Sáng kiến dạy học dự án trong chuyên đề vật lí trong một số ngành nghề chuyên đề học tập, vật lí 10 kntt

MỤC LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ.........................................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài......................................................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.............................................................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................................2
4. Giả thuyết khoa học...............................................................................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................................................................2
6. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................................2
7. Tính mới và những đóng góp của đề tài....................................................................................2
PHẦN II. NỘI DUNG.............................................................................................................................3
CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA XÂY DỰNG DỰ ÁN HỌC TẬP
“VẬT LÍ TRONG MỘT SỐ NGÀNH NGHỀ” - CHUYÊN ĐỀ HỌC TẬP VẬT
LÍ 10 KNTT.....................................................................................................................................................4
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.....................................................................................................................................4
1. Khái niệm dạy học theo dự án.........................................................................................................4
2. Đặc điểm, đặc trưng của dạy học dự án.....................................................................................3
3. Mục tiêu dạy học theo dự án............................................................................................................3
4. Phân loại dạy học dự án......................................................................................................................5
5. Ưu, nhược điểm dạy học dự án.......................................................................................................5
6. Quy trình dạy học dự án......................................................................................................................7
III. CƠ SỞ THỰC TIỄN.......................................................................................................................11
1. Thực trạng chung..................................................................................................................................11
2. Nguyên nhân...........................................................................................................................................11
3. Điều tra thực trạng dạy học dự án tại trường THPT Đông Hiếu.............................11
CHƯƠNG II. XÂY DỰNG DỰ ÁN HỌC TẬP: "VẬT LÍ TRONG MỘT SỐ
NGÀNH NGHỀ"- CHUYÊN ĐỀ HỌC TẬP VẬT LÍ LỚP 10 KNTT....................14
1. Thiết kế vấn đề - ý tưởng dự án...................................................................................................14
2. Thiết kế mục tiêu dự án....................................................................................................................15
3. Thiết kế bộ câu hỏi định hướng...................................................................................................16
4. Thiết kế bài tập dự án cho học sinh...........................................................................................18
5. Thiết kế tài liệu hỗ trợ học sinh...................................................................................................19

6. Thiết kế các tiêu chí đánh giá và phản hồi............................................................................19


7. Tổ chức hoạt động dạy học theo dự án...................................................................................22
8. Một số hình ảnh và kết quả đạt được khi thực hiện dự án…………………...23
CHƯƠNG 3. KHẢO SÁT....................................................................................................................27
1. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát....................................................................27
2. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp........................28
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..............................................................................33
1. Ý nghĩa và đóng góp của đề tài đối...........................................................................................33
2. Rút kinh nghiệm khi thực hiện đề tài.......................................................................................34
3. Kiến nghị và đề xuất...........................................................................................................................34
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................................35
PHỤ LỤC......................................................................................................................................................36
Phụ lục 1: Phiếu khảo sát tính cấp thiết của các giải pháp................................................36
Phụ lục 2: Phiếu khảo sát tính khả thi của các giải pháp...................................................37
Phụ lục 3: Sản phẩm dự án của một số nhóm...........................................................................39


PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Thế giới đang bùng nổ tri thức khoa học và công nghệ đòi hỏi chúng ta phải
đào tạo nguồn nhân lực khơng những phải có kiến thức, mà cịn phải có năng lực
hoạt động thực nghiệm. Ngành giáo dục hiện nay đã và đang có những bước đổi
mới để nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu của công cuộc phát triển và
hội nhập của đất nước. Theo Nghị quyết NQ88/2014/QH13 của Quốc hội cần đổi
mới căn bản và toàn diện giáo dục “Chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến
thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực”.
Năm học 2022-2023 là năm học đầy thách thức đây là năm học đầu tiên giáo
viên Trung học phổ thông (THPT) được tiếp cận với chương trình giáo dục phổ

thơng 2018 thay đổi tồn diện từ nội dung, hình thức tổ chức dạy học đến cách
thức tiếp cận kiến thức, định hướng hình thành và phát triển phẩm chất và năng lực
của học sinh. Bên cạnh đó, Vật lí học là bộ mơn khoa học thực nghiệm, học sinh
cần được trang bị phương pháp làm việc và năng lực hoạt động thực nghiệm để
giải quyết các vấn đề trong thực tiễn.
Việc thường xuyên thực hiện các dự án học tập đặc biệt là những dự án lồng
ghép trải nghiệm là một trong những biện pháp giúp học sinh được quan sát, suy
nghĩ và tham gia vào các hoạt động thực tiễn qua đó khuyến khích, động viên các
em tích cực trong học tập và nghiên cứu, khơi nguồn cho sự sáng tạo, tìm ra những
giải pháp, sản phẩm mới, giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. Việc thường xuyên
tổ chức các các dự án học tập giúp các em phát triển các phẩm chất năng lực, đam
mê sáng tạo và yêu thích mơn Vật lí hơn.
Để đáp ứng được u cầu đổi mới của chương trình giáo dục phổ thơng mới
thì mỗi giáo viên cần phải trau dồi cho mình một kĩ năng tổ chức các hình thức dạy
học hiện đại, phù hợp với các đối tượng học sinh giúp cho các em tiếp cận chương
trình giáo dục phổ thơng mới. Chúng ta cần khơng ngừng tìm hiểu, học hỏi, mạnh
dạn thay đổi để xây dựng nền giáo dục tiên tiến. Năm học 2022-2023 sở GD&ĐT
chỉ đạo các cơ sở giáo dục đẩy mạnh hình thức tổ chức dạy học theo dự án, yêu cầu
mỗi đơn vị tổ chức được ít nhất một dựa án ở mỗi môn học (Công văn số
1776/SGD&ĐT GDTrH V/v hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ GDTrH năm học
2022-2023, ngày 26/8/2022)
Trong q trình giảng dạy mơn Vật lí lớp 10 chương trình GDPT 2018 sách
kết nối tri thức (KNTT), chúng tơi vừa nghiên cứu vừa tích lũy kinh nghiệm và xin
giới thiệu dự án học tập đã áp dụng có hiệu quả tại trường THPT Đơng Hiếu. Xuất
phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục và điều kiện thực tiễn của môn học chúng tôi đã
lựa chọn đề tài: "
Dạy học dự án trong chuyên đề: Vật lí trong một số ngành nghề
- chuyên đề học tập, Vật lí 10 KNTT"
.

1


2. Mục đích nghiên cứu
- Đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay theo hướng phát huy tính tích cực
của học sinh, lấy người học làm trung tâm.
- Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án vào dạy học.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Các dự án học tập trong dạy học Vật lí tại trường THPT.
- Các chuyên đề học tập Vật lí 10 KNTT.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Các dự án học tập trong dạy học chuyên đề: Vật lí trong một số ngành nghề
- Chuyên đề học tập Vật lí 10 tại trường THPT.
4. Giả thuyết khoa học
- Nếu vận dụng dạy học dự án một cách thích hợp vào dạy học trường THPT
thì sẽ nâng cao hiệu quả dạy học vật lí cho học sinh trong nhà trường. Phát huy
tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu lí thuyết về khái niệm dự án và phương pháp dạy học theo dự án
- Nghiên cứu về thực trạng sử dụng phương pháp dạy học theo dự án trong
dạy học vật lí ở trường THPT.
- Nghiên cứu, xây dựng các quy trình vận dụng phương pháp dạy học theo dự
án vào dạy học các chuyên đề học tập Vật lí 10.
- Thiết kế phương án dạy học chuyên đề học tập Vật lí 10 theo phương pháp
dạy học dự án.
- Thực nghiệm sư phạm đối với phương án đã xây dựng cho phương pháp này.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu lí luận: Tìm hiểu tài liệu, cơng trình liên quan đến đề tài nghiên
cứu. Tìm hiểu về phương pháp dạy học dự án này bằng lí thuyết từ đó rút ra những

phương pháp chung để nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát, điều tra bằng phiếu, phỏng vấn,
chuyên gia.
- Khảo sát thực trạng, tính cấn thiết và khả thi cuả đề tài.
7. Tính mới và những đóng góp của đề tài
- Đã xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của dạy học dự án, đưa ra quy trình
và các thao tác cơ bản các dự án học tập.
2


- Xây dựng các quy trình, thiết kế phương án dạy học theo dự án “Vật lí trong
một số ngành nghề”- Chun đề học tập Vật lí 10. Vì chương trình mới áp dụng
nên ít tư liệu tham khảo nên dự án học tập có thể trở tư liệu dạy học cho các đồng
nghiệp tham khảo và áp dụng vào dạy học.
- Đã đi sâu xây dựng được bộ câu hỏi định hướng hình thành kiến thức và bộ
câu hỏi giúp hồn thành bài tập dự án có thể chia sẻ thành tư liệu tham khảo cho
giáo viên và tư liệu học tập cho học sinh.
- Đã xây dựng được bộ tiêu chí đánh giá cụ thể sản phẩm của dự án nói chung
có thể chia sẻ tư liệu cho các đồng nghiệp cùng tham khảo và áp dụng.
Từ những dự án học tập giúp sinh dần được làm quen và học tập theo đúng
tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông mới, giúp các em hào hứng và đam
mê hơn với bộ mơn Vật lí, từ đó phát triển phẩm chất và năng lực.

3


PHẦN II. NỘI DUNG
CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA DỰ ÁN HỌC TẬP “VẬT
LÍ TRONG CÁC NGÀNH NGHỀ” - CHUYÊN ĐỀ HỌC TẬP
VẬT LÍ 10 KNTT

I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Khái niệm dạy học theo dự án
Dạy học theo dự án được coi là một hình thức dạy học vì khi thực hiện một dự
án phải có nhiều phương pháp dạy học cụ thể được sử dụng. Có thể hiểu đây là
một hình thức dạy học trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức
hợp và có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực hành để tạo ra sản phẩm có thể giới
thiệu. Nhiệm vụ này được người học thể hiện với tính tự lực cao trong tồn bộ q
trình học tập. Làm việc nhóm là hình thức làm việc cơ bản của dạy học dự án.
Bản chất của dạy học dự án: Học sinh lĩnh hội kiến thức và kĩ năng thơng
qua q trình giải quyết một bài tập tình huống gắn với thực tiễn - dự án. Kết thúc
dự án sẽ cho ra sản phẩm.
2. Đặc điểm, đặc trưng của dạy học dự án
Dạy học dự án có những đặc điểm, đặc trưng sau:
- Người học là trung tâm của quá trình dạy học.
- Dự án tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn với các chuẩn.
- Dự án được định hướng theo bộ câu hỏi định hướng.
- Dự án địi hỏi các hình thức đánh giá đa dạng và thường xun.
- Dự án có tính liên hệ với thực tế.
- Người học thể hiện sự hiểu biết của mình thơng qua sản phẩm và q trình
thực hiện.
- Cơng nghệ hiện đại hỗ trợ và thúc đẩy việc học của người học.
- Kĩ năng tư duy là yếu tố không thể thiếu trong phương pháp dạy học dự án.
3. Mục tiêu dạy học theo dự án
3.1. Về kiến thức
- Hướng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết nội dung bài học với thực tế.
3.2. Về năng lực
Dạy học dư án có thể phát triển cho học sinh năng lực:
- Phát hiện và giải quyết vấn đề
- Tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá…) từ các nguồn thông tin, tư
liệu thu thập được.

4


- Năng lực tự học
- Năng lực giao tiếp, làm việc nhóm
- Cho phép học sinh làm việc “một cách độc lập” để hình thành kiến thức và
cho ra những kết quả thực tế.
- Nâng cao năng lực sử dụng cơng nghệ thơng tin vào q trình học tập và tạo
ra sản phẩm.
3.3. Phát triển phẩm chất
- Giúp cho học sinh cảm thấy u thích mơn học hơn, chăm chỉ, tích cực xây
dựng bài.
- Chủ động trong việc tìm tịi, nghiên cứu và lĩnh hội kiến thức.
- Có tinh thần trách nhiệm, hợp tác trong quá trình thảo luận chung.
- Nhận thấy những giá trị của hoạt động nhóm, chấp nhận những quan điểm
khác nhau, phát triển tư duy phê phán, không ngừng nỗ lực học tập.
4. Phân loại dạy học dự án
Dạy học theo dự án có thể được phân loại theo nhiều phương diện khác nhau.
Sau đây là một số cách phân loại dạy học theo dự án:
Phân loại theo chuyên môn
- Dự án trong một môn học: trọng tâm nội dung nằm trong một môn học.
- Dự án liên môn: trọng tâm nội dung nằm ở nhiều mơn khác nhau.
- Dự án ngồi chun mơn: là các dự án không phụ thuộc trực tiếp vào các môn

học
Phân loại theo sự tham gia của người học
Dự án cho nhóm học sinh, dự án cá nhân. Dự án dành cho nhóm học sinh là
hình thức dự án dạy học chủ yếu. Trong trường phổ thơng cịn có dự án toàn
trường, dự án dành cho một khối lớp, dự án cho một lớp học.
Phân loại theo sự tham gia của giáo viên

Một giáo viên tham gia dự án hoặc dưới sự cộng tác hướng dẫn của nhiều
giáo viên tham gia dự án.
Phân loại theo quỹ thời gian
- Dự án nhỏ: thực hiện trong một số giờ học, có thể từ 2-6 giờ học.
- Dự án trung bình: dự án trong một hoặc một số ngày (“Ngày dự án”), nhưng
giới hạn là một tuần hoặc 40 giờ học.

5


- Dự án lớn: dự án thực hiện với quỹ thời gian lớn, tối thiểu là một tuần (hay
40 giờ học), có thể kéo dài nhiều tuần (“Tuần dự án”).
Cách phân chia theo thời gian này thường áp dụng ở trường phổ thông.
Phân loại theo nhiệm vụ
Dựa theo nhiệm vụ trọng tâm của dự án, có thể phân loại các dự án theo các
dạng sau:
- Dự án tìm hiểu: là dự án khảo sát thực trạng đối tượng.
- Dự án nghiên cứu: nhằm giải quyết các vấn đề, giải thích các hiện tượng, q
trình.

- Dự án thực hành: có thể gọi là dự án kiến tạo sản phẩm, trọng tâm là việc tạo
ra các sản phẩm vật chất hoặc thực hiện một kế hoạch hành động thực tiễn, nhằm
thực hiện những nhiệm vụ như trang trí, trưng bày, biểu diễn, sáng tác.
- Dự án hỗn hợp: là các dự án có nội dung kết hợp các dạng nêu trên.
- Các loại dự án trên khơng hồn tồn tách biệt với nhau. Trong từng lĩnh vực
chun mơn có thể phân loại các dạng dự án theo đặc thù riêng.
5. Ưu, nhược điểm dạy học dự án
5.1. Ưu điểm
Gắn lý thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội, đây
cũng là yếu tố rất quan trọng giúp học sinh đưa kiến thức sách vở gần gũi với thực

tiễn cuộc sống.
Kích thích động cơ, hứng thú học tập của người học. Phát huy tính tự lực, tính
trách nhiệm, phát triển khả năng sáng tạo, trải nghiệm sáng tạo cho học sinh và
giáo viên. Phát triển năng lực đánh giá vấn đề, đánh giá công việc…
Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp, rèn luyện tính bền bỉ,
kiên nhẫn, rèn luyện năng lực cộng tác làm việc, làm việc nhóm, quản lí nhóm.
5.2. Nhược điểm
Dạy học dự án không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lý thuyết mang
tính trừu tượng, hệ thống cũng như rèn luyện hệ thống kỹ năng cơ bản.
Dạy học dự án địi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy dạy học dự án khơng thay thế cho
phương pháp thuyết trình và luyện tập, mà là hình thức dạy học bổ sung cần thiết cho
các phương pháp dạy học truyền thống. Ta cũng chỉ có thể xem dạy học dự án là một
trong các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.

Dạy học dự án đòi hỏi phương tiện vật chất như máy ảnh, phương tiện đi lại,
máy vi tính kết nối mạng…cũng như nguồn lực tài chính phù hợp để trang trải
trong quá trình thực hiện dự án như văn phòng phẩm, liên hệ thực hiện dự án, ăn
uống khi đi thực hiện dự án.
6


Chưa có thang điểm đánh giá người học một cách rõ ràng từng thành viên
trong nhóm trong q trình thực hiện dự án. Quy định cho điểm từng học sinh
trong nhóm, cho điểm dự án ở cột điểm nào chưa có hướng dẫn.
6. Quy trình dạy học dự án
Dựa trên việc nghiên cứu một số quy trình dạy theo dự án, những thuận lợi và
khó khăn khi áp dụng vào dạy học vật lý, chúng tơi đưa ra quy trình dạy học theo
dự án trong Vật lý như sau:
Giai đoạn 1: Quyết định vấn đề, hình thành dự án
Đây là giai đoạn rất quan trọng nhưng cũng đầy khó khăn. Thông thường giáo

viên và học sinh cùng nhau suy nghĩ đề xuất vấn đề, xác định đề tài song thực tế
giáo viên phải có sự định hướng trước học sinh. giáo viên có thể gợi ý một số vấn
đề liên quan đến thực tiễn mang tính chất kích thích trí tị mị của học sinh, sau đó
giáo viên và HS cùng nhau thảo luận vấn đề, đôi khi trong quá trình đó, học sinh
có thể bật ra những ý tưởng táo bạo nhưng hấp dẫn liên quan đến nội dung bài học.
Để làm được điều này giáo viên:
- Phải thực sự nắm vững kiến thức và liên hệ thực tế tốt có khả năng xâu
chuổi sự kiện gắn kết với mục tiêu mà giáo viên muốn hướng đến.
- Dựa vào chương trình học của mơn, cụ thể là nội dung của bài học mà mình
dự định làm dự án, giáo viên xác định các chuẩn kiến thức, xác định mục tiêu bài
học: kiến thức, kĩ năng mà học sinh cần đạt.
- Suy nghĩ, tìm ý tưởng về dự án của mình phải mang tính thực tiễn liên quan
đến cuộc sống và thể hiện nội dung bài học.
- Một dự án tốt có khả năng mang lại hiệu quả là một dự án nghiên cứu sâu về
các chủ đề thực tế và các vấn đề mà người học thực sự muốn tìm hiểu, thể hiện
được vai trị trung tâm của học sinh nhằm giúp các em hiểu được nội dung bài học
và liên hệ những điều các em quan tâm.
Trong thực tiễn dự án, có một số loại dự án thường được tổ chức như sau:
- Học thông qua việc phục vụ cộng đồng
- Mơ phỏng - đóng vai
- Xây dựng và thiết kế.
- Giải quyết vấn đề.
- Hợp tác trực tuyến.
- Tra cứu web.
Giai đoạn 2: Lập dự án

7


Có thể hiểu đây là bước chuẩn bị của giáo viên và học sinh (chủ yếu là của

giáo viên) trước khi học sinh bắt tay vào thực hiện dự án. Bước này có vai trị lớn
trong việc quyết định đến sự thành cơng của tồn bộ dự án.
Về cơ bản, khâu lập kế hoạch dự án bao gồm các nhiệm vụ sau:
Bước 1: Xác định mục tiêu dự án.
Đưa ra mục tiêu của dự án dựa vào chuẩn kiến thức và mục tiêu bài học
Từ mục tiêu của dự án lựa chọn các nội dung thích hợp và chỉnh sửa chúng
cho vào dự án.
Bước 2: Xây dựng bộ câu hỏi định hướng để thu hút học sinh.
Có thể nói, để phát triển tư duy cho học sinh bên cạnh việc hiểu nội dung bài
học, thì với bơ câu hỏi định hướng sẽ làm được điều này. Trong một dự án khơng
thể thiếu bộ câu hỏi này, nó làm cho học sinh hứng thú hơn và học sinh sẽ tìm thấy
mối liên hệ giữa các kiến thức mà các em đã học.
Bộ câu hỏi định hướng bao gồm các câu hỏi khái quát, câu hỏi bài học và câu
hỏi nội dung:
- Câu hỏi khái quát: là những câu hỏi mở, hướng đến những ý tưởng lớn và
những khái niệm mang tính bền vững. Câu hỏi khái qt thường mang tính liên
mơn và giúp HS thấy được sự liên quan giữa các môn học với nhau.
- Câu hỏi bài học: Câu hỏi bài học có liên quan trực tiếp đến dự án và hỗ trợ
viêc nghiên cứu câu hỏi khái quát. Các câu hỏi bài học cũng là các câu hỏi mở giúp
HS thể hiện hiểu biết của mình về những khái niệm cốt lõi của một dự án. Hay nói
cách khác, câu hỏi bài học là những câu hỏi thường gắn với nội dung một bài học
cụ thể.
- Câu hỏi nội dung: Câu hỏi nội dung là những câu hỏi cụ thể, mang tính sự
kiện với một số lượng giới hạn các câu trả lời đúng. Thường thì câu hỏi nội dung
liên quan đến định nghĩa, sự nhận biết và gợi nhớ thơng tin mang tính tổng qt tương tự như loại câu hỏi mà bạn thường thấy trong các bài kiểm tra. Câu hỏi nội
dung là những câu hỏi hỗ trợ quan trọng cho câu hỏi khái quát và câu hỏi bài học
Bước 3: Thiết kế dự án
Sau khi chúng ta đã có ý tưởng đề tài và vạch ra bộ câu hỏi định hướng, thì
chúng ta phải bắt tay vào việc thiết kế dự án, để làm đực điều này giáo viên cần
phải nghiêm túc trả lời:

- Đề tài dự án có thiết thật với thực tế khơng? Vai trị của nó như thế nào?
- Lợi ích thực hiện dự án là ai?
- Như chúng ta biết một dự án thì học sinh đóng vai trị là người tự quyết định
mọi việc của mình thơng qua sự hướng dẫn của giáo viên. Do đó, giáo viên cần lưu
ý đến những vấn đề:
8


- Chủ thể trong dự án (cơng việc chính học sinh cần thực hiện chẳng hạn như các
bạn hãy đóng vai là tổ chức nào), khách thể trong dự án (thực hiện mục đích gì)
- Nhiệm vụ mà nhóm phải hồn thành.
- Sản phẩm (kết quả) mà nhóm đạt được.
Bước 4: Xây dựng tài liệu tham khảo hỗ trợ hỗ trợ học sinh.
GV là người chuẩn bị cho HS những tài liệu cần thiết để hỗ trợ trong quá trình
thực hiện dự án:
- Tài liệu kĩ thuật số: CD, DVD, phần mềm...
- Tài liệu giấy: Các bài tập mẫu, nội dung bài học, các mẫu phiếu phân công
công việc trong nhóm, các mẫu phiếu đánh giá từng sản phẩm, …
- Các nguồn tài liệu tham khảo: các trang Web…
Những tài liệu này phải đáp ứng xác thực việc giải quyết các nhiệm vụ của dự án.

Bước 5: Chuẩn bị các điều kiện thực hiện dự án.
Đối với giáo viên: Trao đổi, thu thập ý kiến của đồng nghiệp, vận động mọi
người tham dự, chuẩn bị kinh phí, cơ sở vật chất cần thiết,…
Đối với học sinh: Chuẩn bị những kĩ năng cơ bản (biết sử dụng Word,
PowerPoint...) đáp ứng cho việc thực hiện dự án.
Giai đoạn 3: Xây dựng kế hoạch thực hiện
Trong giai đoạn này, học sinh với sự hướng dẫn của giáo viên xây dựng đề
cương, kế hoạch cho việc thực hiện dự án: công việc cần làm, thời gian dự kiến,
vật liệu, kinh phí, phương pháp tiến hành và phân cơng cơng việc trong nhóm… Vì

vậy, giáo viên phải có đề cương chi tiết rõ ràng, điều này rất quan trọng trong việc
thực hiện dự án, có kế hoạch thì thực hiện mới hiệu quả.
- Đối với giáo viên: Khi giao bài tập cụ thể, giáo viên hướng dẫn học sinh thực

hiện:
+ Tùy số lượng học sinh từ đó quy định số học sinh trong một nhóm.
+ Phổ biến cách thức phân cơng nhiệm vụ trong nhóm.
+ Gợi ý cho từng nhóm cách làm việc.
+ Cung cấp tài liệu tham khảo, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh trong quá
trình xây dựng kế hoạch.
+ Cung cấp tiêu chí đánh giá cho các bài tập cụ thể nhằm giúp học sinh có
được định hướng đúng đắn khi xây dựng kế hoạch.
+ Phổ biến kế hoạch thực hiện: thời gian thực hiện.
- Đối với học sinh:
9


+ Chia nhóm.
+ Chọn chủ đề.
+ Thảo luận, thống nhất xây dựng kế hoạch thực hiện dự án.
+ Phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng bạn trong nhóm (tùy theo năng lực của
mỗi bạn).
+ Đối với những bạn mới làm quen với dự án: thì hãy xem những dự án mẫu,
từng bước tiếp cận với đề tài nhận được.
+ Dựa vào tiêu chí đánh giá của giáo viên, học sinh lên kế hoạch cụ thể: thời
gian tiến hành, trình tự thực hiện, thời gian hoàn thành dự án.
Giai đoạn 5: Thực hiện dự án
Đây là giai đoạn các học sinh thực hiện dự án theo sự phân công và kế hoạch
chung. Trong quá trình thực hiện dự án, học sinh phải tìm cách giải quyết các vấn
đề có liên quan đến nội dung bài học và cuộc sống xã hội mà giáo viên và nhóm đã

xác định. Cũng từ đó sản phẩm của dự án được hình thành.
- Đối với giáo viên:
+ Theo dõi quá trình thực hiện của các em chẳng hạn như tìm kiếm thơng tin,
phân tích những thơng tin đúng vá khơng chính xác, vì hiện nay, nguồn thông tin
rất đa dạng, chú ý nguồn mà học sinh lấy.
+ Giải quyết những câu hỏi mà học sinh gặp phải trong quá trình thực
- Đối với học sinh: Thực hiện theo kế hoạch đề ra. Cụ
thể: + Thu thập thơng tin.
+ Xử lý thơng tin.
+ Học nhóm, giải quyết các vấn đề khó khăn.
+ Tổng hợp thơng tin, đó là việc kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, hình
thành sản phẩm.
Giai đoạn 6: Thu thập kết quả và công bố sản phẩm
Kết quả thực hiện dự án có thể được viết dưới dạng thu hoạch, báo cáo,...Sản
phẩm của dự án có thể là sản phẩm vật chất được tạo ra từ hoạt đơng làm việc
nhóm và cũng có thể là những hành động phi vật chất, chẳng hạn việc biểu diễn
một vở kịch, việc tổ chức một sinh hoạt nhằm tạo ra các tác động xã hội. Trình bày
sản phẩm cho giáo viên trước lớp hoặc trong hội trường cho các giáo viên trong tổ
bộ môn và các bạn cùng khối. Đối với giáo viên:
+ Tổ chức cho học sinh trình bày kết quả.
+ Tổ chức cho các nhóm trao đổi ý kiến.
10


+ Rèn luyện cho học sinh năng lực trình bày quan điểm của mình trước nhiều
người.
Xây dựng chuẩn đánh giá dự án
Đánh giá chính là thước đo cho việc phân tích những mặt được hay chưa được
của học sinh trong q trình học tập. Vì hiện nay khơng có một chuẩn đánh giá
chung nào do đó giáo viên chúng ta phải nghiên cứu kĩ để đưa ra một chuẩn đánh

giá phù hợp và khách quan. Thông thường, chúng ta xây dựng đánh giá cho nhóm
học sinh và từng HS thơng qua việc xây dựng những tiêu chí. Những tiêu chí này
tùy thuộc vào sản phẩm của dự án làm ra mà ta quy định, việc đưa ra tiêu chí cần
đảm bảo cơng bằng, minh bạch, rõ ràng.
Có thể nói ở giai đoạn này khơng những giáo viên mà chính học sinh và cả
những người tham gia khác cũng có thể tham gia đánh giá quá trình thực hiện dự
án cũng như kết quả dự án. Từ đó đánh giá vai trò, năng lực của từng học sinh và
rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện những dự án tiếp theo.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Thực trạng chung
Đối với giáo viên: Đã tiếp cận với các phương pháp dạy học tích cực nhưng
cịn mang tính hình thức, ngại sử dụng thiết bị, chưa thật sự đầu tư kĩ lưỡng. Chưa
chú trọng phát triển phẩm chất và năng lực cho người học. Việc thực hiện các dự
án học tập cịn ít, khá lúng túng và mang tính hình thức.
Đối với học sinh: Quen với việc tiếp nhận ghi nhớ, chưa hoạt động tích cực.
Chưa vận dụng linh hoạt vào thực tiễn, học sinh chưa được rèn luyện nhiều về mặt
kĩ năng. Do chưa được đầu tư đúng mức nên một số bộ phận học sinh thiếu đam
mê, hứng thú đối với mơn Vật lí - mơn khoa học thực nghiệm và ngày càng ít học
sinh học các mơn khoa học tự nhiên.
2. Ngun nhân
Trong xây dựng phân phối chương trình cịn ít các chủ đề trải nghiệm.
Giáo viên chưa chú trọng cho học sinh thực hiện nhiều dự án học tập.
Chương trình phổ thơng hiện hành chưa chú trọng các nội dung cho học sinh
sáng tạo và vận dụng vào thực hiện.
Đổi mới kiểm tra đánh giá chưa theo kịp với đổi mới phương pháp, chưa chú
trọng đánh giá kĩ năng thực hành, ứng dụng thực tiễn, chưa đánh giá đầy đủ các
phẩm chất và năng lực của người học.
3. Điều tra thực trạng dạy học dự án tại trường THPT Đông Hiếu
3.1. Đối với giáo viên
Phát phiếu khảo sát lấy ý kiến của giáo viên tại Trường THPT Đông Hiếu để

tìm hiểu về các vấn đề nghiên cứu và đạt được kết quả như sau:
11


Câu 1: Việc sử dụng phương pháp dạy học dự án tại trường diễn ra như thế nào?

Thường xuyên.

66,7%

Hiếm khi.

33,3%

Không sử dụng.

0%

Câu 2: Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm tại trường diễn ra như thế nào?

Thường xuyên.

11,1%

Hiếm khi.

33,3%

Không sử dụng.

53,6%

Câu 3: Việc yêu cầu học sinh/ các nhóm học sinh thực hiện các dự án học tập
kết hợp với các hoạt động trải nghiệm diễn ra như thế nào?
Thường xuyên

0%

Hiếm khi

77,8%

Không

22,2%

Câu 4: Việc yêu cầu học sinh/ các nhóm học sinh khai thác CNTT và các
phần mềm trong quá trình học tập diễn ra như thê nào?
Thường xuyên

0%

Hiếm khi

11,1%

Không

88,9%

Câu 5: Việc sử dụng phương pháp dạy học theo dự án trong dạy học mơn Vật
lí mang lại hiệu quả như thế nào?
Hiệu quả

0%

Ít hiệu quả

11,1%

Khơng hiệu quả

88,9%

3.2. Đối với học sinh
Phát phiếu khảo sát lấy ý kiến của học sinh tại 3 lớp ở Trường THPT Đông
Hiếu để tìm hiểu về các vấn đề nghiên cứu và đạt được kết quả như sau:
Câu 1: Việc khai thác và thực hiện các dự án học tập trong quá trình học tập
diễn ra như thế nào?
Thường xuyên

33,3%
12


Hiếm khi
Khơng sử dụng

66,7%
0%

Câu 2: Bản thân có mong muốn được tham gia các hoạt động trải nghiệm.
Có
Khơng

100%
0%

Câu 3: Bản thân có mong muốn được tham gia các dự án học tập.
Có
Khơng

100%
0%

Câu 4: Khi thực hiện các dự án học tập và các hoạt động các em cảm thấy như
thế nào?
Hào hứng, mong muốn được tham gia

75%

Bình thường

16,7%

Khơng hào hứng, ngại tham gia.

8,3%

13

CHƯƠNG II. XÂY DỰNG DỰ ÁN HỌC TẬP: "VẬT LÍ TRONG MỘT SỐ
NGÀNH NGHỀ"- CHUYÊN ĐỀ HỌC TẬP VẬT LÍ LỚP 10 KNTT
1. Thiết kế vấn đề, nêu ý tưởng dự án
Ngày nay, khoa học công nghệ tiên tiến, kinh tế ngày càng phát triển, đời
sống xã hội ngày càng được nâng cao; con người đã nghiên cứu rất nhiều các ứng
dụng của vật lí vào trong các ngành nghề. Dự án yêu cầu học sinh phải tìm hiểu
được khái quát ứng dụng của vật lí vào các ngành nghề.
Tại địa phương (Thị xã Thái Hịa, Huyện Nghĩa Đàn) có nhiều cơ sở nông
nghiệp công nghệ cao như Trang trại bị sữa TH True Milk, Cơng ty FVF sản xuất
rau củ sạch thuộc tập đoàn TH True Milk (cách trường 8km); Hợp tác xã công
nghệ cao Nông Thịnh (cách trường 1km) có nhiều ứng dụng nổi bật trong sản xuất
nơng nghiệp như: Cơng nghệ nano, cơng nghệ nhà kính, chiếu xạ, cơng nghệ hạt
nhân, tự động hóa….
Có nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp nhà máy sữa TH True Milk, nhà máy
nước của tập đoàn TH True Milk, Nhà máy chế biến gỗ, sắn (cách trường 5km) ...
ứng dụng kĩ thuật cơ khí, tự động hóa, cơng nghệ laze, các cảm biến…
Có nhiều cơ sở sửa chữa cơ khí như xưởng 250 (cách trường 8km), các cơ sở
sữa chữa cơ khí, điện tử cách trường chưa đến 1km.
Nhiều cơ sở quân đội như Lữ đoàn 206 (cách trường 2km), 816...đễ dàng tìm
hiểu các ứng dụng của vật lí trong qn sự.
Tại phịng thực hành trường THPT Đơng Hiếu có nhiều sản phẩm khoa học kĩ
thuật được giải cấp tỉnh như: Rơ bốt phịng dịch, Rơ bốt tự động khử khuẩn, Thiết
bị tự động đưa nước lên cao, Máy hút rác tự động, Máy quét rác thông minh, giàn
phơi thông minh, Rô bốt cứu hỏa và nhiểu sản phẩm cấp trường. Các em có thể
thơng qua tìm hiểu ngun lí hoạt động của các thiết bị tìm hiểu được ứng dụng
của vật lí trong cơ khí, kĩ thuật điện tử…
Như vậy các em có thể dễ dàng trải nghiệm, tìm hiểu được ứng dụng của vật
lí trong qn sự, nơng nghiệp, cơ khí và tự động hóa, kĩ thuật điện tử. Từ đó có thể

đưa ra một số ý tưởng trải nghiệm dự án và cho học sinh lựa chọn như:
- Tìm hiểu các cơng nghệ hiện đại tại một cơ sở sản xuất nông nghiệp hiện đại
trên địa bàn.
- Tự động hóa: Tìm hiểu chế tạo hệ thống tưới nước tự động. Trong dự án này,
HS đóng vai trị là người đưa ra giải pháp và thực hiện giải pháp cho hệ thống tưới
nước tự động hoặc sẽ tham gia trải nghiệm tại một số địa chỉ sản xuất nông nghiệp
hiện đại từ đó nêu được các ứng dụng của vật lí trong cở sở đó.
- Tự động hóa: Tìm hiểu dây chuyền sản xuất của một nhà máy tại địa phương
Dựa trên ý tưởng, mong muốn của học sinh và sau khi trao đổi cùng với các
giáo viên môn Vật lí dạy lớp 10 đã thống nhất thực hiện cụ thể:
14


1.1. Lớp 10C9, 10C10: Dự án “Vật lí trong nơng nghiệp, cơ khí và tự động
hóa”
- Tìm hiểu ứng dụng của vật lí trong các ngành nghề.
- Trải nghiệm tham quan học tập tại tập đoàn TH True milk. Viết báo cáo và
trình bày về các ứng dụng của vật lí trong nơng nghiệp, trong cơ khí và tự động
hóa khi tham quan Trang trại bò sữa TH True Milk; Dự án trồng và xuất khẩu rau
của, hoa nhà kính FVF; Nhà máy nước tinh khiết, thảo dược và hoa quả Núi Tiên.
1.2. Lớp 10C3: Dự án “Vật lí trong nơng nghiệp và tự động hóa”
- Tìm hiểu ứng dụng của vật lí trong các ngành nghề.
- Trải nghiệm tham quan học tập tại hợp tác xã công nghệ cao Nơng Thịnh.
Viết báo cáo và trình bày các ứng dụng của vật lí trong nơng nghiệp và tự động hóa
sau khi trải nghiệm.
1.3. Lớp 10C4: Dự án “Vật lí trong qn sự và cơ khí”
- Tìm hiểu ứng dụng của vật lí trong các ngành nghề.
- Trải nghiệm tham quan học tập tại Lữ đoàn 206. Viết báo cáo và trình bày
các ứng dụng của vật lí trong qn sự và cơ khí sau khi trải nghiệm.
1.4. Lớp 10C5: Dự án “Vật lí trong cơ khí và kĩ thuật điện tử”

- Tìm hiểu ứng dụng của vật lí trong các ngành nghề.
- Trải nghiệm tìm hiểu các linh kiện điện tử và các sản phẩm khoa học kĩ
thuật tại phòng thực hành Vật lí trường THPT Đơng Hiếu, tham quan một cơ sở
sữa chữa cơ khí, điện tử. Viết báo cáo và trình bày các ứng dụng của vật lí trong cơ
khí và kĩ thuật điện tử sau khi trải nghiệm.
Sau đây tôi xin minh họa cho dự án lớp 10C9, 10C10 mà tôi tham gia giảng
dạy năm học 2022 - 2023.
2. Thiết kế mục tiêu dự án
2.1. Về kiến thức
- Tìm hiểu được các ứng dụng của vật lí trong các ngành nghề và đánh giá
được tác động, nêu được triển vọng của ngành đối với địa phương.
- Trình bày về các ứng dụng của vật lí trong nơng nghiệp, trong cơ khí và tự
động hóa khi tham quan Trang trại bò sữa TH True Milk; Dự án trồng và xuất khẩu
rau của, hoa nhà kính FVF; Nhà máy nước tinh khiết, thảo dược và hoa quả Núi
Tiên.
2.2. Về năng lực
- Thu thập và xử lí thơng tin.
- Tìm kiếm thông tin trên mạng.
15


- Ứng dụng công nghệ thông tin như sử dụng phần mềm Microsoft Office, …
trong học tập.
- Làm việc theo nhóm.
- Viết và trình bày báo cáo trước tập thể.
- Vận dụng lí thuyết vào thực tiễn.
2.3. Về phẩm chất
- Nhận ra vai trị quan trọng của vật lí trong sản xuất nơng nghiệp, trong cơ
khí và tự động hóa.
- Độc lập, tự giác, tự chịu trách nhiệm trước nhóm.

- Hứng thú trong quá trình làm dự án.
- Học tập tích cực, chủ động, sáng tạo.
3. Thiết kế bộ câu hỏi định hướng
Bộ câu hỏi hỗ trợ học sinh khi tìm hiểu khái qt ứng dụng của vật lí trong
một số ngành nghề.
3.1. Ứng dụng của vật lí trong quân sự
Câu 1. Hãy kể tên một số thiết bị quân sự thời xa xưa và cho biết cơ chế hoạt
động?
Câu 2. Hãy kể tên một số loại vũ khí được phát triển dựa trên ứng dụng đột
phá từ vật lí?
Câu 3. Tìm hiểu ngun lí hoạt động của súng. Để hạn chế hiện tượng súng
giật khi bắn người ta làm thế nào?
Câu 4. Nêu nguyên tắc và ứng dụng của Radar trong quân sự?
Câu 5. Nêu nguyên lí và cơ chế hoạt động của máy bay chiến đấu phản lực có
tốc độ cao? Hãy giới thiệu một loại máy bay chiến đấu hiện đại?
Câu 6. Các tàu chiến tàu ngầm hoạt động dựa trên các định luật vật lí nào?
Câu 7. Cho biết sự phát triển của vũ khí hạt nhân giai đoạn hiện nay?
Câu 8. Hãy tìm hiểu trên Internet về những nghiên cứu đột phá của vật lí
nhằm thúc đẩy sự hình thành và phát triển của các loại vũ khí quan sự hiện đại.
3.2. Ứng dụng của vật lí trong cơng nghiệp hạt nhân
Câu 1. Năng lượng hạt nhân, cơng nghệ hạt nhân là gì?
Câu 2. Cho biết nhu cầu sử dụng năng lượng của thế giới hiện nay, con người
đã sử dụng năng lượng hạt nhân như thế nào?
Câu 3. Hãy nêu một số ứng dụng công nghệ hạt nhân trong thực tiễn?
16


Câu 4. Sử dụng các nguồn phóng xạ và các thiết bị hạt nhân trong công
nghiệp và nghiên cứu ô nhiễm mơi trường như thế nào?
Câu 5. Lợi ích của công nghệ hạt nhân mang lại cũng như các thảm họa cho

nhân loại khi khơng kiểm sốt được phản ứng hạt nhân và việc sử dụng năng lượng
hạt nhân không vì mục đích hịa bình?
3.3. Ứng dụng của vật lí trong kĩ thuật điện tử
Câu 1. Kĩ thuật điện tử là gì, kể tên một số linh kiện điện tử?
Câu 2. Cho biết tầm quan trọng của vật lí trong việc chế tạo các linh kiện điện
tử, đặc biệt là các chíp điện tử?
Câu 3. Vai trị của các thiết bị điện tử trong cuộc cách mạng 4.0?
Câu 4. Hãy tìm hiểu hoạt động và cách sử dụng cảm biến lực, nhiệt độ, cường
độ dòng điện, hiệu điện thế… tại phịng thực hành vật lí?
Câu 5. Hãy tìm hiểu ngun lí hoạt động của sản phẩm khoa học kĩ thuật “Rơ
bốt thơng minh phịng dịch”/ “Giàn phơi nơng sản thơng minh điều khiển qua điện
thoại” tại phòng thực hành vật lí?
3.4. Ứng dụng của vật lí trong cơ khí, tự động
hóa Câu 1. Kĩ thuật cơ khí, tự động hóa là gì?
Câu 2. Hãy tìm hiểu những ứng dụng trong cơ khí, tự động hóa. Đánh giá tác
động và triển vọng của ngành đối với khoa học, đời sống?
Câu 3. Hãy tìm hiểu ngun lí hoạt động của sản phẩm khoa học kĩ thuật
“Máy hút rác trên ao hồ”/ “Máy rửa rau quả” tại phịng thực hành vật lí?
3.5. Ứng dụng của vật lí trong thơng tin, truyền thơng
Câu 1. Mục đích và phương pháp nghiên cứu vật lí vơ tuyến là gì?
Câu 2. Nêu một số phát minh quan trọng trong lĩnh vực thơng tin liên lạc:
(sóng điện từ, diode, radio, tivi, ...)? Từ đó cho biết vai trị của vật lí trong sự phát
triển của thơng tin và truyền thơng?
Câu 3. Trình bày những hiểu biết của em trong lĩnh vực truyền dữ liệu?
Câu 4. Nêu các ứng dụng của vật lí trong thơng tin, truyền thơng và đánh giá
triển vọng cũng như tác động của ngành này đối với khoa học và đời sống?
3.6. Ứng dụng của vật lí trong khí tượng, thủy văn
Câu 1. Khí tượng học, thủy văn học là gì? Vì sao phải nghiên cứu khí tượng,
thủy văn?
Câu 2. Vai trị của vật lí trong dự báo thời tiết?

Câu 3. Vật lí có vai trị gì trong xác định hải lưu, sóng biển, thủy triều?
3.7. Ứng dụng của vật lí trong nơng nghiệp
17


Câu 1: Vật lí học nơng nghiệp là gì? Nêu một số công nghệ cao trong nông
nghiệp? Ý nghĩa của nó trong nơng nghiệp?
Câu 2: Hãy tìm hiểu những ứng dụng của vật lí trong nơng nghiệp và đánh giá
triển vọng cũng như tác động của ngành này đối với khoa học và đời sống?
3.8. Ứng dụng của vật lí trong lâm nghiệp
Câu 1: Hãy tìm hiểu những ứng dụng của vật lí trong lâm nghiệp và đánh giá
triển vọng cũng như tác động của ngành này đối với khoa học và đời sống.
Câu 2: Vai trị của vật lí trong lâm nghiệp như thế nào?
3.9. Ứng dụng của vật lí trong tài chính
Câu 1. Hãy tìm hiểu những ứng dụng của vật lí trong kinh tế và đánh giá triển
vọng cũng như tác động của ngành này đối với khoa học và đời sống.
Câu 2: Vai trò của vật lí trong tài chính như thế nào?
4. Thiết kế bài tập dự án cho học sinh
4.1. Thiết kế bài tập dự án
- Tổ chức học tập: Chia lớp thành 04 nhóm, mỗi nhóm cử một nhóm trưởng
và một thư ký.
- Phân công thực hiện (căn cứ vào yêu cầu, nội dung của dự án, nhóm trưởng
nghiên cứu, phân cơng cơng việc cho các thành viên. Thư kí có nhiệm vụ cập nhật
(nhật ký làm việc) và tổng hợp kết quả thực hiện theo kế hoạch.
- Địa điểm thực hiện dự án: Tham quan học tập tìm hiểu một số ứng dụng của
vật lí trong nơng nghiệp cơng nghệ cao, trong cơ khí, tự động hóa tại Trang trại bị
sữa TH True Milk; Dự án trồng và xuất khẩu rau của, hoa nhà kính FVF; Nhà máy
nước tinh khiết, thảo dược và hoa quả Núi Tiên thuộc tập đoàn TH True Milk.
- GV đặt ra yêu cầu học sinh phải thiết kế sản phẩm của dự án là bài thuyết
trình Powerpoint, video … đúng với mục tiêu của dự án.

4.2. Bộ câu hỏi định hướng xây dựng sản phẩm dự án
Câu 1: Trình bày các ứng dụng của cơng nghệ tự động hóa trong trang trại bị
sữa TH True Milk?
Câu 2: Hãy nêu nguyên tắc hoạt động của hệ thống tưới “Cánh tay khổng lồ”?
Ngoài việc tự động tưới nước hệ thống cịn làm nhiệm vụ gì?
Câu 3: Cánh đồng cơ giới ở trang trại bò sữa TH True Milk hoạt động như thế
nào?
Câu 4: Trang trại đã ứng dụng những cơng nghệ nào trong chăn ni và quản
lí đàn? Bị sữa được kẹp chíp ở chân để làm gì?
Câu 5: Trình bày lợi ích mà các ứng dụng vật lí mang lại trong sản xuất nông
nghiệp tại Trang trại và triển vọng phát triển cho trang trại và địa phương.
18