(Luận văn) quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện vạn ninh tỉnh khánh hòa theo định hướng phát triển năng lực học sinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

NGUYỄN VĂN NAM

lu
an

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN SINH HỌC

n
va

Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN

tn

to

ĐỊA BÀN HUYỆN VẠN NINH TỈNH KHÁNH HÒA

gh
p

ie

THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN

oa

nl

w

do

NĂNG LỰC HỌC SINH

d
lu

fu

n
va

an

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8140114

oi

m
ll
nh
at
z

z

Ngƣời hƣớng dẫn : PGS.TS TRẦN XUÂN BÁCH

om

l.c
ai

gm

@
Lu
an
n

va
ac

th
si


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi.
Tất cả các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa
từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.

Tác giả luận văn

lu
an

Nguyễn Văn Nam

n
va
tn

to
gh
p

ie
oa

nl
w

do
d
fu

n
va

an

lu
oi

m
ll

nh
at
z
z
om

l.c
ai

gm

@
Lu
an
n

va
ac

th
si


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tơi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu,
Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn Trƣờng Đại học Quy Nhơn , Quý Thầy giáo,
Cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tơi trong suốt q trình học tập,
nghiên cứu.
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn, sự kính trọng đặc biệt đến PGS.TS Trần Xuân Bách
- ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tơi hồn thành luận văn.

Tơi xin chân thành cảm ơn:
- Lãnh đạo, chuyên viên Sở GD&ĐT tỉnh Khánh Hòa.

lu
an

- Lãnh đạo huyện Vạn Ninh.

n
va

- Ban giám hiệu, giáo viên dạy tại các trường THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh.

tn

to

- Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tơi
trong suốt thời gian qua.

gh

ie

Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt q trình thực hiện đề tài, song có thể

p

cịn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tơi rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp và sự

do

thiện hơn.

oa

nl
w

chỉ dẫn của quý thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn đƣợc hồn

d
an

lu

Bình Định, tháng 4 năm 2022
Tác giả

fu

n
va
m
ll
oi

Nguyễn Văn Nam

nh

at
z
z
om

l.c
ai

gm

@
Lu
an
n

va
ac

th
si


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
MỞ ĐẦU................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 3

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................... 3

lu
an

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 3

n
va

5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 3

tn

to

6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 4
6.3. Về địa bàn ...................................................................................................... 4

gh

ie

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 4

p

8. Những đóng góp của luận văn ........................................................................... 5

do

nl
w

9. Cấu trúc luận văn............................................................................................... 6

oa

Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN

d

lu

SINH HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH

n
va

an

HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH ................................................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .............................................................................. 7

fu

m
ll

1.1.1. Những nghiên cứu ở nƣớc ngoài ............................................................. 7

oi

1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nƣớc .............................................................. 8

nh

1.2. Các khái niệm chính liên quan đến đề tài ....................................................... 9

at

z

1.2.1. Quản lý giáo dục...................................................................................... 9

z

1.2.2. Hoạt động dạy học ................................................................................. 10

@

gm

1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học .................................................................... 11

l.c
ai

1.2.4. Dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh ................... 12

om

1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực

Lu

học sinh ........................................................................................................... 14

an
n

va
ac

th
si


1.3. Lý luận về hoạt động dạy học môn sinh học theo định hƣớng phát triển
năng lực ngƣời học ở trƣờng trung học phổ thơng .............................................. 15
1.3.1. Vị trí, vai trị của mơn Sinh học trong chƣơng trình trung học
phổ thông ......................................................................................................... 15
1.3.2. Nội dung môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông ......................... 16
1.3.3. Tiếp cận hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát
triển năng lực ngƣời học ở trƣờng trung học phổ thông .................................. 18
1.3.4. Phƣơng tiện dạy học môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông ........ 17
1.3.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Sinh học ở trƣờng trung học
phổ thông ......................................................................................................... 18

lu

1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng trung học phổ thông

an
n
va

theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ...................................................... 19
1.4.1. Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học của giáo viên theo định

to
tn

hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông .................. 19

gh

ie

1.4.2. Quản lý hoạt động học tập môn Sinh học của học sinh theo định

p

hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thơng .................. 25

do

nl
w

1.4.3.Quản lí mơi trƣờng dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học

oa

sinh ở trƣờng trung học phổ thông .................................................................. 27

d

1.4.4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh

lu

n
va

an

theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông .. 28
1.4.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động dạy học môn Sinh học theo

fu

m
ll

định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông .......... 29

oi

Tiểu kết chƣơng 1................................................................................................ 31

nh

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN

at

SINH HỌC TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA

z
z

BÀN HUYỆN VẠN NINH TỈNH KHÁNH HOÀ THEO ĐỊNH HƢỚNG

@

gm

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH................................................................. 32

l.c
ai

2.1. Khái quát về quá trình khảo sát .................................................................... 32

om

2.1.1. Mục đích khảo sát.................................................................................. 32

Lu

2.1.2. Nội dung khảo sát .................................................................................. 32

an

2.1.3. Đối tƣợng khảo sát ................................................................................ 33

n

va
ac

th
si


2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát. ........................................................................... 33
2.1.5. Chọn mẫu khảo sát ................................................................................ 34
2.1.6. Phƣơng thức xử lý số liệu ...................................................................... 34
2.2. Khái quát chung về các trƣờng trung học phổ thơng trên địa bàn huyện
Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hịa................................................................................. 35
2.2.1. Khái qt về vị trí địa lí, tình hình kinh tế - xã hội của Huyện Vạn
Ninh, tỉnh Khánh Hoà ..................................................................................... 35
2.2.2. Tình hình Giáo dục và Đào tạo của Huyện Vạn Ninh, tỉnh
Khánh Hồ ...................................................................................................... 38
2.2.3. Quy mơ trƣờng lớp ................................................................................ 38

lu

2.2.4. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên dạy môn sinh học......................... 39

an
n
va

2.2.5. Học sinh................................................................................................. 39
2.2.6. Cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy học môn sinh học ...................... 41

tn

to

2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng trung học phổ

gh

ie

thông trên địa bàn Huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát

p

triển năng lực học sinh ........................................................................................ 41

do

nl
w

2.3.1. Thực trạng về nhận thức của GV về vị trí, vai trị môn Sinh học ở

oa

trƣờng trung học phổ thông hiện nay............................................................... 41

d

2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Sinh ở trƣờng THPT trên địa bàn

lu

n
va

an

huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà học theo định hƣớng phát triển năng lực
học sinh. ........................................................................................................... 42

fu

m
ll

2.3.3. Thực trạng hoạt động học tập môn Sinh học theo định hƣớng phát

oi

triển năng lực học sinh .................................................................................... 46

nh

2.3.4. Thực trạng cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học môn sinh học theo

at

định hƣớng phát triển năng lực học sinh.......................................................... 47

z
z

2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Sinh học theo

@

gm

định hƣớng phát triển năng lực học sinh.......................................................... 48

l.c
ai

2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng THPT trên

om

địa bàn huyện Vạn Ninh, Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng

Lu

lực học sinh ......................................................................................................... 49

an
n

va
ac

th
si


2.4.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học của giáo viên
theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .................................................. 49
2.4.2. Thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Sinh học của học sinh ở
trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà ......................... 54
2.4.3. Thực trạng quản lý các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động dạy học môn
Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh
Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học ............................ 57
2.4.4. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Sinh học
theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng THPT trên địa bàn
huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà ................................................................... 59

lu

2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở

an
n
va

trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh................................................................................. 60

to
tn

2.5.1. Mặt mạnh............................................................................................... 60

gh

ie

2.5.2. Mặt yếu .................................................................................................. 60

p

2.5.3. Cơ hội .................................................................................................... 61

do

nl
w

2.5.4. Thách thức ............................................................................................. 61

oa

Tiểu kết chƣơng 2................................................................................................ 62

d

Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN SINH

lu

n
va

an

HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
VẠN NINH TỈNH KHÁNH HOÀ THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN

fu

m
ll

NĂNG LỰC HỌC SINH ........................................................................................ 64

oi

3.1. Cơ sở và nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................ 64

nh

3.1.1. Quan điểm chỉ đạo để xác lập biện pháp ............................................... 64

at

3.1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn ...................................................................... 69

z
z

3.1.3. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................ 69

@

gm

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở trƣờng THPT

l.c
ai

trên địa bàn huyện Vạn Ninh Tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển

om

năng lực học sinh................................................................................................. 72

Lu

3.2.1. Nhóm biện pháp tăng cƣờng đổi mới quản lý hoạt động dạy của giáo

an

viên theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .......................................... 72

n

va
ac

th
si


3.2.2. Nhóm biện pháp đổi mới quản lý hoạt động học của học sinh theo
định hƣớng phát triển năng lực học sinh.......................................................... 80
3.2.3. Nhóm biện pháp đổi mới quản lý môi trƣờng dạy học môn sinh học
theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .................................................. 86
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 89
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi ................................................... 90
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 90
3.4.2. Đối tƣợng khảo nghiệm ......................................................................... 90
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 90
3.4.4. Phƣơng pháp khảo nghiệm .................................................................... 90

lu
an

3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................. 91

n
va

Tiểu kết chƣơng 3................................................................................................ 94

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................... 95

tn

to

1. Kết luận ........................................................................................................... 95

gh

ie

1.1. Về lý luận ................................................................................................. 95

p

1.2. Về thực tiễn .............................................................................................. 95

do

nl
w

2. Khuyến Nghị ................................................................................................... 97

oa

2.1. Đối với Sở Giáo dục & Đào tạo................................................................ 97

d

2.2. Đối với trƣờng trung học phổ thông ......................................................... 97

lu

n
va

an

2.3. Đối với Giáo viên………………………………………………………..98
2.4. Đối với học sinh…………………………………………………………99

fu
m
ll

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................... 100

oi

PHỤ LỤC

nh

at

QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (bản sao)

z

z
om

l.c
ai

gm

@
Lu
an
n

va
ac

th
si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ

1

CBQL

Cán bộ quản lý

2

CSVC

Cơ sở vật chất

3

DH

Dạy học

4

ĐHSP

Đại học sƣ phạm

5

ĐTB

Điểm trung bình

5

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

7

GV

Giáo viên

8

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

9

HĐDH

Hoạt động dạy học

10

do

HS

Học sinh

11

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

PTNL

Phát triển năng lực

lu

STT

an
n
va
tn

to
gh
p

ie

oa

nl
w
d

13

n
va

an

lu

12

Phƣơng pháp dạy học

14

QL

Quản lý

15

TBDH

16

THPT

PPDH

fu
oi

m
ll

Thiết bị dạy học

nh
at

Trung học phổ thông

z
z
om

l.c
ai

gm

@
Lu
an
n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Tóm tắt mẫu khảo sát .............................................................................. 34
Bảng 2.2. Quy mô trƣờng lớp của 05 trƣờng huyện Vạn Ninh ................................ 39
Bảng 2.3 kết quả xếp loại HL, HK .......................................................................... 40
Bảng 2.4. Đánh giá về vị trí, vai trị của mơn Sinh học trong chƣơng trình giáo
dục phổ thơng ........................................................................................... 42
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng lập và thực hiện kế hoạch cá nhân của
giáo viên Sinh học ở trƣờng THPT huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà .... 43
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát thực trạng việc chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên

lu
an

Sinh học ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh

n
va

Khánh Hoà ............................................................................................... 44
bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển

tn

to

Bảng 2.7. Kết quả khảo sát thực trạng đổi mới PPDH ở trƣờng THPT trên địa

gh
ie

năng lực học sinh ..................................................................................... 45

p

Bảng 2.8. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động học tập môn Sinh học theo

do

nl
w

định hƣớng phát triển năng lực học sinh .................................................. 46

oa

Bảng 2.9: Kết quả cơ sở vật chất phục vụ cho dạy học môn Sinh học theo định

d

lu

hƣớng phát triển năng lực học sinh .......................................................... 47

n
va

an

Bảng 2.10. Kết quả khảo sát việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Sinh
học theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học ................................. 48

fu

m
ll

Bảng 2.11. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc xây dựng kế hoạch của

oi

GV Sinh học ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh

nh

Khánh Hoà ............................................................................................... 50

at

z

Bảng 2.12. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc chuẩn bị giờ lên lớp của

z

giáo viên Sinh học ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh,

@

gm

tỉnh Khánh Hoà ........................................................................................ 51

l.c
ai

Bảng 2.13. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc đổi mới PPDH theo định

om

hƣớng phát triển năng lực học sinh của GV Sinh học .............................. 52

Lu
an
n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

Bảng 2.14. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
Sinh học ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh
Khánh Hoà ............................................................................................... 53
Bảng 2.15. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động học tập môn Sinh
học trên lớp của HS .................................................................................. 54
Bảng 2.16. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động tự học của HS ở các
trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà .................. 55
Bảng 2.17. Kết quả khảo sát thực trạng phối hợp các bộ phận trong quản lý
hoạt động học của HS ở trƣờng THPT trên địa bàn huyện Vạn Ninh,
tỉnh Khánh Hoà ........................................................................................ 56

lu

Bảng 2.18. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng chuyên

an
n
va

môn, nghiệp vụ cho giáo viên Sinh học.................................................... 57
Bảng 2.19. Kết quả khảo sát thực trạng công tác quản lý cơ sở vật chất, TBDH

to
tn

và việc ứng dụng CNTT trong DH Sinh học ............................................ 58

gh

p

ie

Bảng 2.20. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .............. 59

do

nl
w

Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết về các biện pháp quản lý hoạt

oa

động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực

d

học sinh .................................................................................................... 91

lu

n

va

an

Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi về các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực

fu

oi

m
ll

học sinh .................................................................................................... 92

nh
at
z
z
om

l.c
ai

gm

@
Lu
an

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang ở những thập niên đầu thế kỉ XXI, thế kỉ của nền kinh tế tri
thức với sự phát triển nhƣ vũ bão của khoa học kĩ thuật và văn minh công nghệ thông
tin. Để đáp ứng đƣợc yêu cầu của thời đại mới và yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất
nƣớc, Đảng ta đã khẳng định vai trò hết sức quan trọng của sự nghiệp giáo dục.
Giáo dục phổ thông nƣớc ta đang thực hiện bƣớc chuyển từ chƣơng trình
tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của ngƣời học. Để thực hiện điều đó, nhất
định phải thực hiện thành công chuyển từ phƣơng pháp dạy học theo lối “truyền thụ

lu
an

một chiều” sang dạy cách học, cách vận dung kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình

n
va

thành năng lực và phẩm chất, đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục
vào giải quyết vấn đề, coi trọng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập với đánh giá quá

tn

to

từ nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực, vận dụng kiến thức

gh

p

ie

trình học tập nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học và giáo dục.

do

Đổi mới phƣơng pháp dạy học là một yêu cầu tất yếu trong sự nghiệp đổi mới

nl
w

Giáo dục và Đào tạo ở nƣớc ta hiện nay. Đây là vấn đề cấp bách khơng chỉ tồn ngành

oa

Giáo dục quan tâm mà đƣợc thể hiện trong đƣờng lối lãnh đạo công tác giáo dục của

d

lu

Đảng. Đặc biệt Nghị quyết Số 29- NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành trung

n
va

an

ƣơng khoá XI đã chỉ rõ “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của
giáo dục, đào tạo theo hƣớng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của ngƣời học.

fu

m
ll

Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phƣơng pháp dạy và học theo hƣớng hiện đại; phát huy tích

oi

cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng ngƣời học; khắc phục lối

nh

truyền thụ và áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ,

at

z

khuyến khích tự học, tạo cơ sở để ngƣời học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng,

z

phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa

@

l.c
ai

gm

dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng
dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.

om

Trong nhà trƣờng, mục tiêu đảm bảo và nâng cao chất lƣợng là hoạt động dạy

Lu

học, một nhiệm vụ trọng tâm, có tính cấp bách của nhà trƣờng trong bối cảnh hiện nay.

an

Một trong những nhân lực chủ chốt, quyết định chất lƣợng hoạt động dạy học là ngƣời

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

2
giáo viên, yếu tố then chốt, quyết định để nâng cao chất lƣợng giáo dục.
Ở trƣờng trung học phổ thơng, mơn Sinh học có vị trí và vai trị quan trọng,
là một trong những mơn khoa học thực nghiệm nên ln tạo cho học sinh có thái độ
u thích, đam mê mơn Sinh học bằng cách ln hƣớng cho các em những nhận
thức và giải thích đƣợc các vấn đề cơ bản đặt ra.
Thực tế, trong những năm qua ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Khánh Hoà
đã có nhiều cố gắng trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục, đặc biệt với bộ môn
Sinh học.
+ Kết quả tốt nghiệp THPT năm 2021 đạt 96,98%; trong đó, hệ THPT cơng
lập đạt 98,17%, hệ THPT ngồi cơng lập đạt 98,68, hệ GDTX đạt 87.86%. Có 01 học

lu

sinh thủ khoa và 01 học sinh á khoa trong kỳ thi tuyển sinh đại học năm 2021;

an
n
va

+ Số học sinh trúng tuyển vào lớp 10 các trƣờng THPT công lập năm học
2021 - 2022 là 11.703/13.834 học sinh đăng ký dự thi/xét tuyển, đạt tỷ lệ 84,6% so

tn

to

với số học sinh đăng ký dự thi/xét tuyển và đạt 101,2% so với kế hoạch đƣợc

gh
ie

+ Tham gia Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia THPT năm học 2021, có 20

p

học sinh đạt giải;( Báo cáo tổng kết năm học 2020-2021 của Sở GD&ĐT Khánh Hoà).

do

nl

w

Kết quả học tập của học sinh đạt điểm khá, giỏi cũng dần đƣợc nâng lên đáng

oa

kể, nhiều học sinh đạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc đổi

d

mới hoạt động dạy học mơn Sinh học vẫn cịn có những hạn chế nhất định, vẫn còn

lu

n
va

an

giáo viên giảng dạy theo phƣơng pháp truyền thống nhƣ: thuyết trình, liệt kê kiến
thức mà chƣa chú trọng đến đổi mới phƣơng pháp dạy học tích cực nhằm hƣớng đến

fu

m
ll

phát triển năng lực ngƣời học. Do đó, tiết học diễn ra đơn điệu, gây nhàm chán, học

oi

sinh ít có cơ hội thảo luận, thuyết trình, để tự tìm tịi, xây dựng hệ thống kiến thức,

nh

ảnh hƣởng không nhỏ đến chất lƣợng giáo dục, nhân cách của học sinh.

at

Công tác quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển

z
z

năng lực ngƣời học đƣợc CBQL các trƣờng quan tâm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều trƣờng

@

gm

làm theo thói quen, chƣa linh hoạt, chủ động sáng tạo trong tổ chức và quản lý dạy học

l.c
ai

theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học. Việc đổi mới PPDH tích cực và kiểm

Lu

ngƣỡng tiếp cận năng lực ngƣời học.

om

tra đánh giá chƣa thật sự hiệu quả, vẫn là cách dạy tiếp cận nội dung chƣa chạm đến

an

Xuất phát từ những lý do trên và thực tế công tác quản lý hoạt động dạy học

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

3
ở trƣờng THPT, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học ở
các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà theo
định hƣớng phát triển năng lực học sinh” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng, đề tài đề xuất các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực

học sinh nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học bộ môn Sinh học ở trƣờng
trung học phổ thơng trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hồ.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu

lu

Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học ở trƣờng trung học phổ thông theo

an
n
va

định hƣớng phát triển năng lực học sinh.
Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học ở các trƣờng trung học phổ thông

tn

to

3.2. Đối tượng nghiên cứu

gh

ie

trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng phát triển năng lực

p

học sinh.

do

nl
w

4. Giả thuyết khoa học

oa

Trong thời gian qua công tác quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo

d

định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thơng trên địa

lu

n
va

an

bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hồ đã đạt đƣợc những kết quả nhất định. Nhƣng
bên cạnh đó cịn có nhiều hạn chế so với u cầu đặt ra. Nếu xây dựng đƣợc cơ sở

fu

m

ll

lý luận vững chắc, đánh giá đúng thực trạng thì có thể đề xuất các biện pháp quản lý

oi

hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các

nh

trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà một cách

at

hợp lý và khả thi, góp phần nâng cao chất lƣợng dạy và học của bộ môn Sinh học

z
z

đáp ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

gm

@

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

l.c
ai

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học

om

theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông.

Lu

5.2. Khảo sát đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học

an

theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng trung học phổ thông trên địa

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

4
bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà.

5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định
hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn
huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh
học tại các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh tỉnh Khánh
Hòa theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh.
6.2. Về thời gian

lu

Trong phạm vi đề tài nghiên cứu, chúng tôi khảo sát thực tế hoạt động dạy

an
n
va

học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực ngƣời học ở 05 trƣờng trung
học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà.

tn

to

Số lƣợng ngƣời khảo sát: 490 ngƣời (Hiệu trƣởng: 5 ngƣời, Phó Hiệu trƣởng: 10

gh

ie

ngƣời, giáo viên Sinh học: 75 ngƣời và 400 học sinh), thời gian trong 2 năm học

p

2020-2021, 2021-2022 và đề xuất các biện pháp cho những năm 2023- 2025.

do

nl
w

6.3. Về địa bàn

oa

Các trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh tỉnh Khánh Hòa.

d

7. Phƣơng pháp nghiên cứu

lu

n
va

an

7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận

Sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hố, khái

fu

m
ll

qt hố để nghiên cứu các tài liệu lí luận, các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng

oi

và Nhà nƣớc có liên quan đến Giáo dục và Đào tạo, quản lý hoạt động dạy học nói

nh

chung và dạy học mơn Sinh học nói riêng để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.

at

z

7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

z

7.2.1. Phương pháp điều tra

@

gm

Thông qua phiếu điều tra viết bằng bảng hỏi để khảo sát Lãnh đạo nhà

Lu

7.2.2. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động

om

theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh.

l.c
ai

trƣờng, giáo viên, học sinh về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học

an

Nghiên cứu các sản phẩm hoạt động giảng dạy, hoạt động chuyên môn của

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

5
giáo viên và các sản phẩm hoạt động học tập của học sinh qua kết quả các bài kiểm
tra, các bài thi, các kỹ năng học sinh thể hiện trong học tập.
7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Phƣơng pháp sử dụng trí tuệ của đội ngũ chun gia có trình độ cao của
chuyên ngành Sinh học, Quản lí GD để xem xét, nhận định thực trạng Quản lý hoạt
động daỵ hoc mơn Sinh học ở trƣờng THPT. Từ đó tìm ra giải pháp tối ƣu cho việc
Quản lý hoạt động dạy học môn sinh học ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện
Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hồ.

lu
an

7.3. Nhóm các phương pháp xử lý số liệu nghiên cứu

n
va

Sử dụng một số thuật toán của toán học thống kê áp dụng trong nghiên cứu
phân tích kết quả nghiên cứu, đồng thời để đánh giá mức độ tin cậy của phƣơng

tn

to

giáo dục, phƣơng pháp này đƣợc sử dụng với mục đích xử lý các kết quả điều tra,

gh

ie

pháp điều tra.

p

8. Những đóng góp của luận văn

do

nl
w

8.1. Về mặt lý luận

oa

Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo

d

lu

định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thơng. Qua đó

n
va

an

đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thông để các trƣờng trung

fu

oi

8.2. Về mặt thực tiễn

m
ll

học phổ thơng có thể tham khảo và vận dụng.

nh

Tổ chức khảo sát, đánh giá đúng thực trạng việc quản lý hoạt động dạy học

at

z

môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học

z

phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà. Chỉ ra những điểm mạnh,

@

gm

hạn chế, từ đó có đƣợc cơ sở khoa học cho việc xây dựng biện pháp quản lý hoạt

l.c
ai

động dạy học môn Sinh học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các

om

trƣờng trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà.

Lu

Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng để quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học

an

theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thông trên địa

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

6
bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà cũng nhƣ các tỉnh khác và trong cả nƣớc.
9. Cấu trúc luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo,
các bảng phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học ở
trƣờng trung học phổ thông theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh.
Chƣơng 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học ở trƣờng
trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng
phát triển năng lực học sinh.
Chƣơng 3. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học ở trƣờng

lu

trung học phổ thông trên địa bàn huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hoà theo định hƣớng

an
n
va

phát triển năng lực học sinh.

tn

to
gh
p

ie
oa

nl
w

do
d
fu

n
va

an

lu
oi

m
ll
nh
at
z
z

om

l.c
ai

gm

@
Lu
an
n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

7
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN SINH HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngồi
Chúng ta có thể thấy trên thế giới đã có rất nhiều những cơng trình nghiên cứu
về cơng tác quản lý giáo dục nhƣ: “Những vấn đề quản lý trƣờng học” của tác giả P.V
Zimin, M.I Kônđakốp. Khi tổng kết những kinh nghiệm quản lý chuyên môn trong vai

lu

trò là Hiệu trƣởng nhà trƣờng, nhà giáo dục học Xô-viết V.A Xukhomlinxki đã kết

an
n
va

luận rằng “Kết quả hoạt động của nhà trƣờng phụ thuộc rất nhiều vào công việc tổ chức
đúng đắn các hoạt động dạy học”. Cùng với nhiều tác giả khác, ông đã nhấn mạnh đến

tn

to

sự phân công, sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất và khoa học về công tác quản lý giữa

gh

Trong quyển “Best ideas from the world’s teachers for improving Education

p

ie

Hiệu trƣởng và Phó hiệu trƣởng để đạt đƣợc mục tiêu đề ra.

do

nl
w

in the classroom” của Stigler, J. W., & Hiebert, J. (1999) có nói rằng “Việc học ở

oa

trƣờng sẽ khơng đƣợc cải thiện rõ rệt trừ khi chúng ta trao cho giáo viên cơ hội và

d

sự hỗ trợ mà họ cần để thúc đẩy nghề của mình bằng cách tăng hiệu quả của phƣơng

lu

n
va

an

pháp họ sử dụng”. Đây đƣợc xem là một trong những tiền đề để xây dựng một nền
giáo dục tốt cho cả giáo viên và học sinh trên khắp thế giới, cuốn sách đƣa ra những

fu

m

ll

ý kiến và phƣơng pháp giảng dạy cho giáo viên, làm cách nào dạy cho có hiệu quả,

oi

mang lại sự thích thú cho học sinh, cũng nhƣ nhiệt huyết của giáo viên.

nh

Theo quyển “Cách biệt toàn cầu về thành quả giáo dục” – Tony Wagner

at

(nguyên tác: The Global Achivement Gap, bản tiếng Việt do Dtbooks phát hành

z
z

năm 2014) là cuốn sách tập hợp những bài viết nghiên cứu về giáo dục. Trong đó

@

gm

chỉ ra các yếu điểm của một số môi trƣờng giáo dục và học tập thụ động. Ông cho

l.c
ai

rằng nền giáo dục của chúng ta đang phải đối mặt với sự lỗi thời. Thay vì dạy học

om

sinh trở thành những ngƣời có tƣ duy phản biện và có khả năng giải quyết vấn đề,

an

kiểu ghi nhớ dữ liệu.

Lu

chúng ta đang khiến ngƣời trẻ tập trung vào việc chuẩn bị cho các kỳ thi và học theo

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

8
Ngoài ra, hƣởng ứng những vấn đề quan trọng mà xuất hiện trong các trƣờng

học tại Nhật Bản trong cuối năm 1990, Sato và những đồng nghiệp phát triển
nghiên cứu bài học cho cộng đồng học, một phƣơng pháp để nghiên cứu bài học là
thu hút các học viên và những nhà nghiên cứu ở Nhật. Một nhân tố làm gián đoạn
các lớp học là thời điểm cuối thời kì bùng nổ kinh tế và bắt đầu sự suy thoái kinh tế.
Cho tới khi trẻ con mong muốn học hành chăm chỉ, chỉ bởi hi vọng rằng giáo dục
tốt hơn sẽ mang đến những ngƣời lao động tốt hơn. Tuy nhiên, suy thoái kinh tế đã
dẫn đến nhiều nhân viên bị sa thải, từ đó rất nhiều trẻ em mất đi niềm yêu thích với
học hành. Nhiều vấn nạn xảy ra: học sinh nói chuyện riêng hoặc ngủ gật thƣờng
xuyên diễn ra trong lớp học của những giáo viên độc đoán, những bài giảng của họ

lu

dựa trên những bài giảng truyền thống, một chiều. Sato tuyên bố rằng vấn đề

an
n
va

nghiêm trọng hơn là đa số học sinh Nhật Bản đã đánh mất đi niềm yêu thích trong
học tập. Để thay đổi hồn cảnh đó, Sato và những đồng nghiệp giới thiệu nghiên

tn

to

cứu bài học cho nhóm học thì khơng chỉ có vài bộ mơn mà tất cả các giáo viên cần

gh

ie

tham gia và họ cần tập trung nhiều hơn việc quan sát và phản ánh.

p

1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước

do

nl
w

Ở Việt Nam, ngay từ những năm 90 của thế kỷ XX cho đến nay đã xuất hiện

oa

rất nhiều những cơng trình nghiên cứu về cơng tác quản lý giáo dục có giá trị nhƣ:

d

“Bài giảng cơ sở khoa học quản lý” của tác giả Nguyễn Quốc Chí và tác giả Nguyễn

lu

n
va

an

Thị Mỹ Lộc (Hà Nội 2004) ; Lý luận quản lý giáo dục đại cƣơng của tác giả

Nguyễn Khắc Chƣơng. Đối với quản lý hoạt động dạy học theo định hƣớng phát

fu

m
ll

triển năng lực có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu nhƣ: tài liệu “Những khái

oi

niệm co bản về quản lý giáo dục” của tác giả Nguyễn Ngọc Quang; tác giả Đặng

nh

Quốc Bảo với tài liệu “Quản lý, quản lý giáo dục tiếp cận từ những mơ hình”. Đó là

at

z

những tài liệu mà trong đó trình bày về khái niệm quản lý, quản lý giáo dục và quản

z

lý giáo dục đƣợc tiếp cận từ những mơ hình, trong đó có đề cập đến dạy học theo

@

gm

định hƣớng phát triển năng lực. Đinh Quang Báo - Phan Thị Thanh Hội có bài viết

l.c
ai

Dạy học mơn Sinh học tiếp cận chuong trình giáo dục phổ thơng mới, Tạp chí Giáo

Lu

thơng (GDPT) mới có các điểm chính nhu:

om

dục, số 435 (Kì 1-8/2018), Tr40-43. Bài báo nêu ra rằng: Chuong trình giáo dục phổ

an

1) Định huớng phát triển năng lực nguời học, điều này yêu cầu nguời giáo

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si

C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

9
viên (GV) cần phải biết cách lựa chọn phuong pháp dạy học (PPDH), cách đánh giá
kết quả giáo dục đáp ứng mục tiêu hiẹn thực hóa yêu cầu cần đạt thành và chuẩn
đầu ra của chuong trình, nghĩa là cần xem mục tiêu và chuẩn đầu ra là bản thiết kế,
còn nguời dạy là nguời đọc bản vẽ thiết kế và thi công làm ra sản phẩm là nhân cách
học sinh (HS);
2) Chuong trình và sách giáo khoa (SGK) theo định huớng tích hợp và phân
hóa. Để hiện thực hóa Chuong trình GDPT mới, GV, HS và nhà truờng cần có
những nỗ lực trong đổi mới chun mơn, quản lí. Trong bài viết này, tác giả giới
thiẹu một số ví dụ minh họa cho việc GV biết phân tích chuong trình, đọc đuợc bản
thiết kế u cầu cần đạt để tổ chức dạy học môn Sinh học đáp ứng yêu cầu Chuong

lu
an

trình GDPT mới.

n
va

Một số nghiên cứu trong các luận van Thạc sĩ quản lý giáo dục, Thạc sĩ giáo
học trong các nhà trƣờng phổ thông, các địa phƣong cụ thể. Những đề tài này đã

tn

to

dục học cũng đã đề cập đến công tác quản lý chuyên môn, quản lý hoạt động dạy

gh

p

ie

nêu ra đƣợc co sở lý luận của việc quản lý chuyên môn và đề xuất đƣợc một số biện

do

pháp quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học ở một số co

nl
w

sở giáo dục.

oa

1.2. Các khái niệm chính liên quan đến đề tài

d

an

lu

1.2.1. Quản lý giáo dục
Từ định nghĩa của nhiều tác giả, chúng ta có thể khẳng định: Quản lý giáo

n
va

dục có nhiều cách diễn đạt khác nhau nhƣng đều nêu lên bản chất của Quản lý giáo

fu

m
ll

dục là quá trình tác động có ý thức của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý và các

oi

thành tố tham gia vào hoạt động giáo dục nhằm thực hiện đƣợc mục tiêu giáo dục

nh

trong một môi trƣờng luôn biến động .

at

z

Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là

z

l.c
ai

gm

tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội [4].

@

hoạt động điều hành phối hợp của các lực lƣợng xã hội nhằm thúc đẩy mạnh cơng
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang thì cho rằng: Quản lý giáo dục là hệ thống

om

những tác động, có mục đích có kế hoạch, hợp chủ thể quy luật của quản lý nhằm

Lu

làm cho hệ thống vận hành theo đƣờng lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực

an

hiện đƣợc các tính chất của nhà trƣờng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

10
hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đƣa hệ giáo dục tới mục tiêu dự
kiến, tiến lên trạng thái mới về chất [30].
Theo tác giả Trần Kiểm, khái niệm Quản lý giáo dục đối với cấp vĩ mô:
“Quản lý giáo dục đƣợc hiểu là hệ thống những tác động tự giác, có ý thức, có mục
đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến tập thể GV,
công nhân viên, tập thể HS, cha mẹ học sinh và các lực lƣợng xã hội trong và ngoài
nhà trƣờng nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà
trƣờng” [23].
Từ những định nghĩa trên có thể diễn đạt một cách khái quát nhƣ sau: Quản
lý giáo dục chính là q trình tác động có định hướng, có mục đích của nhà quản lý

lu

trong việc vận dụng những nguyên lý, phương pháp chung nhất của kế hoạch nhằm

an
n
va

đạt được những mục tiêu đã đề ra. Những tác động này có tính chất khoa học đến

nhà trường làm cho nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục một cách khoa học,

tn

to

có kế hoạch trong công việc dạy và học theo mục tiêu đào tạo chung.

gh

Theo lý luận dạy học hiện đại, hoạt động dạy học là hệ thống các hành động

p

ie

1.2.2. Hoạt động dạy học

do

nl
w

phối hợp, tƣơng tác giữa GV và HS. Trong đó, dƣới tác động chủ đạo của GV, HS

oa

tự giác, tích cực, chủ động lĩnh hội hệ thống tri thức – kỹ năng – kỹ xảo, phát triển

d

năng lực nhận thức, năng lực hành động, hình thành thế giới quan khoa học và

lu

n
va

an

những phẩm chất của nhân cách.
Nhƣ vậy, hoạt động dạy học là một hoạt động kép, gồm hai hoạt động thống

fu

m
ll

nhất biện chứng: Hoạt động dạy của ngƣời dạy và hoạt động học của ngƣời học. Trong

oi

đó, ngƣời dạy giữ vai trò chủ đạo, dạy hƣớng đến học, dạy thúc đẩy học và làm cho

nh

học thành công; ngƣời học giữ vai trị chủ động, tự giác, tích cực, độc lập, sáng tạo. Hai

at

hoạt động dạy và học cùng hƣớng đến thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ dạy học.

z
z

* Hai thành tố của hoạt động dạy học

@

gm

- Hoạt động dạy: Dạy là hoạt động của giáo viên, nhằm truyền thụ kiến thức

l.c
ai

cho học sinh để đáp ứng các mục tiêu giáo dục đã đề ra, đồng thời còn là hoạt động

om

giúp đỡ, chỉ đạo và hƣớng dẫn học sinh trong q trình lĩnh hội tri thức.

Lu

Hoạt động dạy có vai trò chủ đạo là tổ chức và điều khiển quá trình học tập

an

của học sinh, giúp cho học sinh hiểu đƣợc kiến thức, hình thành kĩ năng, thái độ.

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

11
Nhƣ vậy, hoạt động dạy có chức năng kép là truyền đạt và điều khiển. Nội dung dạy
học đƣợc thực hiện trong một môi trƣờng sƣ phạm nhất định, đó chính là nhà
trƣờng. Ở đó, hoạt động dạy đƣợc thực hiện theo một nội dung chƣơng trình quy
định, phù hợp với từng lứa tuổi, cấp học.
- Hoạt động học: Hoạt động học là một hoạt động nhận thức đặc biệt của học
sinh (ngƣời học), mà ở đó ngƣời học chủ yếu thay đổi chính bản thân mình và ngày
càng có kỹ năng, năng lực hơn trong mọi hoạt động nhận thức và cải biến hiện thực
khách quan.
Hoạt động học đƣợc thể hiện ở sự tự giác, tích cực, chủ động chiếm lĩnh kiến
thức dƣới sự điều khiển, hƣớng dẫn, tổ chức của ngƣời thầy nhằm đạt đƣợc bốn

lu

mục tiêu: kiến thức – kỹ năng – thái độ- năng lực.

an
n
va

Hoạt động của học sinh bao gồm: Phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp,
học sinh tiếp thu các kiến thức, kỹ năng mới; học tập ở nhà, để học sinh hiểu sâu

tn

to

hơn, mở rộng những kiến thức, kỹ năng cơ bản, để có thể biểu đạt lại thành lời nói,

gh

Qua q trình học tập, học sinh phải lĩnh hội và biến những kiến thức, kinh

p

ie

chữ viết, hành động cho giáo viên và ngƣời khác hiểu đƣợc.

do

nl
w

nghiệm xã hội lịch sử loài ngƣời thành những kiến thức, kinh nghiệm bản thân. Từ

oa

đó, hình thành và phát triển nhân cách, thích ứng với các hoạt động xã hội, góp

d

phần phát triển quê hƣơng, đất nƣớc.

lu

n
va

an

1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học
Trong nhà trƣờng hoạt động dạy học là hoạt động cơ bản nhất, là hoạt động

fu

m
ll

trung tâm. Vì vậy, tất cả mọi hoạt động đều phải hƣớng vào phục vụ công tác dạy

oi

và học. Cho nên, quản lý nhà trƣờng thực chất là quản lý hoạt động dạy học.

nh

Quản lý dạy học là một hoạt động đặc biệt, song nó cũng nhƣ tất cả các lĩnh

at

vực khác, đó là quản lý một hệ thống toàn vẹn, bao gồm các nhân tố cơ bản: mục

z
z

đích, nhiệm vụ, nội dung, phƣơng pháp dạy học. Thầy với hoạt động dạy, trò với

@

l.c
ai

đánh giá kết quả học tập của học sinh.

gm

hoạt động học; các phƣơng pháp và phƣơng tiện dạy học, phƣơng thức kiểm tra,

om

Quản lý hoạt động dạy - học là những tác động của chủ thể quản lý vào quá

Lu

trình dạy học (đuợc tiến hành bởi giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ đắc lực của

an

các lực luợng xã hội) nhằm góp phần vào sự hình thành và phát triển toàn diện nhân

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

12
cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà truờng.
Quản lý hoạt động dạy - học là nhiệm vụ trọng tâm của Hiệu truởng, của
BGH trong nhà truờng, chất luợng GD của một nhà truờng có đuợc là do yếu tố dạy
và học quyết định.
Do vậy, quản lý hoạt động dạy và học giữ vai trò trung tâm trong các hoạt
động GD của nhà truờng, bởi đây là hoạt động tổ chức điều khiển học sinh hình
thành các phẩm chất nang lực, hình thành trí tuệ, hình thành co sở thế giới quan
khoa học, những phẩm chất đạo đức nói riêng và sự phát triển nhân cách nói chung.
Nhu vạy, nguời Hiệu truởng nhà truờng cần phải xây dựng đuợc kế hoạch
năm học chỉ đạo các tổ chuyên môn thực hiện đầy đủ các nội dung chuong trình

lu
an

học, đúng về thời gian, tiến độ, đảm bảo về chất luợng, đảm bảo tính tồn diện giữa

n
va

các bộ mơn, đảm bảo đúng kiến thức chuong trình của các bộ mơn, vừa mang tính

tn

to

co bản và tính hiện đại đáp ứng đuợc mục tiêu của GD đề ra, và yêu cầu đổi mới
hiện nay.

gh

p

ie

1.2.4. Dạy học môn Sinh học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh

do

Khái niệm năng lực (competency) có nguồn gốc tiếng La tinh “competentia”.

nl
w

Ngày nay, khái niệm năng lực đƣợc hiểu nhiều nghĩa khác nhau. Năng lực đƣợc

oa

hiểu nhƣ sự thành thạo, khả năng thực hiện của cá nhân đối với một công việc.

d

an

lu

Năng lực cũng đƣợc hiểu là khả năng, công suất của một doanh nghiệp, thẩm quyền
pháp lý của một cơ quan.

n
va

Từ các cách sử dụng trên có thể hiểu rằng: Năng lực của ngƣời học là khả

fu

m
ll

làm chủ hệ thống tri thức, kỹ năng, thái độ, và vận hành (kết nối) chúng một cách

oi

hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập, giải quyết hiệu quả những vấn

nh

đề đặt ra cho họ trong cuộc sống. (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2014).

at

z

Tiếp cận phát triển năng lực là một xu thế của giáo dục hiện đại, tập trung

z

gm

những gì họ cần phải học đƣợc.

@

vào năng lực hành động, hƣớng đến những gì ngƣời học dự kiến phải làm đƣợc hơn

l.c
ai

Quản lý hoạt động dạy học theo cách tiếp cận năng lực đòi hỏi phải hƣớng

om

đến đầu ra, những năng lực chung, năng lực chuyên biệt mà HS có đƣợc sau khi

Lu

hồn thành một mơn học, lớp học, cấp học.

an

Trên cơ sở năng lực chung, các nhà lí luận dạy học bộ mơn cụ thể hóa thành

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

13
những năng lực chuyên biệt. Tuy nhiên, không dừng ở các năng lực chuyên biệt, các
tác giả đều cụ thể hóa thành các năng lực thành phần, những năng lực thành phần
này đƣợc cụ thể hóa thành các thành tố liên quan đến kiến thức, kĩ năng để định
hƣớng quá trình dạy học, kiểm tra đánh giá của GV.

Dạy học theo tiếp cận trang bị kiến thức, hay là tiếp cận nội dung, hay là dạy
học theo định hƣớng nội dung chủ yếu tập trung vào truyền đạt nội dung kiến thức
từ chƣơng trình, sách giáo khoa, dựa trên kinh nghiệm truyền đạt của ngƣời dạy
bằng các kĩ thuật và các phƣơng pháp dạy học đặc thù.
Dạy học theo định hƣớng tiếp cận năng lực thì ngƣợc lại với dạy học theo
tiếp cận nội dung, cách dạy học theo tiếp cận năng lực không phải chỉ tập trung vào

lu

lĩnh hội nội dung kiến thức từ chƣơng trình, sách giáo khoa, dựa trên kinh nghiệm

an
n
va

truyền đạt của ngƣời dạy bằng các kĩ thuật và các phƣơng pháp dạy học đặc thù mà
là chính thơng qua các hoạt động của ngƣời học.

to
tn

Kết quả của cách dạy học theo tiếp cận năng lực đã làm cho ngƣời học không

gh

ie

phải biết đƣợc nhiều “cái” (nhiều kiến thức) mà rất coi trọng làm cho ngƣời học biết

p

“làm” (chú ý nhiều vận dụng vào thực tiễn). Điều này cũng đƣợc thể hiện rất rõ

do

nl
w

trong chƣơng trình, sách giáo khoa và trong giáo án dạy học (kế hoạch bài học) của

oa

ngƣời dạy. Dƣới đây là bảng so sánh một số đặc trƣng cơ bản của dạy học theo tiếp

d

cận nội dung và dạy học định theo tiếp cận phát triển năng lực học sinh:

lu

n
va

an

So sánh một số đặc trưng cơ bản của dạy học theo tiếp cận nội dung và
dạy học định theo tiếp cận phát triển năng lực học sinh

fu

Dạy học theo tiếp cận phát triển

dung

năng lực

oi

m
ll

Dạy học theo tiếp cận nội

Mục tiêu dạy học đƣợc mô tả Kết quả học tập cần đạt đƣợc mô tả

tiêu

không chi tiết và không nhất chi tiết và có thể quan sát, đánh giá

nh

Mục

at

z

z

dạy học thiết phải quan sát, đánh giá đƣợc; thể hiện đƣợc mức độ tiến bộ

@

của học sinh một cách liên tục

gm

đƣợc

Việc lựa chọn nội dung dựa Lựa chọn những nội dung nhằm đạt

dung

vào các khoa học chuyên môn, đƣợc kết quả đầu ra đã quy định, gắn

om

l.c
ai

Nội

Lu

dạy học khơng gắn với các tình huống với các tình huống thực tiễn.

an
n

va

ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si


C.vT.Bg.Jy.Lj.Tai lieu. Luan vT.Bg.Jy.Lj. van. Luan an.vT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.LjvT.Bg.Jy.Lj. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an.Tai lieu. Luan van. Luan an. Do an

14
thực tiễn. Nội dung đƣợc quy Chƣơng trình chỉ quy định những
định chi tiết trong chƣơng trình. nội dung chính, khơng quy định chi
tiết.
- GV chủ yếu là ngƣời tổ chức, hỗ
trợ học sinh tự lực và tích cực lĩnh
Giáo viên là ngƣời truyền hội tri thức. Chú trọng sự phát triển
Phƣơng thụ tri thức, là trung tâm của khả năng giải quyết vấn đề, khả
quá trình dạy học. Học sinh năng giao tiếp,…;

pháp

dạy học tiếp thu thụ động những tri - Chú trọng sử dụng các quan điểm,
thức đƣợc quy định sẵn.

phƣơng pháp và kỹ thuật dạy học

lu
an

tích cực; các phƣơng pháp dạy học

n
va

thí nghiệm, thực hành

tn

to

Tổ chức hình thức học tập đa
dạng; chú ý các hoạt động xã hội,

Hình

gh

p

ie

thức
học

ngoại khóa, nghiên cứu khoa học,

trên lớp học

trải nghiệm sáng tạo; đẩy mạnh ứng
dụng công nghệ thông tin và truyền

nl
w

do

dạy

Chủ yếu dạy học lý thuyết

oa

thông trong dạy và học

d

Đánh

Tiêu chí đánh giá dựa vào

lu

Tiêu chí đánh giá đƣợc xây

kết quả

dựng chủ yếu dựa trên sự

học tập

ghi nhớ và tái hiện nội dung

của học

đã học.

fu

n
va

an

giá

oi

m
ll

bộ trong quá trình học tập, chú trọng
khả năng vận dụng trong các tình
huống thực tiễn.

nh

sinh

năng lực đầu ra, có tính đến sự tiến

at
z
z

1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học môn Sinh học theo định hướng phát triển năng

@

gm

lực học sinh

l.c
ai

Quản lý dạy học là sự tác động có chủ đích, hợp quy luật của chủ thể quản lý

om

dạy học (hiệu trƣởng) đến khách thể quản lý dạy học (ngƣời dạy và ngƣời học) bằng

Lu

các giải pháp phát huy tác dụng của các phƣơng tiện quản lý dạy học nhƣ chế định

an

giáo dục và đào tạo, bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học, nguồn tài lực và vật lực

n

va
ac

th

@edu.gmail.com.vn.bkc19134.hmu.edu.vn

si