƣớc có thẩm quyền khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; có thể do lỗi
của ngƣời sử dụng đất hoặc do phải thực hiện các trƣờng hợp thu hồi đất theo
quy định của pháp luật.
Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản khác gắn liền với đất mang những đặc điểm sau đây:
Thứ nhất, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà
ở và tài sản khác gắn liền với đất xảy ra do nhiều lý do khác nhau nhƣ: thu hồi
do thực hiện các quy định về thu hồi đất dẫn đến thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; thu hồi do lỗi

của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền khi cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất; có thể do lỗi của ngƣời sử dụng đất trong quá trình sử dụng đất. Nhƣ vậy,
việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản khác gắn liền với đất xảy ra khơng chỉ có yếu tố lỗi của cơ quan nhà nƣớc
có thẩm quyền hay của ngƣời sử dụng đất do vi phạm pháp luật đất đai mà cịn
có ngun nhân từ việc quản lý, khai thác và sử dụng đất.

33

Khoản 16 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013

9


Thứ hai, việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thuộc thẩm quyền của cơ quan
Nhà nƣớc có chức năng quản lý đất đai theo quy định của pháp luật.
Thứ ba, Khi thực hiện thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì
phải đƣợc thực hiện theo quy định về trình tự, thủ tục nhằm đảm bảo đúng quy
định pháp luật và bảo vệ quyền lợi của ngƣời sử dụng đất cũng nhƣ trật tự quản
lý của Nhà nƣớc.
Thứ tư, trƣờng hợp thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì ngƣời
sử dụng đất có thể đƣợc cấp lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc bị thu
hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà Nhà nƣớc không cấp lại. Các
trƣờng hợp này phụ thuộc vào tính chất của vụ việc thu hồi giấy chứng nhận
trong trƣờng hợp nào?.
Thứ năm, việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là thu hồi chứng thƣ pháp lý đã
cấp cho ngƣời sử dụng đất và có ý nghĩa vơ cùng quan trọng đối với ngƣời
sử dụng đất.

Nhƣ vậy, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là một trong những hoạt động quản lý
nhà nƣớc về đất đai đất gắn liền với lợi ích của Nhà nƣớc nên pháp luật quy
định ngày càng cụ thể để quyền năng của Nhà nƣớc đƣợc đảm bảo thực hiện
trong việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và
tài sản khác gắn liền với đất nói riêng và trong quản lý đất đai nói chung.
Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất một là một bộ phận của pháp luật đất đai
nó bao gồm các quy phạm pháp luật đất đai do cơ quan nhà nƣớc có thẩm
quyền ban hành nhằm điều chỉnh nhóm quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực
thu hồi, cấp lại, sửa đổi, đính chính quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền
với đất. Do vậy, pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền
sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất có thể định nghĩa nhƣ sau:
10


Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất là tổng hợp các quy phạm pháp luật do
Nhà nước ban hành về nguyên tắc, đối tượng, trình tự, thủ tục thu hồi giấy
chứng nhận; thẩm quyền, tổ chức, hoạt động của cơ quan Nhà nước khi thu
hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn
liền với đất.
Qua việc phân tích pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất cho thấy đây là các quy
phạm do Nhà nƣớc ban hành nhằm điều chỉnh những quan hệ xã hội giữa một
bên là cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền và bên kia là các tổ chức, cá nhân, hộ
gia đình bị thu hồi giấy chứng nhận. Đây là nhóm quan hệ xã hội thể hiện sự
bất bình đẳng về địa vị pháp lý giữa các bên, thể hiện tính quyền uy phục tùng
với cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền trong việc ban hành mệnh lệnh thu hồi
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền

với đất.
1.1.2. Nguyên tắc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền
sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản khác gắn liền với đất liên quan đến quyền tài sản và tài sản thuộc sở hữu
của ngƣời sử dụng đất vì gắn với đất đai và tài sản trên đất, đó khơng những
là tƣ liệu sản xuất mà còn là sự gắn kết xã hội giữ Nhà nƣớc và ngƣời sử dụng
đất. Chính lẽ đó, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà
ở và tài sản khác gắn liền với đất cần phải dựa trên các nguyên tắc nhƣ sau:
Thứ nhất, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất phải trên cơ sở quy định của pháp luật
về đất đai. Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở
và tài sản khác gắn liền với đất làm phát sinh quan hệ pháp lý giữa nhà nƣớc
với ngƣời sử dụng đất phải theo đúng quy định pháp luật thuộc các trƣờng
hợp thu hồi, mục đích của việc thu hồi, thẩm quyền thu hồi, trình tự, thủ tục
11


thu hồi đối với các trƣờng hợp thu hồigiấy chứng nhận khác nhau nhƣ: thu hồi
giấy chứng nhận khi Nhà nƣớc thu hồi đất vì mục đích quốc phịng, an ninh
và thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, cơng cộng; hay
Nhà nƣớc thu hồi đất thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai và thu hồi
đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có
nguy cơ đe dọa tính mạng con ngƣời thì ngƣời sử dụng đất nộp Giấy chứng
nhận đã cấp trƣớc khi bàn giao đất cho Nhà nƣớc ( trừ trƣờng hợp cá nhân sử
dụng đất chết mà không có ngƣời thừa kế quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều
65 của Luật Đất đai); thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do cấp sai
về đối tƣợng, diện tích, địa chỉ....
Thứ hai, việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất nhằm đảm bảo trật tự quản lý đất đai

của Nhà nƣớc. Với vai trò là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý về đất
đai, Nhà nƣớc có vai trị và trách nhiệm phải đảm bảo công bằng cho ngƣời sử
dụng đất và đảm bảo lợi ích chung của xã hội. Việc thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất không
thể tùy tiện mà chỉ đƣợc thực hiện có căn cứ cho rằng do liên quan đến đất đai
bị thu hồi hoặc do lỗi của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền hay ngƣời sử
dụng đất trong quá trình sử dụng đất.
Thứ ba, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà
ở và tài sản khác gắn liền với đất phải đảm bảo công khai, minh bạch và tuân
thủ đầy đủ các quy định pháp luật. Thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là phƣơng thức thực
hiện quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai của Nhà nƣớc trên thực tế
thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
khác gắn liền với đất gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp và dễ xảy ra những
tranh chấp khiếu kiện vì đụng chạm đến lợi ích của ngƣời sử dụng đất.
Thứ tư, việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cần tiến hành cách công khai, minh bạch
12


cho ngƣời dân biết qua các hình thức nhƣ: cơng bố toàn bộ nội dung Luật Đất
đai trên các phƣơng tiện thông tin đại chúng, báo đài, cổng thông tin điện tử
của Chính phủ, của Bộ Tài ngun mơi trƣờng, trên cổng thông tin điện tử Ủy
ban nhân dân các cấp, hay lồng ghép các nội dung công bố các quy định về
thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
khác gắn liền với đất trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực
hiện đúng quy định của pháp luật.
Nguyên tắc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản gắn liền với đất là nội dung quan trọng xuyên xuốt quy định
pháp luật cũng nhƣ quá trình thực hiện thu hồi giấy chứng nhận. Việc thực

hiện pháp luật đất đai nói chung và pháp luật thu hồi giấy chứng nhận phải
đảm bảo các nguyên tắc đặt ra nhằm tuân thủ pháp luật và thực hiện hiệu quả
pháp luật.
1.1.3. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
Điều chỉnh bằng pháp luật đối với một lĩnh vực chính là cơ quan Nhà
nƣớc có thẩm quyền ban hành chính sách pháp lý cho lĩnh vực đó. Trong lĩnh
vực thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
gắn liền với đất với chức năng quản lý Nhà nƣớc đã ban hành nhiều quy định
nhằm quản lý đất đai có hiệu quả và đảm bảo sự công bằng trong sử dụng đất
cũng nhƣ chế tài pháp lý đối với hành vi vi phạm đất đai. Trong quá trình áp
dụng pháp luật trên thực tế các khiếu nại của ngƣời bị thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất vẫn thƣờng
xuyên xảy ra, ảnh hƣởng đến kinh tế, chính trị, anh ninh và xã hội. Do đó,
việc điều chỉnh pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền
sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất có ý nghĩa quan trọng cả về kinh tế,
chính trị và xã hội.
Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản gắn liền với đất là cơ sở pháp lý, là khuôn mẫu để các cơ quan
13


có thẩm quyền căn cứ vào đó để thực hiện do đó cần phải có một hệ thống
pháp luật đúng đắn, thống nhất và đồng bộ. Đồng thời các quy định cần công
khai cho mọi ngƣời biết để mọi ngƣời hiểu và tự giác thực hiện. Ngƣợc lại
nếu không làm tốt những cơng tác này thì việc thu hồi giấy chứng nhận quyền
sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất sẽ gặp nhiều khó
khăn, vƣớng mắc và khơng thể thực hiện đƣợc.
Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản gắn liền với đất thực chất là một trong những công tác quản lý

của Nhà nƣớc về đất đai trong đó các quy định tác động trực tiếp đến các tổ
chức, cá nhân có thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà
ở và tài sản gắn liền với đất do đó việc ban hành các quy định pháp luật cần rất
chặt chẽ để thực hiện và có cơ sở để giải quyết các vƣớng mắc khiếu nại, tố
cáo của ngƣời sử dụng đất.
1.1.4. Những yếu tố tác động đến pháp luật về thu hồi giấy chứng
nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất
Pháp luật chính là phƣơng tiện để Nhà nƣớc quản lý xã hội, song pháp
luật chỉ thực sự phát huy vai trò khi đƣợc thể hiện thành các quy định và đi
vào cuộc sống. Pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất nằm trong hệ thống pháp luật đất đai
nói chung và chịu sự tác động ảnh hƣởng của nhiều yếu tố, cụ thể nhƣ sau:
- Yếu tố chính trị:
Nhà nƣớc với vai trị là tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, quyền
lực đó chỉ có thể đƣợc thực hiện và có hiệu lực trên cơ sở pháp luật. Còn pháp
luật là hệ thống những quy tắc xử sự chung do Nhà nƣớc ban hành và bảo
đảm thực hiện bằng quyền lực trong xã hội. Nhƣ vậy, pháp luật chỉ phát sinh,
tồn tại và có hiệu lực khi dựa trên sức mạnh của quyền lực nhà nƣớc.
Với vai trị lãnh đạo của Đảng thì pháp luật phải thể hiện đƣợc đƣờng lối
chính sách của Đảng trong các văn bản quy phạm pháp luật. Pháp luật thể chế
14


hóa đƣờng lối, quan điểm của Đảng thành ý chí chung, ý chí của Nhà nƣớc
mà Nhà nƣớc ta là Nhà nƣớc của dân, do dân, vì dân thì pháp luật cũng thể
hiện ý chí của nhân dân.
Nhìn nhận trên lĩnh vực nghiên cứu, pháp luật thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất chịu sự tác động
của yếu tố chính trị và bộ máy nhà nƣớc. Chính sách pháp luật về đất đai ln
gắn với sở hữu tồn dân là cơ sở để xây dựng và thực hiện pháp luật về thu

hồi đất cũng nhƣ thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản trên đất. Quy định pháp luật về đất đai thuộc sở hữu toàn dân
sẽ là cơ sở để ngƣời dân đƣợc quyền làm chủ và thực hiện quyền chủ đất đai
việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài
sản trên đất chỉ đƣợc thực hiện trên cơ sở nền tảng quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó việc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản trên đất trên nguyên tắc ngƣời dân làm chủ sở hữu đất đai
cũng là yếu tố tác động trong việc công tâm, minh bạch, đẩy mạnh cải cách
hành chính của bộ máy nhà nƣớc.
- Yếu tố kinh tế:
Yếu tố kinh tế là một trong những yếu tố tác động rất lớn đến đất đai nói
chung và thu hồi đất nói riêng. Yếu tố kinh tế ảnh hƣởng đến hệ thống pháp
luật đất đai, nếu pháp luật phải ánh đúng nhu cầu của kinh tế thì sẽ thúc đẩy
kinh tế pháp triển và pháp luật đi vào cuộc sống. Ở chiều ngƣợc lại, pháp luật
đƣợc ban hành khơng phù hợp thì sẽ kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế .
Nhìn lại quá trình hình thành và phát triển của pháp luật đất đai cũng nhƣ
pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và
tài sản trên đất, có thể thấy trƣớc năm 1993 hệ thống văn bản pháp luật về đất
đai vẫn còn đơn giản, chủ yếu sử dụng quy định của văn bản dƣới luật để điều
chỉnh toàn bộ lĩnh vực đất đai; các quy định về thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất chƣa đƣợc hình

15


thành rõ ràng. Luật đất đai 2003 đã khắc phục những thiếu sót trên, quy định
cụ thể về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và
tài sản trên đất và chế định này dần đƣợc hoàn thiện trong Luật đất đai 2013.
Nhƣ vậy, trong từng giai đoạn, sự phát triển kinh tế không chỉ ảnh hƣởng tác
động đến việc xây dựng pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng

đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất mà còn ảnh hƣởng đến kết quả
thực hiện pháp luật. Quy định về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,
quyền sở hữu nhà ở và tài sản trên đất phù hợp với thực tiễn cuộc sống, nhất
là điều kiện kinh tế xã hội, tháo gỡ đƣợc khó khăn, vƣớng mắc về trình tự, thủ
tục, giải quyết đƣợc những vấn đề bức xúc của ngƣời sử dụng đất
- Yếu tố văn hóa xã hội
Trong lịch sử hình thành và phát triển, loài ngƣời đã dùng nhiều quy
phạm để điều chỉnh xã hội. Đó là quy phạm đạo đức, tập quán, tôn giáo,
truyền thống, quy phạm pháp luật...Trong chỉnh thể thống nhất là xã hội, các
quy phạm có mối liên hệ, tác động qua lại với nhau. Để quản lý xã hội hiệu
quả, cần thiết tìm kiếm những nhân tố hợp lý của các quy phạm xã hội để thể
chế hóa thành pháp luật.
Đất đai luôn đƣợc coi là tƣ liệu q giá của ngƣời dân nhất là ngƣời
nơng dân vì đó là cơng cụ để họ sinh sống nên trong trƣờng hợp họ bị thu hồi
đất dẫn đến thu hồi giấy chứng nhận thì nghĩa là tƣ liệu sản xuất thì ngƣời dân
buộc phải chuyển đổi ngành nghề, kéo theo nhiều hệ lụy trong giải quyết an
sinh xã hội, nhất là giải quyết tình trạng thất nghiệp. Những yếu tố trên tác
động trực tiếp đến kết quả thu hồi đất cho mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội,
đòi hỏi khi xây dựng và thực thi pháp luật cần tính toán, xem xét cho phù hợp.
Trƣờng hợp thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu
nhà ở và tài sản trên đất không phải thuộc trƣờng hợp bị thu hồi đất thì cũng
giúp những ngƣời sử dụng đất yên tâm trong việc sử dụng đất của mình.
Các yếu tố chính trị, kinh tế, văn hóa tác động đến pháp luật đất đai nói
16


chung và pháp luật về thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở
hữu nhà ở và tài sản trên đất nói riêng và địi hỏi pháp luật thu hồi giấy chứng
nhận từ quá trình xây dựng đến thực hiện phải đảm bảo các nguyên tắc cũng
nhƣ phù hợp với thực tiễn đặt ra.

1.2. Cơ cấu về nội dung của pháp luật thu hồi giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
Cơ cấu về nội dung của pháp luật thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất đƣợc phân thành các nhóm
quy phạm pháp luật cụ thể:
Thứ nhất, nhóm các quy phạm pháp luật về nội dung các trƣờng hợp
thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản
gắn liền với đất bao gồm: các quy định đối với các trƣờng hợp thu hồi giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất
( thu hồi giấy chứng nhận khi Nhà nƣớc thu hồi đất vì mục đích quốc phịng,
an ninh và thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, cơng
cộng; khi Nhà nƣớc thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai và thu hồi đất
do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ
đe dọa tính mạng con ngƣời; thu hồi giấy chứng nhận do cấp sai đối
tƣợng,diện tích, địa chỉ ...); quy định về căn cứ thu hồi ( căn cứ thu hồi giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất phụ thuộc vào các trƣờng hợp thu hồi khác
nhau ví dụ: căn cứ thu hồi giấy chứng nhận do thu hồi đất vì mục đích quốc
phịng, an ninh và thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia,
cơng cộng khác so với căn cứ thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khi
Nhà nƣớc thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai hay thu hồi đất do chấm
dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất..); quy định về thẩm
quyền thu hồi ....
Thứ hai, nhóm các quy phạm pháp luật về trình tự, thủ tục thu hồi. Nhóm
này bao gồm các quy định về các bƣớc tiến hành thu hồi giấy chứng nhận quyền
17