Diễn biến khủng hoảng tài chính argentina giai đoạn 1999 2002 và bài học cho việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA SAU ĐẠI HỌC


TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
Tiểu luận
DIỄN BIẾN KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH ARGENTIN A
GIAI ĐOẠN 1999-2002 VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM
Giảng viên hướng dẫn: TS.Mai Thu Hiền
Nhóm thực hiện: Nhóm 5
72. Nguyễn Huy Thành
33.Nguyễn Thị Mai Hương
52. Đinh Văn Nghị
76. Nguyễn Thị Minh Thu
88. Đỗ Quang Tùng
Lớp: TCNH 19A

Hà Nội - Năm 2013



MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 1
1. Khái quát chung về đặc điểm tự nhiên – xã hội của Argentina 3
2. Giai đoạn phát triển thần kì 1992 - 1998 4
3. Những dấu hiệu bất ổn – Khủng hoảng xảy ra: 6
4. Khủng hoảng Argentina 2001-2002 (giai đoạn sau 2001) 9
PHẦN II: N GUYÊN NHÂN KHỦNG HO ẢNG ARGENTINA 13

I. Nguyên nhân nội tại 13
1. Hệ thống chuẩn tiền tệ currency board: 13
2. Thâm hụt ngân sách quá lớn 15
3. Các chính sách quản lý kinh tế vĩ mô sai lầm: 17
II. Ảnh hưởng từ bên ngoài 18
1. Các tổ chức tin dụng quốc tế (IMF) 18
2. Các quốc gia các 20

PHẦN III: KẾT LUẬN 21

I. Phạm vi ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng Argentina: 21
1. Khu vực Mỹ – Latin 21
2. Thế giới 22
II. Nguy cơ khủng hoảng tại Việt Nam: 22
1.

Thực trạng nợ công ở Việt Nam 22

2.

Tỷ lệ vay nợ nước ngoài (<40% GDP). 25

3.

Cơ chế giám sát các khoản vay nước ngoài 26

4.

Bộ máy quản lý: Giải quyết tham nhũng, cổ phần hóa ồ ạt và thất
thoát 27

I
II. Bài học kinh nghiệm: 28







LỜI MỞ ĐẦU
Nhắc đến Argentina, người ta nhớ ngay đến điệu nhảy Tango nổi tiếng,
nhớ đến nền văn hóa tiêu biểu cho văn hóa Mỹ Latinh: dân dã, đầy chất bốc
lửa, say đắm và quyến rũ, nhớ tới những con người thân thiện, hiếu khách, cởi
mở. Tất cả tạo nên một Argentina đặc sắc, khiến cho bước chân của những du
khách tới thăm đất nước xinh đẹp này cứ lưu luyến mãi không thôi. Không
chỉ văn hóa, thế giới còn biết đến một Argentina có nền kinh tế phát triển nhất
ở Mỹ Latinh với GDP tính theo sức mua tương đương là 599,1 tỉ USD, đứng
thứ 22 thế giới. Thu nhập bình quân đầu người là 15.000 USD với nguồn tài
nguyên thiên nhiên giàu có, dân số được đào tạo cao, ngành nông nghiệp theo
hướng xuất khẩu, công nghiệp đa dạng.
Tuy nhiên, trong khung nhạc phát triển đất nước, ngoài những nốt thăng
rực rỡ còn in dấu những nốt trầm. Đó là khủng hoảng nợ, thất nghiệp, lạm
phát… điển hình phải kể đến cuộc khủng hoảng 2001. Tháng 12/2001, hệ
thống ngân hàng Argentina sụp đổ, nhấn chìm một trong những trung tâm
kinh tế năng động và thành công tại khu vực Nam Mỹ. Gần như chỉ sau một
đêm, đất nước này đã rơi vào cảnh đói nghèo, chỉ trong vòng 5 tuần 5 vị tổng
thống lên chức xuống chức. Người dân, công nhân, viên chức xuống đường
biểu tình… Nợ nước ngoài: 160 tỷ USD (tức 40% GDP của Argentina bằng
1/7 tổng nợ của các nước đang phát triển); thâm hụt ngân sách năm 2001: 6,5

tỷ USD; thất nghiệp tăng tới mức kỷ lục trong nhiều năm: 20% ở thủ đô
Buenos Aires, và thậm chí cao hơn nhiều tại các tỉnh nghèo, thu nhập của
người dân giảm 14%; 15% dân số sống dưới mức nghèo đói theo tiêu chuẩn
của Argentina (thu nhập dưới 450 USD/tháng cho một gia đình bốn người)…
Vậy nguyên nhân thực sự của sự sụp đổ này là do đâu? Đó là một vấn đề
lớn mà nhiều nhà nghiên cứu kinh tế đã tốn không ít giấy mực. Đây cũng là



đề tài mà nhóm chúng tôi đưa ra để thảo luận, từ điển hình của Argentina mà
rút ra những bài học cho Việt Nam trong giai đoạn hiên nay, khi Việt Nam
cũng đang được xem là một thần kỳ mới.
Bài tiểu luận của của nhóm được phân chia làm 3 phần chính:
PHẦN I: DIỄN BIẾN CUỘC KHỦNG HOẢNG
PHẦN II: NGUYÊN NHÂN KHỦNG HOẢNG ARGENTINA
PHẦN III: KẾT LUẬN
Nhóm tiểu luận cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới TS. Mai Thu
Hiền đã giúp đỡ chúng em rất nhiều trong việc hoàn thành bài tiểu luận.



PHẦN I: DIỄN BIẾN CUỘC KHỦNG HOẢNG
1. Khái quát chung về đặc điểm tự nhiên – xã hội của Argentina
Argentina nằm ở cực nam Nam Mỹ, là nước lớn thứ hai ở Mỹ Latinh sau
Braxin.
* Phía Bắc giáp Bolivia (832 km)
* Phía Tây giáp Chi Lê (5.150 km)
* Phía Đông Bắc giáp Paraguay (1.880 km)
* Phía Đông giáp Uruguay (579 km), Braxin (1.224 km)
Địa hình phong phú, đồng bằng Pampas màu mỡ nằm ở nửa phía Bắc,

khu vực đất đai rộng lớn bao quanh Patagonia nằm ở phía Nam, dãy Andes gồ
ghề chạy dọc biên giới phía Tây.
Các nguồn tài nguyên thiên nhiên: các vùng đồng bằng màu mỡ ở
Pampas, chì, kẽm, thiếc, đồng, quặng sắt, mangan, dầu lửa, uranium.
Vì trải dài trên nhiều vĩ độ và chênh lệch độ cao lớn, Argentina có nhiều
kiểu khí hậu khác nhau. Ôn đới là kiểu khí hậu chi phối, kiểu khí hậu cận
nhiệt hiện diện ở miền Bắc và kiểu khí hậu cận cực hiện diện ở miền Nam đất
nước. Khí hậu miền Bắc có đặc điểm mùa hè nóng ẩm ướt và mùa đông khô
vừa, thỉnh thoảng gây hạn hán trong một thời gian. Miền Trung có mùa hè
nóng với sấm chớp và mùa đông lạnh. Các vùng phía Nam có mùa hè ấm áp,
mùa đông lạnh với những trận mưa tuyết lớn, đặc biệt trong vùng núi. Càng
lên cao, khí hậu càng lạnh giá.



Argentina là nước cộng hòa lập hiến. Hiến pháp Argentina được sửa đổi
năm 1994. Tổng thống được bầu cử trực tiếp với nhiệm kỳ 4 năm và có thể
được tái cử một lần.
Cơ quan lập pháp Argentina bao gồm quốc hội lưỡng viện (gồm
cả Thượng viện và Hạ viện).
- Các đảng phái chính trị: Argentina có 25 đảng chính trị hợp pháp.
- Cơ cấu hành chính: Gồm 1 thành phố tự trị (Buenos Aires) và 23 tỉnh
2. Giai đoạn phát triển thần kì 1992 - 1998
Từ những năm 1980, Argentina chìm đắm trong chế độ quân chủ chuyên
chế và từ sau năm 1983 thì nước này mới có sự thay đổi về chế độ. Tuy vậy,
những hậu quả mà chế độ quân chủ chuyên chế tạo ra là rất sâu sắc và kéo dài
với các khoản nợ nước ngoài khổng lồ và một nền kinh tế rối ren, hỗn loạn.
Những nỗ lực của chính quyền mới (dưới thời Tổng thống Alfonsin)
bằng việc đưa ra đồng tiền mới (đồng Austral) thay thế đồng tiền cũ đang lưu
hành để chi trả các khoản nợ nước ngoài. Tuy nhiên, những nỗ lực này đã

không thành công, đồng Austral mất giá, siêu lạm phát xảy ra (năm 1989 lạm
phát lên tới 5.000%).
a. Chính sách 1991
Tổng thống Carlos MENEM bắt đầu nhiệm kỳ năm 1989 khi Argentina
rơi vào tình trạng nợ nước ngoài lớn, lạm phát lên tới 200%/tháng và năng
suất giảm mạnh. Để vượt qua khủng hoảng kinh tế, chính phủ đã thực hiện
các biện pháp sau:
1. Ngày 1/4/1991, quốc hội Argentine thông qua “currency board”. Điều
luật này cho phép thành lập hội đồng tiền tệ với nhiệm vụ chính nhằm duy trì



tỷ giá giữa peso với USD, và giới hạn việc in ấn đồng peso xuống mức cần
thiết cho việc mua dollar trên thị trường tiền tệ
2. Xây dựng hệ thống tiền tệ kép (bi-monetary) đảm bảo vai trò ngang
nhau giữa đồng peso với ngoại tệ (chủ yếu là đô la Mỹ). Người dân Argentina
có quyền trả bằng bất kỳ đồng tiền nào trong các giao dịch của mình.
3. Tự do hóa hoàn toàn hệ thống ngân hàng, bao gồm việc tư nhân hóa
gần như tất cả các ngân hàng nhà nước ở địa phương và bán một ít các tổ
chức tài chính trung bình và lớn cho nước ngoài.
4. Tự do hóa hoàn toàn việc luân chuyển tư bản - cả tài chính lẫn đầu tư
trực tiếp - mà không có bất kỳ hạn chế nào.
5. Tư nhân hóa các công ty nhà nước từ công ty hàng không đến công ty
điện và Bưu điện, trong khi nước này chưa hề có một hệ thống luật lệ mạnh
và đầy đủ.
6. Loại bỏ gần như tất cả các hàng
rào phi thuế quan, và cắt giảm thuế từ
trung bình 45% đầu thập niên 90 xuống
còn 11% năm 2000.

Với 3 giai đoạn cải cách 1991.
1995, 1998, thị trường việc làm linh hoạt ở nước này đã được cải thiện đáng
kể, điển hình là số lượng công nhân được kí kết hợp đồng và được dào tạo
tăng từ 6% năm 1995 lên 12% năm 1997.Năng suất lao động trung bình tăng
3% từ 1991-1998.GDP tăng trưởng từ mốc giảm liên tục 0.5% trong suốt
những năm 1980 đã bật mạnh mẽ lên tới hơn 10% trong 2 năm đầu tiền của
chính sách cải cách và 5% năm 1993-1994.



 Kết quả: lạm phát giảm đáng kể, ổn định giá được đảm bảo, và
giá trị của tiền tệ được bảo tồn.
Những yếu tố đó khiến Argentina
được ngợi khen như là một điển hình của
sự thần kỳ mới và là một trong những
“học trò xuất sắc” được IMF thừa nhận.

3. Những dấu hiệu bất ổn – Khủng hoảng xảy ra:
Nhìn chung, việc ban hành Luật Chuyển đổi đã có những tác động tích
cực trong việc kiểm soát lạm phát, nhưng mặt trái của nó là ở chỗ:
Thứ nhất, để duy trì được tỷ giá 1 ARA = 1 USD, NHTƯ Argentina phải
có lượng dữ trữ ngoại tệ Iớn để sẵn sàng can thiệp thị trường bất cứ lúc nào và
với bất cứ dung lượng nào. Tuy vậy, Argentina lại không đáp ứng được đòi
hỏi tiên quyết này. Thực tế là họ đã phải bù đắp lượng ngoại tệ bị thiếu hụt so
với yêu cầu dự trữ để can thiệp thị trường bằng việc tăng cường vay nợ nước
ngoài. Cố thể nói, việc duy trì chính sách tỳ giá theo "chuẩn tiền tệ" như vậy
quả là quá tốn kém mà lại hết sức mong manh, thiếu sự bền vững.
Thứ hai, việc duy trì tỷ giá 1 ARA = 1 USD mặc dù giúp kiểm soát lạm
phát (thông qua khống chế lượng Peso được phát hành phù hợp với lượng
USD giao dịch trên thị trường), nhưng điều này lại khiến cho ngân sách Chính

phủ bị thâm hụt càng nghiêm trọng. Nguyên do là với các qui định trong Luật
Chuyển nhượng thì Chính phủ không được in tiền để bù đắp thâm hụt ngân
sách.
Thứ ba, chính sách "chuẩn tiền tệ" cũng làm cho đồng Peso lên giá, hệ
quả là hàng nhập khẩu từ nước ngoài rẻ hơn đáng kể so với hàng sản xuất



trong nước. Sự suy yếu về năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong nước so
với quốc tế do chính sách vô tình tăng giá đồng nội tệ đã gây hậu quả hàng
loạt doanh nghiệp trong nước bị phá sản, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng mạnh.
Thứ tư, việc cho phép dân chúng tự do lựa chọn nắm giữ USD hay ARA
đã vô tình khiến tình trạng "chảy máu ngoại tệ" trong nền kinh tế, do dân
chúng tăng cường chuyển từ đồng Peso sang nắm giữ USD để đi du lịch nước
ngoài hay mua sắm các hàng hóa nhập khẩu giá rẻ. Điều này đã làm cho dự
trữ ngoại tệ bị sụt giảm nghiêm trọng. Điều này khiến đồng Peso ngày càng bị
mất giá so với USD. Xử lý bất cập nghiêm trọng này buộc Chính phủ phải
tăng cường vay nợ nước ngoài để bù đắp đúng lượng ngoại tệ đã bị chảy ra
nước ngoài.
Thứ năm, cũng do chính sách "chuẩn tiền tệ" khiến NHTƯ không làm
tròn vai của mình khi là "cứu cánh cuối cùng". Khi hệ thống ngân hàng bị lâm
vào khủng hoảng và cần sự giải cứu từ NHTƯ thông qua các khoản cho vay
tái chiết khấu thì lại khống được đáp ứng.
Thứ sáu, đồng Peso được neo chặt với USD nên về nguyên lý thì lãi suất
của ARA phải tương đương với lãi suất USD. Nếu điều kiện này không được
duy trì thì lập tức hoạt động Arbitrage sẽ xảy ra. Điều này hàm ý rằng, NHTƯ
Argentina đã bị mất đi sự chủ động trong sử dụng chính sách tiền tệ để điều
tiết kinh tế vĩ mô (chẳng hạn có thể tăng lãi suất để chống lạm phát hay giảm
lãi suất để kích thích tăng trưởng kinh tế).
Thêm vào đó, tình trạng tham nhũng tại nước này diễn biến hết sức phức

tạp, hầu như rất khó kiểm soát và ngăn chặn, nên ngân sách Argentina vốn đã
bị thâm thủng lại càng bị làm trầm trọng hơn.
Vì thế, những dấu hiệu bất ổn đầu tiên đã xuất hiện:



 Cuối những năm 90, chính phủ
Argentina đã tận dụng uy tín đang lên
của quốc gia để liên tục vay nợ nước
ngoài, các khoản nợ nước ngoài âm
thầm tăng lên dần, bắt đầu là ngưỡng
an toàn từ tỉ lệ nợ dưới 50% GDP
(35% trong năm 1995 cho đến gần
65% năm 2001).
 Cuối thập kỷ 90, đồng dollar
Mỹ tăng giá dẫn đến việc đồng peso cũng tăng giá theo so với đồng tiền các
nước đối tác thương mại nước này, làm giảm khả năng cạnh tranh hàng xuất
khẩu của Argentina
 Năm 1994 khủng hoảng đồng peso Mexico làm ảnh hưởng đến nguồn
vốn, mất nguồn tiền gửi ngân hàng, và khủng hoảng nghiêm trọng trong thời
gian ngắn; một loạt chính sách cải cách để nâng đỡ hệ thống ngân hàng trong
nước được đưa ra. Tỷ lệ tăng trưởng GDP thực tế được phục hồi nhanh
chóng, đạt 8% vào năm 1997.
 Năm 1997 cuộc khủng hoảng tiền tệ Châu Á nổ ra và lan ra khắp các
nước đang phát triển trên thế giới
 Năm 1998, tình hình tài chính thế giới rối loạn do các vấn đề của Nga
và nỗi lo lắng của các nhà đầu tư vào Brazil đã làm cho lãi suất trong nước
tăng lên mức cao nhất trong hơn ba năm, làm giảm một nửa tỷ lệ tăng trưởng
của nền kinh tế.
 Năm 1999 Brazil buộc phải phá giá đồng real 29% làm ảnh hưởng rất

lớn đến Argentina vì đây là nước xuất khẩu chủ yếu của Argentina.
 Từ những năm 1999, Argentina đã bắt đầu gặp phải những mất cân đối
trong chi tiêu ngân sách, mức tiêu dùng giảm 2,1% và đầu tư giảm 12,8%.



 Tháng 12 năm 1999, chính phủ đã tăng thuế và cắt giảm chi tiêu để
giảm thâm hụt, làm GDP ở mức 2,5% năm 1999.
 Tăng trưởng năm 2000 càng trở nên tồi tệ ở mức 0,8%. Cả các nhà đầu
tư trong nước và nước ngoài đều hoài nghi về khả năng trả nợ của chính phủ
và giữ tỷ giá cố định theo đồng USD.
 Ngày 10/3/2000, IMF đồng ý một thỏa thuận cho vay dự phòng trị giá
7,2 tỷ USD trong 3 năm cho Argentina với điều kiện nước này phải điều
chỉnh tài chính chặt chẽ và đạt mức tăng trưởng GDP 3,5% vào năm 2000
(thực tế tăng trưởng GDP năm 2000 của nước này chỉ là 0 5%).
 Ngày 29/5/2000, Chính phủ tuyên bố cắt giảm chi ngân sách 1 tỷ USD
với hy vọng việc " chịu trách nhiệm tài chính" sẽ khôi phục lại niềm tin đối
với nền kinh tế.
 Ngày 18/12/2000, chính quyền Tổng thống De La Rua thông báo cần
sự trợ giúp cả gói 40 tỷ USD của IMF.
4. Khủng hoảng Argentina 2001-2002 (giai đoạn sau 2001)
Hệ thống ngân hàng Argentina sụp đổ vào vào tháng 12/2001, nhấn chìm
một trong những trung tâm kinh tế năng động và thành công nhất tại khu vực
Nam Mỹ. Gần như chỉ sau một đêm, đất nước này rơi vào cảnh đói nghèo.
Tình cảnh sau đó hết sức hỗn độn. Chỉ trong vòng 2 tuần, có tới 5 vị Tổng
thống lên và xuống chức. Người dân, công nhân, viên chức xuống đường biểu
tình. Chính quyền Argentina cho rằng thủ phạm là các chính sách mà Quỹ
Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới áp dụng tại đây từ những năm 1990.
Kể từ đó đến nay, giới lãnh đạo nước này đi theo một đường lối tài chính độc
lập và đã phục hồi đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn một chặng đường xa để

Argentina đạt được sức mạnh như họ đã từng có.




 Diễn biến:
Năm 2001, những bất ổn đạt đến đỉnh cao, với mức tiêu dùng vào cuối
quí 3 giảm sâu tới 5,8% và đầu tư giảm 17,5%, kéo theo tăng trưởng GDP âm
và thất nghiệp tăng cao kỷ lục (18,3%).
 Ngày 12/1/2001, do kinh tế của Argentina vẫn còn suy thoáỉ
mạnh, IMF tăng thỏa thuận ngày 10/3/2000 lên 7 tỷ USD như một phần của
gói 40 tỷ USD viện trợ cả gói liên quan đến Ngân hàng Phát triển Trung Mỹ,
WB, Tây Ban Nha và tư nhân cho vay. Thỏa thuận này nhằm đảm bảo GDP
của nước này sẽ tăng trưởng ở mức 2,5% năm 2001 (thực tế năm 2001 GDP
nước này tăng trưởng - 5%).
 Ngày 17/6/2001, Chính phủ thông báo khoản nợ trị giá 29.5 tỷ
USD được hoán đổi từ khoản nợ ngắn hạn thành khoản nợ mới với thời gian
đáo hạn dài hơn và lãi suất cao hơn.
 Ngày 19/6/2001, giảm giá 7% đồng Peso trong tương quan so
sánh với USD, đối với thương mại hàng hóa với kỳ vọng cải thiện năng lực
cạnh tranh thương mại quốc tế của nước này.



 Ngày 29/7/2001, Quốc hội thông qua “Luật Thân hụt bằng 0”,
đòi hỏi một ngân sách cân bằng vào quí IV/2001.
 Ngày 7/9/2001, dựa trên những cam kết của Argentina thực thi
Luật Thâm hụt bằng bằng 0, IMF tăng cam kết cho vay lên 7,2 tỷ USD.
 Tháng 10/2001, Chính phủ sử dụng trái phiếu địa phương “scrip”
để trả lương một cách phổ biến khi nguồn thu ngân sách Chính phủ bị giảm

sút nghiêm trọng.
 Ngày 6/11/2001, Chính phủ chỉ đạo việc đảo nợ lần 2: Đổi 60 tỷ
USD trái phiếu với mức lãi suất trung bình 11-12%/năm lấy thương phiếu với
kỳ hạn dài hơn, nhưng lãi suất chỉ 7%. Các tổ chức đánh giá trái phiếu quốc tế
coi đó là một sự “vỡ nợ mang tính hiệu quả”.
 Ngày 30/11/2011, dân chúng đổ xô đi rút tiền ở các NHTM, làm
dự trữ của NHTƯ giảm khoảng 2 tỷ USD/ngày
 Ngày 5/12/2001 khi IMF từ chối giải ngân khoản vay trị giá 1,24
tỷ USD. Số tiền này nằm trong khuôn khổ khoản vay trọn gói 39,7 tỷ USD
(đã được thỏa thuận vào cuối tháng 12/2000), đẩy Argentina đứng trước nguy
cơ vỡ nợ đối với các khoản nợ nước ngoài trị giá đến 146 tỷ USD (trong đó,
riêng các khoản nợ Chính phủ đạt tới 132 tỷ USD, chiếm 46% GDP cùng năm
của nước này). Argentina tuyên bố phá sản ngay sau đó. Cướp bóc và bạo
loạn nổ ra khắp nơi khiến vài chục người chết.
 Tháng 12/2001, Chính Phủ ra hạn mức rút tiền là 1000
USD/tháng. Thay các khoản tiền gửi bằng trái phiếu chính phủ thời hạn 10
năm
 Ngày 24/12/2001, Chính phủ Argentina chính thức tuyên bố đình
chỉ các khoản nợ nước ngoài lớn nhất trong lịch sử. Nếu tính trung bình nợ
nước ngoài bình quân/người của Argentina thì mỗi người phải gánh trên lưng
mình tới trên 3.000 USD (kể cả những đứa trẻ mới chào đời).
 Tháng 1/2002, thả nổi tiền, Peso mất giá 29%, USD/peso = 1,4



 Tháng 2/2002, USD/peso=2,6 người dân Argentina rút 100 triệu
USD khỏi ngân hàng mỗi ngày. Chính Phủ phải ra hạn mức rút tiền mới là
500 USD/tháng
 Tháng 3/2002, tài sản ngân hàng được chuyển đổi sang đồng
Peso, các ngân hàng lỗ khoảng 10-20 tỷ USD. USD/peso=3,75, các ngân hàng

bắt đầu thiếu tiền mặt
 Ngày 19/4/2002, NHTƯ Argentina quyết định tạm ngừng vô thời
hạn tất cả các giao dịch ngoại hối cho tới khi Chính phủ có được một chương
trình kinh tế ngăn chặn dòng vốn tháo chạy ồ ạt khỏi các ngân hàng thương
mại (NHTM) (trung bình khoảng 100 triệu USD/ ngày). Song, quyết định này
cũng không tồn tại được lâu, bởi ngày 26/4/2002, tức là chỉ 1 tuần sau khi
ngưng hoạt động, các NHTM nước này mở cửa trở lại, tình hình càng trở nên
tồi tệ hơn rất nhiều.
Những bất ổn về chính trị cộng với những sai lầm của Chính phủ trong
ứng phó với khủng hoảng (thực hiện chế độ đa tỷ giá, áp dụng các biện pháp
kiểm soát hành chính đối với giá cả, các biện pháp bảo hộ khác.) đã khiến cho
tình hình ngày càng trở nên xấu đi trong năm 2002: thị trường chứng khoán
suy sụp, đồng Peso bị mất giá mạnh, lạm phát bùng phát, thất nghiệp gia tăng,
tăng trưởng kinh tế giảm sút nghiêm trọng.










PHẦN II: NGUYÊN NHÂN KHỦNG HOẢNG
ARGENTINA
I. Nguyên nhân nội tại
1. Hệ thống chuẩn tiền tệ c urrency board:
Theo TS. Quách Mạn h Hào, một currency board tồn tại khi NHTW một
quốc gia cam kết hỗ trợ tiền tệ quốc gia, mức cung tiền, bằng dự trữ nước

ngoài tại mọi thời điểm.
Về cơ chế vận hành của currency board như sau: cấm khôn g cho phép
NHTW phát hành các khoản nợ - tiền có quyền lực cao (high-power money) -
nếu như không được bảo đảm hỗ trợ 100% bằng lượng dự trữ ngoại tệ tương
đương. Hệ thống này chỉ cho phép NHTW phát hành thêm một lượng tiền
tương ứng với lượng ngoại tệ vừa mới bổ sung. Do đó, giá trị đồng tiền luôn
được bảo đảm và đồng thời cũng giúp kiềm chế lạm phát. Tuy nhiên, currency
board khác với hệ thống “tỷ giá cố định” (fixed exchange rate system). Bởi vì,
“tỷ giá cố định” mặc dù cũng duy trì giá trị đồng tiền như currency board
nhưng lại không có độ tin cậy cao, nói là “tỷ giá cố định” nhưng thật ra đồng
tiền cũng có khả năng bị phá giá. Còn currency board thì không như vậy, nó
luôn giữ đúng tỷ giá trao đổi đã được ấn định trước đó. Do đó, currency board
luôn đạt được sự tin tưởng cao từ các nhà đầu tư.
Với việc áp dụng currency board, Argentina đã đạt được những thành
công bước đầu
 Khống chế lạm phát: việc giữ cố định tỉ giá làm hạn chế lượng cung
tiền bởi chính phủ phải giữ cân bằng lượng cung tiền peso và lượng USD có



trên thị trường. Thực tế chính sách này thực sự có hiệu quả trong kiềm chế
lạm phát từ năm 1991 đến năm 1994 .
 Cuộc sống của người dân được nâng lên, giá cả ổn định, người dân có
thể vay nợ bắng đồng dollar với mức lãi suất thấp.
 Việc cố định tỉ giá cũng khiến Argentina thu hút và giữ chân được các
nhà đầu tư do lãi suất ngân hàng được đảm bảo bởi chính sách neo tỉ giá vào
đồng USD, nhà đầu tư nước ngòai có thể yên tâm rằng trong tương lai không
phải lo lắng về sự biến động tỷ giá.
Tuy nhiên, những nhược điểm của nó được bộc lộ thời gian không lâu
sau đó:


Đầu tiên, là việc NHTW không thể tự chủ trong chính sách tiền tệ.
Nguyên nhân là do lãi suất của đồng nội tệ phải đúng bằng lãi suất của đồng
ngoại tệ, nếu không hoạt động arbitrage sẽ xảy ra. Do đó, NHTW không thể
giảm lãi suất để kích thích đầu tư hoặc tăng lãi suất để kiềm hãm lạm phát.

Thứ hai, currency board có khuynh hướng khuyến khích các nhà đầu
tư trong nước kinh doanh quốc tế vay nợ bằng ngoại tệ mà không hề có bất cứ
biện pháp phòng ngừa rủi ro nào cả, dẫn đến vay nợ quá mức. Chính vì vậy
mà khi khủng hoảng xảy ra, các nhà đầu tư này sẽ là những người chịu thiệt
hại lớn nhất.

Thứ ba, NHTW không thể thực hiện chức năng là người cho vai cuối
cùng (nguyên nhân là do hệ thống currency board quy định không cho phép
ngân hàng phát hành tiền nếu không có lượng ngoại tệ tương ứng bổ xung).
Do đó, khi khủng hoảng niềm tin xảy ra, NHTW không thể cung cấp cho các
NHTM những khoản vay ngắn hạn được, làm cho các NHTM này không thể
chi trả các khoản nợ sắp đáo hạn cho khách hàng. Cuối cùng, tất yếu là hệ
thống ngân hàng sẽ sụp đổ.




Thứ tư, do không thể in thêm tiền và dự trữ ngoại tệ ngày càng ít đi
nên ngân sách chính phủ sẽ bị thâm hụt nghiêm trọng. Chính vì vậy, chính
phủ Argentina phải bù đắp thăm hụt ngân sách bằng các khoản vay nợ từ
nước ngoài. Điều này làm cho tình trạng nợ nước ngoài của Argentina ngày
càng gia tăng.

Thứ năm, chính sách currency board làm cho hàng hoá xuất khẩu ngày

càng tăng lên (do đồng đôla tăng giá) và hàng nhập khẩu ngày càng rẻ đi. Do
đó, hàng trăm doanh nghiệp trong nước không thể cạnh tranh nổi với các
doanh nghiệp nước ngoài, buộc phải dẫn đến phá sản.

Thứ sáu, việc đôla hoá nền kinh tế đã tạo ra một hệ thống “tiền tệ kép”
(bimonetary system), cho phép người dân tự do quy đổi từ Peso sang đôla một
cách dễ dàng. Điều này đã làm cho một lượng lớn ngoại tệ “chảy” ra nước
ngoài (nguyên nhân là từ những chuyến du lich, nghỉ mát, mua hàng hóa nhập
khẩu với giá rẻ từ nước ngoài), dẫn đến dự trữ ngoại tệ trong nước bị giảm
sút.
2. Thâm hụt ngân sách quá lớn




Theo những số liệu chính thức của các tổ chức quốc tế, tỷ lệ Nợ/GDP
tăng trưởng đều đặn kể từ năm 1993 và có bước đột phá đáng kể từ sau năm
1998. Tuy nhiên những số liệu thực tế này đã đánh giá thấp những món nợ
này trong suốt nửa đầu của những năm 90 có nghĩa là những con số này trên
thực tế còn cao hơn và sự tăng trưởng của chúng cũng có ít tác dụng tích cực
trong giai đoạn này. Ngoài ra, một phần của các khoản nợ sau năm 1995 phản
ánh quá trình cải cách hệ thống lương hưu (Cải cách lương hưu sang hệ thống
tự tài trợ làm giảm nợ cho chính phủ vì ko phải trả lương hưu cho người dân)
Do đó, yếu tố khủng hoảng thứ hai của Argentina gắn liền với việc chính
phủ của Tổng thống Carlos Menem trong nhiệm kỳ thứ hai của mình đã tận
dụng uy tín đang lên của quốc gia để liên tục vay nợ nước ngoài. Đương
nhiên mọi lý lẽ lúc bấy giờ đều được lý giải khá hợp lý. Cứ như thế các khoản
nợ nước ngoài âm thầm tăng lên dần, bắt đầu là ngưỡng an toàn từ tỉ lệ nợ
dưới 50% GDP (35% trong năm 1995 cho đến gần 65% năm 2001)
Việc chính phủ mắc nợ nhiều đã làm lãi suất trong nước gia tăng (tăng

lãi suất để bù đắp ngân sách). Nhiều công ty trong nước đã phải đóng cửa vì
tín dụng cho sản xuất, kinh doanh trở nên quá khả năng thanh toán. Sự thâm
hụt ngân sách quá lớn tạo ra tình trạng lo sợ rằng chính phủ sẽ mất khả năng
trả nợ. Chính phủ gặp khó khăn trong việc khuyến khích mọi người mua trái
phiếu của mình và không thể tài trợ bằng các khoản cho vay nước ngoài; để
xử lý vấn đề khó khăn về ngân sách, chính phủ buộc các ngân hàng phải mua
một lượng lớn trái phiếu. Khi các nhà đầu tư mất niềm tin vào khà năng của
chính phủ trong việc hoàn trả các khoàn nợ, thì giá của chúng giảm xuống, tạo
nên một lỗ hổng lớn trong bảng tổng kết tài sản của ngân hàng thương mại.
Sự suy yếu như vậy trong bảng tổng kết tài sản làm ngân hàng có ít nguồn lực



để cho vay và tình hình thiếu vốn cho vay góp phần tạo ra sự thu hẹp trong
hoạt động kinh tế.
3. Các chính sách quản lý kinh tế vĩ mô sai lầm:
Sai lầm đầu tiên của chính phủ Argentina là việc tự do hóa hoàn toàn hệ
thống ngân hàng, bao gồm việc tư nhân hóa hoàn toàn gần như tất cả các ngân
hàng nhà nước ở địa phương và bán một ít tổ chức tài chính trung bình và lớn
cho nước ngoài. Hệ thống ngân hàng tiềm ẩn những yếu kém đã làm suy yếu
dần khả năng chống chịu trước những cú sốc, và cả chế độ tỷ giá cố định 1
peso đổi 1 đô la. Trước hết, các ngân hàng hoàn toàn thiếu những quy định
được quy định rõ ràng để phòng ngừa những hậu quả lên khả năng thanh toán
của khu vực phi mậu dịch của việc điều chỉnh tỷ giá thực dẫn tới không cân
bằng. Do không có sự mất giá danh nghĩa, điều chỉnh này sẽ dẫn tới thời kỳ
lạm phát danh nghĩa và thất nghiệp chậm chạp. Thứ hai, hệ thống tài chính
ngày càng tư nhân hóa và trở nên quá yếu đuối trước tình trạng khủng hoảng
nợ nước ngoài không thể kiểm soát được. Thứ ba, những biện pháp bảo vệ
thanh khoản cho hệ thống ngân hàng cho phép bất cứ người gửi tiền nào rút
tiền, cho thấy sự không phù hợp của hệ thống thanh toán khi tình trạng rút

tiền ồ ạt xảy ra.
Thứ hai, đó là việc tự do cho luân chuyển tư bản - cả trực tiếp và gián
tiếp - mà không có bất kỳ hạn chế nào, dẫn đến việc ngoại tệ bị “bay hơi” do
những chi tiêu mua sắm của người dân ở nước ngoài, và tiêu dùng hàng xuất
khẩu.
Thứ ba, tư nhân hóa các công ty nhà nước, từ công ty hàng không đến
công ty điện và bưu điện, trong khi Argentina không hề có luật lệ mạnh và
đầy đủ, dẫn đến nguồn thu ngân sách của chính phủ không có gì ngoài thuế,



không thể tự chủ trong thu – chi ngân sách. Làn sóng tư hữu hóa trong những
năm 1990, dưới thời tổng thống Menem, đã làm nhiều người mất việc. Và do
phần lớn các công ty tư nhân hóa thuộc lĩnh vực dịch vụ nhu yếu như cung
cấp điện, nước nên các công ty này đẩy giá cả các mặt hàng dịch vụ của
mình cao hơn. Cuộc khủng hoảng của Argentina trở nên trầm trọng khi nhu
cầu tiêu dùng trong nước suy giảm, nhiều doanh nghiệp phá sản và ngày càng
có thêm nhiều người bị sa thải. Các khoản nợ của chính phủ cũng theo đó gia
tăng vì thất thu từ nguồn thuế thu nhập đánh vào doanh nghiệp. Trong khi đó
Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) khẳng định mình sẽ không giúp Argentina thoát
khỏi khủng hoảng bằng cách chi trước những khoản tiền vay đã được thông
qua để nước này thanh toán nợ.
Thứ tư, loại bỏ gần như hàng rào thuế quan và cắt giảm thuế xuất khẩu
từ trung bình 45% đầu thập niên 90 xuống còn 11% năm 2000. Khi đồng
USD lên giá, nguồn thu ngoại tệ từ xuất khẩu giảm cùng đó là khoản nhập
khẩu tăng liên tục, và mọi thứ đều dần bộc lộ. Bên cạnh đó, chính sách Hội
đồng tiền tệ làm cho hàng hoá xuất khẩu ngày càng mắc lên do đồng đôla tăng
giá và hàng nhập khẩu ngày càng rẻ đi. Do đó, hàng trăm doanh nghiệp trong
nước không thể cạnh tranh nổi với các doanh nghiệp nước ngoài, buộc phải
dẫn đến phá sản

II. Ảnh hưởng từ bên ngoài
1. Các tổ chức tin dụng quốc tế (IMF)
Trong suốt những năm 90, A rgentina trở thành một của tổ chức quốc tế,
đặc biệt đối với IMF. Đây được coi như hình mẫu cho các nền kinh tế mới nổi
noi theo. Tổ chức Tiền tệ thế giới đã ủng hộ cho các chính sách kinh tế vĩ mô
các cải cách quan trọng trong nền kinh tế (tự do hóa thị trường tài chính, tư



nhân hóa, cải cách hệ thống tiền lương…) của chính phủ Argentina. Ban đầu,
IMF có chú t hoài nghi về quá trình chuyển đổi. Tuy nhiên, bằng chứng về
việc Argentina đã vượt qua được khủng hoảng Tequila (tên gọi khác của
khủng hoảng Mexico) đã thuyết phục các nhà chức trách của IMF. Bất chấp
những con số cho thấy kinh tế tăng trưởng bền vững , một phần lớn người dân
ko được hưởng lợi từ những thành quả của nền kinh tế: trong suốt những năm
90, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, tỷ lệ người nghèo vẫn duy trì ở mức cao và sự
bất bình đẳng trong xã hội ngày một trầm trọng. Điều này cho chúng ta thấy
những con số đó đã được đánh giá quá cao so với giá trị thật của nó, đây
cũnng là một trong những nguyên nhân khiến cho chính phủ Argentina chủ
quan vào những chính sách của mình trong suốt những năm 90.
Khi Argentina lâm vào khủng hoảng, tháng 11/2000 IMF hợp tác WB ,
IDB thông qua chương trình hỗ trợ với quy mô lớn, tên gọi “el blindaje”. IMF
đồng ý cho Argentina vay tiền với điều kiện nước này phải thắt chặt các chính
sách tài chính, như không để tham hụt ngân sách và nâng lãi suất. “Blindaje”
- chương trình được thiết kế đặc biệt với mục đích làm giảm sự lan truyền của
khủng hoảng và kích thích tăng trưởng đã thất bại. Xác suất thành công vô
cùng thấp, tỷ lệ vẫn duy trì ở mức ban đầu. Cụ thể : chương trình chỉ hoạt
động hiệu quả trong 2 tháng, sau đó bắt đầu đi xuống. Những chính sách của
chương trình này dẫn đến những cuộc biểu tình và đình công khắp quốc gia.
Vào cuối năm 2001, khi tình hình đất nước đang vô cùng khó khăn với

dự trữ ngoại tệ của ngân hàng trung ương chỉ còn đúng 2 tỷ. Để tăng ngân
sách, Tổng thống de la Rua quyết định người dân chỉ được rút tối đa 1000 đô
la một tháng. Ngay sau đó, IMF đã quay lưng lại với Argentina, tuyên bố
ngừng cấp các khoản cho vay mới với lý do chính phủ nước này không đáp



ứng được các đòi hỏi tài chính. Điều này đã khiến cho Argentina tuyên bố phá
sản. Cướp bóc và bạo loạn nổ ra khắp nơi khiến vài chục nghìn người chết
2. Các quốc gia các
Năm 1997 cuộc khủng hoảng tiền tệ Châu Á nổ ra và lan ra khắp các
nước đang phát triển trên thế giới
1- Mỹ: Vào những năm 90, nền kinh tế Mỹ đã có thời kỳ phát triển liên
tục và kéo dài nhất trong lịch sử của mình:
 Tỷ lệ lạm phát thấp: trung bình khoảng 2.5%/năm (ngoại trừ năm 1990
là 5%/năm).
 Tỷ lệ thất nghiệp thấp: 21 triệu việc làm mới được tạo ra từ 1990-2000.
 Tỷ lệ tăng trưởng trung bình gần 4%/năm.
 Thâm hụt ngân sách giảm từ 1993-1997 và từ năm 1998-2001 có thặng
dư ngân sách.
Với sự phát triển của mình, Mỹ là quốc gia thu hút đầu tư nước ngoài
lớn dẫn đến đồng USD tăng giá . Để giữ tỷ giá cố định, Chính phủ A rgentina
đã buộc phải dùng dữ trữ ngoại hối để mua đồng peso vào và bán đồng USD
ra; đồng thời phải tăng lãi suất của đồng peso để hạn chế rút tiền của người
dân. Hành động đó của Chính phủ Argentina đã đẩy đồng peso tăng giá theo
dẫn đến 1 loạt các hệ qủa: tính cạnh tranh của hàng xuất khẩu giảm; lãi suất
cao hạn chế việc đầu tư giảm phát xuất hiện.
2 - Mêhico : Mêhico đã phá giá đồng tiền của mình vào năm 1994 với
cuộc khủng hoảng tequila cũng đã tác động đến Argentina. Các ngân hàng của
Argentina phải đối mặt với tình trạng rút tiền lớn từ các tài khoản đồng peso

và Chính phủ đã phải để cho một số ngân hàng phá sản. Tuy Argentina đứng



vững mặc dù GDP giảm 4% nhưng điều đó đã phản ánh sự thiếu niềm tin vào
cơ chế Hội đồng tiền tệ (currency board).
3- Brazil : Năm 1998, tình hình tài chính thế giới rối loạn do các vấn đề
của Nga và nỗi lo lắng của các nhà đầu tư vào Brazil đã làm cho lãi suất trong
nước tăng lên mức cao nhất trong hơn ba năm, làm giảm một nửa tỷ lệ tăng
trưởng của nền kinh tế.
Vào năm 1999, Brazil đã phá giá đồng real 29%. Do tỷ giá USD/Peso cố
định nên sau khi đồng USD tăng giá so với đồng real thì đồng peso cũng tăng
giá so với đồng real. Trong khi Argentina là nước xuất khẩu nhiều hơn nhập
khẩu mà Brazil lại là đối tác chính yếu của Argentina, việc tăng giá đó đã làm
tính cạnh tranh của xuất khẩu suy giảm dẫn đến lượng hàng xuất khẩu vào
Brazil giảm làm cho nguồn thu ngoại tệ của Argentina giảm đáng kể.



PHẦN III: KẾT LUẬN
I. Phạm vi ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng Argentina:
1. Khu vực Mỹ – Latin
1) Tổng thống Brazil Fernando Henrique Cardoso khẳng định, cuộc
khủng hoảng kinh tế tại Argentina - đỉnh điểm là việc Tổng thống Fernando
de la Rue xin từ chức - sẽ chỉ dừng lại trong phạm vi lãnh thổ đất nước này,
không đủ mạnh để lan sang các quốc gia trong khu vực.



2) Các nhà kinh tế cho rằng, tính chất cuộc khủng hoảng tại

Argentina hoàn toàn khác so với những gì đã xảy ra ở Mexico và Brazil năm
1999. Hai ông Ricarfo Lagos - Tổng thống Chile và Pedrro Pablo Kuczynski -
Bộ trưởng Thương mại Peru nói rằng các nền kinh tế Mỹ Latin đã tách biệt
khỏi Argentina và cuộc khủng hoảng tại đất nước này, vì thế, sẽ “không
đáng lo ngại”.
2. Thế giới
Hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng, khủng hoảng đem lại hậu quả
rất xấu đối với Argentina, nhưng tác động ra thế giới bên ngoài thì không
đáng kể.
Theo các chuyên gia kinh tế, chỉ có Tây Ban Nha và Nam Phi, nơi có
nhiều công ty có quan hệ làm ăn lớn với Argentina, chịu tác động một phần
của cuộc khủng hoảng kinh tế. Các nhà đầu tư trên thế giới vẫn tỏ ra lạc quan
trước những cuộc bạo động ở Argentina do ảnh hưởng của nó với các thị
trường lớn là rất khiêm tốn. Cụ thể:
- Cổ phiếu của các ngân hàng Tây Ban Nha - một chủ nợ lớn của
Argentina - vào thời điểm đó sụt giá mạnh nhất. Đồng rand của Nam Phi
cũng giảm xuống mức lịch sử so với USD, bảng Anh và euro.
Argentina là con nợ lớn nhất tại Mỹ Latin với khoản vay nước ngoài
lên tới 132 tỷ USD. Điều này khiến cho các tổ chức tài chính quốc tế, như
IMF và WB, đều tỏ ra thận trọng trong việc bơm thêm tiền cho Chính phủ
Argentina.
II. Nguy cơ khủng hoảng tại Việt Nam:
1. Thực trạng nợ công ở Việt Nam



Giai đoạn từ 2010 trở về trước (Biểu 2)
Biểu 2 cho thấy, nợ công của Việt Nam đang tăng dần qua các năm và
tốc độ tăng nợ công đang lớn dần: Nếu như năm 2007, nợ công của Việt Nam
chỉ bằng 33,8% GDP, thì đến năm 2010 đã bằng 56,7% GDP.

Theo IMF, ngưỡng nợ công được coi là thận trọng cho các nước mới nổi
là 40%/GDP. Với mức này, IMF khuyến cáo Việt Nam nên giảm mức nợ
công, bồi nợ công của Việt Nam tính theo GDP có khả năng cao hơn nữa do
các nguyên nhân sau: (i) Nhu cầu cho xây dựng kết cấu hạ tầng của Việt Nam
trong thời kỳ 2006 - 2010 lên tới 11- 13% GDP/năm. Trong đó, nhiều mặt
hàng nguyên liệu cho xây dựng phải nhập khẩu như sắt, thép Với tỷ giá
VND/USD cao; (ii) Tín dụng quốc tế của Chính phủ với các tổ chức quốc tế
và NHTƯ các nước có thể vẫn tăng; (iii) Khả năng cắt giảm đầu tư của doanh
nghiệp nhà nước hoàn toàn có thể xảy ra. Nhưng nó còn phụ thuộc vào quyết
sách và quyết tâm của Chính phủ; (iv) Cơ chế quản lý tài chính công của Việt