KHẢO SÁT MỘT SỐ BỆNH CÓ TRIỆU CHỨNG ÓI MỬA, TIÊU CHẢY TRÊN CHÓ VÀ GHI NHẬN HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ TẠI TRẠM THÚ Y QUẬN 10 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HCM
KHOA CHĂN NUÔI THÚ Y












TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP
KHẢO SÁT MỘT SỐ BỆNH CÓ TRIỆU CHỨNG ÓI MỬA, TIÊU
CHẢY TRÊN CHÓ VÀ GHI NHẬN HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ TẠI
TRẠM THÚ Y QUẬN 10 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngành
: THÚ Y
Niên khóa
: 2002 – 2007
Lớp
: TC02TY
Sinh viên thực hiện : PHẠM NGỌC HUY

-2007-


TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP.HCM
KHOA CHĂN NUÔI THÚ Y












TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP
KHẢO SÁT MỘT SỐ BỆNH CÓ TRIỆU CHỨNG ÓI MỬA, TIÊU
CHẢY TRÊN CHÓ VÀ GHI NHẬN HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ TẠI
TRẠM THÚ Y QUẬN 10 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Giáo viên hướng dẫn
Ths. BÙI NGỌC THÚY LINH
BSTY. PHẠM THỊ MỸ AN

Sinh viên thực hiện
PHẠM NGỌC HUY

-2007-


XIN GHI ÂN
 Ban giám hiệu trường Đại Học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh, ban
chủ nhiệm khoa Chăn Nuôi Thú Y đã truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình tôi
học tập tại trường.
 ThS Bùi Ngọc Thúy Linh đã giúp đỡ tôi tận tình trong suốt thời gian thực
hiện đề tài.
 BSTY Phạm Thị Mỹ An, cùng toàn thể cán bộ nhân viên đang công tác tại
trạm thú y quận 10 thành phố Hồ Chí Minh đã hướng dẫn, truyền đạt kinh nghiệm
cũng như hỗ trợ phương tiện cần thiết cho tôi trong suốt thời gian thực tập tại đây.
 Cô chú, anh chị và các bạn lớp thú y khóa 2002-2007 đã giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập.

iii


MỤC LỤC
Trang
PHẦN I: MỞ ĐẦU ......................................................................................................1
1.1 Đặt vấn đề ........................................................................................................1
1.2 Mục đích - yêu cầu ...........................................................................................2

1.2.1 Mục đích....................................................................................................2
1.2.2 Yêu cầu .....................................................................................................2
PHẦN II: CƠ SỞ LÝ LUẬN ......................................................................................3
2.1 Một số đặc điểm sinh lý của chó......................................................................3
2.1.1 Thân nhiệt .................................................................................................3
2.1.2 Nhịp thở .....................................................................................................3
2.1.3 Nhịp tim.....................................................................................................3
2.1.4 Tuổi thành thục sinh dục và thời gian mang thai ......................................3
2.1.5 Chu kỳ lên giống .......................................................................................3
2.1.6 Số con trong một lứa và tuổi cai sữa .........................................................4
2.1.7 Thời gian mang thai và sinh sản................................................................4
2.1.8 Một số đặc điểm của chó con mới sinh.....................................................4
2.1.9 Một vài chỉ tiêu về sinh lý, sinh hóa máu trên chó ..................................5
2.1.10 Công thức răng của chó...........................................................................6
2.2 Phương pháp cầm cột chó.................................................................................6
2.2.1 Khớp mõm .................................................................................................6
2.2.2 Banh miệng ...............................................................................................6
2.2.3 Túm chặt gáy.............................................................................................7
2.2.4 Vòng đeo cổ ..............................................................................................7
2.2.5 Buộc chó trên bàn mổ ...............................................................................7
2.3 Các phương pháp chẩn đoán bệnh trên chó .....................................................7

iv


2.3.1 Hỏi thăm bệnh sử ......................................................................................7
2.3.2 Chẩn đoán lâm sàng..................................................................................8
2.3.2.1 Khám chung .......................................................................................8
2.3.2.2 Khám hệ tiêu hóa ...............................................................................8
2.4 Các liệu pháp điều trị bệnh trên chó................................................................8

2.4.1 Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh.........................................................8
2.4.2 Điều trị theo cơ chế sinh bệnh ..................................................................8
2.4.3 Điều trị theo triệu chứng ...........................................................................9
2.4.4 Liệu pháp hỗ trợ........................................................................................9
2.5 Một số bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy trên chó ................................10
2.5.1 Bệnh Carré..............................................................................................10
2.5.1.1 Triệu chứng ......................................................................................10
2.5.1.2 Bệnh tích ..........................................................................................11
2.5.1.3 Chẩn đoán ........................................................................................11
2.5.1.4 Điều trị và phòng bệnh ....................................................................12
2.5.2 Bệnh do Parvovirus .................................................................................12
2.5.2.1 Triệu chứng ......................................................................................13
2.5.2.2 Bệnh tích ..........................................................................................13
2.5.2.3 Chẩn đoán ........................................................................................14
2.5.2.4 Điều trị .............................................................................................15
2.5.2.5 Phòng bệnh.......................................................................................16
2.5.3 Bệnh do Leptospira (Leptospirosis) ........................................................16
2.5.3.1 Triệu chứng ......................................................................................16
2.5.3.2 Bệnh tích ..........................................................................................17
2.5.3.3 Chẩn đoán ........................................................................................17
2.5.3.4 Điều trị .............................................................................................18

v


2.5.3.5 Phòng bệnh.......................................................................................18
2.5.4 Ngộ độc ...................................................................................................18
2.5.4.1 Chẩn đoán ........................................................................................18
2.5.4.2 Cách giải độc ...................................................................................18
2.5.5 Bệnh do giun sán .....................................................................................19

2.5.5.1 Bệnh do giun móc ............................................................................19
2.5.5.2 Bệnh do giun đũa .............................................................................20
2.5.6 Bệnh viêm dạ dày ruột............................................................................20
2.5.6.1 Nguyên nhân ....................................................................................20
2.5.6.2 Triệu chứng ......................................................................................21
2.5.6.3 Điều trị .............................................................................................21
PHẦN III: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP KHẢO SÁT ..................................22
3.1 Thời gian và địa điểm khảo sát ......................................................................22
3.2 Đối tượng khảo sát .........................................................................................22
3.3 Nội dung khảo sát ...........................................................................................22
3.4 Dụng cụ và hoá chất.......................................................................................22
3.4.1 Dụng cụ ...................................................................................................22
3.4.2 Hoá chất ..................................................................................................22
3.5 Phương pháp khảo sát.....................................................................................23
3.5.1 Khảo sát tỷ lệ chó nhiễm bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy ..........23
3.5.1.1 Đăng ký hỏi bệnh.............................................................................23
3.5.1.2 Chẩn đoán lâm sàng.........................................................................23
3.5.1.3 Chẩn đoán cận lâm sàng..................................................................23
3.5.2 Theo dõi kết quả điều trị.........................................................................23
3.6 Các công thức tính ..........................................................................................24
3.7 Xử lý số liệu ...................................................................................................24

vi


PHẦN IV: KẾT QUẢ – THẢO LUẬN ...................................................................25
4.1 Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy ..........................................25
4.2 Tỷ lệ các loại triệu chứng xuất hiện trong bệnh có biểu hiện ói mửa, tiêu
chảy ......................................................................................................................26
4.3 Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo tuổi ...........................27

4.4. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo giới tính...................28
4.5. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo giống .......................29
4.6 Một số nguyên nhân gây ra triệu chứng ói mửa, tiêu chảy trên chó .............30
4.7 Nghi bệnh Carré .............................................................................................31
4.7.1 Tỷ lệ chó bệnh nghi nhiễm Carré theo tuổi, giống, giới tính .................32
4.7.2 Triệu chứng .............................................................................................33
4.7.3 Phương pháp điều trị ...............................................................................33
4.8 Nghi bệnh Parvovirus.....................................................................................34
4.8.1 Tỷ lệ chó bệnh nghi nhiễm do Parvovirus theo tuổi, giới tính, giống ....35
4.8.2 Triệu chứng .............................................................................................36
4.8.3 Chẩn đoán phân biệt ...............................................................................36
4.8.4 Điều trị ....................................................................................................36
4.9 Nghi bệnh do giun sán ....................................................................................36
4.9.1. Tỷ lệ nghi nhiễm giun sán theo tuổi, giới tính, giống............................37
4.9.2 Triệu chứng .............................................................................................38
4.9.3 Phòng và trị bệnh ....................................................................................38
4.10 Ngộ độc ........................................................................................................38
4.10.1 Triệu chứng ...........................................................................................39
4.10.2 Phương pháp điều trị .............................................................................39
4.11 Nghi bệnh do Leptospira ..............................................................................40
4.11.1 Triệu chứng ...........................................................................................41

vii


4.11.2 Phòng và trị bệnh ..................................................................................41
4.12 Bệnh viêm dạ dày ruột .................................................................................41
4.12.1 Tỷ lệ chó mắc bệnh viêm dạ dày ruột theo tuổi, giới tính, giống ........42
4.12.2 Triệu chứng ...........................................................................................43
4.12.3 Phòng và trị bệnh ..................................................................................43

4.13 Bệnh ghép ....................................................................................................44
4.13.1 Nghi nhiễm bệnh Carré ghép giun sán .................................................44
4.13.2 Nghi nhiễm bệnh Parvovirus ghép giun sán .........................................44
4.13.3 Hiệu quả điều trị và biện pháp phòng ngừa .........................................44
PHẦN V: KẾT LUẬN – ĐỀ NGHỊ ........................................................................46
5.1 Kết luận ..........................................................................................................46
5.2 Đề nghị ...........................................................................................................46
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................47
PHUÏ LUÏC...................................................................................................................49

viii


DANH SÁCH CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa máu chó ............................................................ 5
Bảng 2.2. Công thức răng của chó ............................................................................. 6
Bảng 4.1. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy.................................... 25
Bảng 4.2. Tỷ lệ các loại triệu chứng ở chó bệnh có biểu hiện ói mửa, tiêu chảy... 26
Bảng 4.3. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo tuổi .................... 27
Bảng 4.4. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo giới tính ............. 28
Bảng 4.5 Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo giống .................. 29
Bảng 4.6. Tỷ lệ các nhóm bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy .......................... 31
Bảng 4.7.1. Tỷ lệ bệnh nghi nhiễm Careé và hiệu quả điều trị .............................. 32
Bảng 4.7.2 Tỷ lệ chó bệnh nghi nhiễm Careé theo tuổi, giống, giới tính ............... 32
Bảng 4.8.1 Tỷ lệ nghi nhiễm Parvovirus và hiệu quả điều trị................................. 34
Bảng 4.8.2 Tỷ lệ chó bệnh nghi nhiễm do Parvovirus theo tuổi, giới tính, giống... 35
Bảng 4.9.1 Tỷ lệ nghi nhiễm giun tròn và hiệu quả điều trị ................................... 37
Bảng 4.9.2. Tỷ lệ chó bệnh do giun sán theo tuổi, giới tính, giống......................... 37
Bảng 4.10. Tỷ lệ chó bị ngộ độc và hiệu quả điều trị ............................................. 39

Bảng 4.11 Tỷ lệ chó bệnh nghi nhiễm Leptospira và hiệu quả điều trị .................. 40
Bảng 4.12.1 Tỷ lệ chó bệnh viêm dạ dày ruột và hiệu quả điều trị........................ 41
Bảng 4.12.2. Tỷ lệ chó mắc bệnh viêm dạ dày ruột theo tuổi, giới tính, giống...... 42
Bảng 4.13 Tỷ lệ chó bị bệnh ghép và hiệu quả điều trị .......................................... 45

ix


DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 4.1. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy................................ 25
Biểu đồ 4.2. Tỷ lệ các triệu chứng ở chó bệnh có biểu hiện ói mửa, tiêu chảy ...... 26
Biểu đồ 4.3. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo tuổi ................ 28
Biểu đồ 4.4. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo giới tính ......... 29
Biểu đồ 4.5. Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy theo giống ............. 30

x


TÓM TẮT TIỂU LUẬN
Tiểu luận “Khảo sát một số bệnh có triệu chứng ói mửa,tiêu chảy trên
chó và ghi nhận hiệu quả điều trị tại trạm thú y quận 10 TP Hồ Chí Minh”
Trong thời gian từ 21/5/2007-15/8/2007 chúng tôi ghi nhận có 553 chó bệnh
đem đến khám và điều trị tại trạm thú y quận 10 thì có 204 trường hợp chó bệnh có
triệu chứng ói mửa, tiêu chảy chiếm tỷ lệ (36,88%).
Với phương pháp khảo sát gồm: điều tra bệnh sử, ghi nhận vào hồ sơ bệnh
án cho từng ca, theo dõi trong suốt quá trình điều trị và dựa vào các dấu hiệu lâm
sàng, trong một số ca thì kết hợp với các chẩn đoán đặc biệt khác.
Tỷ lệ chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy.
+ Theo tuổi: <2 tháng tuổi (43,55%), 2-6 tháng tuổi (34,74%), >6 tháng

tuổi(33,11%).
+ Theo giới tính: chó đực (38,20%), chó cái (35,31%).
+ Theo giống: chó nội (39,67%), chó ngoại (33,46%).
Tỷ lệ từng loại bệnh: nghi bệnh Carré (17,64%), nghi bệnh Parvovirus (5,40%),
nghi bệnh Leptospira (1,47%), nghi bệnh Carré ghép giun sán (3,44%), nghi bệnh
Parvovirus ghép giun sán (2,45%), nghi bệnh giun sán (25%), ngộ độc (0,98%), viêm dạ
dày ruột (43,62%).
Hiệu quả điều trị
Chúng tôi ghi nhận được 176 trường hợp chó khỏi bệnh chiếm tỷ lệ là
86,27% trong tổng số 204 trường hợp chó bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy.
Trong đó tỷ lệ khỏi bệnh Carré là 69,44%, Parvovirus là 54,54%, Leptospira là
33,33%, Carré ghép giun sán là 42,85%, Parvovirus ghép giun sán là 60%, giun
sán là 98,03%, ngộ độc là 50%, viêm dạ dày ruột là 86.51%.

xi


1

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1.1 Đặt vấn đề
Từ ban sơ, chó với trí thông minh lòng trung thành đã trở thành người bạn
thân thiết của con người. Nền kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây đã có
những bước phát triển đáng kể, đời sống người dân ngày càng cải thiện, phong trào
nuôi chó ngày càng gia tăng tại các thành phố và những khu vực đông dân cư, bên
cạnh việc nuôi chó để giữ nhà người ta còn nuôi chó để làm thú tiêu khiển, kinh
doanh, săn bắt, an ninh quốc phòng…
Với sự tăng nhanh về số lượng và chủng loại chó thì tỷ lệ mắc bệnh cũng
không ngừng gia tăng đặc biệt là những bệnh trên đường tiêu hoá nó chiếm tỷ lệ
cao và gây tác hại nghiêm trọng.

Việc nuôi dưỡng nếu không có những biện pháp phòng bệnh tích cực. Chó
sẽ dễ mắc bệnh trên đường tiêu hoá với các triệu chứng ói mữa, tiêu chảy lẫn máu
hoặc do vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, ngộ độc. Cho nên việc phát hiện kịp thời
bệnh để có biện pháp điều trị thích hợp và dự phòng có hiệu quả là công việc cần
thiết.
Để góp phần nghiên cứu các bệnh trên đường tiêu hoá ở chó, giúp cho việc
chăm sóc nuôi dưỡng được tốt hơn. Xuất phát từ thực tế trên được sự đồng ý của
Khoa Chăn Nuôi-Thú Y Trường Đại Học Nông Lâm TP. HCM. Dưới sự hướng dẫn
của Thạc Só Bùi Ngọc Thúy Linh và BSTY Phạm Thị Mỹ An, chúng tôi tiến hành
thực hiện tiểu luận:
“Khảo sát một số bệnh có triệu chứng ói mửa,tiêu chảy trên chó và ghi
nhận hiệu quả điều trị tại trạm thú y quận 10 TP. Hồ Chí Minh”.


2
1.2 Mục đích - yêu cầu
1.2.1 Mục đích
Tìm hiểu bệnh có biểu hiện ói mửa, tiêu chảy trên chó nhằm nâng cao sự
hiểu biết về bệnh, góp phần trong công tác chẩn đoán, phòng ngừa và điều trị bệnh
trên chó có hiệu quả.
1.2.2 Yêu cầu
- Ghi nhận tất cả các ca bệnh có biểu hiện ói mửa, tiêu chảy được đem đến
khám và điều trị tại Trạm Thú Y Quận 10 TP. Hồ Chí Minh.
- Xét nghiệm phân, máu trên một số chó có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy.
- Phân loại theo từng nhóm bệnh
- Ghi nhận hiệu quả điều trị


3

PHẦN II: CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1 Một số đặc điểm sinh lý của chó
2.1.1 Thân nhiệt
- Bình thường thân nhiệt của chó là: 38,50C-39,50C
- Chó con trong 2 tuần đầu: 35,60C-36,50C
- Biến động thân nhiệt: 37,90C-39,90C
2.1.2 Nhịp thở
- Chó trưởng thành: 10-40 lần/phút.
- Chó con: 15-35 lần/phút.
- Chó già: 14-26 lần/phút.
2.1.3 Nhịp tim
- Chó trưởng thành: 60-160 lần/phút.
- Chó con: 200-220 lần/phút.
- Chó già: 70-80 lần/phút.
2.1.4 Tuổi thành thục sinh dục và thời gian mang thai
- Chó đực: 7-10 tháng tuổi.
- Chó cái: 9-10 tháng tuổi.
Sự trưởng thành sinh dục thường xuất hiện sớm ở những giống chó nhỏ và
muộn ở những giống chó lớn. Thời gian mang thai: 57-63 ngày.
Trên chó cái thường có hiện tượng mang thai giả.
2.1.5 Chu kỳ lên giống
- Chó thường lên giống 2 lần mỗi năm.
- Chu kỳ động dục là 4-4,5 tháng.
- Thời gian động dục trung bình: 12-20 ngày.
- Thời gian thuận tiện để phối giống là 9-13 ngày kể từ khi có biểu hiện lên
giống đầu tiên. Việc giao phối không đậu thai không làm rối loạn chu kỳ sau, thời


4
gian giữa 2 chu kỳ động dục có thể thay đổi từ 5-10 tháng mà không có lý do cũng

không phải bệnh.
2.1.6 Số con trong một lứa và tuổi cai sữa
- Tùy theo giống lớn hay nhỏ, thông thường là 3-15 con/lứa.
- Chó mẹ độ tuổi từ 2-3,5 tuổi, có số con đẻ ra và nuôi sống con tốt nhất.
- Tuổi cai sữa: 8-9 tuần tuổi.
2.1.7 Thời gian mang thai và sinh sản
Thời gian mang thai: 57-63 ngày. Trên 45 ngày có thể sờ nắn thấy chó con.
Khoảng cách mỗi lần đẻ từ vài phút đến 1 giờ 30 phút, khoảng cách giữa 2
con không vượt quá 3-4 giờ. Sự co thắt tống chó con ra ngoài được luân phiên từ
sừng tử cung này đến sừng tử cung kia. Các cơn co thắt mạnh gần nhau, chó con thứ
hai có thể đi liền chó con thứ nhất. Nhau sẽ ra sau chó con từ vài phút đến 15 phút,
nhau có thể bị chó mẹ ăn hết.
2.1.8 Một số đặc điểm của chó con mới sinh
Số con trong một lứa: 2-15 con tùy giống lớn hay nhỏ.
Thân nhiệt trong 2 tuần đầu: 36,50C-37,50C nên rất cần nhiệt để sưởi ấm.
Nhịp thở: 15-35 lần/phút. Nhịp tim: 200-220 lần/phút. Chó con mới sinh sau
10-20 ngày thì mở mắt. Tuổi cai sữa: 8-9 tuần tuổi. Trọng lượng sau khi sinh 100300g tùy theo giống, chó con tăng trọng rất nhanh trong những ngày kế tieáp.


5

2.1.9 Một vài chỉ tiêu về sinh lý, sinh hóa máu trên chó
Bảng 2.1 Chỉ tiêu sinh lý, sinh hóa máu chó
Chỉ tiêu

Trị số

Đơn vị

Hồng cầu

5,57-7,98

106/mm3

Bạch cầu

6,4-15,99

103/mm3

Tiểu cầu

186-547

103/mm3

Hemoglobin

13,3-19,2

g/100dl

Hematocrit

36,8-54,4

%

Lympho bào

2,8-36,4

%

Bạch cầu đơn nhân

1,7-10,8

%

- Trung tính

43-87,9

%

- Ưa base

0,1-0,26

%

- Ưa acide

0,0-17,1

%

ALP (alkaline-phosphatase)

0-85

UI/l

ALAT (SGPT)

13-92

UI/l

ASAT (SGOT)

20-67

UI/l

Protein tổng số

5,5-7,5

g/dl

Albumin

2,3-3,9

g/dl

Globulin

1,5-3,9

g/dl

Glucose

81-121

mg/dl

Creatinine

0,4-1,2

mg/dl

Bilirubine

0-1

mg/dl

Bạch cầu đa nhân

(Harold tvedten, 1989)


6
2.1.10 Công thức răng của chó

Bảng 2.2 Công thức răng của chó
Răng sữa
2 (Di 3/3 – Dc 1/1 – Dp 3/3) = 28

Răng vónh viễn
2 (13/3 – C1/1 – P4/4 – M2/3 = 42
(Clarenca M. Fraser vaø ctv, 1986)

- I: Incisor (răng cửa)
- PM: Biemlar (răng tiền hàm)
- C: Canino (Răng nanh)
- D: Deciduous (răng sữa)
2.2 Phương pháp cầm cột chó
Cầm cột chó là một việc làm cần thiết trong thao tác khám và điều trị, nhằm
bảo đảm an toàn và thuận tiện cho việc khám và điều trị. Tùy theo đặc điểm của
từng chó mà ta có phương pháp cầm cột, cố định chó khác nhau.
2.2.1 Khớp mõm
Dùng một sợi dây vải mềm (dây dù) với một nút giữ chặt được cho vào mõm
chó, để nút cột nằm trên mũi. Đưa hai đầu dây xuống hàm dưới và làm thêm nút
đơn giản ở dưới cằm. Sau đó đưa hai sợi dây lên cổ và cố định ở ngay sau tai.
Phương pháp cố định này được áp dụng trong lúc khám và điều trị đối với
chó hung dữ.
2.2.2 Banh miệng
Dụng cụ banh miệng được áp dụng trong trường hợp để khám vùng miệng
chó. Thông thường chó hay kháng cự khi mở miệng ra để đưa dụng cụ banh miệng
vào. Vì vậy việc dùng thuốc an thần hoặc thuốc mê là cần thiết.
Trong trường hợp không có dụng cụ banh miệng, ta có thể dùng hai vòng
dây cho vào hàm trên và hàm dưới rồi kéo mạnh về hai phía để mở miệng chó ra
(Lê Văn Thọ, 1998).

7
2.2.3 Túm chặt gáy
Được thực hiện trong lúc khám, đo thân nhiệt, chích thuốc… để tránh chó
quay lại cắn (động tác này chỉ thực hiện đối với chó dữ, chó không có chủ theo nó
lúc điều trị).
Chú ý đối với những chó mõm ngắn, mắt lồi (chó Bắc Kinh) vì dễ gây tổn
thương mắt.
2.2.4 Vòng đeo cổ
Vòng này có thể làm bằng tấm bìa cứng, ở giữa cắt một vòng băng cổ chó.
Buộc dây vòng quanh một vòng chân trước và cố định hai đầu trên một tấm bìa.
Vòng đeo cổ được áp dụng ngăn ngừa chó liếm vào lông khi sử dụng thuốc điều trị
ngoại ký sinh trùng hoặc vết thương trên cơ thể.
2.2.5 Buộc chó trên bàn mổ
Tùy theo mục đích và vị trí của cuộc giải phẫu mà ta buộc chó theo nhiều
cách khác nhau: nằm ngửa, nằm nghiêng một bên, nằm sấp (Lê Văn Thọ, 1998).
2.3 Các phương pháp chẩn đoán bệnh trên chó
Trong công tác chẩn đoán cần thực hiện theo trình tự và đảm bảo các nội
dung như sau để giúp cho việc chẩn đoán được chính xác, để từ đó có biện pháp
điều trị đạt hiệu quả cao nhất có thể.
2.3.1 Hỏi thăm bệnh sử
Ghi lại tên thú, tên chủ, địa chỉ, giống, giới tính, trọng lượng, độ tuổi… để
tiện cho việc theo dõi, chẩn đoán và điều trị.
Hỏi về nguồn gốc thú, điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, đã tiêm phòng
vaccine hay chưa, những triệu chứng đã thấy, thuốc đã dùng điều trị… để có hướng
chẩn đoán và đưa ra liệu pháp điều trị thích hợp.


8
2.3.2 Chẩn đoán lâm sàng

2.3.2.1 Khám chung
- Đo thân nhiệt
- Quan sát thể trạng, dáng đi, dáng đứng
- Kiểm tra niêm mạc (mắt, miệng)
- Kiểm tra độ đàn hồi của da để đánh giá độ mất nước
- Khám các hạch bạch huyết
- Khám mắt, tai, mũi, miệng
Qua đó ta biết thêm những thông tin về tình trạng sức khỏe hiện tại.
2.3.2.2 Khám hệ tiêu hóa
- Khám miệng, răng, lưỡi, lợi
- Kiểm tra các phản xạ về nhai-nuốt, sự nôn mửa, ói và tiêu chảy
- Kiểm tra mùi ở miệng, màu sắc của nước bọt
- Quan sát sờ nắn vùng bụng, quan sát phân về màu sắc, độ đặc lỏng, mùi
- Hỏi về thức ăn, nước uống, điều kiện sống của thú
2.4 Các liệu pháp điều trị bệnh trên chó
2.4.1 Điều trị theo nguyên nhân gây bệnh
Ưu điểm: cho hiệu quả cao.
Khuyết điểm: khó chẩn đoán, cần thu thập nhiều dữ liệu sau đó loại trừ
những nguyên nhân không liên quan.
2.4.2 Điều trị theo cơ chế sinh bệnh
Từ khi mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể cho đến khi thành bệnh, quá trình
này trải qua nhiều giai đoạn. Việc điều trị theo cơ chế sinh bệnh là dùng các biện
pháp điều trị để cắt đứt cơn bệnh ở một khâu nào đó nhằm ngăn chặn hậu quả kế
tiếp xảy ra (Nguyễn Nhö Pho, 1995).


9
Ví dụ: Trong bệnh do Parvovirus trên chó đã có các triệu chứng tiêu chảy, ói
mửa thì cần phải cung cấp nước và chất điện giải đầy đủ. Nhằm tránh sự mất nước
và chất điện giả khi các triệu chứng này chưa xảy ra.

Ưu điểm: ngăn ngừa những diễn tiến nguy hiểm tiếp theo của bệnh.
Khuyết điểm: cần phải hiểu và nắm rõ diễn tiến của bệnh.
2.4.3 Điều trị theo triệu chứng
Liệu pháp này được áp dụng trong điều trị, nhằm ngăn chặn triệu chứng
nghiêm trọng có khả năng đe dọa đến tính trạng của thú bệnh.
Ví dụ: Sử dụng primperan để cầm ói, imodium để cầm tiêu chảy trong bệnh
do Parvovirus gây ra.
Ưu điểm: trị những triệu chứng đang diễn ra trên cơ thể thú.
Khuyết điểm: không trị dứt căn bệnh, làm mất dần hiệu chẩn đoán, bệnh sẽ
trở lại và có thể nặng hơn.
2.4.4 Liệu pháp hỗ trợ
Đây là liệu pháp hết sức quan trọng trong công tác điều trị bệnh, đặc biệt là
các bệnh do virus gây ra nhằm nâng cao sức đề kháng và tạo mọi điều kiện thuận
lợi giúp cho thú lướt qua cơn bệnh. Thực hiện tốt liệu pháp này là phải đảm bảo
giữ thú ở nơi ấm áp và có độ thông thoáng thích hợp. Chó thú ăn những thức ăn dễ
tiêu, đầy đủ dinh dưỡng, ngon miệng, cho uống nước đầy đủ và cung cấp thêm
vitamin như vitamin C, B-complex nhằm nâng cao sức đề kháng cho thú.
Xuất phát từ thực tế, để điều trị một cách có hiệu quả các bệnh cần phải
phối hợp nhiều liệu pháp điều trị cùng một lúc. Do đó, người làm công tác điều trị
cần phải nắm vững kiến thức chuyên môn, cũng như sử dụng các loại dược phẩm
để tránh gây mất tác dụng của thuốc và giảm giá thành điều trị.


10
2.5 Một số bệnh có triệu chứng ói mửa, tiêu chảy trên chó
2.5.1 Bệnh Carré (Canine Distemper)
Là một bệnh truyền nhiễm thường xuyên xảy ra trên chó con, các loài động
vật hoang dã ăn thịt, do virus thuộc họ Paramyxoviridae. Đặc điểm của bệnh là lây
lan rất mạnh với các biểu hiện sốt, viêm phổi, viêm ruột, nổi những mụn mủ ở
vùng da ít lông… Ở giai đoạn cuối thường có triệu chứng thần kinh.

Sự kế phát các vi khuẩn ký sinh ở niêm mạc đường hô hấp, tiêu hóa làm
bệnh trầm trọng hơn.
2.5.1.1 Triệu chứng
Thời gian nung bệnh: thường biến đổi 3-8 ngày (chó càng lớn càng có cơ hội
sống sót), có thể xuất hiện những triệu chứng như viêm kết mạc mắt, viêm xoang
mũi, chảy nhiều dịch lỏng lúc đầu, sau đặc dần rồi có mủ… (ở thời kỳ này có thể
giảm bạch cầu lympho).
- Thể cấp tính:
+ Biểu hiện bằng sốt 2 pha: sốt cao vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 sau khi
cảm nhiễm và kéo dài trong 2 ngày. Sau đó sốt giảm vào ngày sau xuất hiện sốt
thứ 2, kéo dài cho đến chết.
+ Mắt có nhiều ghèn nổi mụn mủ ở da vùng bụng.
+ Xáo trộn hô hấp: thở khò khè, âm rale ướt, khóe mũi có cả máu cùng với
biểu hiện viêm phổi…
+ Xáo trộn tiêu hóa: đi phân lỏng, tanh, màu nâu, có thể có lẫn máu hoặc
lẫn niêm mạc ruột bị bong tróc.
+ Biểu hiện viêm não: như co giật, bại liệt.
- Thể bán cấp tính:


11
+ Những biểu hiện hô hấp và tiêu hóa có thể thầm lặng kéo dài 2-3 tuần
trước khi có biểu hiện thần kinh, thường xuất hiện trên những chó có chứng sừng
hóa gang bàn chân.
+ Theo Hồ Đình Chúc (1990) chó 2-5 tháng tuổi thì biểu hiện rõ nhất ở
đường tiêu hóa; chó 6-12 tháng tuổi và chó trưởng thành biểu hiện rõ nhất ở đường
hô hấp.
2.5.1.2 Bệnh tích
- Bệnh tích đại thể:
+ Có thể gặp sừng hóa ở mõm và gang bàn chân.

+ Có thể thấy viêm phổi, viêm ruột, mụn mủ ở da… (tùy theo mức độ nhiễm
trùng).
+ Không có bệnh tích đại thể mang tính chất chỉ thị bệnh (Trần Thanh
Phong, 1996).
- Bệnh tích vi thể:
+ Mô bạch huyết bị hoại tử
+ Viêm não tủy không mủ với sự thoái hóa nơron, tăng sinh tế bào thần kinh
đệm, hủy myeline.
+ Sự thoái hóa myeline ở vùng cầu não là đặc trưng của bệnh (Lê Anh
Phụng, 1998).
2.5.1.3 Chẩn đoán
Dựa vào triệu chứng lâm sàng
+ Chẩn đoán phòng thí nghiệm: phân lập virus bằng cách nuôi cấy trên đại
thực bào phổi, kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang trực tiếp, chẩn đoán huyết thanh
học thường cho kết quả bấp bênh (Traàn Thanh Phong, 1996).


12
+ Chẩn đoán phân biệt: cần phân biệt với các bệnh có triệu chứng tiêu hóa
khác như bệnh do Leptospira, do Parvovirus, bệnh viên gan truyền nhiễm, do ngộ
độc gây ra.
2.5.1.4 Điều trị và phòng bệnh
Đây là bệnh do virus nên việc điều trị nhằm giới hạn sự phát triển của vi
trùng phụ nhiễm, cung cấp điện giải và kiểm soát những biểu hịên thần kinh.
- Hạ sốt: analgin
- Sử dụng kháng sinh: ampicilline, gentamycine…
- Chống khó thở: eucalyptin…
- Cung cấp nước, chất điện giải: lactate ringer, glucose 30%.
- Chống co giật: diazepam
- Cầm ói, cầm tiêu chảy bằng: primperan, atropin, smecta

- Trợ lực bằng vitamin C,B-complex
Với bệnh Carré không có cách chữa trị nào thành công hoàn hảo, chăm sóc
tốt và cẩn thận là hết sức quan trọng nhằm giúp thú vượt qua cơn bệnh (Trần
Thanh Phong, 1996).
Trong thực tế, để phòng bệnh Carré cho chó, ta tiến hành song song 2 biện
pháp: tiêm phòng vaccine và giữ gìn vệ sinh cho thú. Cần tiến hành tiêm phòng
sớm cho chó bằng vaccine đa giá như tetradog vào lúc 7 tuần tuổi và hexadog cách
mũi đầu tiên 3-5 tuần. Sau đó cứ mỗi năm thì chủng nhắc lại.
2.5.2 Bệnh do Parvovirus
Là một bệnh truyền nhiễm do virus thuộc họ Parvoviridae, giống Parvovirus
type 2 (Canine Parvovirus type 2). Đặc điểm là gây xuất huyết đường ruột, tiêu
chảy phân lẫn máu (do viêm dạ dày ruột cấp tính), giảm thiểu số lượng bạch cầu
(dẫn đến suy giảm miễn dịch), tử số cao trên chó con còn bú.


13
2.5.2.1 Triệu chứng
Thời gian nung bệnh: 3-5 ngày và chấm dứt bằng triệu chứng ngủ lịm hay
liệt nhược kết hợp với ói mửa. Bệnh thường xảy ra ở chó từ 6-10 tuần tuổi.
Bệnh được chia làm 2 thể:
- Thể viêm dạ dày ruột: Thú bỏ ăn, kiệt sức do nôn mửa và tiêu chảy, bệnh
được biểu hiện bởi triệu chứng viêm dạ dày ruột gây ói mửa, tiêu chảy rất nhiều
máu tươi trong phân. Chó mất nước cực kỳ nhanh, cơ thể suy nhược nặng nề, có thể
chết đột ngột hoặc vài ngày khi mắc bệnh.
+ Quá cấp: thú chết 2-3 ngày do trụy tim mạch.
+ Cấp tính: thú chết 5-6 ngày do giảm cung lượng máu. Những con sống qua
6 ngày có khả năng lành bệnh.
- Thể viêm cơ tim:
+ Thường gặp trên chó 1-2 tháng tuổi (từ 3 tuần đến 7 tuần), có thể dẫn đến
chết một cách đột ngột.

+ Nhiều chó con còn bú trong một lứa có biểu hịên khó thở, rên rỉ và kiệt
sức. Những chó này có thể bị chết sau vài giờ. Những chó còn sống có thể bị bất
thường về tim, bị suy tim.
Theo Lê Thanh Hải (1990) khi chó đi tiêu chảy phân có nhiều máu tươi thì
tỷ lệ tử vong thường là 100%.
2.5.2.2 Bệnh tích
- Bệnh tích đại thể:
+ Lách có dạng không đồng nhất và hạch màng treo ruột: triển dưỡng, thủy
thủng và xuất huyết.
+ Ruột nở rộng, sung huyết hay xuất huyết, thường trống rỗng.


14
+ Thành ruột non mỏng do có sự bào mòn của nhung mao ruột, bong tróc
niêm mạc ruột. Toàn bộ khúc ruột có thể chứa đầy máu và mảnh vỡ của niêm mạc
ruột.
+ Niêm mạc dạ dày sung huyết toàn bộ.
+ Gan có thể sưng và túi mật căng.
- Bệnh tích vi thể
+ Hoại tử và tiêu chảy tế bào lympho trong những mảng Peyer, trong trung
tâm mầm, trong các hạch bạch huyết màng treo ruột.
+ Trong thể cấp tính có sự tái thiết biểu mô và nang tuyến khá rõ nét ở ruột.
+ Trên chó non còn bú, tùy theo giai đoạn phát triển của bệnh mà có các
bệnh tích: viêm, thủy thủng, hoại tử, hóa sợi với sự có mặt hay không có mặt một
lượng lớn những thể vùi ái kiềm trong nhân của sợi cơ tim.
2.5.2.3 Chẩn đoán
- Chẩn đoán lâm sàng:
+ Dựa trên các triệu chứng lâm sàng: chó bỏ ăn, ủ rủ, sốt nhẹ hoặc không
sốt. Chó ói mửa, tiêu chảy nhiều và rất nhanh. Đàn hồi của da giảm nghiêm trọng
do mất nước. Phân lỏng như nước kèm theo máu tanh và có mùi rất đặc trưng. Chó

nằm úp, co ro như bất động, sụt cân nghiêm trọng trong 2-5 ngày. Chó con còn bú
nếu mắc bệnh sẽ đột tử do viêm cơ tim. Bạch cầu giảm nghiêm trọng.
+ Chẩn đoán dựa vào dịch tễ học: bệnh thường xuất hiện trên chó từ 6 tuần
đến 6 tháng tuổi, tính lây lan cao và kết thúc bằng cái chết nhanh chóng hoặc khỏi
bệnh sau 5 ngày.
+ Chẩn đoán phân biệt với bệnh viêm ruột do Coronavirus, viêm ruột do
virus Carré, hoặc viêm ruột do Salmonella, Leptospira.