sử dụng hệ thống câu hỏi tích hợp trong giảng văn thcs

Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

A - đặt vấn đề
Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề đã được
đề cập bàn luận và thực hiện trong nhiều năm qua ,đặc biệt trong bốn
năm gần đây ,với việc thực hiện giảng dạy theo chương trình sách
giáo khoa mới thì đổi mới phương pháp dạy học càng được thúc đẩy
và phát huy một cách có hiệu quả.
Phát huy tính tích cực trong học tập được xem như một nguyên
tắc dạy học đảm bảo chất lượng và hiệu quả, chuyển từ lấy giáo viên
làm trung tâm sang dạy lấy học sinh làm trung tâm là một xu hướng
tất yếu có tính lịch sử.
Với các môn học nói chung và môn ngữ văn nói riêng đổi mới
dạy học đã trở thành vấn đề cấp thiết và điểm mấu chốt của ngữ văn
tập trung trong hai chữ “Tích hợp”: tích hợp và tích cực. Có “tích
cực” mới phát huy tốt tính chất tích hợp, qua tích hợp học sinh càng
tích cực hơn.
Trong cả ba phân môn của ngữ văn: Văn - Tiếng Việt – Tập làm
văn. Tích hợp không phải là vấn đề khó, nhưng cũng không hề đơn
giản. Nếu người thầy giáo không thực sự chú ý đến hệ thống câu hỏi
tích hợp và hệ thống câu hỏi lại đặc biệt cần thiết với phần giảng văn.
Bởi cái cốt lõi để người giáo viên có thể hướng dẫn, cùng học sinh
tìm hiểu văn bản, cảm nhận được văn bản một phần chủ yếu là thông
qua hệ thống câu hỏi. Để hệ thống câu hỏi phát huy được tính tích
cực, chủ động của học sinh lại cần có tính tích hợp.
Vấn đề nghe có vẻ rắc rối nhưng cũng thật dễ hiểu khi bắt tay
vào việc. Nếu trong giờ giảng văn người thầy chú ý tích hợp thì học
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang1

Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

sinh sẽ chú ý đến mọi mặt của vấn đề hơn, các em phát huy mạnh mẽ
hơn nữa tư duy của mình. Khi học văn còn phải liên hệ với Tiếng
việt, với Tập làm văn, không chỉ có thế còn phải liên hệ chính phần
giảng văn trong toàn bộ chương trình đã học với nhau mà rộng hơn là
liên hệ giữa văn với kiến thức của các môn học khác như : Sinh, Sử,
Địa, GDCD,Ngoại ngữ và tất nhiên để có thể trả lời tốt những câu hỏi
tích hợp của thầy, học sinh không thể không “động não”, không thể
không nghiên cứu kỹ càng khi soạn bài, luôn chú ý tới mối quan hệ
giữa bài học này với bài học kia, môn học này với môn học khác.
Nhờ vậy cũng hình thành cho các em khả năng tư duy tích hợp trong
tình huống, trong cuộc sống hàng ngày.
Thấy rõ tầm quan trọng của hệ thống câu hỏi “Tích hợp” trong
giảng dạy ngữ văn, ngay từ đầu năm học được phân công giảng dạy
Ngữ văn 9, bản thân tôi đã chú đến hệ thống câu hỏi “Tích hợp” ở cả
3 phần: Văn – Tiếng việt – Tập làm văn, đặc biệt chú ý đến hệ thống
câu hỏi tích hợp ở phần giảng văn.
B - NỘI DUNG THỰC HIỆN
Sử dụng hệ thống câu hỏi “Tích hợp” trong giảng văn THCS
(Môn ngữ văn 9)
C- ĐỐI TƯỢNG THỰC HIỆN
Tập trung áp dụng thực hiện ở đối tượng học sinh khối 9 trường
THCS Tuân Đạo. Đối tượng ở đây là học sinh đại trà lớp 9A, trong
quá trình giảng dạy tôi luôn xác định mỗi bài giảng phải đảm bảo cho
học sinh có đầy đủ kiến thức cơ bản cần thiết, cấp bách cho việc thực
hiện mục tiêu giáo dục trong thời kỳ đổi mới theo chủ đề năm học
(tiếp tục: ổn định- phát triển –hội nhập)
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang2
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

D - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. ĐIỀU TRA CƠ BẢN
Học sinh khối 9 trường THCS Tuân Đạo cũng như học sinh
khối 9 cả nước là khoá học được tiếp tục áp dụng học tập theo chương
trình sách giáo khoa mới. Chính vì lẽ đó đây là khoá học sinh được
chú ý nhất, được rèn luyện “bài bản” về phương pháp học tập mới.
Thực tế qua ba năm học trước các em đã quen với cách học “Tích
hợp” nhưng nếu đến lớp 9 người thầy giáo không chú ý thì cũng
không thể tiếp tục rèn luyện ở các em những gì đã tích luỹ được ở ba
lớp dưới. Ngay từ đầu năm học để áp dụng tốt hệ thông câu hỏi “Tích
hợp” tôi đã phân ra các đối tượng học sinh: Giỏi – Khá - Trung bình –
Yếu ở lớp 9A nhằm mục đích áp dụng câu hỏi từ dễ đến khó cho phù
hợp cụ thể với các dạng câu hỏi.
1. Dành cho học sinh yếu
2. Dành cho học sinh trung bình.
3. Dành cho học sinh khá - giỏi.
Sau khi điều tra áp dụng câu hỏi trong những bài học đầu năm
số liệu cụ thể được thống kê.
- Học sinh trả lời được câu hỏi: 3 em đạt: 11,1 %
- Học sinh trả lời đúng một phần câu hỏi : 15 em đạt 55,6 %
- Học sinh trả lời chưa chính xác câu hỏi : 9 em đạt 33,3 %
Từ điều tra thực tế tôi nhận thấy thuận lợi thì ít, khó khăn thì nhiều.
*Về thuận lợi:
- Ban giám hiệu trường rất quan tâm tới lực lượng và chất
lượng giáo dục.
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang3
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

- Phía phụ huynh học sinh cũng đã tạo điều kiện về thời gian
cho con học bài ở nhà
- Bản thân tôi đã dạy lớp 9 theo chương trình mới nên ít nhiều
tôi cũng rút ra được kinh nghiệm sau mỗi tiết dạy.
*Về khó khăn :
- Đồ dùng trực quan đối với bộ môn văn là rất ít, thậm chí là
không có.
- Về phía phụ huynh mặc dù đã tạo điều kiện về thời gian cho
con học xong vẫn chưa cao.
- Về phía học sinh :+Kiến thức cơ bản còn mơ hồ (có nắm được
kiến thức xong chưa rõ)
+Đối với lớp 9A có một số em học sinh
mải chơi hơn học, trong lớp không ghi bài, gây rối làm ảnh hưởng tới
giờ học. Về nhà không học và làm bài tập.
Xác định được mục tiêu của mỗi giờ học văn với hệ thống câu hỏi
“tích hợp” sao cho tất cả mọi đối tượng đều có thể tiếp thu được. Tôi
đã xây dựng kế hoạch cụ thể như sau.
II. KẾ HOẠCH CỤ THỂ.
1/ Đề ra mục tiêu chính.
*Sau khi áp dụng hệ thống câu hỏi học sinh rèn luyện cho mình
tư duy “Tích hợp”, khả năng liên hệ giữa ba phân môn Văn-Tiếng
việt-Tập làm văn. Liên hệ giữa Ngữ văn với các môn học khác (tích
hợp ngang). Nắm chắc rõ toàn bộ phần Văn-Tiếng việt-Tập làm văn
đã học từ lớp 6 đến lớp 9 (tích hợp dọc)
*Đối với hệ thống câu hỏi “Tích hợp” tôi luôn chú ý cho mọi

đối tượng : Giỏi-Khá-Trung bình-Yếu-Kém và luôn đặt ra câu hỏi cho
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang4
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

mỗi tiết dạy văn Tích hợp cái gì? Tích hợp như thế nào để học sinh
nắm được bài, thuộc ngay tại lớp làm được điều đó với lớp tôi dạy
quả thật không phải là dễ.
2/ Quá trình và thời gian thực hiện.
*Áp dụng hệ thống câu hỏi tích hợp trong tất cả các bài giảng
văn trong ngữ văn từ đầu năm đến hết năm học.
- Giai đoạn 1: Từ đầu năm đến hết học kỳ I
→
rút ra kinh
nghiệm và phương pháp thực hiện ở giai đoạn 2.
- Giai đoạn 2: Từ đầu học kỳ II
→
cuối học kỳ II
→
rút ra kinh
nghiệm cả thời gian dài thực hiện.
III. HÌNH THỨC THỰC HIỆN.
1/ Xác định nội dung kiến thức bài học với phần giảng văn thường
đi theo các bước:
Bước 1: Kiểm tra bài cũ, giới thiệu bài mới.
Bước 2: Đọc tìm hiểu bố cục, chú thích.
Bước 3: Đọc tìm hiểu văn bản.
Bước 4: Tổng kết.

Bước 5: Hướng dẫn về nhà.
Ở các bước, các phần đều có thể áp dụng và áp dụng tốt hệ thống câu
hỏi tích hợp.
2/ Áp dụng hệ thống câu hỏi với từng phần trong mỗi bài cụ thể.
2.1- Ở phần kiểm tra bài cũ và giới thiệu bài mới.
a) Tích hợp ngang.
Kiểm tra kiến thức ở bài cũ của phần văn bản có kết hợp với Tiếng
việt, Tập làm văn trong toàn bộ chương trình.
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang5
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

-Ví dụ: Hãy tìm các hình ảnh trong bài thơ “Viếng lăng Bác” và phân
tích tác dụng những hình ảnh đó .
⇒
Ở câu hỏi này học sinh vận dụng kiến thức về “ẩn dụ”trong Tiếng
việt để trả lời .
b)Tích hợp dọc .
-Ví dụ 1:Kết hợp kiểm tra bài cũ với giới thiệu bài mới trả lời
nhanh các câu hỏi ?
1/Một bài thơ nổi tiếng của bà Huyện Thanh Quan mà em đã
học ở lớp 8?
2/Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong câu thơ sau ?
“Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ………… ”
(Ngữ văn 8)
3/ Một tên gọi khác của truyện Kiều ?
4/ Thuý Kiều có sắc đẹp như thế nào ?

5/ Nguyễn Đình Chiểu còn có tên gọi khác là?
6/ Người lợi dụng đêm tối đẩy Lục Vân Tiên xuống sông là ?
7/ Một bài thơ nổi tiếng của Phạm Tiến Duật viết về người lính
Trường Sơn là ai?

Q U A
Đ
E O N G A N G
Ô N G Đ
Ô
G I A
Đ O A N T R Ư Ơ
N
G T Â N T H A N H
N G H I Ê N G N Ư Ơ C N
G
H I Ê N G T H A N
Đ Ô
C
H I Ê U
T R I N H
H
 M
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang6
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

T I Ê U Đ Ô I X E K H Ô N G K

I
N H
Mỗi đáp án của câu hỏi tương ứng với hàng ngang, tìm ra đáp án của
7 câu hỏi trên ta tìm ra hàng dọc có tên ĐỒNG CHÍ trên cơ sở đó
giáo viên dẫn vào bài mới luôn
Từ sau cách mạng tháng tám năm 1945 trong Văn học hiện đại
Việt Nam xuất hiện một đề tài mới đó là tình “ Đồng chí, đồng
đội”của người chiến sĩ cách mạng, anh bộ đội Cụ Hồ. Là một nhà thơ
đầu tiên đóng góp thành công vào đề tài này bằng một bài thơ đặc sắc
mang tên “Đồng chí”- đó là Chính Hữu. Và đây cũng chính là mục
tiêu mà tiết học này muốn giới thiệu đến các em.
*Ví dụ 2: Kết hợp kiểm tra bài cũ với giới thiệu bài mới ở bài “Mây
và Sóng” của nhà thơ Tagor.
*Tổ chức trò chơi ô chữ.
CÂU HỎI:
1/ Văn bản của Et.Môn-Đô-Ami-xi viết dưới dạng một bức thư của
người cha gửi cho con, nhắc nhở về thái độ đối với mẹ.
(Ngữ văn 7)
2/ Ba tiếng đầu trong tên một bài thơ của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm
được nhạc sĩ- Huyền Dân phổ nhạc.
(Ngữ văn9).
3/ Tên đoạn trích trong tác phẩm “Thời thơ ấu” của nhà văn Nguyên
Hồng .
(Ngữ văn9)
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang7
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS


4/ Văn bản viết như lời mẹ ru với những hình ảnh đẹp trong ca dao
của nhà thơ Chế Lan Viên

(Ngữ văn 9)
5/ Văn bản nhật dụng của tác giả Lí Lan viết về cảm xúc của người
mẹ trong đêm trước ngày khai trường đầu tiên của con
(Ngữ văn 8)
M E T Ô I
K H U C H A T R U
T R O N G L O N G M E
C O N C O
C Ô N G T R Ư Ơ N G M Ơ R A
Giới thiệu bài mới qua câu hỏi .
? Điểm chung của các văn bản trên là gì?
⇒
Đều viết về người mẹ, tình cảm mẹ con
Với ô chữ TAGOR – một tác giả Ấn Độ nổi tiếng với bài thơ nói về
tình cảm mẹ con- bài thơ “Mây và Sóng” tiết học hôm nay cô sẽ cùng
các em đi tìm hiểu.
2.2- Ở phần đọc tìm hiểu chú thích, bố cục.
Đây là phần dễ dàng nhất cho tích hợp ngang, liên hệ kiến thức Văn-
Tiếng việt-Tập làm văn thông qua các dạng câu hỏi
?H
1
- Xác định giọng văn bản.
?H
2
- Xác định thể loại văn bản của văn bản, xác định ngôi kể,
thứ tự kể (Tích hợp Tập làm văn)
?H

3
- Giải thích từ khó (Tích hợp Tiếng việt)
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang8
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

- Câu hỏi về tác giả và những tác phẩm có liên quan (Tích hợp
ngang, dọc)
-Tóm tắt văn bản (Tích hợp Tập làm văn)
2.3- Phần đọc tìm hiểu văn bản.
Trong phần này có thể áp dụng, sử dụng hệ thống câu hỏi tích
hợp tương đối hiệu quả khi khai thác văn bản, tích hợp ngang với 3
phân môn văn, các tác phẩm trong chương trình hoặc tích hợp mở
rộng với các văn bản khác, tích hợp chỗ…….
Một số ví dụ cụ thể mà bản thân tôi đã và đang thực hiện
*Ví dụ 1: Bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu
1/ Cơ sở hình thành tình đồng chí đồng đội.
STT Câu hỏi Hướng trả lời Hướng tích
hợp
H
1
H
2
H
3
H
4
Mở đầu tác giả đã

giới thiệu quê hương
của các anh như thế
nào?
Em có nhận xét gì về
cách giới thiệu này?
Chỉ ra nghệ thuật
trong 2 câu thơ này?
Nhận xét về cấu trúc
của hai câu thơ .
→
Giới thiệu quê hương
gắn với những hình ảnh
của một miền quê nghèo.
-Nước mặn, đồng chua,
đất
sỏi, đá
Cách giới thiệu như một
lời trò chuyện tâm tình
giữa hai người lính
-Song hành, đối xứng
-Tích hợp
Tiếng việt
-Tích hợp Tập
làm văn
-Tích hợp
Tiếng việt.
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang9

Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

H
5
H
6
H
7
H
8
H
9
Với nghệ thuật và
cấu trúc đó gợi cho
em điều gì?
Vì sao họ ở các miền
xa lạ lại trở nên thân
thiết với nhau?
Nghệ thuật được tác
giả sử dụng trong câu
“súng bên súng…
đầu…đầu”?
Giá trị của biện pháp
nghệ thuật ấy.

Cơ sở tạo nên tình
đồng chí, đồng đội.
→
Hình ảnh hai người lấy
xa lạ, xong họ lại có cùng

nguồn gốc xuất thân, đồng
cảnh, đồng cảm họ tâm sự
với nhau về cái nghèo của
quê hương-cái nghèo đó
có từ trong lòng đất, làn
nước.
→
Cùng chung mục đích, lí
tưởng đấu tranh giải
phóng dân tộc.
Điệp từ –súng, đầu
→
Mang tính chất hàm xúc
hiện tượng.
→
Sự gắn bó, gần gũi, chia
sẻ khó khăn trong chiến
đấu
Họ cùng mục đích, cùng lí
tưởng
-Đồng cảnh, đồng cảm,
cùng chung mục đích lí
-Tích hợp Tập
làm văn
-Tích hợp
Tiếng việt
-Tích hợp
TLV
-Tích hợp TV
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang10
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

H
10
(GV chốt-chuyển)
Nhận xét về câu thơ
giữa bài “Đồng chí”
(GV chốt-chuyển)
tưởng đấu tranh vì độc lập
hoà bình dân tộc
-Với cấu trúc xong hành
đối xứng mượn tục ngữ,
thành ngữ, lời thơ mộc
mạc, giản dị……
Họ cùng hoàn cảnh xuất
thân đồng cảnh, đồng cảm,
họ hiểu nhau, họ có cùng
mục đích, một lí tưởng
sống, lí tưởng đấu tranh
cho hoà bình, độc lập tự
do.
→
Đây chính là cơ sở tạo
nên tính tri âm, tri kỷ tình
đồng chí đồng đội sau
này….
-Một câu đặc biệt

→
kết
quả của những ý trên.
-Đúng đây là một câu đặc
biệt chỉ có hai tiếng như
khép lại tình cảm của tình
đồng chí, đồng đội. Nó
như dồn nén chất chứa, bật
ra thật thân thiết thiêng
-Tích hợp
TLV
-Tích hợp
TLV
-Tích hợp chờ
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang11
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

liêng như tiếng gọi đồng
đội là cao trào của mọi
cảm xúc mở ra những gì
chứa đựng ở câu sau
*Ví dụ2: Ví dụ cụ thể khi tìm hiểu văn bản “Mùa xuân nho nhỏ”
trong phần tìm hiểu văn bản
1/Hình ảnh mùa xuân thiên nhiên ;
STT Câu hỏi Hướng trả lời Hướng tích
hợp
1

2
Tác giả đã phác hoạ
hình ảnh thiên nhiên
Mùa xuân như thế
nào ?
-Cấu tạo ngữ pháp
trong 2 câu đầu có
gì đặc biệt ?Có tác
dụng gì khi xây
dựng cấu tạo đặc
biệt đó ?
-Tả cảnh thiên nhiên mùa
xuân với những hình ảnh
quen thuộc, dòng sông xanh
,bông hoa tím biếc ,tiếng
chim chiền chiện …
-Đảo vị ngữ trong hai câu
đầu ;
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc”
Động từ “mọc”làm vị ngữ
đặt trước bộ phận chủ
ngữ ,ở đầu khổ thơ ,đầu
đoạn thơ là một dụng ý
nghệ thuật của tác giả. Nó
-Tích hợp
ngang
(phần Tiếng
việt)
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang12
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

3
4
Ngoài ra ở những
câu tiếp theo, tác giả
sử dụng kiểu câu
gì? Thể hiện cảm
xúc gì?
(GV bình chuyển)
Thử phỏng đoán
trong hai câu thơ
tiếp theo “giọt long
không chỉ tạo cho người
đọc ấn tượng đột ngột bất
ngờ, mới lạ, mà còn làm
cho hình ảnh sự vật trở nên
sống đông như đang diễn
trước mắt. Tưởng như bông
hoa tím biếc kia đang từ từ,
lồ lộ mọc lên, vươn lên, xoè
nở trên mặt nước xanh sông
xuân.
-Kiểu câu cảm
“Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời”
Tiếng chim chiền chiện hót

ríu ra trong bầu trời xuân,
càng làm cho không khí trở
nên vui tươi, rộn ràng, ấm
áp và náo nức.
→
Thể hiện cảm xúc say sưa
trước cảnh vật mùa xuân
thiên nhiên của tác giả…
-Không rõ là giọt gì. Giọt
sương sớm, giọt mưa xuân,
giọt long lanh hay là giọt
Tích hợp
ngang
(phần Tiếng
Việt)
Tích hợp
ngang
(phần Tiếng
Việt)
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang13
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

5
6
lanh” là giọt gì?
Hãy xác định biện
pháp nghệ thuật

được sử dụng trong
hai câu thơ?
Nói rõ điều gì?
nước trong suốt phản ánh
bình minh…
-Nếu liên hệ với hai câu
trên thì có thể là giọt sương
long lanh của tiếng chim
chiền chiện đang hót vang
trời…Hay rộng hơn là giọt
cảm xúc của nhà thơ trước
thiên nhiên tươi đẹp, trong
sáng…
- Nghệ thuật ẩn dụ chuyển
đổi cảm giác tiếng chim
thông thường được cảm
nhận bằng thính giác , giọt
sương có thể cảm nhận
bằng thính giác, giọt cảm
xúc bằng cảm giác …nhưng
lại được cảm nhận bằng xúc
giác… nhưng lại được cảm
nhạn bằng xúc giác “đưa
tay hướng về”
→
Cảm hứng say sưa đến
bất tận của con người trước
mùa xuân, sử dụng mọi giác
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang14
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

7 Em có liên hệ với
bức tranh mùa xuân
thiên nhiên nào
trong quá trình tìm
hiểu các văn bản đã
học?
→
GV bình chú
thêm.
quan để thâu tóm, để đón
nhận mùa xuân.
-Mùa xuân trong “Truyện
Kiều”-đoạn trích “Cảnh
ngày xuân”:
“Cỏ non xanh rợn chân
trời
Cành Lê trắng điểm một
vài bông hoa”
→
Cảnh đẹp kiêu sa, trong
sáng với những hình ảnh
ước lệ tuyệt đẹp.
Khác với mùa xuân nho
nhỏ với những hình ảnh
mùa xuân thiên nhiên thật
gần gũi, bình dị mà đáng

trân trong biết bao.
-Cảm xúc của tác giả trước
mùa xuân dễ dàng liên hệ
với những cảm xúc của nhà
thơ Xuân Diệu trước mùa
xuân:
“Hỡi xuân hồng ta muốn
căn vào ngươi”
Tích hợp dọc
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang15
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

→
Thể hiện sự khát khao
tưởng như muốn ngấu
nghiến, muốn “nuốt chửng”
lấy mùa xuân của đất trời…
Còn với Thanh Hải, một
động tác nhẹ nhàng nhưng
cũng rất trân trọng mùa
xuân. “Đưa tay hứng về”
cũng là tình yêu với mùa
xuân nhưng đó là một tình
yêu dịu nhẹ mà sâu sắc biết
nhường nào…
⇒
Thông qua hệ thống câu hỏi tích hợp, giáo viên đã cùng học sinh

cảm nhận được bức tranh mùa xuân thiên nhiên của bài thơ, đảm bảo
đặc trưng của một văn bản nghệ thuật qua những biểu hiện nghệ thuật
để thể hiện nội dung của văn bản, hơn nữa còn góp phần mở rộng cho
học sinh những kiến thức văn học có liên quan khi các em cảm nhận
thơ văn.
2.4-Tích hợp trong phần tổng kết .
Từ những nội dung học sinh đã được tìm hiểu qua các phần
trước, hướng tích hợp chủ yếu ở phần này là để học sinh liên hệ văn
bản với cuộc sống, với các môn học khác hoặc liên hệ về tư tưởng,
tình camr của bản thân học sinh…
VD: Tổng kết ý nghĩa văn bản “Ánh trăng”của Nguyễn Duy:
STT Câu hỏi Hướng trả lời Hướng
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang16
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

tích hợp
1
2
3
Qua tìm hiểu toàn
bộ bài thơ “ánh
trăng” nhận xét kết
cấu giọng điệu bài
thơ?
Kết cấu, giọng điệu
đó có tác dụng gì?
Đọc bài thơ “ánh

Trăng” em cảm
nhận được điều gì?
-Kết hợp hài hoà giữa tự sự
với trữ tình.
-Giọng điệu tâm tình của thể
thơ năm chữ.
-Nhịp thơ khi thì trôi chảy, tự
nhiên, nhịp nhàng, lúc thì
ngân nga thiết tha cảm xúc,
lúc lại trầm lắng biểu hiện
suy tư.
-Kết cấu, giọng điệu có tác
dụng làm nổi bật chủ đè, lời
giản dị nhưng gợi nhiều cảm
nghĩ, tạo tính chân thực, chân
thành, gây ấn tượng mạnh
cho người đọc.
-Từ một câu chuyện riêng,
bài thơ cất lên lời tự nhắc
nhở thấm thía về thái độ, tình
cảm đối với những năm
tháng quá khứ gian lao, tình
nghĩa với đất nước…
-Ánh Trăng nằm trong mạch
cảm xúc
“Uống nước nhớ nguồn” gợi
Tích hợp
ngang
(Tập làm
văn)

Tích hợp
ngang
Liên hệ
thực tế
cuộc ssống
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang17
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

4 Tìm trong văn học
Việt Nam những bài
thơ về Trăng chứa
hàm ý khác?
lên đạo lí sống thuỷ chung đã
trở thành truyền thống tốt
đẹp của dân tộc Việt Nam.
VD:
-Thơ Trăng của chủ tịch Hồ
Chí Minh: Ngắm trăng, Rằm
tháng giêng, Tin thắng
trận…
-Thơ Trăng của Hàn Mặc Tử.
- Thơ Trăng của Hồ Xuân
Hương…
Tích hợp
ngang-dọc
2.5- Hướng dẫn về nhà.
Ở phần hướng dẫn về nhà, với hệ thống câu hỏi tích hợp giúp học

sinh chuẩn bị bài tốt hơn, có điều kiện ôn lại những kiến thức đã học
dễ dàng, đồng thời mở rộng hơn những kiến thức có liên quan.
VD: Sau khi học xong văn bản “Chó Sói và Cừu non” trong thơ
ngụ ngôn của La-Phông-Ten, giáo viên hướng dẫn chuẩn bị bài sau:
1/Từ văn bản “Chó Sói và Cừu non”, hãy thử “soi” vào “Tiếng
nói văn nghê” của Nguyễn Đình Thi xem có điểm nào trùng hợp?
Hãy nêu rõ điểm đó?
2/ Sưu tầm thêm thơ ngụ ngôn của La-Phông-Ten.
3/ Tự rút kinh nghiệm khi làm bài nghị luận về một tác giả-tác
phẩm qua bài viết của Buy-Phông “Chó Sói và Cừu non” ghi rõ
những điều em học được sau khi đọc văn bản này.
* Chuẩn bị bài sau: “Con Cò”:
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang18
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

1/ Tìm hiểu về tác giả Chế Lan Viên (Tìm trong sách văn học
lớp 12, cuốn Thi nhân Việt Nam hoặc các báo, tạp chí…). Sưu tầm ít
nhất một bài thơ của Chế Lan Viên.
2/ Tìm những bài thơ, ca dao có hình ảnh Con Cò. Suy nghĩ
xem “Con Cò” đó ẩn dụ cho ai…?
3/ Trả lời các câu hỏi theo đề bài:
- Tìm hiểu chú thích.
- Xác định giọng đọc, thể thơ của bài thơ.
- Ở tiết 1, tìm hiểu hình ảnh Con Cò trong lời ru tuổi ấu thơ, tìm
hiểu kĩ ý nghĩa 4 câu thơ đầu, nhận xét cách vận dụng sáng tạo
ca dao vào bài thơ của tác giả. Tìm hiểu Con Cò trong đoạn đầu
bài thơ mang ý nghĩa biểu tượng gì?

3.Rút kinh nghiệm sau quá trình thực hiện.
Sau khi áp dụng hệ thống câu hỏi tích hợp, tôi tự rút kinh
nghiệm về hệ thống câu hỏi đã phù hợp với đối tượng học sinh trực
tiếp giảng dạy. Học sinh trả lời tương đối tốt hệ thống câu hỏi Giáo
viên đưa ra theo mức độ cần thiết . Ở một số bài sau, sau khi nhận
thấy kết quả áp dụng hệ thống câu hỏi chưa phù hợp, tôi đã ghi chép
lại phần rít kinh nghiệm ở bài soạn hoặc sổ ghi chép, tích luỹ tư liệu
nhằm hoàn hiện trong những tiết học sau. Nhờ đó, hiệu quả bài giảng
sâu đậm hơn, học sinh áp dụng tốt kiến thức, liên hệ tốt với cả tích
hợp ngang và tích hợp dọc.
Cùng với việc tự rút kinh nghiệm cho bản thân, tôi còn mời các
đồng nghiệp trong tổ dự giờ, góp ý về cách áp dụng hệ thống câu hỏi
tích hợp trong giờ giảng văn thông qua các đợt thao giảng:
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang19
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

*Đợt 1: Đầu năm (tháng 9), tiếp theo là đợt chào mừng ngày
20/11 rút kinh nghiệm ở học kỳ I.
*Đợt 2: Thao giảng mùa xuân vào tháng 2, rút kinh nghiệm,
hoàn thiện hơn trong tiết dự giờ vào đợt thi đua kỷ niệm ngày 8/3 và
ngày 26/3. Rút kinh nghiệm trong cả năm học.
IV.KẾT QUẢ.
Sau khi thực hiện áp dụng hệ thống câu hỏi tích hợp trong giờ giảng
văn trong cả năm học, kết quả cụ thể như sau:
-Trả lời tốt câu hỏi: 16 em (học sinh khá -giỏi)-chiếm 59,3%.
-Trả lời chưa đầy đủ: 8 em (học sinh Trung bình-khá)-chiếm
29,6%.

-Chưa trả lời đúng câu hỏi : 3 em (học sinh trung bình)-chiếm
11,1%.
Đó là kết quả chưa thực sự cao nhưng bản thân tôí tự nhận thấy với
việc áp dụng hệ thống câu hỏi này có tác dụng lớn trong học tập môn
Ngữ văn, giúp học sinh củng cố, ôn luyện, mở rộng, liên hệ kiến thức
tốt. Thông qua việc trả lời câu hỏi tích hợp, học sinh có điều kiện rèn
kuyện tư duy, rèn luyện bản thân tốt hơn.
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM.
Đưa hệ thống câu hỏi tích hợp vào bài giảng văn là cần thiết. Điều
này đã được chứng minh rất rõ ràng qua cả lý thuyết và thực tiễn. Là
người trực tiếp giảng dạy, bản thân tôi đã tự rút ra được một số kinh
nghiệm:
- Người thầy giáo không ngừng tích luỹ, trau dồi kiến thức
không chỉ của một bộ môn giảng văn, mà cả ở lĩnh vực kiến thức đời
sống khác.
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang20
Sö dông hÖ thèng c©u hái “TÝch hîp” trong gi¶ng v¨n THCS

Trên đây là một kinh nghiệm thực tế mà tôi đã áp dụng đối với lớp
tôi đang giảng dạy. Tôi thấy việc giảng dạy theo hệ thống câu hỏi tích
hợp tạo được niềm tin cho các em học tập và nâng cao hiệu quả giờ
dạy phát huy được tính tích cực – sáng tạo của học sinh đồng thời rèn
được nhiều kỹ năng khác.
Tôi mong được sự góp ý của các đồng chí!
Tôi xin chân thành cám ơn!
Tuân Đạo, ngày 10 tháng 05 năm 2009
Người viết

Bùi Thanh Hải
Hết
Ngêi thùc hiÖn:

Bïi Thanh H¶i Tr– êng THCS Tu©n §¹o
Trang21